1, 2. Aciari magĩrĩirũo kũruta ũteithio wa kũrera ciana ciao kũ?

 MŨCIARI ũmwe watũũraga mĩaka 3,000 mĩhĩtũku, akĩonania ngatho ciake oigire ũũ: “Ciana-rĩ, nĩ igai riumaga kwĩ Jehova.” (Thaburi 127:3) Hatarĩ nganja, gĩkeno gĩa kũrera ciana nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Ngai, kĩrĩa kĩheetwo andũ aingĩ arĩa marĩ kĩhiko-inĩ. O na kũrĩ ũguo, arĩa magĩa ciana macokaga kũmenya o na ihenya atĩ o na gũtuĩka nĩ kũrĩ gĩkeno, kũrera ciana nĩ wĩra.

² Makĩria matukũ-inĩ maya, kũrera ciana nĩ nditi nene. O na kũrĩ ũguo, kũrĩ andũ aingĩ matooretie, na mwandĩki wa thaburi nĩ oigire ũrĩa mahotaga gwĩka ũguo: “Tiga nyũmba yakirũo nĩ Jehova-rĩ, amĩaki marutaga wĩra wa tũhũ.” (Thaburi 127:1) O ũrĩa ũrarũmĩrĩra njĩra cia Jehova biũ, noguo ũgũtuĩka mũciari mwega. Bibilia yugaga ũũ: “Ĩhokage Jehova na ngoro yaku yothe, ũtigage gwĩtiirania na mbuguĩro yaku mwene.” (Thimo 3:5) Hihi nĩ ũgwĩtĩkĩra ũtaaro wa Jehova ũkĩruta wĩra wa kũrera mwana nginya atuĩke mũndũ mũgima?

3. Athuri maheetwo wĩra ũrĩkũ harĩ kũrera ciana?

³ Thĩinĩ wa thĩ, mĩciĩ mĩingĩ arũme monaga wĩra wa kũrera ciana ũrĩ wa mũtumia. Ma nĩ atĩ,  Kiugo kĩa Ngai kiugaga atĩ wĩra wa kũhe famĩlĩ mabataro mayo nĩ wa mũthuri. O na kũrĩ ũguo, ningĩ nĩ yugaga atĩ mũthuri arĩ na wĩra thĩinĩ wa mũciĩ. Bibilia yugaga: “Amba ũtue mwako, ũwĩhaarĩrĩrie na kũu gĩthaka-inĩ; warĩkia, ũgĩcoke ũgĩake nyũmba yaku.” (Thimo 24:27) Kũringana na mawoni ma Ngai, mũthuri na mũtumia magĩrĩirũo kũnyitanĩra harĩ kũruta ciana.—Thimo 1:8, 9.

4. Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo kuona ciana cia tũhĩĩ irĩ cia bata kũrĩ cia tũirĩtu?

⁴ Wee wonaga ciana ciaku atĩa? Riboti cionanagia atĩ thĩinĩ wa Asia “andũ matikenagĩrĩra gũciarũo gwa tũirĩtu.” Gũtuĩkaga atĩ icigo-inĩ imwe cia Amerika, o na ũmũthĩ mũthutũkanio wa tũirĩtu ũrĩ o kuo, nginya “famĩlĩ-inĩ cia andũ arĩa athomu.” Ma nĩ atĩ, tũhĩĩ tũtiagĩrĩirũo kuonwo tũrĩ twa mwanya gũkĩra tũirĩtu. Jakubu, mũthuri watũũraga tene, akĩaria ũhoro wa ciana iria ciothe aaciarĩte, nginya cia airĩtu oigire ũũ: “Nĩ ciana iria Ngai a’heete, niĩ ndungata yaku, nĩ ũndũ wa wega wake.” (Kĩambĩrĩria 33:1-5; 37:35) O ũndũ ũmwe na ũcio, Jesu aarathimire “twana” tuothe (tũhĩĩ na tũirĩtu) tũrĩa aareheirũo. (Mathayo 19:13-15) Tũrĩ na ma atĩ muonere wa Jesu watariĩ o ta wa Jehova.—Gũcokerithia Maathani 16:14.

5. Mũthuri na mũtumia magĩrĩirũo gwĩciria maũndũ marĩkũ makĩbanga ciana iria mekũgĩa?

⁵ Hihi kwanyu mũtumia nĩ erĩgagĩrĩrũo agĩe ciana nyingĩ o ũrĩa kũngĩhoteka? Mũthuri na mũtumia marĩ na kĩhooto gĩa gwĩtuĩra o ene mũigana wa ciana iria mekũgĩa. Ĩ angĩkorũo aciari mangĩgĩa ciana nyingĩ matingĩhota gũcihe irio, nguo, na gĩthomo? Hatarĩ nganja, mũthuri na mũtumia nĩ magĩrĩirũo gwĩciria ũhoro ũcio rĩrĩa maratua nĩ ciana cigana mekũgĩa. Aciari amwe arĩa magaga ũhoti wa kũhingĩria ciana ciao ciothe mabataro ma cio mehokagĩra andũ ao mamateithie kũrera imwe.  Hihi ũcio nĩ ũndũ wagĩrĩire? Aca. Aciari nĩo mehokeirwo wĩra wa kũrera ciana ciao. Bibilia yugaga ũũ: “Mũndũ angĩaga kũhingĩria andũ ake mabataro mao, na makĩria andũ a famĩlĩ yake, nĩ akaanĩte wĩtĩkio.” (1 Timotheo 5:8, New World Translation) Mũthuri na mũtumia arĩa moyaga wĩra wao na ũritũ nĩ mabangaga mũigana wa “famĩlĩ” nĩguo mahotage ‘kũhingĩria andũ ao mabataro mao.’ Hihi no mabange ũciari nĩguo mahote gwĩka ũguo? O narĩo rĩu nĩ itua rĩao kĩũmbe, na mũthuri na mũtumia mangĩamũra gwĩka ũguo, njĩra ĩrĩa mekũhũthĩra kũbanga ũciari o nayo no itua rĩao kĩũmbe. ‘O mũndũ nĩ arĩkuuaga mũrigo wake mwene.’ (Agalatia 6:5) O na kũrĩ ũguo, kũhũthĩra njĩra o yothe ya kũbanga ũciari ĩrĩa ĩngĩruta ihu, nĩ mũgarũ na mawatho ma Bibilia. Jehova Ngai nĩwe “itherũkĩro rĩa muoyo.” (Thaburi 36:9) Kwoguo, kũrũta ihu nĩ kwagĩra Jehova gĩtĩo biũ na no ũndũ ũmwe na kũũraga.—Thama 21:22, 23; Thaburi 139:16; Jeremia 1:5.

6. Kaana kagĩrĩire kwambĩrĩria kũrutwo rĩ?

⁶ Thimo 22:6 yugaga ũũ: “Menyeria mwana njĩra ĩrĩa aagĩrĩirũo nĩ gũthiĩra, na nde hingo akoima yo o na aakũra.” Kũruta ciana nĩ wĩra ũngĩ wa bata wa aciari. O na kũrĩ ũguo-rĩ, magĩrĩirũo kwambĩrĩria rĩ? Tene mũno. Mũtũmwo Paulo oigire atĩ Timotheo aambĩrĩirie kũrutwo ‘arĩ kaana.’ (2 Timotheo 3:15) Kiugo gĩa Kĩgiriki kĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo hau no kiuge gakenge kana ona kaana gatarĩ gaciare. (Luka 1:41, 44; Atũmwo 7:18-20) Kwoguo, Timotheo aambĩrĩirie kũrutwo arĩ gakenge—na ũguo nĩguo kwagĩrĩire. Mwana arĩ gakenge nĩrĩo ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩa kwambĩrĩria kũmũruta. O na kaana kanini nĩ kabataraga ũmenyo.

7. (a) Nĩkĩ nĩ harĩ bata aciari erĩ gũkũria ũkuruhanu wa hakuhĩ na kaana kao? (b) Jehova na Mũriũ wake wa mũmwe maarĩ na ũkuruhanu ũrĩkũ?

 ⁷ Mũtumia ũmwe oigire ũũ: “Rĩrĩa ndonire kaana gakwa rĩa mbere, ndaiguire ndakenda mũno.” Ũguo nĩguo atumia aingĩ maiguaga. Wendo ũcio mũnene gatagatĩ ka mwana na nyina ũthiaga ũgĩkũraga o ũrĩa marĩ na mahinda maingĩ hamwe kuuma mwana aciarũo. Kuongithia nĩ gũtũmaga wendo ũcio wongerereke. (Ringithania 1 Athesalonike 2:7.) Mũtumia kũhambata na kwarĩria kaana gake nĩ kwa bata harĩ gũkahingĩria mabataro mako ma ngoro-inĩ. (Ringithania Isaia 66:12.) Ĩ nake ithe? O nake nĩ agĩrĩirũo gũthondeka ũrata wa hakuhĩ hamwe na gakenge kau gake. Jehova we mwene nĩ aigĩte kĩonereria kĩega ũndũ-inĩ ũcio. Thĩinĩ wa ibuku rĩa Thimo, nĩ tũthomaga ũhoro wa ũkuruhanu wa Jehova na Mũriũ wake wa mũmwe, ũrĩa kũringana na ũrathi oigire ũũ: “Jehova nĩegĩĩrĩire na niĩ o kĩambĩrĩria-inĩ kĩa njĩra yake . . . Hingo ĩo yothe niĩ ndarĩ hamwe nake ndĩ wa kwĩrererũo nĩwe, ngatuĩka nĩ niĩ aakenaga nĩ niĩ mũthenya o mũthenya.” (Thimo 8:22, 30; Johana 1:14) No taguo mũthuri mwega akũragia ũkuruhanu ũrĩ na wendo na ũcanjamũku na mwana wake kuuma o aciarũo. Mũciari ũmwe oigire ũũ: “Onagia mwana wendo mũingĩ. Gũtirĩ mwana ũrĩ wakua nĩ ũndũ wa kũhĩmbĩrio na kũmumunywo.”

8. Nĩ ũteithio ũrĩkũ wa kĩĩmeciria aciari magĩrĩirũo kũhe ciana kuuma irĩ o tũkenge?

⁸ No twana nĩ tũbataraga maũndũ mangĩ. Kuuma o rĩrĩa twana twaciarũo, meciria matuo makoragwo na ũhoti wa kũnyita na kũiga ũhoro, na aciari nĩo kĩhumo kĩa mbere kĩa ũhoro ũcio. Kwa ngerekano ta wĩcirie ũhoro wa rũthiomi. Athuthuria moigaga mwana kwĩruta kwaria na gũthoma wega “kwĩrĩkanaga nĩ kũhutanĩtie na ũrĩa aciari ake maranagĩria nake kuuma o aciarũo.” Nĩ wega waragĩrie na ũthomagĩre mwana waku mabuku kuuma arĩ o gakenge. Thutha wa ihinda inini nĩ arĩenda kwĩgerekania nawe, na ihinda rĩtarĩ coho ũgũkorũo ũkĩmũruta gũthoma. No kũhoteke ambĩrĩrie  gũthoma mbere ya kũingĩra cukuru. Ũndũ ũcio no ũkorũo ũrĩ wa bata makĩria angĩkorũo kwanyu arutani ti aingĩ na irathi ikoragwo na ciana nyingĩ mũno.

9. Nĩ muoroto ũrĩkũ wa bata mũno aciari magĩrĩirũo gũkorũo naguo?

⁹ Ũndũ ũrĩa wa bata makĩria aciari Akristiano magĩrĩirũo kũhang’ĩra nĩ mabataro ma kĩĩroho ma mwana wao. (Rora Gũcokerithia Maathani 8:3.) Marĩ na muoroto ũrĩkũ? Wa gũteithia mwana wao gũkũria ngumo ta cia Kristo, nĩguo macũngĩrĩro-inĩ ehumbe “mũndũ ũrĩa mwerũ.” (Aefeso 4:24) Nĩguo mahote gwĩka ũguo, marabatara kũhũthĩra njĩra na indo iria ciagĩrĩire cia gwaka.

10. Ciana irabatara gũkũria ngumo irĩkũ?

¹⁰ Ũrĩa mwako ũgũkorũo ũtariĩ kwĩhocetie harĩ indo iria ihũthĩrĩtwo kũwaka. Mũtũmwo Paulo oigire atĩ indo iria njega biũ cia gwaka ũmũndũ wa Gĩkristiano nĩ “thahabu, kana betha, kana mahiga marĩ goro.” (1 Akorintho 3:10-12) Icio irũgamĩrĩirũo nĩ ngumo ta wĩtĩkio, ũũgĩ, ũtaũku, wĩhokeku, gĩtĩo, na ngaatho irĩ na wendo harĩ Jehova na mawatho make. (Thaburi 19:7-11; Thimo 2:1-6; 3:13, 14) Aciari mangĩteithia ciana ciao atĩa gũkũria ngumo icio kuuma o ũnyinyi-inĩ? Nĩ na njĩra ya kũrũmĩrĩra mũtaratara waheanĩtwo hĩndĩ ya tene.

11. Aciari Aisiraeli maateithagia ciana ciao atĩa gũkũria ngumo cia ũngai?

¹¹ Ihinda inini mbere ya rũrĩrĩ rwa Isiraeli kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro, Jehova eerire aciari Aisiraeli ũũ: “Namo mohoro maya ndĩrakũhe ũmũthĩ ngĩgũtaara-rĩ, reka matũũre ngoro-inĩ yaku; na ũmarute ciana ciaku na kĩyo, na waragie ũhoro wamo hĩndĩ ĩrĩa  ũikarĩte nyũmba yaku thĩinĩ, na hĩndĩ ĩrĩa ũgũthiĩ na njĩra, na hĩndĩ ĩrĩa ũkomete, o na rĩrĩa ũũkĩrĩte.” (Gũcokerithia Maathani 6:6, 7) Ĩĩni, aciari marabatara kũigĩra ciana ciao kĩonereria, gũkorũo marĩ athiritũ a cio, kwaranĩria nacio, na gũciruta.

12. Nĩkĩ harĩ bata aciari gũkorũo marĩ kĩonereria kĩega?

¹² Tuĩka kĩonereria. Jehova aambire akiuga ũũ: “Mohoro maya . . . reka matũũre ngoro-inĩ yaku.” Agĩcoka akiuga: “Na ũmarute ciana ciaku na kĩyo.” Ũguo nĩ kuuga atĩ mbere no mũhaka ngumo cia ũngai ikorũo ngoro-inĩ ya mũciari. No mũhaka mũciari ende ma na atũũre kũringana nayo. Na njĩra ĩyo no ahote gũkinyĩra ngoro ya mwana wake. (Thimo 20:7) Nĩkĩ? Tondũ ciana kaingĩ irũmagĩrĩra maũndũ marĩa cionaga gũkĩra marĩa ciguaga.—Luka 6:40; 1 Akorintho 11:1.

13. Aciari Akristiano mangĩĩgerekania na Jesu atĩa harĩ gũkorũo na mahinda na ciana ciao?

¹³ Tuĩka mũthiritũ. Jehova eerire aciari thĩinĩ wa Isiraeli ũũ: ‘Aragia na ciana ciaku rĩrĩa ũikarĩte nyũmba yaku thĩinĩ, na rĩrĩa ũgũthiĩ na njĩra.’ Ũndũ ũcio ũbataraga kũhũthĩra mahinda na ciana, o na aciari mangĩkorũo na mĩhang’o mĩingĩ atĩa. Jesu nĩ aamenyaga atĩ nĩ aabataraga gũkorũo na mahinda hamwe na ciana. Matukũ-inĩ ma mũico ma ũtungata wake, “andũ makĩmũtwarĩra twana, atĩ atũhutie.” Jesu eekire atĩa? “Agĩtũiyũkia moko-inĩ make, agĩtũrathima.” (Mariko 10:13, 16) Ririkana atĩ hĩndĩ ĩyo, Jesu aarĩ hakuhĩ kũũragwo. O na kũrĩ ũguo, nĩ aaheire ciana ihinda rĩa gũkorũo hamwe nake. Na githĩ kĩu ti kĩonereria kĩega!

14. Nĩkĩ harĩ bata aciari kũhũthagĩra mahinda na mwana wao?

¹⁴ Aranagĩria na mwana waku. Kũhũthĩra mahinda na mwana waku nĩ kũrĩgũteithagia kwaranĩria nake. O ũrĩa ũraranĩria nake maita maingĩ, noguo ũrĩmenyaga ngumo iria arakũria. O na kũrĩ ũguo, ririkana atĩ kwaranĩria nĩ makĩria ma kwaria tu. Mũtumia ũmwe thĩinĩ wa Brazil  oigire, “No mũhaka ingĩakũririe ũhoti wa gũthikĩrĩria, gũthikĩrĩria kuuma ngoro.” Ũkirĩrĩria wake nĩ wagĩire na maciaro rĩrĩa mũrũwe aambĩrĩirie kũmũitũrũrĩra ngoro yake.

15. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũrabatara kũririkanwo ũhoro-inĩ wĩgiĩ gwĩkenia?

¹⁵ Ciana nĩ ibataraga “hĩndĩ ya gũtheka . . . o na hĩndĩ ya kũina,” hĩndĩ ya gwĩkenia. (Kohelethu 3:1, 4; Zekaria 8:5) Gwĩkenia gũkoragwo na moimĩrĩro mega rĩrĩa aciari marĩ na ciana ciao ũndũ-inĩ ũcio. Nĩ ũndũ wa kĩeha atĩ thĩinĩ wa mĩciĩ mĩingĩ gwĩkenia nĩ kwĩrorera TV. O na gũtuĩka tabarĩra imwe cia  TV no ikorũo irĩ cia gũcanjamũra-rĩ, nyingĩ nĩ iria itakoragwo na mĩtugo mĩega, na ningĩ kwĩrorera TV nĩ kũgiragia andũ maranĩrie thĩinĩ wa famĩlĩ. Kwoguo-rĩ, ũkuona atĩa mũngĩka ũndũ ũngĩmwaka mũrĩ hamwe na ciana cianyu? Inai, thakai, nyitanĩrai na arata, cerai kũndũ mũngĩkenera. Maũndũ ta macio nĩ matũmaga andũ mahote kwaranĩria.

16. Aciari magĩrĩirũo kũruta ciana ciao maũndũ marĩkũ megiĩ Jehova, na mangĩka ũguo atĩa?

¹⁶ Tuĩka mũrutani. Jehova oigire ũũ: “Ũmarute ciana ciaku [mohoro macio] na kĩyo.” Ũhoro ũrĩa ũthiũrũrũkĩirie mũhari ũcio ũkwĩraga kĩrĩa na ũrĩa wagĩrĩirũo nĩ kũruta ciana. Mbere, “enda Jehova Ngai waku na ngoro yaku yothe, na muoyo waku wothe, o na hinya waku wothe.” (Gũcokerithia Maathani 6:5) Ũcoke, ‘mohoro macio . . . ũmarute ciana ciaku na kĩyo.’ Ruta ciana ũrĩ na muoroto wa gũciteithia gũkũria wendo wa ngoro yothe harĩ Jehova na harĩ mawatho make. (Ringithania Ahibirania 8:10.) Ciugo ‘ũmarute na kĩyo’ nĩ kuuga gũcokagĩra kaingĩ maũndũ marĩa ũramaruta. Kwoguo, Jehova arakwĩra atĩ njĩra ĩrĩa njega biũ ya gũteithia ciana ciaku ikũrie ngumo cia ũngai nĩ gũikara ũkĩaragia nacio ũhoro wa Jehova. Ũguo nĩ hamwe na gũciruta Bibilia maita maingĩ.

17. Aciari mangĩbatara gũkũria ũndũ ũrĩkũ thĩinĩ wa mwana wao? Na nĩkĩ?

¹⁷ Aciari aingĩ nĩ moĩ atĩ gũkinyĩra ngoro ya mwana ti ũndũ mũhũthũ. Mũtũmwo Petero eerire Akristiano ũũ: ‘Tuĩkai ta tũkenge, mwĩriragĩrie iria rĩrĩa rĩa kĩĩroho, o rĩrĩa itheru.’ (1 Petero 2:2) Kuuga ‘mwĩriragĩriei’ nĩ kuonania atĩ ti ũndũ wa ndũire harĩ andũ aingĩ kũhũtĩra irio cia kĩĩroho. Aciari no mabatare gũcaria njĩra iria mekũhũthĩra gũkũria merirĩria macio thĩinĩ wa mwana wao.

18. Nĩ njĩra irĩkũ imwe cia kũrutana cia Jesu aciari marekĩrũo ngoro mahũthĩre?

¹⁸ Jesu aakinyagĩra ngoro na njĩra ya kũhũthĩra ngerekano. (Mariko 13:34; Luka 10:29-37) Njĩra ĩyo ya kũrutana nĩ ĩkoragwo na moimĩrĩro mega  makĩria harĩ ciana. Ruta mwana waku motaaro ma Bibilia ũkĩhũthĩra ng’ano njega, na cia kũgucĩrĩria, hihi ta iria irĩ thĩinĩ wa Ibuku Rĩakwa Rĩa Ng’ano cia Biblia. * Ĩkĩra ciana ngoro ikorũo na itemi. Reke mahũthĩre ũhoti wao gũcora na gũthaka maũndũ meekĩkire thĩinĩ wa Bibilia. Ningĩ Jesu nĩ aahũthagĩra ciũria. (Mathayo 17:24-27) Hũthĩra njĩra ĩyo yake hĩndĩ ya wĩruti wanyu wa famĩlĩ. Handũ ha kũgweta tu watho mũna wa Ngai, ũria ciũria ta, Jehova aatũheire watho ũyũ nĩkĩ? Kũngĩthiĩ atĩa tũngĩũrũmĩrĩra? Kũngĩthiĩ atĩa tũngĩaga kũũrũmĩrĩra? Ciũria ta icio iteithagia mwana gwĩcũũrania na kuona atĩ mawatho ma Ngai nĩ marĩ kĩguni na nĩ mega.—Gũcokerithia Maathani 10:13.

19. Ciana irĩgunĩkaga atĩa na njĩra nene aciari mangĩrũmĩrĩra motaaro ma Bibilia magĩcirera?

¹⁹ Ũngĩtuĩka kĩonereria, mũthiritũ, mwaranĩria, na mũrutani, no ũteithie mwana waku kuuma arĩ mũnyinyi akũrie ũkuruhanu wa hakuhĩ na Jehova Ngai. Ũkuruhanu ũcio nĩ ũrĩteithagia mwana waku gũkoragwo arĩ Mũkristiano ũrĩ na gĩkeno. Nĩ arĩĩrutanagĩria gũtũũra kũringana na wĩtĩkio wake o na rĩrĩa arahiũrania na hatĩka cia arata na magerio. Hingo ciothe mũteithagie onage ũkuruhanu ũcio wa mwanya ũrĩ wa bata.—Thimo 27:11.

20. Kũrũithia nĩ kĩĩ, na ciana ciagĩrĩirũo kũrũithio atĩa?

²⁰ Kũrũithia nĩ njĩra ya kũrutana ĩrĩa ĩrũngaga meciria na ngoro. Ciana nĩ ibataraga gũikara ikĩrũithagio. Paulo ataaraga athuri ũũ: “Mũcirerage [ciana cianyu] na mũrutanĩre o na mũtaarĩre ũrĩa wa Mwathani.” (Aefeso 6:4) Aciari magĩrĩirũo nĩ kũrũithia na  wendo, ta ũrĩa Jehova ekaga. (Ahibirania 12:4-11) Kũrũithia kũrĩa kuumanaga na wendo no kuonanio na njĩra ya gũteithia mwana amenye gĩtũmi gĩa kũrũithio. O na kũrĩ ũguo, twĩragwo twĩtĩkagĩre “kũigua ũtaarani [kũrũithio].” (Thimo 8:33) Mũndũ agĩrĩirũo kũrũithio na njĩra ĩrĩkũ?

21. Aciari magĩrĩirũo kũririkana motaaro marĩkũ rĩrĩa mararũithia ciana ciao?

²¹ Aciari amwe meciragia atĩ kũrũithia ciana ciao nĩ gũciarĩria na njĩra ya gũciĩhĩtĩra, gũcikũmania, kana gũciruma. Ĩndĩ, Paulo akĩaria o igũrũ rĩa ũndũ ũcio oigire ũũ: “Na inyuĩ maithe-rĩ, mũtikanarakarie ciana cianyu.” (Aefeso 6:4) Mũkristiano o wothe erĩtwo akorũo ‘ekindĩire harĩ andũ othe ataarage ahoreire arĩa mamũkararagia.’ (2 Timotheo 2:24, 25) O na magĩkoragwo na mũrũgamo mũrũmu, aciari Akristiano, nĩ mageragia kũririkana ciugo icio rĩrĩa mararũithia ciana ciao. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe na rĩmwe ciugo theri ti njiganu, na mwana no abatare iherithia rĩna.—Thimo 22:15.

22. Mwana akĩherithio arabatara gũteithio ataũkĩrũo nĩ ũndũ ũrĩkũ?

²² Tondũ ciana nĩ ngũrani, ciagĩrĩirũo kũrũithio na njĩra ngũrani. Ciana imwe ‘itingĩrũngwo na njĩra ya kwarĩrio tu.’ Rĩmwe na rĩmwe kũherithia ciana ta icio nĩ ũndũ wa ũremi no gũcihonokie. (Thimo 17:10; 23:13, 14; 29:19) O na kũrĩ ũguo, mwana nĩ agĩrĩirũo kũmenya gĩtũmi gĩa kũherithio. ‘Rũthanju, na kũrũithio, nĩ ciĩkagĩra mũndũ ũũgĩ-ũrĩa-wa-ma.’ (Thimo 29:15; Ayubu 6:24) Ĩndĩ, kũherithia nĩ kũrĩ mĩhaka. Jehova eerire andũ ake ũũ: ‘Ndigũkũnina biũ, tiga o ngũherithie na kĩhooto.’ (Jeremia 46:28b) Kũna Bibilia ndĩtĩkĩrĩtie mũciari kũhũũra mwana na marakara kana kũmũhũũra ũũru nginya kũmũguraria.—Thimo 16:32.

23. Mwana agĩrĩirũo gũteithio one ũndũ ũrĩkũ akĩrũithio nĩ aciari ake?

 ²³ Rĩrĩa Jehova eeraga andũ ake atĩ nĩ ekũmarũithia, aambire kũmeera ũũ: “Menya wĩtigĩre, nĩ gũkorũo ndĩ hamwe nawe.” (Jeremia 46:28a) Ũndũ ũmwe na ũcio, o na irũithia rĩa mũciari rĩngĩkorũo rĩrĩ rĩagĩrĩru atĩa, rĩtiagĩrĩirũo gũtũma mwana eigue ta athũũrĩtwo. (Akolosai 3:21) Ithenya rĩa ũguo, mwana agĩrĩirũo nĩ kuona atĩ mũciari aramũrũithia tondũ arĩ ‘hamwe nake.’

24, 25. Nĩ ũgwati ũrĩkũ mũũru mũno ciana irabatara kũgitĩrũo matukũ-inĩ maya?

²⁴ Andũ aingĩ maririkanaga ũnyinyi wao ũrĩ ihinda rĩarĩ na gĩkeno. Maririkanaga ũgitĩri ũrĩa maarĩ naguo, ũndũ ũrĩa wonanagia atĩ aciari ao nĩ maamarũmbũyagia hĩndĩ ciothe. Aciari mendaga ciana ciao igĩe na mũikarĩre o ta ũcio, ĩndĩ thĩinĩ wa thĩ njũru ya mahinda maya, nĩ ũndũ mũritũ gũkĩra ũrĩa kwarĩ harĩ kũgitĩra ciana.

 ²⁵ Ũgwati ũmwe mũũru mũno ũrĩa wongererekete gwa kahinda ka mĩaka mĩnyinyi mĩhĩtũku nĩ ciana gũkomwo nacio. Bũrũri-inĩ wa Malaysia, riboti cia ciana gũkomwo nacio nĩ ciongererekete maita mana ihinda-inĩ rĩa mĩaka ikũmi. Thĩinĩ wa Njĩrĩmani, ciana ta 300,000 nĩ ikomagwo nacio o mwaka, nakuo bũrũri-inĩ ũmwe wa Amerika ya Mũhuro, kũringana na ũthuthuria ũrĩa wĩkĩtwo, kwĩrĩkanaga ciana 9,000,000 nĩ ikomagwo nacio o mwaka! Gũthũkia mũno, nyingĩ harĩ ciana icio ithũkagĩrio o kwao mũciĩ nĩ andũ arĩa ciũĩ na cikamehoka. Aciari nĩ magĩrĩirũo nĩ kũgitĩra ciana ciao biũ. Aciari mangĩhota kũgitĩra ciana ciao atĩa?

26. Njĩra imwe cia kũgitĩra ciana nĩ irĩkũ, na ũmenyo ũngĩgitĩra mwana atĩa?

²⁶ Tondũ maũndũ marĩa monetwo monanagia atĩ ciana iria citakoragwo ciũĩ maũndũ maingĩ megiĩ ngomanio nĩcio makĩria ikoragwo ũgwati-inĩ wa gũkomwo nacio-rĩ, ũgitĩri ũrĩa mũnene nĩ gũthomithia mwana, o na angĩkorũo nĩ mũnyinyi. Ũmenyo no ũgitĩre mwana ‘harĩ njĩra ya ũũru, athenganagĩre na andũ arĩa maragia maũndũ ma rũtũrĩko.’ (Thimo 2:10-12) Ũmenyo wĩgiĩ kĩĩ? Ũmenyo wa motaaro ma Bibilia wĩgiĩ mĩtugo. Ningĩ gũteithia mwana amenye atĩ ona andũ amwe agima nĩ mekaga maũndũ moru na kwoguo ndagĩrĩirũo kũmathĩkĩra mangĩonania atĩ nĩ marenda eke maũndũ moru. (Ringithania Danieli 1:4, 8; 3:16-18.) Aragia na mwana waku maita maingĩ igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio. Ciana nyingĩ ibataraga kũrutwo ũndũ maita maingĩ nĩguo ciũnyite wega. O ũrĩa ciana iragimara, nĩ ũndũ wa wendo, ithe wa ciana agĩrĩirũo gwĩkĩra mĩhaka mĩikaranĩrie-inĩ yake na mwarĩ, nake nyina wa ciana eke o ũguo na mũriũ wake—ũndũ ũcio nĩ ũgũteithia mwana agĩe na ũtaũku wa maũndũ marĩa magĩrĩire. Hatarĩ nganja, njĩra ĩmwe njega biũ ya kũgitĩra ciana itigathũkio, nĩ inyuĩ aciari gũciriĩra biũ.

27, 28. Kĩhumo kĩrĩa kĩnene kĩa ũteithio wa aciari rĩrĩa marahiũrania na ũritũ makĩrera mwana nĩ kĩrĩkũ?

²⁷ Ma nĩ atĩ, kũmenyeria mwana kuuma arĩ o rũkenge ti ũndũ mũhũthũ, ĩndĩ aciari Akristiano matiagĩrĩirũo kũhiũrania na ũndũ ũcio marĩ oiki. Hĩndĩ ya Atiirĩrĩri Bũrũri, rĩrĩa mũthuri wetagwo Manoa aamenyire nĩ egũtuĩka mũciari, aahoire Jehova ũtongoria wa kũrera mwana ũcio. Jehova nĩ aacokirie mahoya make.—Atiirĩrĩri Bũrũri 13:8, 12, 24.

²⁸ O ũndũ ũmwe na ũguo, aciari Akristiano makĩrera ciana ciao no mahoe Jehova. Gũtuĩka mũciari nĩ wĩra, no nĩ kũrĩ irathimo nyingĩ. Mũthuri na mũtumia wake Akristiano kuuma Hawaii moigaga ũũ: “Ũrĩ na mĩaka 12 ya kũmenyeria mwana waku mbere ya mĩaka mĩritũ ya ũtinĩnja. No angĩkorũo nĩ wĩrutanĩirie kũhũthĩra motaaro ma Bibilia, nĩ ũrĩgĩa na gĩkeno na thayũ rĩrĩa ciana ciaku irĩtua atĩ nĩ ikwenda gũtungatĩra Jehova kuuma ngoro.” (Thimo 23:15, 16) Rĩrĩa mwana waku atua itua rĩu, o nawe nĩ ũgaakena kuuga ũũ: “Ciana-rĩ, nĩ igai riumaga kwĩ Jehova.”