NDAAREREIRŨO taũni-inĩ ya Graz, bũrũri-inĩ wa Austria. Ndĩ na mĩaka mũgwanja nĩ ndaathire cukuru ya kwĩruta maũndũ ma ndini. O na kũrĩ ũguo, nĩ kwarĩ na maũndũ ma kũmakania megiĩ ngomanio gatagatĩ ka mabatĩrĩ na masista. Nĩ ũndũ ũcio mami nĩ aandutire cukuru ĩyo o na itaninĩte mwaka.

Thutha ũcio nĩ ndathiire cukuru ya gũkomwo. Ũtukũ ũmwe, baba nĩ okire kũngĩĩra tondũ taũni ya Graz nĩ yahũragwo na mbomu mũno. Twathiire taũni-inĩ ya Schladming. Twakinya o ũguo, ndaraca ĩrĩa twaringĩire nĩ yambũrirũo na mbomu. Hĩndĩ ĩngĩ narĩo, andũ maarĩ ndege-inĩ ciombũkagĩra thĩ nĩ maageragia gũtũratha twĩ na cũcũ. Mbaara yathira, nĩ kuonekire atĩ thirikari na kanitha itiatũteithirie.

Kũrĩ mwaka wa 1950, mami nĩ aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia na mũtumia ũmwe Mũira wa Jehova. Nĩ ndathikagĩrĩria magĩthoma na rĩmwe nĩ ndathiaga mĩcemanio tũrĩ na mami. Aabatithirio mwaka wa 1952 thutha wa gwĩtĩkia biũ atĩ Aira a Jehova makoragwo na ũhoro ũrĩa wa ma.

Ihinda-inĩ rĩu, kĩũngano gĩa gwitũ kĩonekaga ta kĩarĩ kũndũ gwa gũcemanio nĩ atumia akũrũ. O na kũrĩ ũguo, thutha ũcio nĩ twathire gũceera kĩũngano kĩngĩ kĩarĩ na andũ aingĩ ethĩ na gũtiarĩ kwa andũ akũrũ. Rĩrĩa twacokire Graz, nĩ ndaambĩrĩirie gũthiĩ mĩcemanio yothe na thutha wa ihinda inini ngĩtĩkia atĩ ũcio nĩguo warĩ ũhoro wa ma. Ningĩ nĩ ndaamenyire atĩ Jehova nĩ Ngai ũtatiganagĩria ndungata ciake. Ekaga ũguo nginya rĩrĩa tũrona ta tũrahiũrania na maũndũ maritũ tũrĩ ithuiki.—Thab. 3:5, 6. 

Nĩ ndeendaga kũhunjĩria andũ arĩa angĩ. Ndaambĩrĩirie na arĩa tũciaranĩirũo nao. Aarĩ a maitũ ana arĩa akũrũ nĩ moimĩte mũciĩ na maarĩ aarimũ. No nĩ ndaathiaga  kũmaceerera matũũra-inĩ matiganĩte kũrĩa maikaraga na ngamekĩra ngoro merute Bibilia. Thutha ũcio, othe nĩ metĩkĩrire na magĩtuĩka Aira a Jehova.

Kiumia gĩakwa gĩa kerĩ ngĩhunjia nyũmba kwa nyũmba, nĩ ndaakorire mũtumia warĩ na mĩaka mĩrongo ĩtatũ na kĩndũ na tũkĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia. Nĩ aathire na mbere nginya akĩbatithio, na thutha ũcio mũthuri wake na tũhĩĩ twao twĩrĩ o nao nĩ maabatithirio. Kwĩruta Bibilia na mũtumia ũcio nĩ gwekĩrire wĩtĩkio wakwa hinya. Nĩkĩ? Nĩ tondũ gũtirĩ mũndũ wandutire Bibilia. Kwoguo no mũhaka ingĩaharĩirie wega harĩa tũrathoma. Na njĩra nguhĩ, ndaambaga kwĩruta na kinyi nĩguo hote kũruta mũrutwo. Ũndũ ũcio nĩ watũmire hote gũtaũkĩrũo nĩ ũhoro wa ma wega. Ndeyamũrĩire Jehova na ngĩbatithio Ĩpuro, 1954.

Kũrĩ mwaka wa 1955, nĩ ndathiire igomano cia kĩĩmabũrũri Njĩrĩmani, Faranja, na England. Ndĩ London nĩ twacemanirie na Albert Schroeder. Aarutanaga Cukuru ya Bibilia ya Gileadi, na thutha ũcio agĩtuĩka ũmwe wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia. Hĩndĩ ĩmwe tũthiĩte gũceera British Museum, Mũrũ wa Ithe witũ Schroeder nĩ aatuonirie maandĩko ma tene ma Bibilia. Maarĩ na rĩĩtwa rĩa Ngai rĩandĩkĩtwo na ndemwa cia Kĩhibirania, na nĩ aatũtaarĩirie bata wamo. Ũndũ ũcio nĩ watũmire nyende Jehova makĩria o hamwe na ũhoro wa ma na ngĩtua itua rĩa gũtheremia Kiugo kĩa Ngai.

Ndambĩrĩirie ũpainia Janũarĩ 1, 1956. Mĩeri ĩna thutha ũcio, nĩ ndathiire Austria gũtungata ndĩ painia wa mwanya. Ihinda-inĩ rĩu gũtiarĩ na Aira a Jehova taũni-inĩ ya Mistelbach, kũrĩa ndaathiaga gũtungata. No nĩ ndaacemanirie na ũndũ ũmwe mũritũ. Twarĩ ngũrani mũno na painia ũrĩa twatũmĩtwo nake. Ndaarĩ hakuhĩ gũkinyia mĩaka 19 na ndoimĩte taũni, nake aarĩ na mĩaka 25 na oimĩte gĩcagi. Ndiendete gũũkĩra tene, nowe endete gũũkĩra tene. Narĩo ũtukũ ndiakomaga tene, nowe eendete gũkoma tene. O na kũrĩ ũguo, kũhũthĩra ũtaaro wa Bibilia nĩ gwatũteithirie gũtooria ngũrani icio na tũkĩhota gũkenera ũpainia hamwe.

Hatarĩ nganja, nĩ twacemanirie na moritũ mangĩ maingĩ. Nĩ twanyariragwo no ‘tũtiatiganĩirio.’ (2 Kor. 4:7-9) Hĩndĩ ĩmwe tũkĩhunjia gĩcagi-inĩ kĩmwe, andũ a kũu nĩ maarekereirie ngui nĩguo itũrĩe. Twekorire tũrigicĩirio nĩ ngui nene ciakũgaga irutĩte magego. Twanyitanire moko na ngĩhoya ũũ: “Jehova ndagũthaitha reke tũkue o na ihenya ciambĩrĩria gũtũrĩa.” Rĩrĩa ngui icio ciakuhĩrĩirie biũ, ciarũgamire, ikĩinia mĩting’oe na igĩcoka igĩthiĩ. Nĩ tuonire Jehova nĩwe watũgitĩra. Twacokire tũkĩhunjia itũũra rĩu rĩothe, na nĩ twakenire mũno tondũ andũ nĩ maatũthikĩrĩirie wega. No gũkorũo nĩ maamakire kuona atĩ ngui icio itiatũrĩire, kana hihi akorũo nĩ ũndũ nĩ twahotire gwĩtiria ũndũ ũcio wa kũmakania. Thutha-inĩ amwe ao nĩ maatuĩkire Aira a Jehova.

Nĩ twacemanirie na ũndũ ũngĩ wa gũtũtua nda. Mũthenya ũmwe, ũrĩa watũkomborithĩtie nyũmba nĩ aainũkire e mũrĩu, akiuga nĩ egũtũraga, na akiuga atĩ nĩ twathumbũraga andũ itũũra-inĩ. Mũtumia wake nĩ aageririe kũmũhoreria no warĩ wĩra wa kũhũũra maĩ na  ndĩrĩ. Twaiguaga maũndũ macio mothe tũrĩ nyũmba ĩrĩa twaikaraga ngoroba-inĩ. O na ihenya tũkĩhinga mũrango na itĩ na tũkĩambĩrĩria kũbanga indo citũ. Rĩrĩa twahingũrire mũrango, twamuonire arũgamĩte stairs-inĩ anyitĩte kahiũ kanene. Nĩ ũndũ ũcio, twagerire mũrango wa thutha na tũkĩũra tũgereire mũgũnda tũkuuĩte indo citũ ciothe na tũtigana gũcooka rĩngĩ.

Twathire mũkawa-inĩ ũmwe tũgĩkombora kanyũmba. Twaikarire kuo hakuhĩ mwaka ũmwe, na ũndũ ũcio nĩ warĩ na moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ witũ. Na njĩra ĩrĩkũ? Mũkawa ũcio warĩ taũni gatagatĩ na arutwo amwe a Bibilia nĩ meendaga twĩrutĩre gĩcigo-inĩ kĩu. Thutha wa ihinda inini, nĩ twacemanagia tũrĩ andũ ta 15 nyũmba-inĩ ĩyo twaikaraga, na o kiumia tũgakorũo na ithomo rĩa ibuku o hamwe na Wĩruti wa Mũrangĩri.

Nĩ twaikarire taũni-inĩ ya Mistelbach makĩria ma mwaka ũmwe. Thutha ũcio nĩ ndaatũmirũo taũni-nĩ ya Feldbach, ĩrĩa ĩkoragwo mwena wa mũhuro wa Graz. Nĩ ndaatũmirũo na painia ũngĩ na o na kũu gũtiarĩ kĩũngano. Twaikaraga ngoroba-inĩ ya kerĩ ya kanyũmba kanini gaakĩtwo na mĩgogo. Rũhuho rwaingagĩrĩra mĩanya-inĩ rũkĩhuhaga mĩrũri, na kwoguo twageragia gũthinga mĩanya na ngathĩti. Ningĩ twathiaga gũtaha maaĩ irima-inĩ no o na kũrĩ ũguo nĩ twakenagĩra. Thutha wa mĩeri mĩnini nĩ kwambĩrĩirio gĩkundi. Mũthia-inĩ, andũ 30 arĩa twerutaga Bibilia nao nĩ maatuĩkire Aira a Jehova.

Maũndũ ta macio nĩ maatũmire njokerie Jehova ngatho mũno nĩ ũndũ wa ũrĩa hĩndĩ ciothe ateithagia arĩa maigaga Ũthamaki mbere. O na rĩrĩa andũ mangĩremwo gũtũteithia, Jehova akoragwo ho hĩndĩ ciothe.—Thab. 121:1-3.

Mwaka-inĩ wa 1958, nĩ kwarĩ na kĩgomano gĩa kĩĩmabũrũri kĩrĩa gĩekĩirũo kĩhaaro-inĩ kĩa Yankee Stadium na Polo Grounds thĩinĩ wa New York City. Nĩ ndandĩkire marũa ma gũthiĩ, nayo wabici ya rũhonge ya Austria ĩkĩnjũũria kana no nyende gũthiĩ kĩrathi kĩa 32 gĩa Cukuru ya Gileadi. Ingĩakĩregire mweke ta ũcio atĩa! Itekũrĩa marĩĩgu ngĩmeera, “Nĩ ngwenda!”

Ndĩ Cukuru ya Gileadi, ndaikaraga hakuhĩ na Martin Poetzinger. Nĩ aakirĩrĩirie moritũ maingĩ thĩinĩ wa kambĩ cia kũnyarirĩrũo cia Nazi. O nake aacokire gũtuĩka ũmwe wa  Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia. Rĩmwe na rĩmwe tũrĩ kĩrathi Martin aanjũragia na mĩhehũ, “Erika, ũguo nĩ kuuga atĩa na Kĩnjĩrĩmani?”

Tũtanarĩkia kĩrathi, Nathan Knorr nĩ atwĩrire kũrĩa o mũndũ angĩatũmirũo. Ndatũmirũo Paraguay. Tondũ ndaarĩ mũnini mũno, nĩ ndabataraga kũheo rũtha nĩ baba nĩguo thiĩ bũrũri ũcio. Thutha wa kũheo rũtha, nĩ ndaathire Paraguay Machi, 1959. Ndatũmirũo mũciĩ-inĩ wa amishonarĩ ũrĩa warĩ Asunción tũrĩ na mwarĩ wa Ithe witũ ũngĩ.

Thutha wa ihinda inini, nĩ twacemanirie na mũmishonarĩ ũmwe wetagwo Walter Bright, ũrĩa wathiĩte kĩrathi kĩa 30 gĩa Cukuru ya Gileadi. Tũtiaikarire ihinda inene tũtahikanĩtie, na kwoguo nĩ tũngĩahotire kũhiũrania na mathĩna maitũ hamwe. Hĩndĩ ciothe tũngĩacemanirie na igerio, twathomaga kĩĩranĩro kĩa Jehova thĩinĩ wa Isaia 41:10: “Tiga gwĩtigĩra, nĩ gũkorũo ndĩ hamwe nawe; menya ũmake nĩ ũndũ niĩ nĩ niĩ Ngai waku; nĩngũkuongerera hinya waku.” Ũndũ ũcio watũmaga tũkorũo na ma atĩ twerutanĩria gũtũũra tũrĩ ehokeku harĩ Ngai na tũige Ũthamaki wake mbere, ndarĩ hĩndĩ angĩatũtiganĩirie.

Thutha wa ihinda, nĩ twatũmirũo hakuhĩ na mũhaka wa Brazil. Tũrĩ kũu atongoria a ndini nĩ maacogerire andũ ethĩ maikie mahiga mũciĩ wa amishonarĩ na ndwarĩ mwega ũguo. Thutha ũcio, Walter nĩ aambĩrĩrie kwĩruta Bibilia na mũnene wa borithi. Mũnene ũcio nĩ aatigĩrĩire atĩ thigari nĩ ciatũhe ũgitĩri kwa ihinda rĩa kiumia kĩmwe, na andũ acio matiacokire gũtũthĩnia rĩngĩ. Twacokire tũgĩthamĩrio nyũmba ingĩ njegega hakuhĩ na mũhaka wa Brazil. Ũndũ ũcio warĩ ũguni harĩ ithuĩ tondũ nĩ tũngĩekĩire mĩcemanio bũrũri-inĩ wa Paraguay na wa Brazil. Tũkiuma kũu, nĩ kwarĩ na ciũngano igĩrĩ nini.

Tondũ mandagĩtarĩ manjĩrĩte atĩ ndingĩagĩire mwana, nĩ twamakire mũno rĩrĩa twamenyire atĩ ndaarĩ mũritũ mwaka-inĩ wa 1962. Nĩ twathiire gũikara Hollywood, Florida, hakuhĩ na famĩlĩ yaa Walter. Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna, nĩ twatigire ũpainia tũrĩ na Walter nĩguo tũrũmbũiye famĩlĩ itũ. O na kũrĩ ũguo, tũtiatigire kũiga maũndũ ma Ũthamaki mbere.—Mat. 6:33.

Rĩrĩa twakinyire Florida, Novemba 1962, nĩ twamakire twamenya atĩ mawoni ma andũ a kũu maarĩ atĩ ariũ a Ithe witũ airũ matingĩekire mĩcemanio hamwe na athũngũ na matiahunjagia kũndũ kũmwe. No Jehova ndarĩ mũthutũkanio, na thutha wa ihinda inini, aarĩ na ariũ a Ithe witũ airũ na athũngũ nĩ maambĩrĩirie gũcemanagia hamwe. Guoko kwa Jehova nĩ kuonekire wega mũbango-inĩ ũcio, tondũ rĩu Florida gũkoragwo na ciũngano nyingĩ.

Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, Walter nĩ aakuire mwaka-inĩ wa 2015 kuumana na kansa ya tombo. Aarĩ mũthuri mwega kwa ihinda rĩa mĩaka 55 ĩrĩa twakorirũo kĩhiko-inĩ hamwe, nĩ endete Jehova na nĩ aateithirie aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ. Nĩ ndĩĩriragĩria gũkaamuona rĩngĩ arĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ rĩrĩa akaariũkio.—Atũm. 24:15.

Nĩ ngenaga mũno nĩ ũndũ wa gũkorũo ũtungata-inĩ wa hĩndĩ ciothe makĩria ma mĩaka 40, na nĩ ngĩĩte na gĩkeno na irathimo nyingĩ. Kwa ngerekano, tũrĩ na Walter nĩ tweyoneire andũ 136 arĩa twĩrutĩte Bibilia nao makĩbatithio. Hatarĩ nganja nĩ kwarĩ na moritũ, no gũtirĩ hĩndĩ twetĩkĩrire matũme tũtige gũtungatĩra Ngai witũ mwĩhokeku. Handũ ha ũguo, twamũkuhĩrĩirie makĩria, na tũkĩmwĩhoka arũnge maũndũ na njĩra yake ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire. Na noguo ekire!—2 Tim. 4:16, 17.

Nĩ njiguaga njagĩte Walter mũno no ũpainia nĩ ũndeithagia kũniina ihooru. Nĩ nyonaga kũruta andũ arĩa angĩ gũkĩndeithia mũno, na o na nĩ ndĩmeeraga ũhoro wa kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũka. Ma nĩ atĩ, Jehova ndarĩ aandiganĩria. Nĩ atũrĩtie kĩĩranĩro gĩake, tondũ nĩ anũmbũĩtie, akanyongerera hinya na agatũũra anyitĩte na ‘guoko gwake kwa ũrĩo kwa ũthingu.’—Isa. 41:10.