GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI GĨA 6
RWĨMBO NA. 18 Gũcokia Ngatho nĩ Ũndũ wa Ũkũũri
Kĩrĩa Gĩtũmaga Tũkorũo na Ngatho nĩ Ũndũ wa Wohanĩri wa Jehova
“Ngai nĩ eendire kĩrĩndĩ gĩa gũkũ thĩ mũno, nginya akĩruta Mũrũ wake wa mũmwe.”—JOH. 3:16.
ŨNDŨ ŨRĨA WARĨRĨIRIO
Tũkwĩruta ũrĩa Jehova eekire nĩguo tuohagĩrũo mehia maitũ, na ũndũ ũcio ũtũteithie gũkorũo na ngatho makĩria nĩ ũndũ wa wohanĩri wake.
1-2. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũtariĩ o ta mwanake ũrĩa ũgwetetwo kĩbungo-inĩ kĩa mbere?
TA WĨCIRIE ũhoro wa mwanake ũrereirũo famĩlĩ-inĩ ĩrĩ na ũtonga mũingĩ. No mũthenya ũmwe, aciari ake makagĩa na aksidenti na magakua. Ũndũ ũcio ũgatũma anyitwo nĩ kĩeha kĩnene. No agacoka akaigua ũndũ ũngĩ wa kũmũũraga ngoro o na makĩria. Akamenya atĩ aciari ake marahũthĩrĩte ũtonga wa famĩlĩ ũgathira, na o na makagĩa na mathiirĩ manene. Kwoguo handũ ha mwanake ũcio kũgaya ũtonga, agatigĩrũo mathiirĩ, na akombanĩri nĩ maramũrandũra mbeca ciao. Na thiirĩ ũcio nĩ mũnene mũno ũndũ atangĩhota kũũrĩha.
2 Na njĩra ĩmwe kana ĩrĩa ĩngĩ, tũtariĩ o ta mwanake ũcio. Aciari aitũ a mbere Adamu na Hawa, maarĩ akinyanĩru na maaikaraga thĩinĩ wa paradiso. (Kĩam. 1:27; 2:7-9) Maarĩ na mweke wa gũtũũra tene na tene marĩ na gĩkeno. No maũndũ nĩ maacenjirie. Nĩ moorirũo nĩ Paradiso o hamwe na mweke wa gũtũũra tene na tene. Kwoguo nĩ igai rĩrĩkũ maatigĩire ciana ciao? Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Kũgerera harĩ mũndũ ũmwe [Adamu] mehia maatonyire thĩinĩ wa thĩ na gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia, na kwoguo gĩkuũ gĩgĩtherema kũrĩ andũ othe tondũ nĩ meehĩtie othe.” (Rom. 5:12) Twagaire mehia kuuma kũrĩ Adamu, na nĩmo maarehire gĩkuũ. Mehia macio twagaire nĩ ta thiirĩ mũnene, ũrĩa gũtarĩ o na ũmwe witũ ũngĩhota kũrĩha.—Thab. 49:8.
3. Mehia maitũ maringithanagio na “mathiirĩ” nĩkĩ?
3 Jesu aaringithanirie mehia na “mathiirĩ.” (Mat. 6:12; Luk. 11:4) Rĩrĩa twehia, nĩ ta kũgĩa tũgĩaga na thiirĩ harĩ Jehova. Tũtarĩ na ũteithio, tũtingĩhota kwĩrĩhĩra thiirĩ ũcio. Na ũngĩaga kũrĩhwo, no twehereirio twakua.—Rom. 6:7, 23.
4. (a) Tiga nĩ ũteithio wa Jehova-rĩ, kũngĩthiaga atĩa harĩ andũ othe? (Thaburi 49:7-9) (b) Kiugo “mehia” kiugĩte atĩa thĩinĩ wa Bibilia? (Rora gathandũkũ, “ Mehia.”)
4 Hihi no tũhote gũcokia kĩrĩa gĩothe Adamu na Hawa maateire? Aca, tũtirĩ na ũhoti ũcio. (Thoma Thaburi 49:7-9.) Tiga nĩ ũteithio wa Jehova, tũtingĩrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũkoona muoyo o na kana kũriũkio. Tũngĩkuuaga tũtarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro o ta nyamũ.—Koh. 3:19.
5. Ithe witũ ũtwendete aatũteithirie atĩa kũrĩha thiirĩ wa mehia maitũ? (Rora mbica.)
5 Ta wĩcirie ũhoro wa mwanake ũrĩa ũkũgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ. Hihi angĩigua atĩa hangĩgĩa na mũndũ mũtongu ũkwĩrutĩra kũmũrĩhĩra mathiirĩ macio mothe? Hatarĩ nganja mwanake ũcio no etĩkĩre kĩheo kĩu arĩ na ngatho nyingĩ mũno. Na njĩra o ta ĩyo, Jehova, Ithe witũ ũtwendete, nĩ atũheete kĩheo kĩrĩa kĩrĩhĩire thiirĩ wa mehia marĩa twagaire kuuma kũrĩ Adamu. Jesu aataarĩirie kĩheo kĩu na njĩra ĩno: “Ngai nĩ eendire kĩrĩndĩ gĩa gũkũ thĩ mũno, nginya akĩruta Mũrũ wake wa mũmwe, nĩguo mũndũ o wothe ũrĩonanagia wĩtĩkio harĩ we ndakananiinwo no akaagĩa na muoyo wa tene na tene.” (Joh. 3:16) Makĩria ma ũguo, kĩheo kĩu nĩ gĩtũheaga mweke wa gũkorũo na ũrata mwega na Jehova.
Jesu nĩ aahunjirie ũhoro mwega wĩgiĩ wohanĩri wa Jehova ũrĩa wĩhocetie harĩ igongona rĩa ũkũũri. (Joh. 3:16) Thutha-inĩ nĩ aaheanire muoyo wake eyendeire nĩguo arute ũkũũri ũcio (Rora kĩbungo gĩa 5)
6. Nĩ ciugo irĩkũ irĩ Bibilia-inĩ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, na nĩkĩ?
6 Tũngĩgunĩka atĩa kuumana na kĩheo kĩu kĩa magegania nĩguo tuoherũo mehia kana “mathiirĩ” maitũ? No tuone macokio ma kĩũria kĩu tũngĩthuthuria ciugo ta ici irĩ thĩinĩ wa Bibilia: kũiguithanio, kũhumbĩra mehia, ũkũũri, gũkũũrũo, na gũtuwo athingu. Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria ũrĩa ciugo icio ciugĩte. Gwĩcũrania ũrĩa ciugĩte nĩ gũgũtũteithia gũkorũo na ngatho o na makĩria nĩ ũndũ wa wohanĩri wa Jehova.
MUOROTO WARĨ KŨIGUITHANIA ANDŨ NA NGAI
7. (a) Nĩ kĩĩ Adamu na Hawa maathũkirie? (b) Nĩ kĩĩ tũbataraga nĩ ũndũ wa gũkorũo tũrĩ rũciaro rwa Adamu na Hawa? (Aroma 5:10, 11)
7 Makĩria ma Adamu na Hawa kũũrũo nĩ mweke wa gũtũũra tene na tene, nĩ maathũkirie ũrata wao hamwe na Jehova, Ithe wao wa igũrũ. Kĩambĩrĩria-inĩ, Adamu na Hawa maarĩ a famĩlĩ ya Jehova. (Luk. 3:38) No rĩrĩa maaremeire Jehova, nĩ maaingatirũo famĩlĩ-inĩ yake, na hĩndĩ ĩyo matiagĩĩte ciana. (Kĩam. 3:23, 24; 4:1) Kwoguo tondũ tũrĩ rũciaro rwao, nĩ twabataraga kũiguithanio na Jehova. (Thoma Aroma 5:10, 11.) Ũguo nĩ kuuga nĩ tũrabatara gũkũria ũrata mwega hamwe nake. Ibuku rĩmwe rĩa gũtaarĩria Bibilia riugaga atĩ kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo rĩandĩko-inĩ rĩu gũtaarĩria ũhoro wĩgiĩ “kũiguithanio,” no kiuge “gũthondeka ũrata gatagatĩ ka mũndũ na thũ yake.” Ũndũ wa gwĩkĩra ngoro nĩ atĩ, Jehova nĩwe wooire ikinya rĩa mbere rĩa gũtũiguithania nake. Na njĩra ĩrĩkũ?
MŨBANGO WARĨ KŨHUMBĨRA MEHIA
8. Nĩ mũbango ũrĩkũ Jehova aathondekire nĩguo acokie ũrata gatagatĩ-inĩ gaitũ nake?
8 Jehova nĩ aathondekire mũbango wa kũhumbĩra mehia nĩguo acokie ũrata mwega gatagatĩ-inĩ gake na andũ matarĩ akinyanĩru. Mũbango ũcio warĩ wa gũcokia kĩrĩa Adamu aateire, na njĩra ya kũruta kĩndũ kĩiganaine na kĩu Adamu aateire. Ningĩ Maandĩko ma Gĩkristiano ma Kĩngiriki nĩ monanagia atĩ mũbango ũcio wa Jehova wa kũhumbĩra mehia, nĩ wahotithirie mũndũ gũkorũo na ũiguano kana ũrata hamwe na Ngai.—Rom. 3:25.
9. Nĩ mũbango ũrĩkũ wa ihinda Jehova aathondekete nĩguo Aisiraeli mohagĩrũo mehia mao?
9 Jehova nĩ aathondekete mũbango wa ihinda ũrĩa wahotithirie Aisiraeli kuohagĩrũo mehia mao, nĩguo makorũo na ũrata mwega hamwe nake. O mwaka thĩinĩ wa Isiraeli, nĩ gwakoragwo na Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia. Mũthenya ũcio, mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene nĩ aarutaga magongona ma nyamũ nĩguo andũ moherũo mehia mao. Ma nĩ atĩ, magongona ma nyamũ matingĩahotire kũhumbĩra mehia ma Aisiraeli biũ tondũ nyamũ nĩ cia gĩkĩro gĩa thĩ gũkĩra andũ. No Aisiraeli mangĩeririre na marute magongona kũringana na ũrĩa Jehova aamaathĩte, nĩ aakoragwo ehaarĩirie kũmohera mehia mao. (Ahib. 10:1-4) Makĩria ma ũguo, magongona marĩa maarutagwo mũthenya ũcio na mahinda-inĩ mangĩ, nĩ maaririkanagia Aisiraeli atĩ maarĩ ehia na nĩ maabataraga kĩndũ kĩngĩ kĩngĩahumbĩrire mehia mao biũ.
10. Jehova eekire atĩa nĩguo mehia ma andũ mahumbĩrũo biũ?
10 Jehova eekire atĩa nĩguo mehia ma andũ mahumbĩrũo biũ? Aabangire Mũrũ wake endete arutwo “riita rĩmwe rĩa kũigana nĩguo akuue mehia ma andũ aingĩ.” (Ahib. 9:28) Nĩkĩo Jesu aarutire “muoyo wake ũtuĩke ũkũũri nĩ ũndũ wa gũkũũra andũ aingĩ.” (Mat. 20:28) No hihi ũkũũri nĩ kĩĩ?
JESU KŨRUTA THOGORA WA ŨKŨŨRI
11. (a) Ũkũũri nĩ kĩĩ kũringana na Bibilia? (b) Nĩ mũndũ ta ũrĩkũ ũngĩahotire kũruta ũkũũri?
11 Kũringana na Bibilia, ũkũũri nĩ thogora ũrĩa warĩhirũo nĩguo mehia mahumbĩrũo na andũ maiguithanio na Ngai. a Nĩ ũndũ wa ũkũũri, Jehova arĩ na gĩtũmi gĩa gũcokia kĩrĩa Adamu aateire. Na njĩra ĩrĩkũ? Ririkana atĩ Adamu na Hawa nĩ maateire muoyo mũkinyanĩru o hamwe na mweke wa gũtũũra tene na tene. Kwoguo thogora wa ũkũũri wabatiĩ gũkorũo ũiganaine na kĩrĩa maateire. (1 Tim. 2:6) Ũkũũri ũcio wabatiĩ kũrutwo nĩ mũndũ (1) mũkinyanĩru; (2) ũngĩahotire gũtũũra tene na tene gũkũ thĩ; na (3) wehaarĩirie kũruta muoyo wake ũrĩ igongona nĩ ũndũ witũ. Muoyo wa mũndũ ta ũcio noguo tu ũngĩahotire kũrĩhĩra muoyo ũrĩa wateirũo.
12. Nĩkĩ Jesu nĩ angĩahotire kũruta thogora ũrĩa wabataranagia wa ũkũũri?
12 Reke tuone itũmi ithatũ iria ironania atĩ Jesu nĩ angĩahotire kũruta thogora wa ũkũũri. (1) Aarĩ mũkinyanĩru na “ndaigana kwĩhia.” (1 Pet. 2:22) (2) Nĩ ũndũ wa ũguo, nĩ angĩahotire gũtũũra tene na tene gũkũ thĩ. (3) Nĩ eehaarĩirie gũkua nĩguo arute muoyo wake nĩ ũndũ witũ. (Ahib. 10:9, 10) Jesu aarĩ mũndũ mũkinyanĩru o ta Adamu atanehia. (1 Kor. 15:45) Kwoguo kũgerera gĩkuũ kĩa Jesu, nĩ aahotire kũhumbĩra mehia ma Adamu, na ũguo nĩ kuuga gũcokia kĩrĩa Adamu aateire. (Rom. 5:19) Nĩ ũndũ ũcio, Jesu agĩtuĩka “Adamu wa mũico.” Gũtiabataranagia mũndũ ũngĩ mũkinyanĩru wa kũrĩhĩra kĩrĩa Adamu aateire, tondũ Jesu aakuire “riita rĩmwe rĩa kũigana.”—Ahib. 7:27; 10:12.
13. Nĩ ngũrani ĩrĩkũ ĩrĩ ho gatagatĩ ka mũbango wa kũhumbĩra mehia na ũkũũri?
13 Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ ngũrani ĩrĩkũ ĩrĩ ho gatagatĩ ka mũbango wa kũhumbĩra mehia na ũkũũri? Mũbango wa kũhumbĩra mehia nĩ ikinya Ngai ooire rĩa gũcokia ũrata gatagatĩ-inĩ gake na andũ. Naguo ũkũũri nĩ thogora ũrĩa warĩhirũo nĩguo mehia ma andũ mahumbĩrũo. Thogora ũcio nĩ thakame ya goro ya Jesu ĩrĩa yaitirũo nĩ ũndũ witũ.—Ef. 1:7; Ahib. 9:14.
MAUMĨRĨRO MAARĨ GŨKŨŨRŨO NA GŨTUWO ATHINGU
14. Nĩ kĩĩ tũkwarĩrĩria, na nĩkĩ?
14 Mũbango wa kũhumbĩra mehia ũtũgunaga atĩa? Bibilia nĩ yonanagia maũndũ merĩ tũgunĩkaga namo. O na gũtuĩka maũndũ macio nĩ mathiĩte kũhaanana, o ũndũ harĩ ũrĩa ũkonainie na mũbango wa kũhumbĩra mehia, ũrĩa ũtũmaga Jehova atuohere mehia maitũ. Rekei twarĩrĩrie maũndũ macio merĩ na tuone ũrĩa mahutagia o ũmwe witũ.
15-16. (a) Kiugo “gũkũũrũo” kiugĩte atĩa thĩinĩ wa Bibilia? (b) Gũkũũrũo gũtũmaga tũigue atĩa?
15 Ũndũ wa mbere nĩ gũkũũrũo. Kiugo kĩu thĩinĩ wa Bibilia kiugĩte kũrekererio kana kwehererio mehia tondũ wa thogora wa ũkũũri ũrĩa warĩhirũo. Mũtũmwo Petero aataarĩirie ũndũ ũcio ũũ: “Nĩ mũĩ atĩ ti kũgerera indo iria ithũkaga, ta betha kana thahabu mwohorirũo [ũkk., “mwakũũrirũo”] kuuma mũtũũrĩre-inĩ wanyu wa tũhũ ũrĩa mwatigĩirũo nĩ maithe manyu ma tene. No nĩ kũgerera thakame ya goro, o ta ya gatũrũme gatarĩ na kaũgũ kana kameni, ĩrĩa ya Kristo.”—1 Pet. 1:18, 19; kohoro ka magũrũ-inĩ.
16 Nĩ ũndũ wa igongona rĩa ũkũũri, no tũkũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ. (Rom. 5:21) Hatarĩ nganja, nĩ tũbatiĩ gũkorũo na ngatho nyingĩ harĩ Jehova na Jesu nĩ ũndũ wa gũtũkũũra kũgerera thakame ya goro ya Jesu.—1 Kor. 15:22.
17-18. (a) Gũtuwo athingu nĩ kuuga atĩa? (b) Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa gũtuwo athingu?
17 Ũndũ wa kerĩ nĩ gũtuwo athingu, na ũguo nĩ kuuga nĩ twehereirio thitango citũ na mehia maitũ magathario. Hihi ũndũ ũcio ũronania atĩ Jehova nĩ agararĩte ithimi ciake cia kĩhooto? Aca, tondũ ndatũtuaga athingu nĩ ũndũ wa kwagĩrĩra, na ningĩ gũtũtua athingu gũtionanagia nĩ aretĩkĩra mehia. No nĩ ũndũ wa wĩtĩkio witũ harĩ mũbango wa kũhumbĩra mehia na thogora wa ũkũũri ũrĩa warĩhirũo, Jehova arĩ na gĩtũmi gĩa gũtuohera mehia kana mathiirĩ maitũ.—Rom. 3:24; Gal. 2:16.
18 Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa gũtuwo athingu? Arĩa mathuurĩtwo nĩguo magaathamaka na Jesu kũrĩa igũrũ nĩ marĩkĩtie gũtuwo athingu na magatuĩka ciana cia Ngai. (Tit. 3:7; 1 Joh. 3:1) Nĩ mehereirio thitango cia mehia mao na makoherũo, na kwoguo makagĩrĩra gũkorũo Ũthamaki-inĩ wa Ngai. (Rom. 8:1, 2, 30) Nao arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ nĩ matuĩtwo athingu na magatuĩka arata a Ngai, na makoherũo mehia mao. (Jak. 2:21-23) Andũ kĩrĩndĩ kĩnene arĩa makaahonoka Hari–Magedoni, nĩ magaakorũo na mweke wa kwaga gũcama gĩkuũ. (Joh. 11:26) Nao “andũ arĩa athingu” na “arĩa matarĩ athingu” arĩa makuĩte nĩ makaariũkio. (Atũm. 24:15; Joh. 5:28, 29) Mũthia-inĩ, arĩa othe matungatagĩra Jehova gũkũ thĩ nĩ makaaheo “wĩyathi ũrĩ na riri wa ciana cia Ngai.” (Rom. 8:21) Tũgaakorũo tũiguithanĩtio biũ na Jehova, Ithe witũ wa igũrũ. Na githĩ kĩu ti kĩrathimo kĩa magegania kuumana na mũbango ũcio wa kũhumbĩra mehia?
19. Maũndũ maitũ maagĩrire atĩa? (Ningĩ rora gathandũkũ “ Ũrĩa Tũgunĩkaga.”)
19 Nĩ ma twatariĩ o ta mwanake ũrĩa ũkũgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ, ũrĩa worirũo nĩ indo ciothe na agĩtigĩrũo thiirĩ mũnene atangĩahotire kũrĩha. No nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa ũrĩa aatwĩkĩire. Maũndũ maitũ nĩ maagĩrire nĩ ũndũ wa mũbango wa kũhumbĩra mehia na thogora ũrĩa warĩhirũo wa ũkũũri. Wĩtĩkio witũ harĩ Jesu Kristo nĩ ũtũmaga tũkũũrũo kuuma mehia-inĩ na gĩkuũ. Ningĩ rĩrĩa Jehova atuohera mehia maitũ, amatharagia biũ. Na ũndũ ũrĩa wa bata o na makĩria nĩ atĩ rĩu no tũgĩe na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova, Ithe witũ wa igũrũ.
20. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?
20 Nĩ tũiguaga tũrĩ na ngatho nyingĩ twecũrania ũrĩa Jehova na Jesu matwĩkĩire. (2 Kor. 5:15) Tiga nĩ ũteithio wao, tũtingĩrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro. No hihi wohanĩri wa Jehova ũtũgunaga atĩa tũrĩ mũndũ ũmwe ũmwe? Nĩ tũkaarĩrĩria ũndũ ũcio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.
RWĨMBO NA. 10 Goocai Jehova Ngai Witũ!
a Thiomi-inĩ imwe, kiugo kĩrĩa gĩtaũragwo “ũkũũri” no kiuge “thogora wa muoyo,” kana “kũruta marĩhi.”
