1, 2. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova atũguũrĩirie? (b) Nĩ ũũma ũrĩkũ tuonaga thĩinĩ wa Isaia 46:10, 11 na 55:11?

CIUGO cia mbere thĩinĩ wa Bibilia ciugaga kaũndũ kangĩonwo karĩ kahũthũ ĩndĩ nĩ ka bata. Ciugaga, “O kĩambĩrĩria-rĩ, Ngai aatũmire kũgĩe matu-inĩ na gũkũ thĩ.” (Kĩam. 1:1) Nĩ ma tũkoragwo na ũmenyo o mũnini ũkoniĩ indo iria nyingĩ Jehova ombĩte, ta indo iria irĩ igũrũ itangĩoneka na maitho, ũtheri, gravĩtĩ, na tuonete o gacunjĩ kanini mũno ka igũrũ na thĩ. (Koh. 3:11) O na kũrĩ ũguo Jehova nĩ atũguũrĩirie muoroto wake wĩgiĩ thĩ na andũ. Thĩ yarĩ ĩtuĩke mũciĩ mwega wa andũ, arĩa mombĩtwo na mũhianĩre wa Ngai. (Kĩam. 1:26) Mangĩatuĩkire ciana cia Jehova nake atuĩke Ithe wao.

² O ta ũrĩa hataarĩirio mũrango-inĩ wa gatatũ wa ibuku rĩa Kĩambĩrĩria, muoroto wa Jehova nĩ wacemanirie na mũhĩnga. (Kĩam. 3:1-7) O na kũrĩ ũguo, Jehova ndangĩaremirũo nĩ kweheria mũhĩnga ũcio. Gũtirĩ mũndũ o na ũmwe ũngĩgirĩrĩria Jehova gwĩka ũndũ. (Isa. 46:10, 11; 55:11) Kwoguo, no tũkorũo na ma atĩ muoroto ũrĩa Jehova aarĩ naguo kĩambĩrĩria-inĩ no ũkahinga ihinda rĩrĩa abangĩte.

3. (a) Nĩ ma irĩkũ cia bata harĩ ithuĩ nĩguo tũtaũkĩrũo nĩ ndũmĩrĩri ya Bibilia? (b) Nĩkĩ nĩ harĩ bata rĩu twĩririkanie ma icio? (c) Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ?

³ Hatarĩ nganja nĩ tũĩ ma cia Bibilia iria iguũragia muoroto wa Ngai wĩgiĩ thĩ na andũ, na itemi inene rĩa Jesu Kristo harĩ  kũhinga kwa muoroto wa Ngai. Macio nĩ maũndũ ma bata mũno na kwahoteka nĩ mamwe ma maũndũ marĩa twambire kũmenya rĩrĩa twambĩrĩirie kwĩruta Kiugo kĩa Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, o na ithuĩ nĩ twendaga kũruta andũ arĩa marĩ na ngoro njega mamenye morutani macio ma bata. Ihinda-inĩ rĩrĩ tũrathoma gĩcunjĩ gĩkĩ tũrĩ kĩũngano, nĩ tũrerutanĩria kũnyita ũgeni andũ aingĩ ũrĩa kwahoteka magoka Kĩririkano gĩa gĩkuũ kĩa Jesu. (Luk. 22:19, 20) Arĩa magoka nĩ makeruta maũndũ maingĩ makoniĩ muoroto wa Ngai. Kwoguo, o ũrĩa kĩririkano kĩrakuhĩrĩria, nĩ wega twĩcirie ciũria iria tũngĩhũthĩra kwarahũra wendi wa arĩa twĩrutaga nao Bibilia, na andũ angĩ arĩa marĩ na mwerekera mwega nĩguo magoka igongona-inĩ rĩu. Nĩ tũkwarĩrĩria ciũria ithatũ: Muoroto wa Ngai wĩgiĩ thĩ na andũ warĩ ũrĩkũ kuuma o kĩambĩrĩria-inĩ? Nĩ kĩĩ kĩahĩtanire? Na nĩkĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu nĩrĩo rĩteithagia kũhinga kwa muoroto wa Ngai?

4. Ũũmbi ũguũragia atĩa riri wa Jehova?

⁴ Jehova nĩ Mũũmbi wa magegania. Indo ciothe ombaga nĩ cia gĩthimi kĩa igũrũ mũno. (Kĩam. 1:31; Jer. 10:12) Tũngĩĩruta atĩa kuumana na mũbango mwega na ũthaka ũrĩa wonanagio nĩ ũũmbi? Rĩrĩa tũrerorera ũũmbi, nĩ tũgucagĩrĩrio mũno tuona ũrĩa mawĩra mothe ma Jehova, manene na manini, mahingagia muoroto wa bata. Ũngĩciria ũhoro wa tũhengereta tũrĩa tũthondekete mwĩrĩ wa mũndũ, kana wĩrorere gakenge, o na kana wĩrorere riũa rĩgĩthũa no wone atĩ ũũmbi nĩ wa magegania. Tũkenagio nĩ indo icio ciũmbĩtwo tondũ tũmbĩtwo na njĩra tũngĩhota kũmenya kĩndũ gĩthaka.—Thoma Thaburi 19:1; 104:24.

5. Jehova atigagĩrĩra atĩa atĩ ũũmbi wothe nĩ ũrarutithania wĩra hamwe?

⁵ Nĩ ũndũ wa wendo, Jehova nĩ aigire mĩhaka o ta ũrĩa tuonaga harĩ ũũmbi. Nĩ aigire mawatho ma ndũire o hamwe na mawatho megiĩ mĩtugo nĩguo atigĩrĩre atĩ indo ciothe nĩ iraruta wĩra ũrĩa kwagĩrĩire. (Thab. 19:7-9) Kwoguo, kĩndũ o gĩothe kĩrĩ kũrĩa igũrũ kana gũkũ thĩ, nĩ kĩrĩ harĩa kĩagĩrĩire gũkorũo, na kĩrutaga wĩra ũrĩa kĩagĩrĩire kũruta kũringana na muoroto wa Ngai. Jehova nĩ aigaga ithimi cia ũrĩa ũũmbi wake wagĩrĩirũo kũrutithania wĩra. Kwa ngerekano, watho wa gravĩtĩ nĩguo ũnyitagĩrĩra rĩera rĩrĩa rĩthiũrũrũkĩirie thĩ, ũkaigĩra iria na makũmbĩ mĩhaka, na ũkahotithia maũndũ mekĩke na mũbango ũrĩa ũteithagĩrĩria kĩndũ o gĩothe kĩrĩ muoyo gũkũ thĩ. Ũũmbi wothe, o hamwe na mũndũ, wĩhocetie harĩ mĩhaka ĩyo. Kwoguo, mũbango mwega ũrĩa indo ciothe ciũmbĩtwo naguo nĩ ũira wa atĩ Ngai ombire thĩ na andũ arĩ na muoroto. Rĩrĩa tũrahunjia-rĩ, hihi no tũmenyithanie Kĩhumo kĩa mũbango ũyũ mwega?—Kũg. 4:11.

6, 7. Nĩ iheo ta irĩkũ Jehova aahete Adamu na Hawa?

⁶ Muoroto wa Jehova kuuma o kĩambĩrĩria warĩ mũndũ atũũre gũkũ thĩ tene na tene. (Kĩam. 1:28; Thab. 37:29) Aaheire Adamu na Hawa iheo nyingĩ cia bata iria ingĩamahotithirie gũkenera ũtũũro. (Thoma Jakubu 1:17.) Jehova nĩ aamaheire wĩyathi wa gwĩthuurĩra, ũhoti wa gwĩciria, na ũhoti wa kuonania wendo na gũkenera ũrata hamwe na andũ angĩ. Arĩ Mũũmbi nĩ aaririe na Adamu na akĩmwĩra ũrĩa angĩonanirie wathĩki. Ningĩ Adamu nĩ eerutire kũrũmbũiya mabataro make, o hamwe na nyamũ, na mũgũnda ũrĩa maahetwo. (Kĩam. 2:15-17, 19, 20) Ningĩ Jehova nĩ ombire Adamu na Hawa marĩ na ũhoti  wa gũcama, kũhutia, kuona, kũigua, na kũnungĩra. Kwoguo nĩ mangĩahotire gũkenera biũ ũthaka na ũtaana ũrĩa warĩ Paradiso ĩyo ĩrĩa yarĩ mũciĩ wao. Adamu na Hawa maarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra makenagĩra wĩra ũrĩ na uumithio, kũhingia maũndũ maingĩ, na gũtũũra merutaga tene na tene.

⁷ Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ warĩ muoroto-inĩ wa Ngai? Jehova ombire Adamu na Hawa marĩ na ũhoti wa kũgĩa ciana nginyanĩru. Eendaga ciana iria mangĩagĩire, o nacio iciarane nginya thĩ yothe ĩiyũre andũ. Ningĩ nĩ eendaga Adamu na Hawa na aciari othe mendage ciana ciao o ta ũrĩa Jehova eendete ciana icio ciake cia mbere nginyanĩru. Thĩ ĩngĩatuĩkire mũciĩ wao tene na tene o hamwe na indo iria ciothe irĩ thĩinĩ wayo.—Thab. 115:16.

8. Watho ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 2:16, 17 warĩ na muoroto ũrĩkũ?

⁸ Maũndũ matiathire kũringana na muoroto wa Ngai hĩndĩ ĩyo. Nĩkĩ? Jehova aaheire Adamu na Hawa watho mũhũthũ ũrĩa ũngĩonanirie kana nĩ maamenyaga mĩhaka ya wĩyathi wao. Eerire Adamu ũũ: “Mũtĩ o wothe ũrĩa wĩ mũgũnda ũyũ-rĩ, nĩũrekereirio ũũrĩage; no rĩrĩ, mũtĩ ũrĩa wa kũmenyithania wega o na ũũru, ndũkanaũrĩe, nĩ gũkorũo mũthenya ũrĩa ũkaũrĩa, no mũhaka ũgakua.” (Kĩam. 2:16, 17) Watho ũcio ndwarĩ mũritũ harĩ Adamu na Hawa gũtaũkĩrũo nĩguo, kana kũwathĩkĩra. Maarĩ na irio nyingĩ o na gũkĩra iria maabataraga.

9, 10. (a) Nĩ maheeni marĩkũ Shaitani aaririe igũrũ rĩgiĩ Jehova? (b) Adamu na Hawa maatuire itua rĩrĩkũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

⁹ Shaitani ũrĩa Mũcukani, aahũthĩrire nyoka kũheenereria Hawa age gwathĩkĩra Jehova. (Thoma Kĩambĩrĩria 3:1-5; Kũg. 12:9) Shaitani nĩ onanirie atĩ ndwarĩ ũndũ mwagĩrĩru gũkorũo atĩ Ngai ndametĩkĩrĩtie kũrĩa “mũtĩ o wothe wa mũgũnda” ũcio. Nĩ ta oigaga ũũ: ‘Ũrenda kuuga mũtingĩka ũrĩa mũkwenda?’ Agĩcoka akĩheenia Hawa ũũ: “Ti atĩ no mũhaka mũgakua.” Aageririe kũiguithia Hawa atĩ ndabatiĩ gũthikĩrĩria Ngai, akĩmwĩra: “Ngai nĩoĩ atĩ mũthenya ũrĩa mũkamarĩa, hĩndĩ ĩo maitho manyu nĩmakahingũka.” Shaitani eendaga kuonania atĩ Jehova aamagirĩtie kũrĩa matunda ma mũtĩ ũcio tondũ mangĩarĩire nĩ mangĩahingũkire maitho mohĩge. Agĩcoka akĩmaheenia ũũ: ‘Mũgaatuĩka o ta Ngai, mũmenyage wega o na ũũru.’

¹⁰ Adamu na Hawa no mũhaka mangĩatuire itua rĩa ũrĩa megwĩka. Hihi nĩ mangĩathĩkĩire Jehova, kana mangĩathikĩrĩirie nyoka? Maatuire itua rĩa kwaga gwathĩkĩra Ngai. Na njĩra ĩyo, makĩnyitanĩra na Shaitani kũremera Ngai. Maaregire Jehova akorũo arĩ Ithe wao na makĩyeheria ũgitĩri-inĩ ũrĩa maarĩ naguo magĩathwo nĩwe.—Kĩam. 3:6-13.

11. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga Jehova age gũkirĩrĩria ũremi?

¹¹ Nĩ ũndũ wa kũremera Jehova, Adamu na Hawa nĩ maateire ũkinyanĩru ũrĩa maarĩ naguo. Makĩria ma ũguo, ũremi wao watũmire mage gũkorũo na ũrata na Jehova tondũ we arĩ ‘maitho matheru mũno, matangĩĩrorera ũmaramari,’ kwoguo ‘ndangĩkirĩrĩria maũndũ mooru.’ (Hab. 1:13 Holy Bible in Gĩkũyũ.) Angĩagire kuoya ikinya, ũtũũro wa ihinda rĩũkĩte wa ciũmbe cia kĩĩroho kũrĩa igũrũ na andũ gũkũ thĩ nĩ ũngĩakorirũo ũgwati-inĩ. Na makĩria, korũo Ngai ndoire ikinya nĩ ũndũ wa mehia marĩa meekirũo Edeni, wĩhokeku wake nĩ ũngĩekĩrĩirũo nganja. No Jehova nĩ mwĩhokeku, ndagararaga ithimi ciake. (Thab. 119:142) Kwoguo, wĩyathi wa gwĩthuurĩra ũrĩa Adamu na Hawa maarĩ naguo ndwametĩkĩrĩtie kwagarara watho wa Ngai. Nĩ ũndũ wa  kwaga gwathĩkĩra Jehova nĩ maakuire na magĩcoka o tĩri-inĩ ũrĩa mombĩtwo naguo.—Kĩam. 3:19.

12. Gwathire atĩa harĩ ciana cia Adamu?

¹² Rĩrĩa Adamu na Hawa maarĩire itunda rĩrĩa maagirĩtio, matingĩetĩkĩrirũo mathiĩ na mbere gũkorũo marĩ famĩlĩ-inĩ ya Jehova ya igũrũ na thĩ. Jehova nĩ aamaingatire mũgũnda wa Edeni, na matiarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgacoka. (Kĩam. 3:23, 24) Ũguo Jehova eekire warĩ ũndũ wa kĩhooto tondũ monire moimĩrĩro ma ciĩko ciao. (Thoma Gũcokerithia Maathani 32:4, 5.) Tondũ Adamu na Hawa nĩ maateire ũkinyanĩru, mũndũ ndangĩahotire kuonanagia ngumo cia Jehova na njĩra nginyanĩru. Adamu ndateire tu o kĩĩrĩgĩrĩro gĩake kĩega kĩa mahinda mokĩte, no nĩ aagaĩire ciana ciake kwaga gũkinyanĩra, mehia, na gĩkuũ. (Rom. 5:12) Aatũmire njiarũa ciake ciage gũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra tene na tene. Makĩria ma ũguo, Adamu na Hawa matingĩagĩire mwana mũkinyanĩru, na o na ciana ciao itingĩagĩire ciana nginyanĩru. Thutha wa Shaitani ũrĩa Mũcukani kũhĩtithia Adamu na Hawa maremere Ngai, no athiĩte na mbere kũhĩtithia andũ nginya ũmũthĩ.—Joh. 8:44.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova endagĩra andũ?

¹³ Wendo wa Ngai harĩ andũ nĩ wa gũtũũra. O na gũtuĩka Adamu na Hawa nĩ maaremire, Jehova endaga andũ makorũo na ũrata mwega hamwe nake. Ndendaga mũndũ o na ũmwe agaakua. (2 Pet. 3:9) Nĩ ũndũ ũcio, o hĩndĩ ĩyo ũremi ũcio woimĩrire, Ngai nĩ aabangire maũndũ nĩguo acokie ũrata wake hamwe na andũ, o atekũregeria ithimi ciake cia ũthingu. Jehova aahingirie ũndũ ũcio atĩa?

14. (a) Kũringana na Johana 3:16, nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova eekire nĩguo akũũre andũ? (b) Nĩ kĩũria kĩrĩkũ tũngĩarĩrĩria hamwe na arĩa marenda kũmenya ũhoro wa ma?

¹⁴ Thoma Johana 3:16. Andũ aingĩ arĩa tũranyita ũgeni moke Kĩririkano nĩ moĩ rĩandĩko rĩu mũno. No kĩũria nĩ gĩkĩ, Igongona rĩa Jesu rĩhotithagia andũ makagĩa muoyo wa tene na tene na njĩra ĩrĩkũ? Kũnyita andũ ũgeni moke Kĩririkano, gũkorũo Kĩririkano-inĩ, na gũcokera andũ arĩa magoka, no gũtũhe mweke wa gũteithia andũ a ngoro njega arĩa marenda kũmenya ma, mataũkĩrũo nĩ macokio ma kĩũria kĩu kĩa bata. Andũ acio no makene mũno mangĩtaũkĩrũo wega nĩ ũrĩa wendo wa Jehova na ũũgĩ wake cionekaga kũgerera ũkũũri. Nĩ maũndũ marĩkũ megiĩ ũkũũri tũngĩarĩrĩria?

15. Jesu aarĩ ngũrani atĩa na Adamu?

¹⁵ Jehova aarutire mũndũ mũkinyanĩru ũrĩa ũngĩatuĩkire mũkũũri. Mũndũ ũcio mũkinyanĩru aagĩrĩirũo gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Jehova na akorũo na wendi wa kũruta muoyo wake nĩguo akũũre andũ arĩa mataarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro. (Rom. 5:17-19) Jehova aathamirie muoyo wa Mũrũ wake wa mũmwe kuuma igũrũ, akĩũrehe gũkũ thĩ. (Joh. 1:14) Nĩ ũndũ ũcio, Jesu agĩtuĩka mũndũ mũkinyanĩru o ta ũrĩa Adamu aarĩ. No ngũrani na Adamu, Jesu aatũũrire kũringana na ithimi iria Jehova eerĩgagĩrĩra kuuma kũrĩ mũndũ mũkinyanĩru. Jesu ndehirie kana akiuna watho o na ũmwe wa Ngai nginya o na rĩrĩa aarĩ rungu rwa magerio maritũ.

16. Ũkũũri nĩ kĩheo kĩa goro mũno nĩkĩ?

¹⁶ Tondũ Jesu aarĩ mũkinyanĩru, nĩ angĩakũũrire andũ kuuma kũrĩ mehia na gĩkuũ, angĩakuire nĩ ũndũ wao. Aaringaine biũ na ũrĩa Adamu aagĩrĩire gũkorũo arĩ; mũndũ mũkinyanĩru, mwĩhokeku biũ, na mwathĩki harĩ Ngai. (1 Tim. 2:6) Jesu aatuĩkire igongona rĩa ũkũũri rĩrĩa rĩahingũrĩire  “andũ aingĩ,” njĩra ya muoyo wa tene na tene. (Mat. 20:28) Ũkũũri nĩguo ũteithagia muoroto wa Ngai wa kĩambĩrĩria kũhinga. (2 Kor. 1:19, 20) Ũkũũri ũheaga andũ othe ehokeku kĩĩrĩgĩrĩro kĩa muoyo wa tene na tene.

17. Ũkũũri ũhingagia ũndũ ũrĩkũ?

¹⁷ Jehova nĩ aarĩhire thogora mũnene mũno nĩguo arute ũkũũri. (1 Pet. 1:19) Nĩ endete andũ mũno ũũ atĩ nĩ eehaarĩirie kũreka Mũrũ wake wa mũmwe akue nĩ ũndũ witũ. (1 Joh. 4:9, 10) Na njĩra ĩngĩ, Jesu oyaga ithenya rĩa mũciari witũ wa mbere, Adamu. (1 Kor. 15:45) Na njĩra ĩyo, Jesu to muoyo tu atũheaga, no nĩ nginya mweke wa gũgacoka famĩlĩ-inĩ ya Jehova. Kũgerera mũthingi wa igongona rĩa Jesu, Jehova no atwĩtĩkĩre rĩngĩ famĩlĩ-inĩ yake, o atekũregeria ithimi ciake cia ũthingu. Na githĩ ti ũndũ wa gũcanjamũra mũno gwĩciria ũhoro wa ihinda rĩrĩa andũ othe ehokeku magatuĩka akinyanĩru! Gũgakorũo na ũrũmwe gatagatĩ ka famĩlĩ ya kũrĩa igũrũ na ya gũkũ thĩ ya Jehova. Ithuothe tũgakorũo tũtuĩkĩte ciana cia Ngai na njĩra nginyanĩru.—Rom. 8:21.

18. Nĩ rĩ Jehova agatuĩka “maũndũ mothe harĩ andũ othe”?

¹⁸ Ũremi wa Shaitani ndwagiririe Jehova onie andũ wendo, na ndũngĩgirĩrĩria nginya andũ matarĩ akinyanĩru gũtuĩka ehokeku harĩ Jehova. Kũgerera ũkũũri, Jehova nĩ agateithia ciana ciake ciothe gũkinyĩra ũthingu biũ. Ta hũũra mbica ũrĩa ũtũũro ũgakorũo ũhaana rĩrĩa “mũndũ o wothe ũkũũranaga Mũriũ na akonania wĩtĩkio” akagĩa na muoyo wa tene na tene! (Joh. 6:40) Jehova arĩ na wendo mũnene na ũũgĩ mũingĩ, nĩ agateithia andũ matuĩke akinyanĩru o ta ũrĩa muoroto wake warĩ hau kĩambĩrĩria. Jehova, Ithe witũ, agacoka atuĩke “maũndũ mothe harĩ andũ othe.”—1 Kor. 15:28.

19. (a) Ngatho citũ nĩ ũndũ wa ũkũũri ciagĩrĩire gũtũtindĩka gwĩka atĩa? (Rora gathandũkũ karĩ na kĩongo “ Rekei Tũcaragie Andũ Arĩa Magĩrĩire.”) (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ ũkũũri ũkaarĩrĩrio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

¹⁹ Tũgĩtindĩkwo nĩ ngatho nĩ ũndũ wa kĩheo kĩa ũkũũri, twagĩrĩirũo gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũmenyithie andũ arĩa angĩ ũguni wa kĩheo kĩu kĩa bata mũno. Andũ nĩ marabatara kũmenya atĩ ũkũũri nĩguo Jehova arahũthĩra kũhe andũ othe kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũkagĩa muoyo wa tene na tene. No ũkũũri nĩ wahingirie ũndũ ũngĩ makĩria. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩkwarĩrĩria ũrĩa igongona rĩa Jesu rĩcokagia thitango ĩrĩa Shaitani oimĩririe mũgũnda-inĩ wa Edeni.