Ndaciarirũo mwaka wa 1941 thĩinĩ wa Paris, Faranja, na famĩlĩ itũ ndĩarĩ na mbeca nyingĩ. Nĩ ndakenagĩra gũthiĩ cukuru, no nĩ ndakuire ngoro tondũ ndĩ na mĩaka 10 nĩ ndaarwarire mũno ũndũ itangĩahotire gũthiĩ cukuru. Mandagĩtarĩ maugĩte atĩ njikare mũciĩ tondũ mahũri makwa matiarĩ na hinya. Kwoguo kwa ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna, ndaahũthagĩra mahinda makwa gũthoma dictionary na gũthikĩrĩria ibindi cia gũthomithania ciarehagwo redio-inĩ nĩ yunivasĩtĩ ya Paris. Nĩ ndakenire mũno rĩrĩa ndagĩtarĩ aanjĩrire atĩ ndĩ mũhonu na no njoke cukuru. Ndeĩrire ũũ: ‘Mandagĩtarĩ nĩ marutaga wĩra mwega.’ Kuuma hĩndĩ ĩyo nĩ ndeigĩire muoroto wa gũtuĩka ndagĩtarĩ. Hĩndĩ ciothe baba angĩanjũririe ũndũ ũrĩa ngenda gwĩka ndaneneha, ndamwĩraga, “Ngenda gũtuĩka ndagĩtarĩ.” Kwoguo ũndũ ũrĩa wa bata ũtũũro-inĩ wakwa warĩ gũtuĩka ndagĩtarĩ.

Famĩlĩ itũ twarĩ a Gatoreki. No ndioĩ maũndũ maingĩ megiĩ Ngai, na ndaarĩ na ciũria nyingĩ ndeyũragia. Rĩrĩa ndambĩrĩirie gũthomera ũndagĩtarĩ thĩinĩ wa yunivasĩtĩ, nĩrĩo ndagĩire na ma atĩ muoyo nĩ kũũmbwo wombirũo.

Nĩ ndirikanaga rita rĩa mbere kwĩrorera tũhengereta twa mĩmera ngĩhũthĩra microscope. Nĩ ndagegire kuona ũrĩa tũhengereta tũu twĩgitagĩra kuumana na ũrugarĩ na heho. Ningĩ nĩ ndonire ũrĩa indo iria ikoragwo thĩinĩ wa tũhengereta tũu (cytoplasm) inyihaga rĩrĩa ciekĩrũo maĩ-inĩ marĩ na cumbĩ, na ũrĩa inenehaga ciekĩrũo maĩ-inĩ matheru. Nĩ ũndũ wa ũhoti ũcio na maũndũ mangĩ maingĩ, mĩmera na indo ingĩ irĩ muoyo nĩ ihotaga kũgarũrĩra kũringana na ũrĩa rĩera rĩhaana. Rĩrĩa ndonire magegania ma tũhengereta tũu, nĩ ndagĩire na ma atĩ muoyo ndweyumĩririe o ũguo.

 Ndĩ mwaka wa kerĩ yunivasĩtĩ-inĩ, nĩ ndagĩire na ũira makĩria atĩ Ngai arĩ kuo. Rĩrĩa twerutaga ũhoro wĩgiĩ mwĩrĩ wa mũndũ, nĩ tuonire ũrĩa guoko kũhotithagia ciara gwĩkũnja na gwĩtambũrũkia. Nĩ ũndũ wa magegania kuona ũrĩa mĩkiha ĩrĩa ĩrĩ guoko ĩnyitithanĩtio na mahĩndĩ, ĩkahotithia guoko kũruta wĩra ũrĩa kwagĩrĩire. Kwa ngerekano, nĩ nderutire atĩ tũmĩkiha twa kũnyitithania tũrĩa tũnyitithanĩtio na mĩkiha ya ihĩndĩ rĩa kerĩ rĩa kĩara, nĩ twĩgayanagia maita merĩ. Kwĩgayania kũu nĩ gũtũmaga tũmĩkiha tũrĩa tũthiĩte mĩthia-inĩ ya twara tũhote kũgera rungu rwa tũu twĩgayanĩtie. Tũmĩkiha tũu tũkoragwo tũgereire hakuhĩ na mahĩndĩ ma kaara. Angĩkorũo twara twitũ tũtikoragwo tũthondeketwo na njĩra ĩyo, tũmĩkiha tũu tũngĩkoragwo twĩgathĩte na tũtambũrũkĩte, na kwoguo ciara citũ itingĩruta wĩra wega. Ũndũ ũcio nĩ watũmire nyone atĩ, ũrĩa wombire mĩĩrĩ itũ nĩ mũũgĩ mũno.

Nĩ ndakenirio o na makĩria nĩ wĩra wa Mũũmbi witũ rĩrĩa nderutire ũrĩa mwana ambagĩrĩria kũhuhia thutha wa gũciarũo. Twarutirũo atĩ rĩrĩa mwana arĩ nda-inĩ ya nyina ndabataraga kũhuhia, tondũ ahũthagĩra rĩera rĩrĩa nyina arahuhia. Nĩkĩo gĩtũmaga tũmĩhuko twa rĩera tũrĩa tũrĩ mahũri-inĩ ma mwana ũcio tũkorũo tũtarĩ na rĩera. No ciumia cigana ũna mwana ũcio atanaciarũo, thĩinĩ wa tũmĩhuko tũu twa rĩera nĩ kũgĩaga na kĩndũ kĩhaana maĩ. Thutha wa mwana ũcio gũciarũo na kũhuhia riita rĩake rĩa mbere, harĩ maũndũ ma magegania mekĩkaga. Irima rĩrĩa rĩkoragwo ngoro-inĩ ya mwana nĩ rĩĩhingaga, na ũndũ ũcio ũgatũma thakame ĩthiĩ mahũri-inĩ. Ihinda-inĩ rĩu, tondũ tũmĩhuko twa rĩera tũrĩ na kĩndũ kĩhaana maĩ, nĩ tũhotaga kũingĩria rĩera na ihenya. Na o rĩo mwana akahota kũhuhia arĩ wiki.

Nĩ ndendaga kũmenya ũrĩa wombire maũndũ macio ma magegania, kwoguo ngĩambĩrĩria gũthoma Bibilia na kĩyo. Nĩ ndagegirio nĩ mawatho marĩa Ngai aaheete rũrĩrĩ rwa Isiraeli megiĩ ũtheru, makĩria ma mĩaka 3,000 mĩhĩtũku. Ngai eerĩte Aisiraeli mathikage gĩko kĩao thutha wa gwĩteithia, methambage maita maingĩ, na makaiga mwanya mũndũ warĩ na ndariri cia mũrimũ wa kũgwatanio. (Alaw. 13:50; 15:11; Gũcok. 23:13) O na gũtuĩka Bibilia nĩ yarĩtie maũndũ macio tene, mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ nĩrĩo athomi a sayansi maamenyire ũrĩa mĩrimũ ĩgwatanagio. Ningĩ mawatho megiĩ ngomanio marĩa marĩ thĩinĩ wa ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii nĩ maateithagia rũrĩrĩ ruothe rwa Isiraeli gũkorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ. (Alaw. 12:1-6; 15:16-24) Maũndũ macio nĩ maandeithirie kũmenya atĩ Mũũmbi witũ aaheete Aisiraeli mawatho macio nĩguo magaacĩre na nĩ aarathimaga arĩa maathĩkĩra mawatho make. Nĩ ndagĩire na ma atĩ Bibilia nĩ ibuku rĩa Ngai, o na gũtuĩka hĩndĩ ĩyo ndiamenyete rĩĩtwa rĩake.

Hĩndĩ ĩrĩa ndaarĩ yunivasĩtĩ ngĩthomera ũndagĩtarĩ, nĩ ndacemanirie na mũirĩtu wetagwo Lydie na ngĩmwenda. Twahikanirie mwaka-inĩ wa 1965, na ndiarĩkĩtie mathomo makwa. Gũkinyĩria mwaka wa 1971, nĩ twagĩte ciana ithatũ, na thutha ũcio tũkĩgĩa ingĩ ithatũ. Lydie akoretwo akĩndeithĩrĩria mũno wĩra-inĩ wakwa wa ũndagĩtarĩ na thĩinĩ wa famĩlĩ.

Ndarutire wĩra mĩaka ĩtatũ thibitarĩ-inĩ ĩmwe, itanaiga gathibitarĩ gakwa. Ihinda inini thutha ũcio, mũthuri ũmwe na mũtumia wake arĩa  ngũgwetete na hau kabere, nĩ mookire gũthondekerũo gathibitarĩ-inĩ gakwa. Rĩrĩa ndandĩkagĩra mũthuri ũcio ndawa, mũtumia wake akĩnjĩra: “Ndagĩtarĩ, ndũgatwandĩkĩre ndawa ĩrĩ na thakame.” Ngĩmaka ngĩũria, “Nĩkĩ?” Mũtumia ũcio akĩnjĩra, “Tũrĩ Aira a Jehova.” Ndiaiguĩte ũhoro wĩgiĩ Aira a Jehova kana mũrũgamo wao wĩgiĩ thakame. Nĩ aarutire Bibilia yake na akĩnyonia rĩandĩko rĩrĩa rĩtũmaga mage gwĩkĩrũo thakame. (Atũm. 15:28, 29) Marĩ na mũthuri wake nĩ maanyonirie ũrĩa Ũthamaki wa Ngai ũgeeka, ta gũtũniinĩra mathĩna, mĩrimũ, na gĩkuũ. (Kũg. 21:3, 4) Ndameerire ũũ njanjamũkĩte: “Mũranjĩra ũndũ ndũire ndĩrirĩirie kuuma ndĩ mwana. Ndatuĩkire ndagĩtarĩ nĩguo hote gũteithia andũ kuuma mathĩna-inĩ.” Nĩ ndakenire mũno kwaria nao, nginya tũgĩkora twaria ihinda rĩa ithaa na nuthu. Gũkinyĩria ihinda rĩrĩa mũthuri na mũtumia ũcio maathiire, ndiendire gũkorũo ndĩ Mũgatoreki rĩngĩ, na nĩ nderutire atĩ Mũũmbi witũ ũrĩa ndendaga kũmenya etagwo Jehova.

Mũthuri ũcio na mũtumia wake nĩ mookire rĩngĩ gathibitarĩ-inĩ gakwa maita matatũ, na o hĩndĩ moka twaragia makĩria ma ithaa rĩmwe. Nĩ ndamanyitire ũgeni gwakwa mũciĩ nĩguo tũgĩe na mahinda makĩria ma kwarĩrĩria Bibilia. O na gũtuĩka mũtumia wakwa nĩ eetĩkĩrire twĩrute Bibilia nao, nĩ aaregaga gwĩtĩkĩra atĩ morutani mamwe twarutagwo ndini-inĩ ya Gatoreki matiarĩ ma ma. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ndanyitire ũgeni mũtungatĩri ũmwe wa Gatoreki gwitũ mũciĩ. Twarĩrĩirie morutani ma kanitha ũcio nginya ũtukũ, tũkĩhũthĩra Bibilia tu. Ndeereti ĩyo nĩ yateithirie mũtumia wakwa gwĩtĩkia atĩ Aira a Jehova maarutanaga ũhoro wa ma. Thutha ũcio, wendo witũ harĩ Jehova nĩ wakũrire, na ithuerĩ tũkĩbatithio mwaka-inĩ wa 1974.

Rĩrĩa nderutire ũhoro wĩgiĩ muoroto wa Ngai harĩ andũ, nĩ ndacenjirie maũndũ marĩa ndaigĩte mbere ũtũũro-inĩ wakwa. Tũrĩ na mũtumia wakwa, gũtungatĩra Jehova nĩkuo gwatuĩkire muoroto mũnene ũtũũro-inĩ witũ. Nĩ twatuire itua rĩa kũrera ciana citũ kũringana na ithimi cia Bibilia. Nĩ twacirutire kwenda Ngai na andũ, na ũndũ ũcio ũgĩtũma famĩlĩ itũ ĩkorũo na ũrata wa hakuhĩ.—Mat. 22:37-39.

Twacokia meciria thutha, tũrĩ na mũtumia wakwa nĩ tũkenaga nĩ ũrĩa ciana citũ cioonaga ũrĩa twarĩ na ũrũmwe tũrĩ aciari. Nĩ cioĩ atĩ nĩ twarũmagĩrĩra ũtaaro wa Jesu wa ‘kũrekaga “Ĩĩ” itũ ĩtuĩke ĩĩ, nayo “Aca” ĩtuĩke aca.’ (Mat. 5:37) Kwa ngerekano, mũirĩtu witũ ũrĩa mũkũrũ arĩ na mĩaka 17, mũtumia wakwa nĩ aamũgiragia gũceera  na anake na airĩtu a riika rĩake. Mũirĩtu ũmwe eerire mũirĩtu witũ ũũ: “Angĩkorũo mami wanyu ndangĩgwĩtĩkĩria, aria na baba wanyu.” No mũirĩtu witũ akĩmwĩra: “Hatirĩ bata wa gwĩka ũguo. Makoragwo metĩkanĩirie maũndũ mothe.” Ciana citũ ciothe ithathatũ nĩ cioonaga atĩ twarĩ na ũrũmwe tũkĩhũthĩra motaaro ma Bibilia. Nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho, tondũ ũmũthĩ andũ aingĩ thĩinĩ wa famĩlĩ itũ nĩ matungatagĩra Jehova.

O na gũtuĩka ũhoro wa ma watũmire ngarũrĩre ũndũ ũrĩa ndaigĩte mbere ũtũũro-inĩ, nĩ ndendaga kũhũthĩra maũndũ marĩa nderutĩte ma ũndagĩtarĩ gũteithia andũ a Jehova. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ nderutĩire gũtungata ndĩ ndagĩtarĩ Betheli-inĩ ya Paris na thutha ũcio thĩinĩ wa Betheli njerũ ya Louviers. Ngoretwo ngĩĩrutĩra Betheli hakuhĩ mĩaka 50. Ihinda-inĩ rĩu, nĩ ngĩte na arata a hakuhĩ matungataga Betheli, na amwe ao rĩu marĩ na makĩria ma mĩaka 90. Ningĩ nĩ ndaakenire mũno hĩndĩ ĩmwe thutha wa gũcemania na mũrũ wa Ithe witũ mwĩthĩ wakoretwo oka gũtungata Betheli. Nĩ ndaamenyire atĩ agĩciarũo mĩaka ta 20 mbere ĩyo, nĩ niĩ ndateithirie mami wao.

Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, wendo wakwa harĩ Jehova nĩ wongererekete nĩ ũndũ wa kuona ũrĩa atongoragia na akagitĩra andũ ake kũgerera ithondeka rĩake. Mĩaka-inĩ ya 1980, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ kĩabangire mũbango thĩinĩ wa Amerika (US) wa gũteithĩrĩria mandagĩtarĩ gũtaũkĩrũo wega nĩ itua rĩa Aira a Jehova rĩgiĩ kwaga gwĩkĩrũo thakame.

Thutha ũcio mwaka wa 1988, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ gĩathondekire Rũhonge rwa Ũhoro wa Thibitarĩ thĩinĩ wa Betheli. Kĩambĩrĩria-inĩ, rũhonge rũu nĩruo rwarũgamagĩrĩra Kamĩtĩ cia Ũiguano na Thibitarĩ (HLC) iria ciathondeketwo thĩinĩ wa Amerika (US) nĩguo iteithie Aira a Jehova kuona ũrigitani mwega ũtarahũthĩra thakame. Rĩrĩa mũbango ũcio watwarirũo thĩinĩ wa thĩ yothe, nĩ kwagĩire Kamĩtĩ cia Ũiguano na Thibitarĩ thĩinĩ wa Faranja. Nĩ ngenaga kuona ũrĩa ithondeka rĩa Jehova rĩteithagĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa arwaru rĩrĩa marabatara ũteithio.

Nĩ ndeendete ũndagĩtarĩ mũno. No nĩ ndacokire ngĩtaũkĩrũo atĩ wĩra ũrĩa wa bata makĩria nĩ gũteithia andũ kũmenya Jehova, o we Kĩhumo kĩa muoyo na kũmũtungatĩra, handũ ha wĩra wa ũndagĩtarĩ. Thutha wa kũritaya, tũrĩ na mũtumia wakwa nĩ twahũthagĩra mathaa maingĩ o mweri tũkĩhunjia ũhoro mwega wa Ũthamaki wa Ngai tũrĩ mapainia a hĩndĩ ciothe. O na ihinda-inĩ rĩrĩ, nĩ twĩrutanagĩria o ũrĩa tũngĩhota kũruta wĩra ũcio wa kũhonokia mĩoyo.

No thiaga na mbere gũteithia andũ arĩa arwaru. O na kũrĩ ũguo, nĩ ndaũkagĩrũo atĩ o na mũndũ angĩkorũo na ũmenyeru ũigana atĩa wĩra-inĩ wa ũndagĩtarĩ, ndangĩhota kũhonia mĩrimũ yothe o na kana kũgirĩrĩria gĩkuũ. Kwoguo nĩ ndĩriragĩria mũno ihinda rĩrĩa gũtagaakorũo na ruo, mĩrimũ, kana gĩkuũ. Thĩinĩ wa thĩ njerũ ĩrĩa ĩkuhĩrĩirie, nĩ ngakorũo na mahinda maingĩ ma kwĩruta ũhoro wĩgiĩ ũũmbi wa Ngai, hamwe na ũrĩa mwĩrĩ wa mũndũ ũmbĩtwo na njĩra ya magegania. Hĩndĩ ĩyo, ũndũ ũrĩa ndatũũrĩte ndĩrirĩirie kuuma ndĩ mwana nĩ ũkaahinga biũ. Ndĩ na ma atĩ nĩ tũigĩirũo maũndũ mega ihinda rĩũkĩte.