1-3. Hihi Jesu aatigire arutwo ake atĩa, na nĩ ciũria irĩkũ ireyumĩria?

 RĨRĨA Jesu aakuire, atũmwo ake nĩ maagĩire na kĩeha kĩnene. No rĩrĩa aariũkirio, nĩ maagĩire na gĩkeno kĩingĩ! Rĩu Jesu akoretwo akiumĩrĩra arũmĩrĩri ake kwa ihinda rĩa thikũ 40, akĩmarutaga na akĩmekĩraga ngoro. No mũthenya ũyũ, amoimĩrĩire riita rĩa mũico.

² Marĩ Kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ, mathikĩrĩirie na kinyi ũndũ wothe ũrĩa Jesu aroiga. Thutha wa kũrĩkia ndeereti yake—ĩrĩa yoneka ĩrĩ nguhĩ—akoya moko na igũrũ na akamarathima. Agacoka akambĩrĩria kwambata na igũrũ! Agathiĩ ambatĩte atũmwo ake mamwĩroreire. Agacoka akahumbĩrũo nĩ itu, magatiga kũmuona. O na thutha wa kũbuĩria, magathiĩ o na mbere kũrora igũrũ.—Luk. 24:50; Atũm. 1:9, 10.

 ³ Ũndũ ũcio nĩ warehire ũgarũrũku mũnene mũno ũtũũro-inĩ wa arutwo a Jesu. Hihi meekire atĩa thutha wa Mwathi wao, Jesu Kristo, kwambata igũrũ? No tũkorũo na ma atĩ Mwathi wao nĩ aamahaarĩirie nĩguo mathiĩ na mbere na wĩra ũrĩa aambĩrĩirie. Hihi aamahaarĩirie atĩa nĩ ũndũ wa wĩra ũcio wa bata, nao maawoire atĩa? Akristiano mangĩĩruta atĩa kuumana na rũgano rũu? Atũmwo mũrango wa mbere nĩ ĩkoragwo na macokio ma gwĩkĩra ngoro.

4. Luka ambĩrĩirie atĩa ũhoro ũrĩa andĩkĩte ibuku-inĩ rĩa Atũmwo?

⁴ Luka ambĩrĩirie ibuku rĩa Atũmwo akĩarĩria Theofilo, mũndũ o ũrĩa mbere ĩyo aandĩkĩire ibuku rĩake rĩa Injiri. a Nĩguo onanie atĩ no gũtwarithia arathwarithia na mbere ũhoro ũrĩa aandĩkĩte mbere ĩyo, Luka ambĩrĩirie na kũgweta na njĩra nguhĩ maũndũ marĩa aarĩkĩrĩirie namo Injiri-inĩ yake akĩhũthĩra ciugo ngũrani, na nĩ ongereire ũhoro ataagwetete mbere ĩyo.

5, 6. (a) Nĩ kĩĩ gĩateithirie arũmĩrĩri a Jesu gũtũũria wĩtĩkio wao ũrĩ na hinya? (b) Nĩ ũira ũrĩkũ ũtangĩkararĩka ũteithagia Akristiano ũmũthĩ gũkorũo na wĩtĩkio wa ma?

⁵ Nĩ kĩĩ kĩngĩateithirie arũmĩrĩri a Jesu gũtũũria wĩtĩkio ũrĩ na hinya? Tũthomaga ũũ igũrũ rĩgiĩ Jesu thĩinĩ wa Atũmwo 1:3: “Nĩ eeyonithanirie kũrĩ o arĩ muoyo na njĩra nyingĩ itangĩkararĩka [kana, ũira ũtangĩkararĩka].” Thĩinĩ wa Bibilia, no “Luka ũrĩa ndagĩtarĩ” ũhũthĩrĩte ciugo “njĩra nyingĩ itangĩkararĩka [kana, ũira ũtangĩkararĩka].” (Kol. 4:14) Ciugo icio ciahũthagĩrũo ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũrigitani, na cionanagia ũira ũngĩoneka na ũngĩĩhokeka. Jesu nĩ oonanirie ũira ta ũcio. Nĩ aaumagĩrĩra arũmĩrĩri ake maita maingĩ, rĩmwe marĩ mũndũ ũmwe ũmwe kana marĩ erĩ, rĩngĩ akiumĩrĩra atũmwo marĩ othe, na kũrĩ hĩndĩ aaumĩrĩire arũmĩrĩri makĩria ma 500. (1 Kor. 15:3-6) Hatarĩ nganja ũcio nĩ ũira ũtangĩkararĩka!

⁶ O na ũmũthĩ, wĩtĩkio wa Akristiano a ma wĩhocetie harĩ ‘ũira mũingĩ ũtangĩkararĩka.’ Hihi nĩ kũrĩ ũira wa atĩ Jesu nĩ aatũũrire gũkũ thĩ, agĩkua nĩ ũndũ wa mehia maitũ, na akĩriũkio? Ĩĩ nĩ kũrĩ! Kiugo kĩa Ngai nĩ gĩkoragwo na ũhoro wa kwĩhokeka wa arĩa meeyoneire maũndũ macio, na nĩ ũtũheaga ũira mũiganu. Gũthuthuria  ũhoro ũcio na kũhoya Jehova atũteithie gũtaũkĩrũo no gwĩkĩre hinya wĩtĩkio witũ. Ririkana atĩ ũira mũrũmu no ũtũteithie gũkorũo na wĩtĩkio wa ma handũ ha wĩtĩkio ũtarĩ na mũthingi. No mũhaka tũkorũo na wĩtĩkio wa ma nĩguo tũkaaheo muoyo wa tene na tene.—Joh. 3:16.

7. Jesu aaigĩire arũmĩrĩri ake kĩonereria kĩrĩkũ kĩgiĩ kũrutana na kũhunjia?

⁷ Ningĩ Jesu “nĩ aaragia ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai.” Kwa ngerekano, nĩ aataarĩirie morathi marĩa monanagia atĩ Mesia nĩ angĩanyamarĩkire na akue. (Luk. 24:13-32, 46, 47) Rĩrĩa Jesu aataarĩirie itemi rĩake arĩ Mesia, nĩ aatĩtĩrithirie ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai, tondũ nĩwe warĩ Mũthamaki Ũrĩa Mũthuure. Hĩndĩ ciothe Jesu aahunjagia ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki, na noyo ndũmĩrĩri ĩrĩa arũmĩrĩri ake mahunjagia ũmũthĩ.—Mat. 24:14; Luk. 4:43.

8, 9. (a) Nĩ mawoni marĩkũ merĩ mahĩtanu atũmwo a Jesu maarĩ namo? (b) Jesu aarũngire atũmwo ake atĩa, na Akristiano mangĩĩruta atĩa kuumana na ũndũ ũcio?

⁸ Rĩrĩa atũmwo maathiire Kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ, nĩ maacemanirie na Jesu riita rĩa mũico gũkũ thĩ. Mooririe Jesu ũũ marĩ na wendi mũnene wa kũmenya: “Mwathani, ihinda rĩrĩ nĩrĩo ũgũcokeria Isiraeli ũthamaki?” (Atũm. 1:6) Kĩũria kĩu atũmwo mooririe nĩ kĩaguũririe mawoni merĩ mahĩtanu maarĩ namo. Wa mbere, meeciragia atĩ Ũthamaki wa Ngai ũngĩacokeirio Aisiraeli a kĩĩmwĩrĩ. Wa kerĩ, meerĩgagĩrĩra Ũthamaki ũcio weranĩirũo wambĩrĩrie gwathana o rĩo ‘ihinda-inĩ rĩu.’ Jesu aamateithirie atĩa kũrũnga mwĩcirĩrie wao?

⁹ No kũhoteke Jesu nĩ aamenyaga atĩ ũndũ ũcio wa mbere nĩ ũngĩarũngirũo thutha wa ihinda inini. Ma nĩ atĩ, thutha wa thikũ ikũmi tu, arũmĩrĩri ake nĩ mangĩeyoneire kĩambĩrĩria kĩa rũrĩrĩ rwerũ, nĩruo Aisiraeli a kĩĩroho! Thutha ũcio Ngai nĩ angĩatigire kũhũthĩra Aisiraeli a kĩĩmwĩrĩ. Naguo ũndũ-inĩ wa kerĩ, Jesu aamaririkanirie ũũ na njĩra ya wendo: “Ti ũhoro wanyu kũmenya mahinda kana imera iria Awa atuĩte na wathani wake mwene.” (Atũm. 1:7) Jehova nĩwe Mũigi Mahinda Ũrĩa Mũnene. Jesu atanakua nĩ aaugĩte atĩ o nake ndoĩ ‘mũthenya kana thaa’ cia rĩrĩa mũico ũgaakinya, “no Awa ũĩ.” (Mat. 24:36) O na ũmũthĩ, Akristiano mangĩambĩrĩria gũtangĩka gũkĩria njano ũhoro wĩgiĩ rĩrĩa mũico wa mũtabarĩre ũyũ ũgaakinya, mangĩkorũo magĩĩtanga na ũhoro ũtamakoniĩ.

10. Nĩ mwerekera ũrĩkũ wa atũmwo tũbatiĩ gũkorũo naguo, na nĩkĩ?

 ¹⁰ O na kũrĩ ũguo, nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera tũtigakorũo na mawoni moru kwerekera atũmwo a Jesu tondũ maarĩ arũme marĩ na wĩtĩkio mũnene. Nĩ meetĩkĩrire kũrũngwo marĩ na wĩnyihia. Makĩria ma ũguo, o na gũtuĩka mooririe kĩũria kĩu marĩ na mawoni mahĩtanu, kĩũria kĩu nĩ kĩaguũririe atĩ maarĩ na mwerekera mwega. Jesu nĩ eerĩte arũmĩrĩri ake ũũ maita maingĩ: “Ikaragai mwĩhũgĩte.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Maaikaraga marĩ maitho nĩguo mone ũira wa atĩ Jehova arĩ hakuhĩ kuoya ikinya. Ũcio nĩguo mwerekera ũrĩa tũbatiĩ gũkorũo naguo ũmũthĩ. Ũndũ ũcio nĩ wa bata o na makĩria “matukũ-inĩ [maya] ma kũrigĩrĩria.”—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Jesu aaheire arũmĩrĩri ake wĩra ũrĩkũ? (b) Nĩkĩ warĩ ũndũ mwagĩrĩru harĩ Jesu kũgweta roho mũtheru akĩarĩrĩria wĩra wa kũhunjia?

¹¹ Jesu nĩ aaririkanirie atũmwo ake ũndũ ũrĩa maagĩrĩirũo kuona ũrĩ wa bata makĩria. Aaugire: “Nĩ mũkaamũkĩra hinya rĩrĩa roho mũtheru ũgooka igũrũ rĩanyu, na nĩ mũgaatuĩka aira akwa thĩinĩ wa Jerusalemu, Judea guothe, Samaria, o nginya ituri ciothe cia thĩ.” (Atũm. 1:8) Maagĩrĩirũo kwambĩrĩria na Jerusalemu, kũrĩa andũ mooragire Jesu, maheane ũhoro wĩgiĩ kũriũka gwake. Kuuma hau, mangĩacokire mahunjie ndũmĩrĩri ĩyo Judea guothe, Samaria, na thutha ũcio kũraihu makĩria.

¹² Nĩ ũndũ mwagĩrĩru atĩ Jesu aambire akĩmeera rĩngĩ ũhoro wa kĩĩranĩro gĩake gĩa kũmatũmĩra roho mũtheru nĩguo ũmateithie, thutha ũcio akĩmagwetera wĩra wa kũhunjia. Rĩrĩ nĩ rĩmwe rĩa maita 40 marĩa ciugo “roho mũtheru” cionekaga ibuku-inĩ rĩa Atũmwo. Ibuku rĩrĩ rĩa Bibilia nĩ rĩonanĩtie wega atĩ tũtingĩhota kũhingia wendi wa Ngai tũtarĩ na ũteithio wa roho mũtheru. Na githĩ ndũkĩrĩ ũndũ wa bata mũno kũhoyaga kaingĩ tũheo roho ũcio! (Luk. 11:13) Nĩ tũraũbatara mũno ihinda-inĩ rĩrĩ gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe.

13. Ũmũthĩ wĩra wa kũhunjia ũrarutwo gĩcigo kĩigana atĩa, na twagĩrĩirũo kũũruta na kĩyo nĩkĩ?

¹³ Ũmũthĩ, ciugo “ituri ciothe cia thĩ” irũgamĩrĩire gĩcigo kĩnene gũkĩra kĩa matukũ ma atũmwo. No o ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩhĩtũku kĩonanĩtie, Aira a Jehova nĩ metĩkĩrĩte kuuma ngoro wĩra ũcio wa kũruta ũira, makĩmenyaga atĩ Ngai endaga andũ a mĩthemba yothe maigue ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki wake. (1 Tim. 2:3, 4) Hihi nĩ wĩrutanagĩria wĩra-inĩ ũcio wa kũhonokia mĩoyo? Gũtirĩ wĩra ũngĩ ũngĩkũrehera gĩkeno gũkĩra ũcio! Jehova nĩ arĩkũheaga hinya ũrĩa ũrabatara nĩguo ũrute wĩra ũcio. Ibuku rĩa Atũmwo  nĩ rĩgũkũhe ũhoro mũingĩ wĩgiĩ njĩra njega iria ũngĩhũthĩra, na mwerekera ũrĩa ũngĩkũria nĩguo ũhingie wĩra ũcio wega.

14, 15. (a) Araika maaugire ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ gũcoka gwa Kristo, na ũguo nĩ kuuga atĩa? (Rora nginya kohoro ka magũrũ-inĩ.) (b) Hihi Kristo aacokire atĩa ‘na njĩra o ta ĩrĩa’ aathiire nayo?

¹⁴ O ta ũrĩa hagwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ, Jesu aambatire igũrũ kuuma gũkũ thĩ na agĩtiga kuoneka. No atũmwo arĩa 11 maathiire na mbere kũrũgama o hau marorete igũrũ. Thutha-inĩ, araika erĩ makĩmaumĩrĩra na makĩmeera ũũ: “Andũ aya a Galili, mũrũgamĩte mũrorete igũrũ nĩkĩ? Jesu ũcio muona oywo kuuma kũrĩ inyuĩ atwarũo igũrũ, agooka na njĩra o ta ĩyo muona agĩthiĩ nayo igũrũ.” (Atũm. 1:11) Hihi araika acio meendaga kuuga atĩ Jesu angĩacokire na mwĩrĩ o ũcio, ta ũrĩa ndini imwe irutanaga? Aca. Tũmenyaga ũguo atĩa?

¹⁵ Araika acio maaugire atĩ Jesu agaacoka “na njĩra o ta ĩyo,” no ti na mwĩrĩ ta ũcio. b Hihi aathiire na njĩra ĩrĩkũ? Jesu ndoonekaga hĩndĩ ĩyo araika maaragia. No atũmwo tu maamenyaga atĩ Jesu nĩ oimĩte gũkũ thĩ agathiĩ kũrĩa igũrũ kũrĩ Ithe. Gũcoka gwa Kristo kũngĩgaakorũo kũhaana o ũguo. Na nĩguo gwathiire. Ũmũthĩ, no arĩa tu makoragwo na ũtaũku wa maũndũ ma kĩĩroho mamenyaga atĩ Jesu nĩ acokete arĩ mũthamaki ũrĩ na hinya. (Luk. 17:20) Nĩ tũrabatara gũtaũkĩrũo nĩ ũira wa gũkorũo kuo kwa Jesu, na tũmenyithie arĩa angĩ nĩguo o nao mone bata wa kuoya makinya ma na ihenya.

16-18. (a) Tũreruta atĩa kuumana na Atũmwo 1:13, 14 igũrũ rĩgiĩ mĩcemanio ya ũthathaiya wa Gĩkristiano? (b) Tũreruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Mariamu, nyina wa Jesu? (c) Mĩcemanio ya Gĩkristiano nĩ ya bata nĩkĩ ũmũthĩ?

¹⁶ Atũmwo “[maacokire] Jerusalemu makenete mũno.” (Luk. 24:52) No maaiyũkirie atĩa ũtongoria na ũtaaro wa Kristo? Atũmwo mũrango wa 1 mũhari wa 13 na 14 yonanagia atĩ nĩ maacemanirie ‘nyũmba-inĩ ya igũrũ,’ na no twĩrute maũndũ ma bata kuumana na mũcemanio ta ũcio. Bũrũri-inĩ wa Palestina, kaingĩ nyũmba ciaakagwo irĩ na rumu ya igũrũ, yaingagĩrĩrũo kũgerera ngathĩ ĩrĩ mwena wa nja. No kũhoteke ‘nyũmba ĩyo ya igũrũ’ nĩ ya mũciĩ wa nyina wa Mariko, ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Atũmwo 12:12. O ũrĩa kũrĩ, no kũhoteke warĩ o mwako mũhũthũ ũrĩa  arũmĩrĩri a Kristo maacemanagĩria. No hihi nĩa maacemanĩtie, na meekaga atĩa?

¹⁷ Ta rora wone atĩ mũcemanio ũcio ndwarĩ na atũmwo oiki, kana arũme atheri. “Atumia amwe” maarĩ kuo, nginya Mariamu, nyina wa Jesu. Rĩrĩ nĩrĩo riita rĩa mũico Mariamu kũgwetwo Bibilia-inĩ. Hatarĩ nganja ndaathiĩte mũcemanio-inĩ ũcio nĩguo eyethere igweta, no aathiĩte arĩ na wĩnyihia nĩguo athathaiye hamwe na arũmĩrĩri arĩa angĩ a Kristo. No mũhaka akorũo nĩ eekĩrirũo ngoro kuona marĩ hamwe na ariũ ake ana, arĩa mateetĩkĩtie Jesu rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ. (Mat. 13:55; Joh. 7:5) Thutha wa Jesu gũkua na kũriũkio, nĩ maacenjirie mwerekera wao.—1 Kor. 15:7.

¹⁸ Ningĩ ta rora wone kĩrĩa gĩatũmĩte arutwo acio macemanie: “Acio othe maahoyaga mategũtigithĩria marĩ na muoroto ũmwe.” (Atũm. 1:14) Gũcemania hamwe gũkoretwo kũrĩ ũndũ wa bata harĩ ũthathaiya wa Akristiano. Tũcemanagia nĩguo twĩkĩrane ngoro, tũheo ũtongoria na ũtaaro, na makĩria ma ũguo, tũthathaiye Jehova, Ithe witũ wa igũrũ. Nĩ tũgunĩkaga rĩrĩa twahoya Jehova na twaina nyĩmbo cia kũmũgooca tũkĩmũthathaiya, na nĩ tũmũkenagia mũno rĩrĩa tũreka ũguo. Rekei tũtikanatiganĩrie mĩcemanio itũ ya ũthathaiya, ĩrĩa ĩtwakaga mũno!—Ahib. 10:24, 25.

19-21. (a) Tũreruta atĩa kuumana na itemi rĩrĩa Petero aarĩ narĩo kĩũngano-inĩ? (b) Kwabataraga mũndũ wa gũcoka ithenya rĩa Judasi nĩkĩ, na tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũrĩa ũndũ ũcio wahiũranirio naguo?

¹⁹ Nĩ harĩ ũndũ wa bata arũmĩrĩri acio a Kristo maacemanirie naguo, na mũtũmwo Petero nĩ aatongoririe ndeereti ya kũwarĩrĩria. (Mũhari wa 15-26) Na githĩ ti ũndũ wa gwĩkĩra ngoro kuona ũrĩa Petero aahũthĩrirũo rĩngĩ nĩ Jehova o na thutha wa gũkaana Jesu maita matatũ! (Mar. 14:72) Ithuothe no tũgwe mehia-inĩ, na nĩ tũrabatara kũririkanio kaingĩ atĩ Jehova nĩ ‘mwega na akoragwo ehaarĩirie kuohera’ arĩa merira kuuma ngoro.—Thab. 86:5.

²⁰ Petero nĩ aataũkĩirũo atĩ nĩ haabataraga mũndũ wa gũcoka ithenya rĩa Judasi, mũtũmwo ũrĩa wakunyanĩire Jesu. No hihi nũũ ũngĩacokire ithenya rĩake? Mũtũmwo ũrĩa ũngĩathuurirũo aagĩrĩirũo gũkorũo arĩ ũmwe wa arĩa maarũmĩrĩire Jesu ũtungata-inĩ wake wothe na agakorũo arĩ mũira wa kũriũka gwake. (Atũm. 1:21, 22) Ũndũ ũcio nĩ watwaranaga na kĩĩranĩro gĩkĩ kĩa Jesu: “Inyuĩ mũnũmĩrĩire nĩ mũgaaikarĩra itĩ 12 cia ũnene, mũtuagĩre mĩhĩrĩga ĩrĩa 12 ya Isiraeli ciira.” (Mat. 19:28) No kũhoteke Jehova eendaga atũmwo 12 arĩa maarũmĩrĩire Jesu ũtungata-inĩ wake wa gũkũ thĩ, makorũo nĩo mangĩgaakorũo marĩ “mahiga 12 ma mũthingi”  wa Jerusalemu Njerũ. (Kũg. 21:2, 14) Nĩ ũndũ ũcio, Ngai nĩ aateithirie Petero gũtaũkĩrũo atĩ ũrathi ũyũ waaragĩrĩria Judasi: “Wĩra wake arĩ mũrori nĩ ũheo mũndũ ũngĩ.”—Thab. 109:8.

²¹ Hihi maacagũrire atĩa mũtũmwo ũngĩ? Maacukire mĩtĩ, njĩra yahũthagĩrũo kaingĩ mahinda-inĩ ma Bibilia. (Thim. 16:33) O na kũrĩ ũguo, rĩrĩ nĩrĩo riita rĩa mũico Bibilia ĩgwetete gũcuka mĩtĩ. No kũhoteke njĩra ĩyo ndĩabataranagia rĩngĩ thutha wao gũitĩrĩrio roho mũtheru. No ta rora wone kĩrĩa gĩatũmire macuke mĩtĩ. Atũmwo maahoire ũũ: “Atĩrĩrĩ, wee Jehova, o wee ũĩ ngoro cia andũ othe, onania nĩ ũrĩkũ gatagatĩ ka andũ aya erĩ ũthuurĩte.” (Atũm. 1:23, 24) Meendaga itua rĩkorũo rĩrĩ rĩa Jehova. Mathia nĩwe wathuurirũo, na no kũhoteke aarĩ ũmwe wa arutwo 70 arĩa Jesu aatũmire makahunjie. Na kwoguo Mathia agĩtuĩka ũmwe wa “arĩa Ikũmi na Erĩ.” c—Atũm. 6:2.

22, 23. Tũrabatara kwĩnyihĩria na gwathĩkĩra arĩa maratongoria kĩũngano-inĩ nĩkĩ?

²² Ũndũ ũcio ũratũririkania atĩ andũ a Ngai mekaga maũndũ na mũbango. O na ũmũthĩ, nĩ gũthuuragwo arũme moyaga maũndũ na ũritũ, nĩguo matongorie maũndũ kĩũngano-inĩ. Athuri a kĩũngano mathuthuragia na kinyi ithimi cia Kĩĩmandĩko iria arũme acio mabataraga kũhingia, magacoka makahoya ũtongoria wa roho mũtheru. Kwoguo kĩũngano kĩonaga arũme acio marĩ athuure kũgerera roho mũtheru. Rĩrĩa twamenyihĩria na twathĩkĩra ũtongoria wao, ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga kĩũngano gĩkorũo na ũrũmwe.—Ahib. 13:17.

²³ Rĩu arutwo a Jesu nĩ meehaarĩirie biũ nĩ ũndũ wa ũndũ ũrĩa ũngĩarũmĩrĩire tondũ nĩ moomĩrĩirio nĩ kuona Jesu ariũkĩtio na magĩĩkĩrũo hinya nĩ kuona ũrĩa kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩngĩatongoririo. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩkwarĩrĩria ũndũ ũcio wa mwanya.