HAKUHĨ mĩaka 40 mbere-rĩ, arutwo a Bibilia nĩmaahunjĩtie atĩ mwaka wa 1914 nĩkũngĩekĩkire maũndũ ma bata. Maũndũ macio nĩ marĩkũ, na nĩ ũira ũrĩkũ wonanagia atĩ 1914 nĩ mwaka wa bata ũguo?

 Jesu oigire ũũ thĩinĩ wa Luka 21:24: “Jerusalemu nĩrĩkarangĩrĩrio nĩ andũ a ndũrĩrĩ, o kinya rĩrĩa mahinda marĩa Ndũrĩrĩ icio ituĩrĩirũo makahingio.” Jerusalemu yakoretwo ĩrĩ mũciĩ mũnene wa bũrũri wa Ayahudi, na nĩkuo kwarĩ gĩtĩ kĩa wathani wa athamaki a nyũmba ya Mũthamaki Daudi. (Thaburi 48:1, 2) No rĩrĩ, athamaki acio maarĩ a mwanya gatagatĩ-inĩ ka athamaki a mabũrũri marĩa mangĩ. Maikaragĩra “gĩtĩ gĩa ũthamaki kĩa Jehova” marĩ ta ithenya rĩa Ngai we mwene. (1 Maũndũ 29:23) Nĩ ũndũ ũcio Jerusalemu yarĩ kĩonania kĩa waathani wa Jehova.

No rĩrĩ, nĩ rĩ na nĩ na njĩra ĩrĩkũ waathani wa Ngai waambĩrĩirie ‘kũrangĩrĩrio nĩ andũ a ndũrĩrĩ’? Ũndũ ũcio waambĩrĩirie mwaka wa 607 M.M.M. rĩrĩa Jerusalemu yahootirũo nĩ Ababuloni. “Gĩtĩ gĩa ũthamaki kĩa Jehova” gĩgĩtigwo ũtheri, na athamaki a rũciaro rũa Daudi matiacokire gwathana rĩngĩ. (2 Athamaki 25:1-26) ‘Kũrangĩrĩrio’ kũu hihi kũngĩathire na mbere mĩndĩ na mĩndĩ? Aca, nĩgũkorũo ũrathi wa Ezekieli woigĩte ũũ igũrũ rĩgiĩ Zedekia,  mũthamaki wa mũthia wa Jerusalemu: “Nĩngũkwehereria kĩremba gĩaku kĩa mũtwe, na ngũrute tanji; . . . [Jerusalemu] rĩticoke gwakwo rĩngĩ o na atĩa, o nginya rĩrĩa hagoka ũrĩa wĩ na kĩhooto gĩa kũrigia narĩo; na nĩwe ngarĩhe.” (Ezekieli 21:26, 27) “Ũrĩa wĩ na kĩhooto gĩa kũrigia” na tanji ya Daudi nĩ Kristo Jesu. (Luka 1:32, 33) Kwoguo ‘kũrangĩrĩrio’ kũngĩathirire Jesu atuĩka Mũthamaki.

Ũndũ ũcio wa bata ũguo ũngĩekĩkire rĩ? Jesu nĩ oonanirie atĩ Ndũrĩrĩ ingĩathanire kwa ihinda rĩna rĩamũrĩtwo. Ibuku rĩa Danieli mũrango wa 4 rĩrĩ na ũhoro ũngĩtũteithia mũno kũmenya ihinda rĩu rĩngĩarĩ na ũraihu ũigana atĩa. Rĩtaaragĩria ũhoro wa kĩroto kĩa ũrathi kĩa Mũthamaki Nebukadinezaru wa Babuloni. Oonire mũtĩ mũnene ũrĩa watemirũo. Gĩthukĩ kĩa guo gĩtingĩathundũkire tondũ kĩohetwo na mũrĩnga wa kĩgera na gĩcango. Mũraika ũmwe aanĩrĩire ũũ: “Nake arekwo ahĩtũkie mahinda mũgwanja atariĩ o ũguo.”—Danieli 4:10-16.

Thĩinĩ wa Bibilia-rĩ, mĩtĩ rĩmwe nĩ ĩhũthagĩrũo kuonania wathani. (Ezekieli 17:22-24; 31:2-5) Kwoguo gũtemwo kwa mũtĩ ũcio wa mũhiano kuonanagia ũrĩa waathani wa Ngai, kũgerera athamaki arĩa maathamakaga kuuma Jerusalemu, ũngĩatigire gwathana. No rĩrĩ, kĩoneki kĩu kĩonanirie atĩ ‘kũrangĩrĩrio kwa Jerusalemu’ kũngĩarĩ o kwa ihinda tu, rĩa “mahinda mũgwanja.” Rĩu nĩ ihinda rĩigana atĩa?

Kũguũrĩrio 12:6, 14 yonanagia atĩ mahinda matatũ na nuthu nĩ ũndũ ũmwe na “matukũ ngiri ya magana merĩ ma mĩrongo ĩtandatũ.” Nĩũndũ ũcio “mahinda mũgwanja” nĩ maita merĩ ma ũguo, kana thikũ 2,520. No Ndũrĩrĩ itiatigire ‘kũrangĩrĩria’ waathani wa Ngai thikũ 2,520 tu thutha wa Jerusalemu kwanangwo. Kwoguo-rĩ, kũroneka ũrathi ũcio wakuuaga kahinda karaiharaihu. Kũringana na maandĩko ma Ndari 14:34 na Ezekieli 4:6, marĩa moigĩte “o mũthenya ũmwe ũgũtuĩka mwaka ũmwe,” “mahinda mũgwanja” mangĩakorirũo na ũraihu wa mĩaka 2,520.

Mĩaka ĩo 2,520 yaambĩrĩirie Okutomba 607 M.M.M., rĩrĩa Jerusalemu rĩagũire moko-inĩ ma Ababuloni na mũthamaki wa nyũmba ya Daudi akĩrutwo gĩtĩ-inĩ gĩake kĩa ũnene. Ihinda rĩu rĩathirire Okutomba 1914. Hĩndĩ ĩo-rĩ, nĩrĩo “mahinda marĩa  Ndũrĩrĩ icio ituĩrĩirũo” maathirire, na Jesu Kristo agĩtuo Mũthamaki wa igũrũ wa Ngai. *—Thaburi 2:1-6; Danieli 7:13, 14.

O ta ũrĩa Jesu aarathĩte-rĩ, ‘gũka’ gwake arĩ Mũthamaki wa matu-inĩ nĩgũtũmĩte maũndũ manene moneke gũkũ thĩ ta mbaara, ng’aragu, ithingithia, na mĩrimũ ĩrehage mũthiro. (Mathayo 24:3-8; Luka 21:11) Maũndũ ta macio marutaga ũira mũnene atĩ mwaka wa 1914 na ma nĩguo Ũthamaki wa Ngai waambĩrĩirie gwathana matu-inĩ na “matukũ ma kũrigĩrĩria” ma mũtabarĩre ũyũ mũru wa maũndũ makĩambĩrĩria.—2 Timotheo 3:1-5.