1, 2. Nĩ kĩũria kĩrĩkũ wagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria thutha wa gũtiga ndini ya maheni, na ũgwĩciria ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ?

TA WĨCIRIE atĩ harĩ mũndũ wĩkĩrĩte maĩ marĩa mũnyuaga thumu na hitho, na nĩ ũrona andũ nĩ mekũragwo nĩ maĩ macio. Wee ũngĩka atĩa? Hatarĩ nganja, ũngĩoya ikinya na ihenya rĩa gũcaria handũ he na maĩ mega. No thutha wa gwĩka ũguo-rĩ, no ũgũtigwo na kĩũria gĩkĩ kĩa bata, ‘Hihi no ngorũo nyuĩte thumu ũcio?’

² Ũguo no taguo ndini cia maheni ihaana. Bibilia ĩrutanaga atĩ ũthathaiya ta ũcio nĩ ũthũkĩtio nĩ morutani na mĩtugo ĩtarĩ mĩega. (2 Akorintho 6:17) Nĩkĩo arĩ ũndũ wa bata wee uume thĩinĩ wa “Babuloni, itũũra rĩrĩa rĩnene,” kana ndini ciothe cia maheni gũkũ thĩ. (Kũguũrĩrio 18:2, 4) Nĩ wĩkĩte ũguo? Okorũo nĩ uumĩte kuo-rĩ, nĩ wĩkĩte wega. No kwĩamũra kana kuuma thĩinĩ wa ndini ya maheni ti kũiganu. Thutha ũcio no mũhaka wĩyũrie, ‘No ngorũo na tũmaũndũ twa ũthathaiya wa maheni ndigĩtie?’ Ta wĩcirie ngerekano ici.

3. (a) Bibilia yugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ kũhũthĩra mĩhianano, na amwe monaga woni ũcio wa Ngai ũrĩ hinya gwĩtĩkĩra nĩkĩ? (b) Wagĩrĩirũo gwĩka atĩa na indo o ciothe wĩ nacio iria ihutanĩtie na ũthathaiya wa maheni?

³ Andũ amwe nĩ makoretwo na mĩhianano kana handũ  haamũre ha kũhoera mĩciĩ kwao kwa ihinda iraya. Wee nĩ ũrĩ indo ta icio mũciĩ? Okorũo nĩguo-rĩ, no wone ta ũtarĩ ũndũ wa ndũire kana ta arĩ mahĩtia kũhoya Ngai ũtarĩ na indo ta icio. O na no ũkorũo wendete indo ta icio mũno. No Ngai nĩwe uugaga ũrĩa agĩrĩire gũthathaiyo, na Bibilia ĩrutanaga atĩ ndendaga tũhũthĩre mĩhianano. (Thama 20:4, 5; Thaburi 115:4-8; Isaia 42:8; 1 Johana 5:21) Kwoguo no ũrũmie ũthathaiya wa ma na njĩra ya kwananga kĩndũ o gĩothe ũngĩkorũo nakĩo kĩhutanĩtie na ũthathaiya wa maheni. Wagĩrĩirũo gũciona ta indo irĩ “thahu,” o ta ũrĩa Jehova acionaga.—Gũcokerithia Maathani 27:15.

4. (a) Tũĩ atĩa atĩ nĩ wĩra wa tũhũ gũthathaiya maaguka? (b) Jehova aagiririe andũ ake matikeingĩrie ũgo-inĩ na ũragũri wa mũthemba o wothe nĩkĩ?

⁴ Ndini nyingĩ cia maheni o na ningĩ nĩ ikoragwo na mũtugo wa gũthathaiya maaguka. Amwe mataaneruta ma ya Bibilia meetĩkĩtie atĩ akuũ me muoyo kũndũ kũngĩ gũtoonekaga na atĩ no mateithie kana kũnyarira arĩa me muoyo. Hihi o nawe wanakorũo na kĩyo kĩingĩ ũkĩgeria kũhoreria maaguka arĩa maakuire. No o ta ũrĩa werutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 6 kĩa ibuku rĩrĩ-rĩ, akuũ matithiaga  na mbere gũtũũra kũndũ kũngĩ. Kwoguo kũgeria kwaranĩria nao nĩ wĩra wa tũhũ. Ndũmĩrĩri o yothe ĩrĩa yonekaga ta yumĩte kũrĩ endwa aitũ arĩa maakuire-rĩ, kĩhumo kĩayo kũna nĩ ndaimono. Nĩ ũndũ ũcio, Jehova nĩ aagiririe Aisiraeli kũgeria kwaria na akuũ kana kwĩingĩria harĩ ũgo na ũragũri wa mũthemba o wothe.—Gũcokerithia Maathani 18:10-12.

5. Ũngĩka atĩa angĩkorũo mbere nĩ ũrahũthagĩra mĩhianano kana gũthathaiya maaguka?

⁵ Angĩkorũo mbere nĩ ũrahũthagĩra mĩhianano kana ũgathathaiya maaguka-rĩ, ũngĩka atĩa? Thoma na wĩcirie ũhoro wa maandĩko ma Bibilia marĩa mangĩkuonia ũrĩa Ngai onaga maũndũ macio. Hoya Jehova o mũthenya igũrũ rĩgiĩ wendi waku wa kũrũmia ũthathaiya wa ma, na ũmũhoe agũteithie gwĩciria take.—Isaia 55:9.

6, 7. (a) Krismasi ĩtuĩkaga nĩ ya kũririkana kĩĩ, na arũmĩrĩri a Jesu a mbere hihi nĩ maamĩkũngũyagĩra? (b) Gũkũngũĩra kwa mĩthenya ya gũciarũo kwanyitaine na kĩĩ hĩndĩ ya arutwo a Jesu a mbere?

⁶ Ũthathaiya witũ no ũthũkio nĩ thigũkũ iria ciendetwo nĩ andũ cia ndini ya maheni. Kwa ngerekano-rĩ, ta wĩcirie ũhoro wa Krismasi. Krismasi ĩtuĩkaga atĩ nĩ kũririkana gũciarũo kwa Jesu Kristo, na hakuhĩ ndini ciothe iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano nĩimĩkũngũyagĩra. No gũtirĩ ũira wa kuonania atĩ arutwo a Jesu a mbere nĩ maakũngũyagĩra thigũkũ ta ĩo. Ibuku rĩĩtagwo Sacred Origins of Profound Things riugaga ũũ: “Kwa ihinda rĩa mĩaka 200 thutha wa gũciarũo gwa Kristo-rĩ, gũtirĩ mũndũ wamenyaga rĩrĩa kũna aaciarirũo, na ti aingĩ mendaga kũmenya.”

⁷ O na korũo arutwo a Jesu nĩ maamenyire rĩrĩa kũna aciarirũo-rĩ, matiangĩakũngũĩire gũciarũo gwake. Nĩkĩ? Tondũ o ta ũrĩa ibuku rĩĩtagwo The World Book Encyclopedia riugĩte-rĩ, Akristiano acio a mbere “moonaga gũkũngũĩra  mũthenya wa gũciarũo arĩ mũtugo wa andũ arĩa mathathayagia ngai cia maheni.” Gũkũngũĩrũo kwa mĩthenya ya gũciarũo kũrĩa tu kũgwetetwo thĩinĩ wa Bibilia nĩ kwa atongoria erĩ mataathathayagia Jehova. (Kĩambĩrĩria 40:20; Mariko 6:21) Mĩthenya ya gũciarũo ningĩ nĩ yakũngũyagĩrũo gũtĩa ngai cia maheni. Kwa ngerekano-rĩ, Mweri 24, mweri wa Gatano, Aroma nĩmakũngũyagĩra gũciarũo kwa ngai ya gĩke yetagwo Diana. Mũthenya ũrĩa warũmagĩrĩra nĩ maaririkanaga gũciarũo kwa ngai-riũa, Apollo. Kwoguo gũkũngũĩra mĩthenya ya gũciarũo kwanyitaine na ũthathaiya wa ngai cia maheni, no ti Ũkristiano.

8. Taarĩria ũrĩa gũkũngũĩra mũthenya wa gũciarũo gũkuruhanĩte na wĩtĩkio wa maũndũ matarĩ ho.

⁸ Harĩ gĩtũmi kĩngĩ kĩngĩatũmire Akristiano a mbere matigakũngũĩre gũciarũo kwa Jesu. Arutwo ake nĩ maamenyaga atĩ gũkũngũĩra mĩthenya ya gũciarũo nĩ kwahutanĩtie na wĩtĩkio wa maũndũ matarĩ ho. Kwa ngerekano-rĩ, Agiriki na Aroma aingĩ a tene meetĩkĩtie atĩ he roho wokaga harĩ o mũndũ agĩciarũo na ũkamũgitĩra ũtũũro-inĩ wake wothe. Ibuku rĩĩtagwo The Lore of Birthdays riugaga ũũ: “Roho ũcio warĩ na ũkuruhanu wĩ na kĩriga hamwe na ngai ĩrĩa yaciarirũo mũthenya ũrĩa mũndũ ũcio aciarũo.” Hatarĩ nganja Jehova ndangĩakenirio nĩ thigũkũ o yothe ĩngĩkuruhania Jesu na wĩtĩkio wa maũndũ matarĩ ho. (Isaia 65:11, 12) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, Krismasi yatuĩkire atĩa thigũkũ ya gũkũngũĩrwo nĩ andũ aingĩ ũguo?

9. Dicemba 25 yokire gũtuĩka atĩa mũthenya wa gũkũngũĩra gũciarũo kwa Jesu?

⁹ Mĩaka magana maingĩ thutha wa gũkua kwa Jesu nĩrĩo andũ maambĩrĩirie gũkũngũĩra gũciarũo gwake Dicemba 25. No mũthenya ũcio tiguo Jesu aaciarirũo, tondũ kuonekaga aaciarirũo Okutomba. * Kwoguo Dicemba 25  yathuurirũo nĩkĩ? Andũ amwe arĩa thutha-inĩ meĩtire Akristiano, hihi “meendaga mũthenya ũcio ũringane na thigũkũ ya ngai ya maheni ya Aroma ya gũkũngũĩra ‘gũciarũo kwa riũa rĩrĩa rĩtahootagwo.’ ” (The New Encyclopædia Britannica) Hĩndĩ ya heho rĩrĩa riũa rĩonekaga ta rĩtarĩ na hinya-rĩ, athathaiya a ngai cia maheni nĩmaarutaga magongona nĩgetha riũa rĩrĩa rĩamaheaga ũrugarĩ na ũtheri, rĩcoke kuuma ng’endo cia rĩo cia kũraya. Gweciragĩrio atĩ Dicemba 25 nĩrĩo riũa rĩambagĩrĩria rũgendo rwa gũcoka. Makĩgeria kũgarũra athathaiya a ngai cia maheni-rĩ, atongoria a ndini moire mũthenya wa thigũkũ ĩo na makĩgeria gũtũma woneke ta arĩ wa “Gĩkristiano.” *

10. Andũ amwe hĩndĩ ya tene maagaga gũkũngũĩra Krismasi nĩkĩ?

¹⁰ Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ andũ nĩmakoretwo makĩmenya kĩhumo gĩa Krismasi nĩ ũthathaiya wa ngai cia maheni. Tondũ kĩhumo kĩayo gĩtiumanĩte na maandĩko-rĩ, Krismasi nĩyagirĩtio Ngeretha na mabũrũri-inĩ mamwe ma Amerika marĩa maathagwo nĩ Ngeretha mĩaka-inĩ ya 1600. Mũndũ o wothe ũtangĩathire wĩra mũthenya wa Krismasi nĩ aarutaga irĩhi. No rĩrĩ, mĩtugo ya tene ĩgĩcoka, na ĩngĩ mĩerũ ĩkĩongererũo. Krismasi o rĩngĩ ĩgĩtuĩka thigũkũ nene na noguo ĩtariĩ kũndũ kũingĩ nginya ũmũthĩ. No nĩ ũndũ wa ũkuruhanu wa Krismasi na ũthathaiya wa maheni-rĩ, arĩa mendaga gũkenia Ngai matimĩkũngũyagĩra,  kana o na thigũkũ ĩngĩ yumanĩte na ũthathaiya wa ngai cia maheni. *

11. Andũ amwe makũngũyagĩra thigũkũ nĩkĩ, no nĩ ũndũ ũrĩkũ ithuĩ twagĩrĩirũo kũrũmbũiya mũno?

¹¹ Andũ amwe nĩmetĩkagĩra atĩ thigũkũ ta Krismasi cioimanire na ũthathaiya wa ngai cia maheni no mationaga arĩ ũũru gũcikũngũĩra. Ningĩ-rĩ, andũ aingĩ matikoragwo magĩĩciria ũhoro wa ũthathaiya wa maheni rĩrĩa marakũngũĩra thigũkũ. Thigũkũ icio ningĩ nĩ iheaga famĩlĩ mweke wa gũkorũo hamwe. Wee nĩguo wonaga? Akorũo nĩguo-rĩ, kwahoteka kwenda famĩlĩ nĩkuo gũtũmaga kũrũmia ũthathaiya wa ma gũkũritũhĩre, no ti kwenda ndini ya maheni. Gĩa na ma atĩ Jehova, ũrĩa waambĩrĩirie famĩlĩ, nĩendaga ũgĩe na ngwatanĩro njega na andũ anyu. (Aefeso 3:14, 15) No no wĩkĩre ũrũmwe ta ũcio hinya na njĩra iria Ngai etĩkĩrĩte. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũrĩa twagĩrĩirũo kũrũmbũiya mũno: “Na mũroragie maũndũ mũmenye marĩa makenagia Mwathani.”—Aefeso 5:10.

12. Heana ngerekano ya kuonania gĩtũmi gĩa gwĩthema mĩtugo na ikũngũĩro iria cioetwo kuuma kũndũ kwĩ na gĩko.

¹² No gũkorũo wonaga atĩ kĩhumo gĩa thigũkũ ta gĩtarĩ ũndũ kiũgĩte harĩ ũrĩa ikũngũyagĩrũo ũmũthĩ. Hihi kĩhumo gĩa thigũkũ nĩ kĩa bata? Ĩĩ! Kwa ngerekano-rĩ, ta wĩcirie korũo wona theremende ĩgwĩte mũtaro-inĩ wa gĩko. No woe theremende ĩo ũmĩrĩe? Aca ndũngĩoya! Theremende ĩo ĩna gĩko. Thigũkũ ciahota kuoneka ta irĩ njega o ta theremende ĩo, no cioetwo kuuma handũ he na gĩko. Nĩgetha tũrũmie ũthathaiya wa ma-rĩ, tũbataire gũkorũo na mawoni ta ma mũnabii Isaia ũrĩa werire athathaiya a ma ũũ: “Menyai mũhutie kĩndũ gĩĩ thahu.”—Isaia 52:11.

13. Nĩ magerio marĩkũ ũngĩcemania namo waga gũkũngũĩra thigũkũ?

¹³ Rĩrĩa wathuura kwaga gũkũngũĩra thigũkũ-rĩ, wahota gũcemania na magerio. Kwa ngerekano-rĩ, andũ arĩa mũrutaga wĩra nao mahota kũrigwo kĩrĩa kĩgiragia ũnyitanĩre nao maũndũ-inĩ ma thigũkũ wĩra-inĩ. Ũngĩka atĩa ũngĩheo kĩheo gĩa Krismasi? No akorũo arĩ mahĩtia gũkĩamũkĩra? Ĩ angĩkorũo mũtirĩ a wĩtĩkio ũmwe na mũthuri kana mũtumia waku? Ũngĩka atĩa nĩgetha ciana ciaku itigecokie nĩ ũndũ wa kwaga gũkũngũĩra thigũkũ?

14, 15. Ũngĩka atĩa ũngĩgeithio na ngeithi cia thigũkũ kana mũndũ ende gũkũhe kĩheo?

¹⁴ Nĩ hekũbatara ũũgĩ nĩguo ũmenye wega ũrĩa ũngĩka o hĩndĩ o hĩndĩ. Ũngĩgeithio na kũu njĩra-inĩ na ngeithi cia thigũkũ-rĩ, no ũcokie tu na njĩra ya ũũgĩ. No ta tua ũrĩa wakũgeithia nĩ mũndũ muonanaga kaingĩ kana mũrutaga wĩra nake. Hĩndĩ ĩo no wĩcirie gũtaarĩria makĩria. Hĩndĩ ciothe ririkana kũhũthĩra ũũgĩ. Bibilia ĩtũtaaraga ũũ: “Mũkĩaria-rĩ, aragiai hingo ciothe na mĩario o ĩrĩa ĩrĩ na Wega wa Ngai, ĩtuĩke ta ĩĩkĩrĩtwo cumbĩ, nĩ getha mũmenyage ũrĩa mũngĩcokagĩria mũndũ o mũndũ ũhoro o ũrĩa ekũmũũria.” (Akolosai 4:6) Menyerera ndũkae kwagĩra andũ arĩa angĩ gĩtĩo. Ithenya rĩa ũguo-rĩ, taarĩria na ũũgĩ itua rĩaku. Taarĩria wega atĩ ndũthũire kũheana iheo kana gũkenanĩra na andũ, no wendaga gwĩka ũguo hĩndĩ ĩngĩ ngũrani na ĩo.

¹⁵ Ĩ mũndũ angĩkorũo arenda gũkũhe kĩheo? Kaingĩ gũkũringana na itũmi mwanya mwanya. Ũrĩa ũrakũhe ahota gũkwĩra ũũ: “Nĩnjũĩ atĩ ndũkũngũyagĩra thigũkũ. No nĩngwenda gũkũhe kĩheo gĩkĩ.” Wahota gũtua atĩ kwamũkĩra kĩheo kĩu wĩrĩtwo ũguo ti ũndũ ũmwe na gũkũngũĩra thigũkũ ĩo. No ningĩ angĩkorũo mũkũhei ndoĩ wĩtĩkio waku-rĩ, no ũmwĩre atĩ ndũkũngũyagĩra thigũkũ ĩo. Ũndũ ũcio no ũgũteithie gũtaarĩria kĩrĩa gĩgũtũma wamũkĩre kĩheo no  wee wage kũheana hĩndĩ ĩo. No wahota gũkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ kwaga gwĩtĩkĩra kĩheo, angĩkorũo kĩraheanwo kuonania atĩ ndũrũmagia wĩtĩkio waku, kana atĩ no ũũtiganĩrie no ũndũ tu wa kĩheo.

16. Ũngĩhũthĩra ũũgĩ atĩa harĩ maũndũ marĩa makonainie na thigũkũ?

¹⁶ Ũngĩka atĩa angĩkorũo mũtirĩ a wĩtĩkio ũmwe na andũ a famĩlĩ yanyu? O na rĩo hũthĩra ũũgĩ. Hatirĩ bata wa gũtindanĩra na mĩtugo o yothe na thigũkũ iria ciothe andũ anyu mathuura gũkũngũĩra. Ithenya rĩa ũguo-rĩ, wagĩrĩirũo nĩ ũtĩe mawoni mao, o ũrĩa ũngĩenda o nao matĩe maku. (Mathayo 7:12) Wĩtheme gwĩka ũndũ o wothe ũngĩtũma ũkũngũĩre thigũkũ. No hũthĩra ũũgĩ harĩ maũndũ marĩa matahutanĩtie ĩmwe kwa ĩmwe na ũkũngũĩri. Hingo ciothe wagĩrĩirũo nĩ kũhũthĩra njĩra ĩrĩa ĩrĩgũtigaga na thamiri njega.—1 Timotheo 1:18, 19.

17. Ũngĩteithia ciana ciaku atĩa itigecokie nĩ kuona iria ingĩ igĩkũngũĩra thigũkũ?

¹⁷ Ũngĩka atĩa nĩgetha ciana ciaku itigecokie nĩ ũndũ wa kwaga gũkũngũĩra thigũkũ iria ireganĩte na Maandĩko? Kaingĩ gũkũringana na ũrĩa wĩkaga mahinda marĩa mangĩ ma mwaka. Aciari amwe mabangaga mahinda ma kũhe ciana ciao iheo. Kĩheo kĩmwe kĩa bata mũno ũngĩhe ciana ciaku nĩ mahinda maku na gũcionia wendo.

18. Gũthiĩ mĩcemanio ya Gĩkristiano kũngĩgũteithia atĩa kũrũmia ũthathaiya wa ma?

¹⁸ Nĩguo ũkenie Ngai-rĩ, no mũhaka ũregane na ũthathaiya wa maheni na ũrũmie ũthathaiya wa ma. Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩgũteithia gwĩka ũguo? Bibilia yugaga ũũ: “Nĩtwĩciragiei ũrĩa tũngĩarahũranaga o mũndũ na ũrĩa ũngĩ, nĩ getha twendanage, na twĩkage ciĩko njega; ningĩ tũtigatige kũũnganaga hamwe, ta ũrĩa andũ amwe mamenyerete  gwĩkaga, no kaba tũhatanagĩrĩrie; na twĩkage ũguo o makĩria tondũ wa ũrĩa mũkuona atĩ Mũthenya ũcio nĩũrakuhĩhĩria.” (Ahibirania 10:24, 25) Mĩcemanio ya Gĩkristiano nĩ mahinda ma gĩkeno mangĩgũteithia gũthathaiya Ngai na njĩra ĩrĩa etĩkĩrĩte. (Thaburi 22:22; 122:1) Thĩinĩ wa mĩcemanio ta ĩo-rĩ, Akristiano arĩa ehokeku nĩ momanagĩrĩria “o mũndũ [na] ũrĩa ũngĩ.”—Aroma 1:12.

19. Kwĩra andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa wĩrutĩte kuuma Bibilia-inĩ nĩ kwa bata nĩkĩ?

¹⁹ Njĩra ĩngĩ ũngĩrũmia ũthathaiya wa ma nayo nĩ kwĩra arĩa angĩ maũndũ marĩa wĩrutĩte kuuma Bibilia-inĩ ũgĩteithio nĩ Aira a Jehova. Andũ aingĩ nĩ ‘maracakaya na makarĩra’ nĩ ũndũ wa ũũru ũrĩa ũrekĩka thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ. (Ezekieli 9:4) Nĩ ũhũthũ nĩ ũĩ andũ amwe maracakaya na kũrĩra. Githĩ to ũmeere ũhoro wa kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku kĩa Bibilia kĩa mahinda mokĩte? Wanyitanĩra na Akristiano a ma na wĩre arĩa angĩ ma cia magegania cia Bibilia iria wĩrutĩte-rĩ, nĩ ũkuona atĩ kwĩrirĩria mĩtugo ya ũthathaiya wa maheni o guothe kũngĩkorũo gũtigarĩte ngoro-inĩ yaku, gũgũthiĩ gũthirĩte. Gĩa na ma atĩ nĩ ũgũkena mũno na wone irathimo nyingĩ warũmia ũthathaiya wa ma.—Malaki 3:10.