“Wĩra Wanyu Nĩũkaheanĩrũo Mũcara Waguo”

 MŨTHAMAKI Asa atongoretie ita rĩake, aharũrũkĩte ihenya mũkuru-inĩ ũrĩa uumĩte irĩma-inĩ cia Juda nginya gĩcũa-inĩ. Akinya kũrĩa mũkuru ũcio waramĩire, Asa agatithia, akahũmũka nĩ kũmaka. Kũrĩa kĩanda ita rĩa thũ nĩ rĩũnganĩte na nĩ inene mũno! Mbũtũ ĩyo ya Akushi no mũhaka ĩkorũo nĩ ĩkinyĩte milioni ĩmwe. No ita rĩa Asa rĩkĩrĩte nuthu ya mbũtũ ĩyo na hanini.

Hĩndĩ ĩno ang’ethanĩire na mbaara-rĩ, hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ ũratanga meciria ma Asa mũno? Nĩ ũrĩa egwatha anene a mbũtũ yake? Nĩ ũrĩa egwĩkĩra ita rĩake ngoro? Kana nĩ kwandĩkĩra famĩlĩ yake marũa? Aca! Ang’etherũo nĩ mbaara ĩyo, Asa nĩ kũhoya aahoire.

Tũtanarĩrĩria ihoya rĩu na tũthuthurie ũrĩa gwekĩkire hĩndĩ ĩyo, ta wĩcirie Asa aarĩ mũndũ wa mũthemba ũrĩkũ. Nĩ kĩĩ gĩatũmire eke ũrĩa eekire? Hihi nĩ eekire wega gũcaria ũteithio wa Ngai? Ũhoro wĩgiĩ Asa ũtũmenyithagia ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ ũrĩa Jehova arathimaga ciĩko cia ndungata Ciake?

MAŨNDŨ MARĨA ASA EEKIRE

Ihinda rĩa mĩaka 20 kuuma Isiraeli yagayanio ĩgĩtuĩka mothamaki merĩ, Juda nĩ yaathũkĩtio mũno nĩ ũthathaiya wa ngai cia maheeni. Rĩrĩa Asa aatuĩkire mũthamaki mwaka wa 977 Mbere ya Mahinda Maitũ (M.M.M.), nginya nyũmba ya mũthamaki nĩ yaathahĩtio nĩ ũthathaiya wa ngai cia ũciari cia Akanaani. No ũhoro ũrĩa mwandĩke wĩgiĩ wathani wa Asa ugaga atĩ ‘eekire maũndũ marĩa monagwo nĩ Jehova Ngai wake marĩ mega.’ Asa “nĩeheririe igongona cia mũthemba wa kũngĩ, o na matĩri ma kũndũ gũtũũgĩru, o nacio itugĩ cia kũhoyũo agĩciunanga, namo Maashera akĩmatemenga.” (2 Maũ. 14:2, 3) Ningĩ Asa nĩ eeheririe thĩinĩ wa Juda “andũ arĩa maarũmagĩrĩra mĩtugo ya ũmaraya wa arũme na arũme,” arĩa meekaga ũguo na rĩĩtwa rĩa ndini. Asa ndaatigĩire hau. Ningĩ nĩ eekĩrire andũ ngoro “marongorie Jehova, Ngai wa maithe mao” na maathĩkĩre “watho wake o na maathani make.”—1 Ath. 15:12, 13; 2 Maũ. 14:4.

Nĩ ũndũ wa gũkenio nĩ kĩyo kĩa Asa harĩ ũthathaiya wa ma, Jehova nĩ aamũrathimire na mĩaka ya thayũ. Nokĩo mũthamaki ũcio oigire ũũ: ‘Tũrongoretie Jehova Ngai witũ; nĩ tũmũrongoretie, na nĩ atũheete ũhurũko mĩena yothe.’ Andũ acio maahũthĩrire mweke ũcio gũthondeka matũũra thĩinĩ wa ũthamaki wa Juda. Bibilia yugaga atĩ, “maagĩakire matũũra macio, na magĩtũũra magaacĩire.”—2 Maũ. 14:1, 6, 7.

ARĨ MBAARA-INĨ

Kũringana na maũndũ marĩa Asa eekĩte, tũtingĩgega kuona atĩ nĩ aahoire rĩrĩa aang’ethanĩire na ita rĩrĩa inene mũno rĩa andũ rĩanagwetwo Maandĩko-inĩ. Asa nĩ aamenyaga atĩ Ngai nĩ arathimaga ciĩko ciumanĩte na wĩtĩkio. Ihoya-inĩ rĩake, mũthamaki ũcio aathaithire Jehova amũteithie. Asa nĩ aamenyaga atĩ angĩĩhoka Ngai na ateithio nĩwe, ndabatiĩ gwĩtigĩra thũ o na irĩ na hinya kana irĩ nyingĩ atĩa. Rĩĩtwa rĩa Jehova nĩ rĩngĩahutirio nĩ mbaara ĩyo, nĩkĩo Asa aathaithaga Ngai. Mũthamaki ũcio aahoire ũũ: “Tũteithie nĩ ũndũ wee nĩwe twĩgiritanĩtie nawe, na tũũkĩte kũhũrana na kĩrĩndĩ gĩkĩ twĩhokete rĩĩtwa rĩaku. Atĩrĩrĩ, Jehova, wee nĩwe Ngai witũ; twagũthaitha ndũkareke  ciana cia Adamu ikũhoote.” (2 Maũ. 14:11) Nĩ ta oigaga atĩrĩrĩ: ‘Jehova, Akushi nĩwe matharĩkĩire. Ndũkareke rĩĩtwa rĩaku rĩagĩrũo gĩtĩo na njĩra ya kũreka andũ matarĩ hinya mahagũranie arĩa metanĩtio na rĩĩtwa rĩaku.’ Gũgĩtuĩka atĩrĩ, “Jehova agĩkĩhũrĩra Akushi mbere ya Asa, o na mbere ya Juda; nao Akushi makĩũra.”—2 Maũ. 14:12.

Ũmũthĩ, andũ a Jehova nĩ macemanagia na thũ nyingĩ irĩ na hinya. Tũtirũaga nacio na matharaita ma mbaara tũrĩ handũ hana. Ĩndĩ, no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩhootanagĩra arĩa othe ehokeku, arĩa marũaga mbaara ya kĩĩroho mehokete rĩĩtwa rĩake. Mbaara itũ no ĩkorũo ĩkoniĩ maũndũ ta kũregana na mĩtugo mĩũru ĩrĩa ĩrĩ kuo, kũrũa na mawathe maitũ ene, kana kũgitĩra famĩlĩ citũ kuumana na maũndũ marĩa mangĩcithũkia. O na tũngĩcemania na moritũ mahaana atĩa, ihoya rĩa Asa no rĩtwĩkĩre ngoro. Ũhootani wake warĩ ũhootani wa Jehova. Wonanirie ũndũ ũrĩa arĩa othe mehokaga Ngai mangĩĩrĩgĩrĩra. Gũtirĩ hinya wa mũndũ ũngĩĩtiiria Jehova.

GWĨKĨRŨO HINYA NA KŨHEO MŨKAANA

Rĩrĩa Asa aacokaga kuuma mbaara-inĩ, nĩ aatũngirũo nĩ Azaria. Mũnabii ũcio aamwĩkĩrire hinya na akĩmũhe mũkaana akĩmwĩra: “Atĩrĩrĩ, Asa, o na inyuĩ Ajuda inyuothe, o na Abenjamini, ta ‘thikĩrĩriai; Jehova arĩikaraga hamwe na inyuĩ hĩndĩ ĩrĩa o na inyuĩ mũikarĩte hamwe nake; na mũngĩmũrongoria, nĩmũrĩmuonaga; no mũngĩtigana nake-rĩ, o nake nĩekũmũtiga. . . . Gĩai na hinya, na mũtikareke moko manyu magũũtare; nĩ gũkorũo wĩra wanyu nĩũkaheanĩrũo mũcara waguo.”—2 Maũ. 15:1, 2, 7.

Ciugo icio no ciĩkĩre wĩtĩkio witũ hinya. Ironania atĩ Jehova nĩ arĩkoragwo hamwe na ithuĩ tũngĩmũtungatĩra tũrĩ na wĩhokeku. Rĩrĩa twamũkaĩra atũteithie, nĩ tũrĩkoragwo na ma atĩ nĩ egũtũigua. Azaria oigire ũũ: “Gĩai na hinya.” Kaingĩ gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire nĩ kũbataraga ũcamba mũnene, no nĩ tũĩ atĩ no tũhote gwĩka ũguo twĩna ũteithio wa Jehova.

Tondũ Maaka, cũwe wa Asa “nĩaathondekithĩtie mũhianano wĩ thahu wa gũtuwo Ashera,” Asa aarĩ na wĩra mũritũ wa kũmũtigithia gũkorũo arĩ “mũthamaki-mũndũ-wa-nja.” Nĩ aahotire gwĩka ũguo na agĩcina mũhianano ũcio wake. (1 Ath. 15:13) Asa nĩ aarathimirũo nĩ ũndũ wa kĩyo na ũcamba wake. O na ithuĩ no mũhaka tũrũmie Jehova na ithimi ciake cia ũthingu tũtekwenyenyeka o na andũ aitũ makorũo marĩ ehokeku kana matarĩ ehokeku harĩ Ngai. Tweka ũguo, Jehova nĩ arĩtũheaga mũcara nĩ mĩthiĩre itũ ya wĩhokeku.

Kĩrathimo kĩmwe kĩrĩa Asa aaheirũo kĩarĩ kuona Aisiraeli aingĩ a ũthamaki mũregenyũki wa rũgongo magĩũka Juda rĩrĩa monire atĩ Jehova arĩ hamwe nake. Nĩ maakeneire ũthathaiya wa ma mũno ũũ atĩ maathurire gũtiga mĩciĩ yao nĩguo makorũo gatagatĩ-inĩ ka ndungata cia Jehova. Asa na Juda yothe makenete maacokire ‘makĩrĩkanĩra nĩ megũtũũra marongoragia Jehova, na mĩoyo yao yothe o na ngoro ciao ciothe.’ Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Ngai “agĩkĩoneka nĩo; nake Jehova agĩkĩmahe ũhurũko na mĩena yothe.” (2 Maũ. 15:9-15) Githĩ tũtikenaga mũno rĩrĩa andũ arĩa mendete ũthingu maiyũkia ũthathaiya wa ma wa Jehova!

O na kũrĩ ũguo, ciugo iria Azaria aaririe nĩ ciarĩ na ũndũ wa kũguoyohia. Oigire ũũ: “Mũngĩtigana nake-rĩ, [Jehova] o nake nĩekũmũtiga.” Rekei  tũtikaneke ũndũ ta ũcio, amu moimĩrĩro no makorũo marĩ moru mũno! (2 Pet. 2:20-22) Maandĩko matiumbũraga kĩrĩa gĩatũmire Jehova ahe Asa mũkaana ũcio, no mũthamaki ũcio ndaawathĩkĩire.

“NĨWĨKĨTE ŨNDŨ WA ŨKĨGU MŨNO”

Mwaka wa 36 wa wathani wa Asa, Baasha Mũthamaki wa Isiraeli nĩ eethagathagire gũtharĩkĩra Juda. Kwahoteka nĩguo agirĩrĩrie raiya ake matigakorũo marĩ ehokeku harĩ Asa na ũthathaiya wa ma-rĩ, Baasha aambĩrĩirie gwaka itũũra rĩa mũhaka-inĩ rĩa Rama rĩrĩa rĩarĩ mairo ithano (km 8) rũgongo rwa Jerusalemu. Handũ ha gũcaria ũteithio wa Ngai ta ũrĩa eekĩte rĩrĩa aang’etheirũo nĩ Akushi, Asa eethire ũteithio harĩ andũ. Aatũmĩire mũthamaki wa Suriata kĩheo, akĩmũũria atharĩkĩre ũthamaki wa rũgongo wa Isiraeli. Rĩrĩa Asuriata maaũtharĩkĩire, Baasha akĩhũndũka akĩehera Rama.—2 Maũ. 16:1-5.

Jehova ndaakenirio nĩ Asa, nĩ ũndũ ũcio akĩmũtũmĩra mũnabii Hanani akamũmenyithie ũguo. Tondũ Asa nĩ aamenyaga ũrĩa Ngai eekire Akushi, nĩ aagĩrĩirũo kwĩruta atĩ Jehova “orũragia maitho kũndũ guothe thĩ yothe akĩonania atĩ e na hinya mũno wa gũteithia andũ arĩa mamũrũmagĩrĩra na ngoro yao yothe.” No gũkorũo Asa nĩ aataarĩtwo ũru kana akorũo ndoonaga Baasha na ita rĩake marĩ ũgwati mũnene, kwoguo agĩĩciria atĩ no amatoorie arĩ wiki. O na akorũo aarĩ na gĩtũmi kĩrĩkũ, Asa aahũthĩrire mwĩcirĩrie wa ũmũndũ akĩaga kwĩhoka Jehova. “Rĩu nĩwĩkĩte ũndũ wa ũkĩgu mũno,” nĩguo Hanani aamwĩrire “nĩ ũndũ gwata ũmũthĩ nĩũgũcoka kũgĩa na mbaara.”—2 Maũ. 16:7-9.

Asa ndaakenirio nĩ ũndũ ũcio. Arĩ na marakara, agĩikithia mũnabii Hanani korokoro. (2 Maũ. 16:10) To gũkorũo Asa eeyũririe, ‘Niĩ nĩ njagĩrĩirũo kũrũngwo thutha wa gũkorũo ndĩ mwĩhokeku mĩaka mĩingĩ?’ Hihi nĩ orĩtwo nĩ ũhoti wake wa gwĩciria tondũ wa gũkũra? Bibilia ndiugaga.

Mwaka wa 39 wa wathani wake, Asa nĩ aarũarire mũno magũrũ. Ũhoro ũrĩa mwandĩke ugaga atĩ “hĩndĩ ĩyo aarũarĩte ndaigana kũrongoria Jehova, tiga o gũthiĩ aathiaga kũrĩ athondekani.” Ihinda-inĩ rĩu, Asa onekaga ta aatiganĩirie maũndũ make ma kĩĩroho. No kũhoteke aakuire ahaana ũguo na arĩ na mwĩcirĩrie o ũcio, mwaka wa 41 wa wathani wake.—2 Maũ. 16:12-14.

O na kũrĩ ũguo, ngumo njega cia Asa na kĩyo gĩake harĩ ũthathaiya wa ma nĩ ciakĩrĩte mehia make. Ndaigana gũtiga gũtungatĩra Jehova. (1 Ath. 15:14) Kwoguo, nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩĩruta kuumana na rũgano rwake? No rũtũteithie kũmenya atĩ nĩ twagĩrĩirũo kũririkanaga ũrĩa Jehova anatũteithia, amu kũririkana maũndũ macio no gũtwĩkĩre ngoro kũhoyaga ũteithio wake rĩrĩa twacemania na magerio mageni. Ĩndĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩciria atĩ tũtirabatara ũtaaro wa Kĩĩmandĩko o na tũngĩkorũo tũtungatĩire Ngai tũrĩ ehokeku mĩaka mĩingĩ. O na angĩkorũo tũkoretwo tũrĩ ehokeku ihinda rĩigana atĩa, Jehova nĩ arĩtũrũngaga twahĩtia. Tũbatiĩ gwĩtĩkĩra kũrũngwo tũrĩ na ũhoreri nĩguo tũgunĩke. Makĩria ma ũguo wothe-rĩ, Ithe witũ wa igũrũ nĩ arĩkoragwo hamwe na ithuĩ tũngĩaga kũmũtiga. Jehova orũragia maitho thĩ yothe agĩcaria arĩa ehokeku harĩ we. Nĩ amaheaga mũcara na njĩra ya kũhũthĩra hinya wake kũmateithia. Jehova nĩ eekire ũguo harĩ Asa, na no Eke ũguo nĩ ũndũ witũ.

[Mbica karatathi ka 9]

Jehova nĩ aheaga mũcara andũ ehokeku arĩa marũaga mbaara ya kĩĩroho

[Mbica karatathi ka 10]

Ũcamba nĩ ũbataranagia harĩ gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire maitho-inĩ ma Jehova