1. Nĩkĩ Shaitani no aringithanio na mũhĩti?

MŨHĨTI akoragwo na muoroto ũmwe, wa kũnyita kana kũũraga kĩrĩa anyita. O ta ũrĩa mũrata ũmwe harĩ arata atatũ a maheeni arĩa mookĩte kũũmĩrĩria Ayubu aagwetire, Shaitani no ahũthĩre mĩtego ĩtiganĩte. (Ayub. 18:8-10) Mũhĩti aheenagĩrĩria nyamũ atĩa ĩingĩre mũtego-inĩ wake? Ambaga gũtuĩria nyamũ ĩyo nĩguo amĩmenye wega. Hihi yendete gũthiĩ kũ? Hihi yendete kĩĩ? Nĩ mũtego ũrĩkũ ũngĩmĩnyita ĩterĩgĩrĩire? Shaitani atariĩ ta mũhĩti ũcio. Ambaga gũtũtuĩria, akamenya kũrĩa tũthiaga na maũndũ marĩa matũkenagia. Agacoka akahũthĩra mũtego ũrĩa ũgũtũnyita tũterĩgĩrĩire. O na kũrĩ ũguo, Bibilia yonanagia atĩ o na angĩkorũo mũndũ nĩ anyitĩtwo nĩ mũtego wa Shaitani, no ahote gwĩthara. Ningĩ nĩ ĩtũrutaga ũrĩa tũngĩĩthema mĩtego ya Shaitani.

2. Nĩ mĩtego ĩrĩkũ ĩĩrĩ Shaitani ahũthagĩra kũnyita andũ aingĩ?

² Mĩtego ĩĩrĩ ĩrĩa Shaitani ahũthagĩra na akanyita andũ aingĩ nĩ mwĩtĩo na mũkoroko. * Shaitani nĩ ahũthĩrĩte mĩtego ĩyo mĩaka mĩingĩ na akanyita andũ aingĩ. Atariĩ ta mũtegi wa nyoni ũrĩa ũheenagĩrĩria nyoni ĩingĩre mũtego-inĩ. (Thab. 91:3) No to mũhaka tũnyitwo nĩ mĩtego ya Shaitani. Tũroiga ũguo tondũ Jehova nĩ atũguũrĩirie mawara marĩa Shaitani ahũthagĩra.—2 Kor. 2:11.

3. Jehova andĩkithĩtie maũndũ marĩa meekĩkire harĩ ndungata ciake nĩkĩ?

³ Nĩguo Jehova atuonie ũgwati wa mwĩtĩo na mũkoroko, nĩ atwĩrĩte ũrĩa gwathiire harĩ ndungata imwe ciake nĩguo tũtigeke mahĩtia ta marĩa ciekire. Nĩ tũkuona ũrĩa Shaitani aahotire gũtega na kũnyita andũ amwe maatungatĩire Jehova ihinda iraihu. No hihi ũguo nĩ kuuga no nginya tũingĩre mĩtego-inĩ  ya Shaitani? To nginya, tondũ Jehova aandĩkithirie maũndũ macio thĩinĩ wa Bibilia marĩ “mũkaana harĩ ithuĩ.” (1 Kor. 10:11) Nĩ amenyaga atĩ no tũhote kwĩruta kuumana na andũ acio na twĩtheme kana twĩthare kuuma harĩ mĩtego ya Mũcukani.

4. Kũngĩthiĩ atĩa tũngĩkũria mwĩtĩo?

⁴ Shaitani endaga tũkũrie mwĩtĩo. Nĩ oĩ atĩ tũngĩkũria mwĩtĩo tũngĩhaana o take, na ũndũ ũcio ũtũme tũkaaga muoyo wa tene na tene. (Thim. 16:18) Nĩkĩo mũtũmwo Paulo ooigire atĩ mũndũ no agĩe na “mwĩtĩo akinyĩrũo nĩ ituĩro rĩrĩa rĩatuĩrĩirũo Mũcukani.” (1 Tim. 3:6, 7) Ũndũ ũcio no ũhaanĩke harĩ mũndũ o wothe, gũtekũmakania kana nĩ hĩndĩ arerutire ũhoro wa ma kana akoretwo agĩtungatĩra Jehova kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ.

5. O ta ũrĩa Kohelethu 7:16, 20 yonanĩtie-rĩ, mũndũ angĩonania atĩa atĩ arĩ na mwĩtĩo?

⁵ Andũ arĩa etĩi makoragwo na mwĩyendo. Shaitani endaga tũkorũo na mwĩyendo, twĩcirie ũhoro wĩgiĩ ithuĩ ene handũ ha gwĩciria ũhoro wĩgiĩ Jehova, makĩria rĩrĩa tũragerera ũndũ mũritũ. Kwa ngerekano-rĩ, hihi nĩ ũigĩrĩirũo kĩgenyo kana ũgekwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto? Shaitani no akene mũno ũngĩambĩrĩria kũrakarĩra Jehova kana aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ningĩ Mũcukani angĩenda wĩcirie atĩ njĩra ĩrĩa njega biũ ya kũhiũrania na ũndũ ũcio nĩ gwĩka maũndũ ũrĩa ũrona kwagĩrĩire handũ ha kũrũmĩrĩra ũtongoria ũrĩa Jehova aheanĩte thĩinĩ wa Kiugo gĩake.—Thoma Kohelethu 7:16, 20.

6. Ũreruta atĩa kuumana na ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe bũrũri-inĩ wa Netherlands?

⁶ Ta wĩcirie ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe bũrũri-inĩ wa Netherlands warakarire nĩ ũndũ wa kũhĩtĩrio nĩ andũ arĩa angĩ. Nĩ oonire atĩ we ndangĩhota gũkirĩrĩria ũndũ ũcio rĩngĩ. Ooigire ũũ: “Ndaiguaga ndĩ na ihooru na ndionaga ta ingĩhota kũmohera. Nĩ ũndũ ũcio, ngĩra mũthuri wakwa twĩcirie ũhoro wa gũthamĩra kĩũngano kĩngĩ.” Nĩ aacokire akĩĩrorera programu ya Machi 2016 ya JW Broadcasting^®. Programu ĩyo nĩ yoonanĩtie maũndũ mũndũ angĩka kũhiũrania na mawathe ma andũ arĩa angĩ. Mwarĩ wa Ithe witũ  ũcio ooigire: “Nĩ ndonire atĩ ũndũ ũrĩa ndabataraga gwĩka nĩ kwĩnyihia na gwĩciria ũhoro wĩgiĩ mahĩtia makwa mwene handũ ha kũgeria gũcenjia aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa kĩũngano. Programu ĩyo nĩ yandeithirie kũiga meciria harĩ Jehova na ũnene wake.” Tũreruta ũndũ ũrĩkũ? Rĩrĩa ũracemania na igerio, igaga meciria maku harĩ Jehova. Mũhoyage agũteithie kuona andũ arĩa angĩ ta ũrĩa we amonaga. Jehova nĩ onaga mahĩtia ma andũ arĩa angĩ, no akoragwo ehaarĩirie kũmohera. Endaga o nawe wĩkage ũguo.—1 Joh. 4:20.

7. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wekĩkire harĩ Mũthamaki Uzia?

⁷ Nĩ ũndũ wa mwĩtĩo, Mũthamaki Uzia wa Juda nĩ aaregire ũtaaro na agĩka ũndũ ataarĩ na rũtha rwa kũwĩka. Uzia nĩ aahingĩtie maũndũ maingĩ. Nĩ aahootanĩte mbaara nyingĩ, agaaka matũũra maingĩ, na akarĩma mĩgũnda mĩingĩ. Bibilia yugaga: “Ngai ũrĩa ma nĩ aatũmire agaacĩre.” (2 Maũ. 26:3-7, 10) Bibilia ĩcokete ĩkoiga: “No rĩrĩ, rĩrĩa aagĩire na hinya, ngoro yake nĩ yetũũgĩririe nginya akĩĩrehera mwanangĩko.” Mbere ĩyo, Jehova aathanĩte atĩ no athĩnjĩri-Ngai tu meetĩkĩrĩtio gũcina ũbumba thĩinĩ wa hekarũ. No Mũthamaki Uzia akĩagarara mĩhaka na akĩingĩra hekarũ gũcina ũbumba. Jehova ndaakenirio nĩ mwĩtĩo ũcio wa Uzia na kwoguo akĩmũhũũra na mangũ. Aatũũrire arĩ na mangũ nginya mũthenya ũrĩa aakuire.—2 Maũ. 26:16-21.

8. O ta ũrĩa 1 Akorintho 4:6, 7 yonanĩtie-rĩ, tũngĩka atĩa nĩguo tũtigakũrie mwĩtĩo?

⁸ Hihi mwĩtĩo no ũtũingĩrie mũtego-inĩ ta ũcio wanyitire Uzia? Ta wĩcirie ũhoro wa José. Aarĩ mũndũ wagaacĩrĩte mũno maũndũ-inĩ ma biacara na mũthuri wa kĩũngano ũheetwo gĩtĩo. Nĩ aarutaga mĩario igomano-inĩ, na arori a mũthiũrũrũko nĩ maamũhoyaga ũtaaro rĩrĩa mabatara. Ooigire ũũ: “Ndehokaga ũhoti wakwa na ũmenyeru ũrĩa ndaarĩ naguo. Ndiehokaga Jehova. Ndeciragia ndĩ na hinya kĩĩroho na kwoguo ndiathikagĩrĩria mĩkaana na ũtaaro wa Jehova.” José nĩ eekire mehia maritũ na akĩeherio kĩũngano-inĩ. Nĩ erĩga gũcokio kĩũngano-inĩ mĩaka ĩigana ũna mĩhĩtũku. Ooigire ũũ: “Jehova nĩ aandutĩte atĩ ũndũ ũrĩa wa bata ti mũndũ gũkorũo ehokeirũo ũndũ mũna, no nĩ gwĩka ũrĩa Jehova endaga twĩke.” Rekei tũririkanage atĩ iheo o ciothe tũngĩkorũo nacio na ũndũ o wothe tũngĩĩhokerũo kĩũngano-inĩ, maũndũ macio moimaga kũrĩ Jehova. (Thoma 1 Akorintho 4:6, 7.) Tũngĩkorũo tũrĩ etĩi, Jehova ndangĩtũhũthĩra ũtungata-inĩ wake.

9. Mũkoroko watũmire Shaitani na Hawa meke atĩa?

⁹ Rĩrĩa tweciria ũhoro wa mũkoroko, mũndũ ũrĩa ũkaga meciria-inĩ nĩ Shaitani ũrĩa Mũcukani. Tondũ Shaitani aarĩ mũraika wa Jehova, no mũhaka akorũo nĩ eehokeirũo maũndũ maingĩ. No ndaiganĩire nĩ maũndũ macio. Eendaga andũ mamũthathayagie, na Jehova nowe tu wagĩrĩirũo gũthathaiyo. Shaitani endaga tũhaane o take na kwoguo nĩ endaga mũno gũtũma tũtikaiganĩre na indo iria tũrĩ nacio. Eekire ũguo riita rĩa mbere rĩrĩa aaririe na Hawa. Nĩ ũndũ wa wendo, Jehova nĩ eetĩkĩrĩtie Adamu na Hawa kũrĩa matunda ma “mũtĩ o wothe wa mũgũnda” wa Edeni o tiga matunda ma mũtĩ ũmwe. (Kĩam. 2:16) O na kũrĩ ũguo, Shaitani aaheenirie Hawa atĩ nĩ aabataraga kũrĩa matunda ma mũtĩ ũcio wagirĩtio. Hawa akĩaga kũiganĩra na indo iria aarĩ nacio; akĩambĩrĩria kwĩrirĩria indo makĩria. Nĩ tũĩ ũrĩa gwacokire gũgĩthiĩ. Hawa nĩ eehirie na mũthia-inĩ agĩkua.—Kĩam. 3:6, 19.

10. Daudi aagũire mũtego-inĩ wa mũkoroko na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁰ Mũkoroko watũmire Mũthamaki Daudi ariganĩrũo nĩ maũndũ marĩa Jehova aamũheete, ta ũtonga, ũnene, na ũrĩa aamũteithĩtie maita maingĩ kũhoota thũ ciake. Daudi arĩ na ngatho nĩ ooigĩte atĩ maũndũ marĩa Ngai aamũheete maarĩ ‘maingĩ mũno ũndũ atangĩhota kũmagweta!’ (Thab. 40:5) No hingo ĩmwe Daudi nĩ aariganĩirũo nĩ maũndũ macio Jehova aamũheete. Nĩ aagire kũiganĩra na akĩenda maũndũ makĩria. O na gũtuĩka Daudi aarĩ na atumia aigana ũna, nĩ aarekire ngoro yake ĩkũrie merirĩria matarĩ mega kwerekera mũtumia wa mũndũ ũngĩ. Mũtumia ũcio eetagwo Bathi-sheba, na aahikĩtio nĩ Uria Mũhiti. Nĩ ũndũ wa mwĩyendo, Daudi nĩ aakomire na Bathi-sheba, na Bathi-sheba akĩgĩa nda. Thutha wa gũtharia na mũtumia ũcio, Daudi agĩthũkia ũhoro makĩria na njĩra ya kũbanga ũrĩa Uria ekũragwo. (2 Sam. 11:2-15) Hihi Daudi eeciragia atĩa? Hihi no gũkorũo atĩ eeciragia atĩ Jehova ndaramuona? O na gũtuĩka Daudi aakoretwo atungatĩire Jehova mĩaka mĩingĩ, nĩ aakũririe mũkoroko na ũkĩmũingĩria thĩna-inĩ mũnene. Wega nĩ atĩ thutha wa ihinda Daudi nĩ ooimbũrire mehia make na akĩĩrira. Nĩ aacokirie ngatho mũno nĩ ũndũ wa Jehova kũmuohera.—2 Sam. 12:7-13.

11. O ta ũrĩa Aefeso 5:3, 4 yonanĩtie-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũtooria mũkoroko?

¹¹ Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũreruta kuumana na  kĩonereria kĩa Daudi? Tũreruta atĩ no tũtoorie mũkoroko tũngĩikara tũkĩririkanaga maũndũ mothe marĩa Jehova atũheete. (Thoma Aefeso 5:3, 4.) Nĩ twagĩrĩirũo kũiganagĩra na kĩrĩa tũrĩ nakĩo. Rĩrĩa twambĩrĩria kwĩruta na mũndũ Bibilia, no tũmwĩkĩrage ngoro gwĩciria ũndũ ũmwe ũrĩa Jehova amwĩkĩire na akamũcokeria ngatho nĩ ũndũ waguo. Mũndũ angĩka ũguo o mũthenya ihinda rĩa kiumia kĩmwe nĩ kuuga atĩ egũkorũo acoketie ngatho igũrũ rĩgiĩ maũndũ mũgwanja ngũrani. (1 Thes. 5:18) Hihi wee nĩ wĩkaga ũguo? Gwĩcũrania igũrũ rĩgiĩ maũndũ marĩa mothe Jehova agwĩkĩire no gũgũteithie kũmũcokagĩria ngatho. Weka ũguo ũrĩiguaga ũiganĩire. Na kũiganĩra nĩ kũrĩgũteithagia gũtooria mũkoroko.

12. Mũkoroko watũmire Judasi Mũisikariota eke atĩa?

¹² Mũkoroko watũmire Judasi Mũisikariota atuĩke mũkunyanĩri. No Judasi ndaarĩ mũkunyanĩri kuuma o kĩambĩrĩria. (Luk. 6:13, 16) Jesu nĩ aamũthuurĩte atuĩke mũtũmwo. No kũhoteke Judasi aarĩ na ũhoti mũnene na aarĩ mũndũ wa kwĩhokeka tondũ nĩwe wehokeirũo ithandũkũ rĩa mũhothi. Mũhothi ũcio nĩguo Jesu na atũmwo ake maahũthagĩra kũhingia mabataro mao makĩhunjia. Mũhothi ũcio no tũũringithanie na mũhothi ũrĩa tũrutaga wa gũtwarithia na mbere wĩra wa kũhunjia thĩ yothe. Na o na gũtuĩka Judasi nĩ aaiguĩte Jesu agĩkaanania maita maingĩ ũhoro wĩgiĩ mũkoroko, thutha wa ihinda nĩ aambĩrĩirie kũiya. (Mar. 7:22, 23; Luk. 11:39; 12:15) Judasi ndooire mĩkaana ĩyo na ũritũ.

13. Mũkoroko wa Judasi woonekire wega ihinda-inĩ rĩrĩkũ?

¹³ Mũkoroko wa Judasi nĩ woonekire wega ihinda inini mbere ya Jesu kũũragwo. Jesu na arutwo ake, o hamwe na Mariamu na mwarĩ wa nyina Maritha, maanyitĩtwo ũgeni gwa Simeoni ũrĩa warĩ na mangũ. Hĩndĩ ĩyo maarĩanagĩra hamwe, Mariamu nĩ aaitĩrĩirie Jesu maguta manungi wega marĩa mooimĩte mbeca nyingĩ mũno. Judasi na arutwo acio angĩ nĩ maarakarire mũno. No gũkorũo arutwo acio angĩ moonaga atĩ mbeca icio nĩ cingĩahũthĩrirũo wĩra-inĩ wa kũhunjia. No Judasi aarĩ na muoroto ũngĩ ngũrani. “Aarĩ mũici” na eendaga kũiya mbeca kuuma ithandũkũ-inĩ rĩa mũhothi. Thutha-inĩ, mũkoroko watũmire Judasi akunyanĩre Jesu nĩ ũndũ wa mbeca nini o ta iria ngombo ciagũragwo nacio.—Joh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk. 22:3-6.

14. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe na mũtumia wake maahũthĩrire atĩa ũrutani wa Luka 16:13?

¹⁴ Jesu nĩ aaririkanirie arũmĩrĩri ake ũrutani ũyũ wa mũthingi: “Mũtingĩtungatĩra Ngai na mũtungatĩre Ũtonga.” (Thoma Luka 16:13.) Ũguo noguo kũrĩ nginya ũmũthĩ. Rekei tuone ũrĩa mũthuri ũmwe na mũtumia wake bũrũri-inĩ wa Romania maahũthĩrire ciugo icio cia Jesu. Meetĩirũo wĩra mangĩarutire ihinda inini bũrũri-inĩ ũmwe mũtongu. Mooigire ũũ: “Twarĩ na thiirĩ mũnene wa bengi twabataraga kũrĩha, na kwoguo kĩambĩrĩria-inĩ tuoonire atĩ wĩra ũcio nĩ kĩrathimo kuuma kũrĩ Jehova.” No nĩ haarĩ na thĩna ũmwe. Wĩra ũcio nĩ ũngĩaingĩrĩire ũtungata wao harĩ Jehova. Thutha wa gũthoma gĩcunjĩ kĩarĩ na kĩongo “Dumisha Ushikamanifu Ukiwa na Moyo Kamili” thĩinĩ wa Mnara wa Mlinzi wa Agosti 15, 2008, magĩtua itua. Mooigire ũũ: “Tũngĩathiire bũrũri ũngĩ gwetha mbeca makĩria na tũremwo gũtungatĩra Jehova, ũndũ ũcio ũngĩoonanirie atĩ ũrata witũ hamwe na Jehova tiguo ũndũ ũrĩa warĩ wa bata makĩria harĩ ithuĩ. Twarĩ na ma biũ atĩ ũrata witũ hamwe na Jehova nĩ ũngĩathũkire.” Na kwoguo makĩrega wĩra ũcio. Gwacokire gũgĩthiĩ atĩa? Mũthuri ũcio nĩ oonire wĩra ũngĩ ũngĩahotire kũmahingĩria  mabataro mao o kũu bũrũri-inĩ wao. Mũtumia wake ooigire ũũ: “Guoko kwa Jehova kũrĩ hinya.” Mũrũ wa Ithe witũ ũcio na mũtumia wake nĩ makenaga tondũ nĩ maatuire Jehova Mwathani wao handũ ha kũreka mbeca ikorũo irĩ Mwathani wao.

15. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkorũo na ma atĩ mũndũ no ahote gwĩthara kuuma mĩtego-inĩ ya Shaitani?

¹⁵ Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa tũngĩona nĩ tũkũrĩtie mwĩtĩo kana mũkoroko? Twagĩrĩirũo gwĩka mogarũrũku. Paulo ooigire atĩ andũ arĩa manyitĩtwo “marĩ muoyo” nĩ Mũcukani no mahote gwĩthara kuuma mũtego-inĩ wake. (2 Tim. 2:26) Ũguo nĩguo Daudi eekire. Nĩ aathikĩrĩirie arũngwo nĩ Nathani, akĩĩrira nĩ ũndũ wa gũkorũo na mũkoroko, na agĩthondeka ũrata wake na Jehova. Ndũkanariganĩrũo atĩ Jehova arĩ hinya gũkĩra Shaitani. Kwoguo tũngĩtĩkĩra gũteithio nĩ Jehova, no tũhote gwĩthara kuuma kũrĩ mũtego o wothe Shaitani angĩkorũo atũigĩire.

16. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩtũteithia gwĩthema mĩtego ya Shaitani?

¹⁶ Twagĩrĩirũo gwĩthema mĩtego ya Shaitani atanatũnyita, handũ ha gweterera tũnyitwo nĩguo twĩthare. Tũtingĩhota gwĩka ũguo tũtarĩ na ũteithio wa Jehova. Tũtiagĩrĩirũo gwĩciria atĩ tũrĩ na hinya kĩĩroho na kwoguo atĩ tũtingĩgwa mĩtego-inĩ ya Shaitani. O na andũ arĩa matungatĩire Jehova ihinda iraihu managwa mũtego-inĩ wa mwĩtĩo kana mũkoroko. Nĩ ũndũ ũcio hoyaga Jehova o mũthenya agũteithie kũmenya kana ngumo icio njũru nĩ ciambĩrĩirie gũtongoria mwĩcirĩrie na ciĩko ciaku. (Thab. 139:23, 24) Wĩrutanĩrie biũ nĩguo ndũkanakũrie mwĩtĩo kana mũkoroko.

17. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũgwĩkĩka ica ikuhĩ harĩ thũ itũ Mũcukani?

¹⁷ Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, Shaitani akoretwo akĩhĩta andũ na mĩtego yake. No ica ikuhĩ nĩ arĩhingĩrũo, na thutha-inĩ aniinwo. (Kũg. 20:1-3, 10) Nĩ twĩriragĩria mũno rĩrĩa mũthenya ũcio ũgakinya. Kamũira mũthenya ũcio ũkinye, wĩthemage mĩtego ya Shaitani. Wĩrutanĩrie biũ nĩguo ndũgatongoragio nĩ mwĩtĩo kana mũkoroko. Tua itua rĩa ‘kũreganaga na Mũcukani, nake nĩ egũkũũrĩra.’—Jak. 4:7.