Yehowa kele Nzambi ya kieleka yina Biblia ke tubilaka, Ngangi ya bima yonso. (Kusonga 4:​11) Profete Abrahami, profete Moize, mpi Yezu sambilaka yandi. (Kuyantika 24:27; Kubasika 15:1, 2; Yoane 20:17) Yandi kele ve Nzambi ya dikanda mosi buna, kansi Nzambi ya “ntoto ya mvimba.”​—Nkunga 47:2.

 Yehowa kele zina mosi mpamba ya Nzambi mutindu Biblia ke monisaka yo. (Kubasika 3:​15; Nkunga 83:18) Yo me katuka na kisongi-diambu mosi ya Kiebreo yina ke tendula “kukuma,” mpi bantu mingi ya mayele ke tubaka nde yo ke tendula “Yandi Ke Kumisaka.” Ntendula yai me fwana kibeni na kisalu ya Yehowa bonso Ngangi mpi muntu yina ke lungisaka lukanu na yandi. (Yezaya 55:10, 11) Biblia ke sadisa beto mpi na kuzaba Kimuntu ya Yehowa, mingi-mingi kikalulu na yandi ya nene ya zola.—Kubasika 34:5-7; Luka 6:35; 1 Yoane 4:8.

 Zina Yehowa kele mbalula ya Kikongo ya zina ya Nzambi yina kele na Kiebreo​—bisono iya יהוה (YHWH), ya bo ke bingaka Tetragrame. Mutindu ya sikisiki ya kubinga zina ya Nzambi na Kiebreo ya ntama me zabana ve. Kansi, yai mutindu zina “Yehowa” me zabanaka na Kikongo mpi bo sadilaka zina ya Nzambi na mbala ya ntete na Biblia na mvu 1530, na mbalula ya William Tyndale. a

Sambu na nki mutindu ya kubinga zina ya Nzambi na Kiebreo ya ntama me zabana ve?

 Bo vandaka kusonika Kiebreo ya ntama kukonda bavwayele, bo vandaka kusadila kaka ba konsone. Bantu ya vandaka kutuba Kiebreo vandaka kuyika bavwayele ya me fwana kukonda mpasi. Kansi, na nima ya kumanisa Masonuku ya Kiebreo (“Kuwakana ya Ntama”), Bayuda ya nkaka yedisaka kikalulu ya mbi ya kutuba nde yo kele mbi na kutanga zina ya Nzambi. Ntangu bo vandaka kutanga na ndinga ya ngolo verse mosi yina kele ti zina ya Nzambi, bo vandaka kuyingisa yo ti bangogo “Mfumu” to “Nzambi.” Na nima ya bamvula mingi, kikalulu yai ya mbi mwanganaka mpi nsuka-nsuka, bantu vilaka mutindu bo vandaka kubinga yo ntama. b

 Bantu ya nkaka ke yindulaka nde bo vandaka kubinga zina ya Nzambi “Yawe,” kansi bankaka ke pesaka bangindu ya kuswaswana. Rulo mosi ya Nzadi-Mungwa ya Kufwa yina kele ti kitini ya mukanda ya Levi na Kigreki ke balulaka zina yina nde Iao. Bansoniki ya ntama ya Kigreki ke tubaka mpi nde bo vandaka kubinga yo Iae, I·a·beʹ, mpi I·a·ou·e, kansi ata muntu mosi ve lenda ndimisa nde yai mutindu bo vandaka kubinga yo na Kiebreo ya ntama. c

Bangindu ya luvunu ya ke tadila zina ya Nzambi na Biblia

 Ngindu ya luvunu: Bo fwete sadila ve zina ya Nzambi na Biblia sambu mutindu ya sikisiki ya kubinga yo na Kiebreo me zabana ve.

 Diambu ya kieleka: Ngindu yai ke zola kutuba nde Nzambi ke zolaka nde bantu ya ke tubaka bandinga ya kuswaswana kubinga zina na yandi mutindu mosi. Kansi, Biblia ke monisa nde bantu ya vandaka kutuba bandinga ya kuswaswana yina vandaka kusambila Nzambi na ntangu ya ntama vandaka kubinga bazina ya bantu na mitindu ya kuswaswana.

 Beto tadila mbandu ya zuzi Yozue ya Izraele. Ziku Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kutuba Kiebreo vandaka kubinga zina na yandi nde Yehoh·shuʹaʽ, kansi bayina vandaka kutuba Kigreki vandaka kubinga yo I·e·sous. Biblia ke monisa mutindu bo balulaka zina ya Kiebreo ya Yozue na Kigreki; yo ke songa nde Bakristu landaka mutindu ya mayele ya kubinga bazina ya bantu yina bantu mingi vandaka kusadila.​—Bisalu 7:​45; Baebreo 4:8.

 Beto lenda sadila munsiku yina mosi na yina me tala kubalula zina ya Nzambi. Kima ya me luta mfunu kele ve kupona mutindu ya kubinga zina ya Nzambi kansi kutula yo na kisika na yo ya me fwana na kati ya Biblia.