Bibilia yugaga atĩ thutha wa Amidiani gũtwara Jusufu Misiri, Jakubu na famĩlĩ yake nĩ mooimire Kanaani magĩthiĩ Misiri. Maaikarire gĩcigo-inĩ kĩa Misiri gĩtagwo Gosheni, hakuhĩ na harĩa Rũũĩ rwa Nailo rũingĩrĩire Iria-inĩ rĩa Mediterenia. (Kĩam. 47:1, 6) Aisiraeli “magĩthiĩ na mbere kũingĩha na kũgĩa na hinya.” Ũndũ ũcio watũmire Amisiri metigĩre Aisiraeli na makĩmatua ngombo.—Tham. 1:7-14.

Andũ amwe arĩa methagĩra Bibilia mahĩtia nĩ manyũrũragia rũgano rũu makoiga atĩ nĩ rwa gwĩcirĩrio. O na kũrĩ ũguo, nĩ kũrĩ ũira wonanagia atĩ Asemiti * (Semites) nĩ maatũũraga marĩ ngombo bũrũri-inĩ wa Misiri.

Kwa ngerekano, athuthuria a matigari ma indo cia tene nĩ mathikũrĩtie kũndũ kũmwe kũrĩa gwaikaragwo mwena wa rũgongo wa Misiri. Dr. John Bimson aandĩkire atĩ nĩ kũrĩ ũira wonanagia kũndũ 20 kana makĩria kũrĩa gwaikaragwo nĩ Asemiti gĩcigo-inĩ kĩu kĩa rũgongo kĩa Misiri. Makĩria ma ũguo, Mũthuthuria wa Maũndũ ma Misiri wĩtagwo James K. Hoffmeier aandĩkire ũũ: “Kĩndũ mwaka wa 1800 nginya mwaka wa 1540 Mbere ya Mahinda Maitũ (M.M.M), Misiri kwarĩ kũndũ kwagucagĩrĩria, na kwoguo andũ arĩa maaragia Gĩsemiti arĩa maaikaraga mwena wa ithũĩro wa Asia nĩ mangĩathamĩire kuo.” Acokete akonania atĩ mĩaka-inĩ ĩyo nĩrĩo andũ ta Iburahimu, Isaaka, na Jakubu maatũraga, na kwoguo mahinda macio nĩ mararingana wega na maũndũ marĩa mataarĩirio thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria.

Nĩ harĩ ũira ũngĩ wonekete kuuma mwena wa mũhuro wa Misiri. Gĩkũnjo-inĩ kĩmwe kĩa marura kĩonekire gĩa kĩndũ mwaka wa 2000 nginya kĩndũ mwaka wa 1600 M.M.M., nĩ kĩandĩkĩtwo marĩĩtwa ma ngombo iria ciatungataga mũciĩ-inĩ ũmwe mwena wa mũhuro wa Misiri. Marĩĩtwa makĩria ma 40 harĩ macio nĩ ma Gĩsemiti. Ngombo icio kana ndungata, ciarutaga mawĩra ma kũruga, gũtuma, na kũrĩma. Hoffmeier acokete akandĩka ũũ: “Gũkorũo atĩ Asemiti makĩria ma mĩrongo ĩna maarutaga wĩra mũciĩ-inĩ ũmwe gĩcigo-inĩ gĩa Thebaid [mwena wa mũhuro wa Misiri], nĩ kuonania atĩ thĩinĩ wa Misiri guothe, makĩria gĩcigo-inĩ kĩa Delta Asemiti maarĩ aingĩ mũno.”

Mũthuthuria wa matigari ma indo cia tene wĩtagwo David Rohl aandĩkire atĩ marĩĩtwa mamwe ma ngombo icio “mahaanaine na marĩĩtwa mamwe marĩa makoragwo thĩinĩ wa Bibilia.” Kwa ngerekano, marĩĩtwa mamwe marĩa marĩ thĩinĩ wa maandĩko macio nĩ makuhanĩrĩirie na marĩĩtwa ta Isakaru, Asheri, na Shifira. (Tham. 1:3, 4, 15) Rohl aarĩkĩrĩirie na kuuga ũũ: “Ũcio nĩ ũira mũiganu wonanagia atĩ Aisiraeli nĩ maatũũraga Misiri marĩ ngombo.”

Dr. Bimson aandĩkire ũũ: “Ũhoro wĩgiĩ ũkombo thĩinĩ wa Misiri na Thama ũrĩa ũgwetetwo nĩ Bibilia nĩ ũnyitagwo mbaru na njĩra nene nĩ historĩ.”