BANGIUFULA YINA BALEKE KE KUDIYULAKA
Inki Mutindu Bantu Ke Tadilaka Lusilu ya Kimwense?
Lusilu ya kimwense ke tendula nki?
Lusilu ya kimwense kele lusilu yina muntu ke salaka to ke sonikaka sambu na kuvukisa ve nitu ti muntu ya nkaka tii kuna yandi ta kwela.
Bantu zabaka lusilu ya kimwense na mvu 1995 na Lukutakanu ya Babatiste ya Sudi na Étas-Unis ntangu bo tubilaka ntu-diambu “Vingila Zola ya Kieleka”—manaka yina tubilaka bikalulu ya Biblia ti bupusi ya banduku ya mbote sambu na kusiamisa baleke na kuvukisa ve nitu na ntwala ya kukwela.
Lukutakanu ya mutindu mosi salamaka ntangu fioti na nima. Yo tubilaka mutindu bo pesaka bantu yina vandaka pana lupetu ya arza sambu na kumonisa (mpi kuyibusa bo) nde bo me sala lusilu nde bo ta vukisa ve nitu na ntwala ya kukwela.
Keti lusilu ya kimwense ke lunganaka?
Konso muntu ke pesaka mvutu na mutindu na yandi.
Na kutadila bansosa yina Christine Kim mpi Robert Rector salaka, “bansosa mingi me monisaka nde batoko yina ke salaka lusilu ya kimwense ke sukininaka na kukwela to ke fiotunaka makuki na bo ya kuvukisa nitu.”
Nsosa yina Institut Guttmacher salaka ke monisaka nde, “batoko yina ke salaka ‘lusilu ya kimwense’ lenda vukisa mpi nitu kaka bonso batoko yina me salaka ve lusilu yai.”
Sambu na nki bamvutu yai ya kuswaswana?
Bansosa ya nkaka ke monisaka nde batoko yina ke salaka lusilu kele bonso bayina ke salaka ve lusilu kansi ke ndimaka ve mambu ya mutindu mosi na yina me tala kuvukisa nitu.
Bansosa ya nkaka diaka ke monisaka nde batoko yina ke salaka lusilu kele bonso bayina ke salaka ve lusilu kansi ke ndimaka mambu ya mutindu mosi na yina me tala kuvukisa nitu.
Bansosa ya nkaka ya bo salaka na nima ke monisa nki? Doktere Janet Rosenbaum, yina ke longukaka mavimpi ya batoko ke tuba nde na nima ya bamvula tanu, “batoko yina ke salaka lusilu ti bayina ke salaka ve lusilu me swaswana ve na yina me tala kuvukisa nitu.”
Mutindu ya mbote ya kutadila lusilu ya kimwense
Bo me salaka manaka ya lusilu ya kimwense sambu na lukanu mosi ya mbote. Kansi diambu ya mpasi kele nde, manaka yai ke longaka kibeni ve bikalulu yina bantu fwete yedisa sambu na kulungisa lusilu na bo. Doktere Rosenbaum ke tuba nde bantu mingi ya ke salaka lusilu ya kubikala bamwense “ke bakisaka ve lusilu yango. Muntu yandi mosi ke bakaka lukanu ya kubuya kuvukisa nitu kansi yandi ke bakaka yo ve sambu yandi me landa manaka mosi buna.”
Biblia ke siamisaka muntu na kuvanda ti lukanu ya mutindu yai na kisika nde yandi sonika lusilu yai to yandi tuba yo, kansi yo ke sadisaka yandi na ‘kusadila mayele na yandi ya kuswaswanisa mambu sambu na kuswaswanisa mambu ya mbote ti ya mbi.’ (Baebreo 5:14) Nkutu kana muntu me bikala mwense, yo ke tendula kaka ve nde yandi ke tina maladi to ke buya kubaka divumu; kansi yo ke pesaka mpi Ngangi ya makwela lukumu.—Matayo 5:19; 19:4-6.
Minsiku ya Biblia kele sambu na mambote na beto. (Yezaya 48:17) Ya kieleka bantu yonso, yo vanda bambuta to baleke, lenda baka lukanu ya kuzitisa nsiku ya Nzambi ya ‘kutina pite.’ (1 Bakorinto 6:18) Yo yina, ntangu bo ke kwelanaka bo ke sepelaka kibeni na kuvukisa nitu kukonda kudiyangisa mpi kumona bampasi yina kuvukisa nitu na ntwala ya kukwela ke nataka.