1-3. (a) Ntangu beto ke tadila bangwisana yina bibuti ke vandaka na yo ti mwana na bo, nki dilongi beto ke baka na yina me tala kikalulu yina bantu ke vandaka na yo? (b) Inki beto ke salaka kana muntu mosi me monisila beto zola, mpi nki ngiufula ya mfunu beto lenda kudiyula?

BIBUTI ke vandaka na kiese ya kumona bebe na bo ke seka. Bo ke kulumusaka luse na bo pene-pene na luse ya bebe, bo ke tubilaka yandi na zola mpi ke sekisaka yandi mingi. Bo ke vandaka na mpusa ya ngolo ya kumona nki yandi ta sala. Ntama mingi ve, nge ta mona matama ya bebe me kota, munoko me kanguka mpi mwa maseka me basika. Sambu na bebe, maseka yina ke monisa zola; yandi ke zabisa bibuti na yandi ya zola nde yandi mpi ke zolaka bo.

² Maseka ya bebe ke yibusa beto kikalulu mosi ya mfunu yina bantu ke vandaka na yo: Beto ke zolaka bantu yina ke zolaka beto. Beto me salamaka mpidina. (Nkunga 22:10) Ntangu beto ke yelaka, mutindu na beto ya kuzola bantu yina ke zolaka beto ke yelaka mpi. Ziku nge ke yibuka diaka mutindu bibuti, bampangi, to banduku na nge vandaka kuzola nge na bumwana. Zola butukaka na ntima na nge, yo yelaka, mpi yo kumaka kumonana na bisalu. Na nima, nge yantikaka mpi kuzola bo. Keti mambu ya mutindu yai ke monanaka mpi na bangwisana na nge ti Yehowa?

³ Biblia ke tuba nde: “Kansi beto, beto ke zolaka, sambu yandi zolaka beto ntete.” (1 Yoane 4:19) Banda na Kitini 1 tii na Kitini 3 ya mukanda yai, bo me yibusa nge nde Yehowa Nzambi ke sadilaka ngolo, lunungu, mpi mayele na yandi na zola yonso sambu na mambote na nge. Mpi na Kitini 4, nge monaka mpi nde yandi ke monisilaka bantu yonso zola—ti nge mpi—na mutindu mosi ya kuyituka. Ntangu yai ngiufula yo yai; ziku yo kele ngiufula mosi ya kuluta mfunu yina nge lenda kudiyula: ‘Inki mono fwete sala sambu na zola yina Yehowa ke monisilaka mono?’

4. Inki mutindu mabundu ke bebisaka mabanza ya bantu na yina me tala ntendula ya zola?

⁴ Yehowa, Kisina ya zola, me zaba mbote nde zola ke vandaka ti ngolo ya kupusa bantu na kumonisa bikalulu ya mbote yina bo kele na yo. Yo yina, ata bantu ya kukonda kwikama ke kolamaka mbala na mbala, yandi ke tulaka kaka ntima nde bantu ya nkaka ta zola yandi sambu yandi ke zolaka bo. Ya kieleka, bamilio ya bantu me monisaka nde bo ke zolaka yandi. Kansi yo kele mawa na kumona nde mabundu ya nsi-ntoto yai ya kubeba ke bebisaka mabanza ya bantu na yina me tala ntendula ya zola ya Nzambi. Bantu mingi ke tubaka nde bo ke zolaka Nzambi, kansi bo ke yindulaka nde zola yina fwete monana na bangogo mpamba. Ya kieleka, zola sambu na Nzambi lenda yantika mpi mpidina, kaka bonso zola ya bebe sambu na bibuti na yandi ke yantikaka na kuseka mpamba. Kansi sambu na bambuta, zola ke sukaka ve kaka pana.

5. Inki mutindu Biblia ke tendula zola ya Nzambi, mpi sambu na nki beto fwete sepela ti ntendula yina?

⁵ Yehowa yandi mosi ke pesa ntendula ya zola sambu na yandi. Ndinga na yandi ke tuba nde: “Yai kele ntendula ya zola ya Nzambi, nde beto zitisa bansiku na yandi.” Yo yina, zola ya Nzambi fwete monana na bisalu. Ya kieleka, bantu mingi ke zolaka ve kulemfuka. Kansi verse yango ke yika nde: “Mpi bansiku na yandi kele kilo ve.” (1 Yoane 5:3) Bansiku mpi minsiku ya Yehowa kele sambu na mambote na beto, kansi ve sambu na kupesa beto mpasi. (Yezaya 48:17, 18) Ndinga ya Nzambi me fulukaka ti minsiku yina ke sadisaka beto na kukwenda pene-pene na yandi. Na nki mutindu? Bika beto tadila mambu yai tatu ya ke tadila bangwisana na beto ti Nzambi: Kusolula, kusambila, mpi kulanda mbandu.

6-8. (a) Beto lenda wa Yehowa na nzila ya nki? (b) Inki mutindu beto lenda sala nde Masonuku kuvanda na moyo ntangu beto ke tanga yo?

⁶ Kapu 1 yantikaka ti nsa yai: “Yindula nde nge ke solula ti Nzambi!” Beto monaka nde yo kele ve kaka dibanza mosi buna, sambu Moize solulaka mpenza ti Nzambi. Ebuna beto? Bubu yai,  Yehowa ke tindaka diaka ve bawanzio sambu na kusolula ti bantu. Kansi Yandi ke sadilaka mpi nzila ya nkaka ya kuluta mbote ya kusolula ti beto. Inki mutindu beto lenda wa Nzambi?

⁷ Sambu “Masonuku yonso kele ya kupemama na Nzambi,” beto ke waka Nzambi ntangu beto ke takangaka Ndinga na yandi, Biblia. (2 Timoteo 3:16) Yo yina muyimbi-bankunga siamisaka bansadi ya Yehowa na kutangaka yo “mpimpa ti mwini.” (Nkunga 1:1, 2) Yo ke lombaka kusala bikesa ya mingi; kansi bikesa yina ta natila beto mambote ya mingi. Mutindu beto monaka yo na Kapu 18, Biblia kele mukanda mosi ya mbalu yina Tata na beto ya zulu me tindilaka beto. Yo yina, kutanga yo fwete vanda ve kima mosi ya mpasi. Beto fwete sala nde Masonuku kuvanda na moyo ntangu beto ke tanga yo. Inki mutindu?

⁸ Sala bonso nde nge kele na kumona mambu yina nge ke tanga. Meka kumona na mabanza bantu yina Biblia ke tubila. Sosa kuzaba mambu ya ntangu na bo, luzingu na bo, mpi bikuma yina pusaka bo na kusala mambu. Na nima, yindulula na mudindu mambu ya nge ke tanga, mpi kudiyula nde: ‘Disolo yai ke longa mono nki sambu na Yehowa? Yo ke monisa nki kikalulu na yandi? Inki munsiku Yehowa ke longa mono awa, mpi nki mutindu mono lenda sadila yo na luzingu na mono?’ Tanga, yindulula, mpi sadila—mpidina, Ndinga ya Nzambi ta kuma ya moyo sambu na nge.—Nkunga 77:12; Yakobo 1:23-25.

9. “Mpika ya kwikama mpi ya mayele” kele nani, mpi sambu na nki yo kele mfunu na kuwidikila “mpika” yango na dikebi yonso?

⁹ Yehowa ke tubilaka beto mpi na nzila ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” Mutindu Yezu bikulaka yo, yandi me ponaka ndambu ya bampangi na kati ya bampangi yina ya bo me tulaka mafuta sambu na kupesa beto madia ya kimpeve na “ntangu ya me fwana,” na nsungi yai ya mpasi ya bilumbu ya nsuka. (Matayo 24:45-47) Beto ke diaka madia ya kimpeve yina mpika yango ke pesaka, ntangu beto ke tangaka mikanda yina ke sadisaka beto na kubaka nzayilu ya siki-siki ya Biblia mpi ntangu beto ke kwendaka na balukutakanu ya dibundu ti na balukutakanu ya nene. Sambu mpika yango kele mpika ya Kristu, beto ke landaka na mayele yonso mambu yai ya Yezu tubaka: “Beno keba na mutindu beno ke widikila.” (Luka 8:18) Beto ke widikilaka na dikebi yonso  sambu beto ke bakisaka nde Yehowa ke solulaka mpi ti beto na nzila ya mpika ya kwikama mpi ya mayele.

10-12. (a) Sambu na nki kisambu kele dikabu mosi ya kitoko ya me katukaka na Nzambi? (b) Inki mutindu beto lenda samba na mutindu yina ke sepedisa Yehowa, mpi sambu na nki beto lenda tula ntima nde yandi ke bakaka bisambu na beto na mbalu?

¹⁰ Kansi nki beto lenda tuba na yina me tala kusolula ti Nzambi? Keti beto lenda tubila Yehowa? Diambu yai ke pesaka boma mpenza. Yindula nde nge kezola kukutana ti mfumu ya kuluta nene ya bwala na beno sambu na kuzabisa yandi mambu na nge, keti yo ta vanda mpenza pete na kukutana ti yandi? Na bisika ya nkaka, kusosa kusala mpidina lenda vanda kigonsa mpenza! Mu mbandu, na ntangu ya Estere ti Mordekai, bo lendaka kufwa muntu yina ke kwenda kutala ntotila ya Persia kana ntotila bingisaka yandi ve. (Estere 4:10, 11) Kansi yindula ntangu yai nde beto fwete kwenda na ntwala ya Mfumu ya Kuluta Nene ya luyalanganu, yina na ntwala na yandi, ata bamfumu ya kuluta ngolo awa na nsi-ntoto ‘ke vandaka bonso bampasu.’ (Yezaya 40:22) Keti beto fwete wa boma ya kukwenda pene-pene na yandi? Ata fioti ve!

¹¹ Yehowa me tulaka nzila yai ya pwelele mpi ya pete sambu na kusolula ti yandi: Kisambu. Ata mwana-fioti mpenza lenda samba Yehowa na lukwikilu yonso na zina ya Yezu. (Yoane 14:6; Baebreo 11:6) Kansi kisambu ke sadisaka beto mpi na kuzabisa yandi bangindu mpi mawi na beto ya mutindu na mutindu—ata ya kuluta mpasi yina beto ke kuka ve kutuba. (Baroma 8:26) Mfunu kele ve ya kusadila bangogo ya nene-nene sambu na kusosa kuyitukisa Yehowa, kutuba mingi to kusala bisambu ya nda-nda. (Matayo 6:7, 8) Ata mpidina, Yehowa me tulaka ve ntalu ya bangunga yina beto fwete solula ti yandi to mbala ikwa beto fwete sala yo. Nkutu Ndinga na yandi ke lombaka beto na ‘kusamba ntangu yonso.’—1 Batesalonika 5:17.

¹² Kuvila ve nde Biblia ke bingaka Yehowa mpamba nde “Muntu ya ke waka kisambu;” mpi ntangu yandi ke waka, yandi ke kuditulaka na kisika ya muntu yina ke samba yandi. (Nkunga 65:2, NW) Keti yandi ke waka bisambu ya bansadi na yandi ya kwikama kaka sambu na kuwa mpamba? Ve, yandi ke sepelaka  na yo mpenza. Ndinga na yandi ke fwanisaka bisambu ya mutindu yina ti ndumbu yina bo me yoka mpi ke basisa midinga ya nsudi ya kitoko, ya ke lembika. (Nkunga 141:2; Kusonga 5:8; 8:4) Keti yo ke pesa ve kikesa na kuzaba nde bisambu na beto ya masonga kele bonso ndumbu mpi yo ke sepedisaka Mfumu ya Kuluta Nene? Zabisa yandi mambu yonso ya ntima na nge mpi kubumba ve ata kima. (Nkunga 62:9) Zabisa Tata na nge ya zulu mambu ya ke pesa nge kiese, kumisa mpi tonda yandi. Kana nge sala mpidina, bangwisana na nge ti yandi ta kuma ngolo mpenza.

13, 14. Kusambila Yehowa ke tendula nki, mpi sambu na nki beto fwete sambila kaka yandi?

¹³ Kusolula ti Yehowa Nzambi ke tendula ve kuwa mpi kutuba kaka mutindu beto ke solulaka ti nduku to mpangi mosi buna. Yo ke tendulaka mpenza kusambila Yehowa mpi kupesa yandi lukumu yina me fwana kibeni. Lusambu ya kieleka ke twadisaka luzingu na beto ya mvimba. Yo ke sadisaka beto na kumonisa Yehowa nde beto ke zolaka yandi mpi ke kangamaka na yandi na ntima ya mvimba; yo ke vukisaka mpi bansadi yonso ya kwikama ya Yehowa, yo vanda na zulu to na awa na ntoto. Na mbona-meso mosi, ntumwa Yoane waka wanzio mosi ke pesa ntuma yai: “Beno sambila Muntu yina salaka zulu, ntoto, nzadi-mungwa, mpi ba-nto ya masa.”—Kusonga 14:7.

¹⁴ Sambu na nki beto fwete sambila Yehowa? Yindula bikalulu yai ya beto me tubila na mukanda yai: Busantu, ngolo, kudiyala, lunungu, kikesa, kulolula, mayele, kudikulumusa, zola, mawa, kwikama, mpi mambote. Mutindu beto monaka yo, Yehowa ke monisaka bikalulu yai yonso mpi ke pesaka mbandu na mutindu ya kukuka mpenza. Kana beto meka kuvukisa bikalulu yina yonso, beto ta mona nde yandi kele kaka ve Muntu ya kuluta nene mpi ya kuyituka, kansi yandi kele mpi na nkembo ya kuluta nene; yandi me luta beto ntama kibeni. (Yezaya 55:9) Ntembe kele ve nde Yehowa me fwana na kuvanda Mfumu ya Kuluta Nene, mpi beto fwete sambila kaka yandi. Kansi nki mutindu beto fwete sambila Yehowa?

15. Inki mutindu beto ke sambilaka Yehowa “na mpeve mpi na kieleka,” mpi balukutakanu ya Bukristu ke pesaka beto nki dibaku?

 ¹⁵ Yezu tubaka nde: “Nzambi kele Mpeve, mpi bantu yina ke sambila yandi fwete sambila yandi na mpeve mpi na kieleka.” (Yoane 4:24) Yo ke tendula kusambila Yehowa ti ntima mosi ya kufuluka na lukwikilu mpi zola, mpi kutwadisama na mpeve na yandi. Yo ke tendula mpi kusambila yandi na kuwakana ti kieleka, nzayilu ya siki-siki yina kele na Ndinga ya Nzambi. Beto kele ti dibaku mosi ya mbalu ya kusambila Yehowa “na mpeve mpi na kieleka” ntangu yonso yina beto ke vukana ti bampangi na beto ya nkaka. (Baebreo 10:24, 25) Ntangu beto ke yimbaka bankunga ya kukumisa Yehowa, ntangu beto ke sambaka yandi na bumosi, mpi ntangu beto ke waka mpi ke tadilaka Ndinga na yandi, beto ke monisaka zola sambu na yandi na kati ya lusambu ya bunkete.

16. Inki kele mosi ya bantuma ya kuluta nene yina Bakristu ya kieleka me bakaka, mpi sambu na nki beto ke zolaka kulemfukila yo?

 ¹⁶ Beto ke sambilaka mpi Yehowa ntangu beto ke zabisaka bantu ya nkaka mambu na yandi, mpi ke kumisaka yandi na meso ya bantu. (Baebreo 13:15) Ya kieleka, kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Yehowa kele na kati ya bantuma ya kuluta nene yina Bakristu ya kieleka me bakaka. (Matayo 24:14) Beto ke zitisaka yo na ntima ya mvimba sambu beto ke zolaka Yehowa. Ntangu beto ke yindulaka mutindu “nzambi ya ngidika yai ya bima,” Satana Diabulu, “me fwaka meso ya mabanza ya bantu yina ke kwikilaka ve,” mpi me mwangaka mambu mingi ya luvunu sambu na Yehowa, keti yo ke pesaka beto ve mpusa ya ngolo ya kuta kimbangi sambu na Nzambi na beto mpi kumonisa nde bo me kusilaka yandi makambu? (2 Bakorinto 4:4; Yezaya 43:10-12) Diaka, ntangu beto ke yindulaka bikalulu ya Yehowa ya kuluta mbote, keti yo ke pusaka beto ve na kuzabisa bantu ya nkaka mambu na yandi? Ya kieleka, kusadisa bantu na kuzaba mpi kuzola Tata na beto ya zulu, mutindu beto ke zolaka yandi, kele dibaku mosi ya nene mpenza.

17. Lusambu na beto sambu na Yehowa ke tadila nki mambu, mpi sambu na nki beto fwete sambila Nzambi na kwikama?

¹⁷ Lusambu na beto sambu Yehowa ke tadila mpi mambu ya nkaka. Yo ke tadila mambu yonso ya luzingu na beto. (Bakolosai 3:23) Kana beto ke ndima mpenza nde Yehowa kele Mfumu na beto ya Kuluta Nene, beto ta zola kusala luzolo na yandi na mambu yonso—na luzingu ya dibuta, na kisalu ya kinsuni, na bangwisana na beto ti bankaka, mpi na bantangu ya kusakana. Beto ta zola kusadila Yehowa na “ntima mosi,” mpi na kwikama. (1 Bansangu 28:9) Lusambu ya mutindu yai ke lombaka ve ata fioti kuvanda ntima zole to kuzinga dikulu mosi na nganda, mosi na kati—disongidila, kukusa na meso ya bantu nde beto ke sadila Yehowa kansi na kinsweki, beto ke sala masumu ya nene. Kwikama ke pesaka ve ata fioti nzila na luvunu ya mutindu yina; zola ke pusaka beto na kumenga yo. Boma ya Nzambi mpi ta sadisa beto. Biblia ke monisa nde, kwikama ti boma ya mutindu yina ke sadisaka na kuvanda ntangu yonso ti bangwisana ya ngolo ti Yehowa.—Nkunga 25:14.

18, 19. Sambu na nki beto lenda ndima nde bantu ya kukonda kukuka lenda landa mbandu ya Yehowa Nzambi?

¹⁸ Konso kitini ya mukanda yai kele ti kapu mosi na nsuka na yo, yina ketubila mutindu ya ‘kulanda mbandu ya Nzambi, bonso bana yina yandi ke zolaka.’ (Baefezo 5:1) Beto fwete vila ve nde, ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda landa mpenza mbandu ya kukuka ya Yehowa na yina me tala mutindu yandi ke sadilaka ngolo, ke monisaka lunungu, mayele, mpi zola. Inki mutindu beto me zaba nde beto lenda landa mbandu ya Nkwa-Ngolo Yonso? Yibuka nde, ntendula ya zina ya Yehowa ke longa beto nde yandi lenda kuma yonso yina yandi ke sola na kukuma sambu na kulungisa balukanu na yandi. Ata kikalulu yai ke yitukisaka beto mingi, keti beto lenda kuka ve kufulula yo? Ee, beto lenda kuka.

¹⁹ Nzambi me salaka beto na kifwani na yandi. (Kuyantika 1:26) Yo yina, muntu me luta bigangwa yonso ya nkaka na ntoto. Beto ke twadisamaka ve kaka na mwa mayele mosi buna, na bikalulu yina beto ke butukaka na yo, to na mambu yina ke salamaka kisika beto ke zingaka. Yehowa me pesaka beto dikabu mosi ya mbalu—kimpwanza ya kupona. Ata makuki na beto kele ti bandilu mpi beto kele bantu ya kukonda kukuta, konso muntu kele ti kimpwanza ya kupona mutindu ya muntu yina yandi ke zola kukuma. Keti nge ke zolaka kukuma muntu mosi ya zola, ya mayele, ya lunungu, yina ke sadilaka ngolo na mutindu ya mbote? Mpeve ya Yehowa lenda sadisa nge na kukuma muntu ya mutindu yina! Yindula mambu ya mbote yina nge ta sala kana nge kuma mpidina.

20. Inki mambu ya mbote beto kesalaka ntangu beto ke landa mbandu ya Yehowa?

²⁰ Nge ta pesa Tata na nge ya zulu kiese mingi na ntima. (Bingana 27:11) Nkutu nge lenda pesa Yehowa “kiese kibeni,” sambu yandi me zaba bandilu ya makuki na nge. (Bakolosai 1:9, 10) Kana nge ke landa na kuyedisa bikalulu ya mbote sambu na kulanda mbandu ya Tata na nge ya zola, nge ta zwa dibaku mosi ya kitoko mpenza: nge ta vanda nsemo yina ke pela na nsi-ntoto yai ya mudidi mpi ya kukabwana ti Nzambi. (Matayo 5:1, 2, 14) Nge ta pesa maboko na kisalu ya kumonisa nsemo ya kimuntu ya lukumu ya Yehowa. Yai kele lukumu mosi ya nene mpenza!

21, 22. Inki nzietelo ya kukonda nsuka ke vingila bantu yonso yina ke zolaka Yehowa?

²¹ Mambu yina Yakobo 4:8 ke siamisa beto na kusala kele ve kaka lukanu mosi buna. Yo kele bonso nzietelo mpenza. Kana beto me bikala ya kwikama, yo ta vanda nzietelo mosi ya kukonda nsuka. Ata kilumbu mosi ve beto ta yambula kukwenda pene-pene na Yehowa. Nkutu, beto ta vandaka ntangu yonso ti mambu mingi ya kulonguka na yina me tala Nzambi na beto. Beto yindula ve ata fioti nde mukanda yai me zabisa beto mambu yonso ya me tala Yehowa. Beto me tubila kaka mambu fioti na kati ya mambu yina Biblia ke tuba sambu na Nzambi! Ata Biblia yo mosi ke tubaka mpi ve mambu yonso ya me tala Yehowa. Ntumwa Yoane tubaka nde, kana bo sonikaka mambu yonso yina Yezu salaka na kisalu na yandi awa na ntoto, “nsi-ntoto yo mosi zolaka kuvanda ve ti kisika ya kufwana sambu na kutula barulo yina ya kusonika.” (Yoane 21:25) Kana yo kele mpidina sambu na Mwana, ntembe kele ve nde mambu ya Tata fwete vanda mingi mpenza!

 ²² Ata ntangu beto ta zinga mvula na mvula, beto ta kuka ve kuzaba mambu yonso ya Yehowa. (Longi 3:11) Yindula mambu yina ke vingila beto na bilumbu ke kwisa. Na nima ya kuzinga bamvula mafunda, to bamilio mpi ata bamiliare ya bamvula, beto ta zaba Yehowa Nzambi mbote-mbote kuluta bubu yai. Ata mpidina, beto ta mona nde yo kele kaka ti mambu mingi ya mbote ya kulonguka. Beto ta vanda na mpusa ya ngolo ya kulonguka mambu mingi, sambu beto ta vanda ti banzikisa ya kutuba bonso muyimbi-bankunga, yina yimbaka nde: ‘Kansi sambu na mono, mbote mpenza na kuvanda pene-pene na nge Nzambi!’ (Nkunga 73:28) Luzingu ya mvula na mvula ta natila beto mambu mingi ya kitoko mpi ya mutindu na mutindu; kukwenda pene-pene na Yehowa ta sadisa beto na kubaka mambote ya kuluta mingi ya luzingu yina.

23. Nge me baka kikesa ya kusala nki?

²³ Monisa ntonda na nge sesepi yai sambu na zola ya Yehowa; zola yandi na ntima na nge yonso, na moyo na nge yonso, na mabanza na nge yonso, mpi na ngolo na nge yonso.’ (Marko 12:29, 30) Bika nde zola na nge kuvanda ya kwikama mpi ya ngolo. Bika nde balukanu na nge ya konso kilumbu, yo vanda ya fioti to ya nene, kutwadisama na munsiku yai: kusola ntangu yonso nzila yina ta sadisa nge na kukumisa bangwisana na nge ngolo ti Tata na nge ya zulu. Na mambu yonso, landa na kukwenda pene-pene na Yehowa, mpi bika nde yandi kwisa pene-pene na nge—mvula na mvula!