1, 2. (a) Nĩ iheo irĩkũ Ngai aaheete Adamu? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Ngai ahe Adamu mũtumia? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

JEHOVA ombire thĩ arĩ na muoroto. “Aamĩũmbire ĩtũũragwo nĩ andũ.” (Isa. 45:18) Adamu nĩwe warĩ mũndũ wa mbere kũmbwo. Aarĩ mũkinyanĩru na Ngai nĩ aamũheire mũciĩ mũthaka ũrĩa warĩ mũgũnda-inĩ wa Edeni. No mũhaka akorũo Adamu nĩ aakenaga mũno nĩ ũndũ wa mĩtĩ mĩthaka, nyamũ thaka, na tũrũũĩ tũrĩa twathereraga mũgũnda-inĩ ũcio. Ĩndĩ nĩ harĩ kĩndũ kĩa bata mũno ataarĩ nakĩo. Jehova nĩ onanirie kĩndũ kĩu kĩarĩ kĩrĩkũ rĩrĩa oigire ũũ: “Ti wega mũndũ ũyũ aikare wiki; nĩngũmũũmbĩra mũmũteithia o ũrĩa maaganĩrĩirũo nake.” Ngai agĩcoka agĩtũma Adamu anyitwo nĩ toro mũnene mũno, akĩmũruta rũbaru rũmwe na “akĩrũkũmbania rũgĩtuĩka mũndũ mũka.” Rĩrĩa Adamu okĩrire no mũhaka akorũo nĩ aakenire mũno! Oigire ũũ: “Rĩu kaĩ ũyũ nĩwe ihĩndĩ rĩmwe riumĩte mahĩndĩ-inĩ makwa, o na nyama yumĩte nyama-inĩ ya mwĩrĩ wakwa-ĩ! Nĩ wega etagwo mũndũ-mũka, tondũ arutirũo thĩinĩ wa mũndũ-mũrũme.”—Kĩam. 2:18-23.

² Mũtumia aarĩ kĩheo kĩa mwanya kuuma kũrĩ Ngai tondũ angĩatuĩkire mũteithĩrĩria mũkinyanĩru harĩ mũthuriwe. Ningĩ nĩ angĩagĩire na mweke wa mwanya wa kũgĩa ciana. Adamu ‘eetire mũka Hawa, nĩ ũndũ nĩwe ũngĩatuĩkire nyina wa arĩa othe marĩ muoyo.’ (Kĩam. 3:20) Ngai nĩ aaheete mũthuri na mũtumia wa mbere kĩheo  kĩa goro mũno. Maarĩ na ũhoti wa gũciara andũ angĩ akinyanĩru. Nĩ ũndũ ũcio, macũngĩrĩro-inĩ thĩ ĩngĩatuĩkire paradiso ĩiyũrĩtwo nĩ andũ akinyanĩru maraatha indo iria ingĩ irĩ muoyo.—Kĩam. 1:27, 28.

3. (a) Adamu na Hawa maabataraga gwĩka atĩa nĩguo marathimwo nĩ Ngai, no gwathire atĩa? (b) Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria?

³ Nĩguo maamũkĩre irathimo iria maaigĩirũo mbere yao, no mũhaka Adamu na Hawa mangĩathĩkĩire Jehova na metĩkĩre ũnene wake. (Kĩam. 2:15-17) Gwĩka ũguo nĩ kũngĩamateithirie mahingie muoroto ũrĩa Ngai aarĩ naguo akĩmomba. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ nĩ maahenirio nĩ Shaitani, “nyamũ-ya-thĩ o ĩrĩa ya tene,” makĩremera Ngai. (Kũg. 12:9; Kĩam. 3:1-6) Ũremi ũcio wahutirie atumia atĩa? Atumia a tene arĩa maarĩ etigĩri Ngai maahingirie maũndũ marĩkũ? Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma atumia Akristiano a mahinda-inĩ maya metwo ‘gĩkundi kana mbũtũ nene’?—Thab. 68:11.

4. Nũ wacirithirio nĩ ũndũ wa mehia ma mũthuri na mũtumia wa mbere?

⁴ Rĩrĩa Adamu oririo kĩrĩa gĩatũmĩte aremere Ngai, aaheanire gĩtũmi gĩtarĩ na kũrĩa kĩrĩ. Oigire ũũ: “Mũndũ mũka ũrĩa wa’heire tũtũũranie nake, nĩwe ũ’heire maciaro ma mũtĩ ũcio, na niĩ ndarĩa.” (Kĩam. 3:12) Adamu ndaigana gwĩtĩkĩra mahĩtia make, na makĩria ma ũguo nĩ aageririe gũcokereria mũtumia ũrĩa Ngai aamũheete mahĩtia, na gũcokereria Ngai we mwene. O na gũtuĩka Adamu na Hawa meehirie o erĩ, Adamu nĩwe wacirithirio nĩ ũndũ wa mehia mao. Nĩkĩo mũtũmwo Paulo aandĩkire atĩ ‘kwĩhia kwa mũndũ ũmwe, Adamu, nĩkuo gwatũmire mehia matonye gũkũ thĩ, nakĩo gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia.’—Rom. 5:12.

5. Gũkorũo Ngai etĩkĩrĩtie andũ meyathe kwa ihinda kuonanĩtie ũndũ ũrĩkũ?

⁵ Adamu na Hawa maahenirio na makĩheneka atĩ matiabataraga wathani wa Jehova. Ũndũ ũcio nĩ woimĩririe kĩũria gĩkĩ kĩa bata kĩgiĩ ũnene: Nũ ũrĩ na kĩhooto gĩa gwathana? Nĩguo kĩũria kĩu gĩcokio wega, Ngai nĩ aarekereirie andũ meyathe kwa ihinda. Nĩ aamenyaga atĩ kũhĩtũka kwa mahinda nĩ kũngĩonanirie atĩ andũ matingĩgaacĩra mategwathwo nĩ Ngai. Ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku, wathani wa mũndũ nĩ ũtũmĩte andũ magũmĩrũo nĩ mathĩna maingĩ. Kĩndũ mĩaka igana rĩmwe mĩhĩtũku, andũ 100,000,000 nĩ maakuĩrĩire mbaara-inĩ. Andũ acio nĩ hamwe na arũme, atumia, na ciana milioni nyingĩ matarĩ na mahĩtia. Kwoguo kũrĩ na ũira mũiganu atĩ “gũtirĩ mũndũ wa gũkũ thĩ ũngĩhota gwĩthondekera mĩthiĩre yake we mwene, o na kana arũngĩrĩrie makinya make njĩra-inĩ ĩrĩa yerekereire.” (Jer. 10:23) Nĩ ũndũ wa kũmenya ũndũ ũcio, ithuĩ nĩ twĩtĩkĩrĩte atĩ Jehova nĩwe Mũnene witũ.—Thoma Thimo 3:5, 6.

6. Mabũrũri-inĩ maingĩ andũ monaga tũirĩtu atĩa?

⁶ Athuri na atumia nĩ macemanĩtie na mathĩna maingĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩtongoragio nĩ Shaitani. (Koh. 8:9; 1 Joh. 5:19) Mamwe ma mathĩna marĩa moru mũno nĩ atumia gwĩkwo maũndũ moru. Thĩinĩ wa thĩ yothe, hakuhĩ gĩcunjĩ kĩa 30 harĩ igana gĩa atumia nĩ moigaga atĩ maanekwo ũũru nĩ athuri ao kana arũme arĩa marĩ ũrata nao. Kũndũ kũmwe ciana cia tũhĩĩ nĩ cionagwo irĩ cia bata mũno tondũ nĩ kuonekaga atĩ ciagimara nĩ igũtwarithia rũciaro rwa famĩlĩ na mbere na iteithie aciari na aciari a aciari a cio maakũra. Mabũrũri-inĩ mamwe, andũ matiendaga ciana cia tũirĩtu, na nĩ ũndũ ũcio aingĩ nĩ marutaga nda mamenya atĩ megũciara twana twa tũirĩtu gũkĩra ũrĩa marutaga mamenya atĩ megũciara twana twa tũhĩĩ.

7. Ngai aaheire athuri na atumia kĩambĩrĩria kĩhaana atĩa?

⁷ Ma nĩ atĩ, Ngai ndakenaga rĩrĩa atumia marekwo ũũru. Ekagĩra atumia maũndũ ma kĩhooto na nĩ amatĩĩte. Ũndũ ũmwe wonanagia wega atĩ Jehova nĩ endete atumia nĩ atĩ ndoombire Hawa arĩ ngombo ya Adamu. Aamũmbire arĩ mũkinyanĩru na arĩ na ngumo iria ciatũmaga maaganĩrĩrũo biũ na Adamu.  Kĩu nĩ gĩtũmi kĩmwe gĩatũmire, mũico-inĩ wa mũthenya wa gatandatũ wa ũũmbi Ngai one “atĩ kĩndũ o gĩothe kĩrĩa ombĩte nĩ kĩega mũno.” (Kĩam. 1:31) Hatarĩ nganja, “kĩndũ o gĩothe” kĩrĩa Jehova ombĩte kĩarĩ “kĩega mũno.” Nĩ aaheire athuri na atumia othe kĩambĩrĩria kĩega mũno!

8. (a) Taarĩria ũrĩa mĩtugo ya andũ aingĩ ĩkoragwo ĩtariĩ. (b) Kuuma o tene nĩ andũ arĩkũ Ngai akoretwo na ũrata nao?

⁸ Mĩtugo ya athuri na atumia nĩ yathũkire mũno thutha wa ũremi ũrĩa warĩ Edeni, na ningĩ mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ mĩtugo yao nĩ ĩthũkĩte gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Bibilia nĩ yarathĩte atĩ mĩtugo ya waganu nĩ ĩngĩkongerereka mũno ‘matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria.’ Waganu wa andũ nĩ ũingĩhĩte mũno ũũ atĩ hatirĩ nganja maya nĩmo “mahinda ma ũgwati.” (2 Tim. 3:1-5) O na kũrĩ ũguo, kuuma o hĩndĩ ya tene “Mwathani Jehova” nĩ akoretwo na ũrata na athuri na atumia arĩa mamwĩhokaga, magaathĩkĩra maathani make na makamwĩtĩkĩra arĩ Mũnene wao.—Thoma Thaburi 71:5.

9. Nĩ andũ aigana maahonokire Mũiyũro, na nĩkĩ?

⁹ Rĩrĩa Ngai aaninire thĩ njũru ya hĩndĩ ya Nuhu na Mũiyũro wa maĩ, nĩ andũ anini mũno maahonokire. Angĩkorũo aarĩ na ariũ a nyina na Nuhu maarĩ muoyo hĩndĩ ĩyo, o nao nĩ maakuĩrĩire mũiyũro-inĩ ũcio. (Kĩam. 5:30) O na kũrĩ ũguo, mũigana wa athuri arĩa maahonokire Mũiyũro ũcio noguo warĩ mũigana wa atumia arĩa maahonokire. Athuri acio na atumia maarĩ Nuhu, mũtumia wake, ariũ ake atatũ, na atumia ao. Maahonokirio tondũ maarĩ etigĩri Ngai na nĩ meekaga wendi wake. Andũ bilioni nyingĩ arĩa matũũraga thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ moimanire na andũ acio anana arĩa maarĩ na ũrata na Jehova.—Kĩam. 7:7; 1 Pet. 3:20.

10. Atumia etigĩri Ngai a athuri ehokeku a tene maarĩ na ũrata na Jehova nĩkĩ?

¹⁰ Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, atumia etigĩri Ngai a athuri ehokeku arĩa maarĩ maithe ma ciana cia Isiraeli o nao nĩ maarĩ na ũrata na Ngai. Atumia acio matingĩarĩ na ũrata na Ngai korũo matiarĩ enyihia. (Jud. 16) Rĩrĩa Iburahimu eerirũo oime Uru kũndũ kwarĩ na maũndũ mega mũno ma kĩĩmwĩrĩ mathiĩ magaikarage hema-inĩ bũrũri-inĩ ũngĩ, mũtumia wake, Sara, ndaigana kũng’ong’orera ũndũ ũcio. Ithenya rĩa ũguo, ‘Sara nĩ aaiguire Iburahimu na akĩmwĩta mũmwathi.’ (1 Pet. 3:6) Ningĩ ta wĩcirie ũhoro wa Rebeka, ũrĩa warĩ kĩheo kĩa Isaaka kuuma kũrĩ Jehova na agĩtuĩka mũtumia mwega mũno. No kũhoteke nĩkĩo mũthuriwe, Isaaka, ‘aamwendire na akĩhorerio ihooru rĩa gũkuĩrũo nĩ nyina.’ (Kĩam. 24:67) Tũrĩ na gĩkeno mũno atĩ ũmũthĩ thĩinĩ witũ nĩ gũkoragwo na atumia etigĩri Ngai matariĩ ta Sara na Rebeka!

11. Atumia erĩ Ahibirania moonanirie ũmĩrĩru na njĩra ĩrĩkũ?

¹¹ Mĩaka ĩrĩa Aisiraeli maarĩ ũkombo-inĩ Misiri, nĩ moongererekire mũno nginya Firauni agĩathana atĩ twana tuothe twa tũhĩĩ twa Ahibirania tũũragagũo o twaciarũo. No ta wĩcirie ũhoro wa Shifira na Pua, atumia Ahibirania. No kũhoteke atĩ nĩo maarũgamagĩrĩra atumia arĩa maarutaga wĩra wa gũteithia atumia magĩe twana. Tondũ nĩ meetigĩrĩte Jehova, nĩ maaregire marĩ na ũmĩrĩru kũũraga twana twa tũhĩĩ. Nĩ ũndũ ũcio, Jehova akĩmarathima na njĩra ya kũmahe o mũndũ famĩlĩ yake.—Tham. 1:15-21.

12. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa mwanya wĩgiĩ Debora na Jaeli?

¹² Matukũ-inĩ ma atirĩrĩri bũrũri, Debora mũtumia mũnabii, aarĩ ũmwe wa atumia arĩa maarĩ ũrata na Ngai. Mũtumia ũcio nĩ omĩrĩirie Mũtirĩrĩri Bũrũri ũrĩa wetagwo Baraka na akĩnyita itemi harĩ kũhonokia Aisiraeli kuuma kũrĩ ũhinyanĩrĩria wa Akanaani. O na kũrĩ ũguo, nĩ aarathĩte atĩ gĩtĩo kĩa ũhootani ũcio gĩtingĩathire kũrĩ Baraka. Ithenya rĩa ũguo, Ngai angĩaneanire Sisera mũnene wa mbũtũ ya Akanaani “moko-inĩ ma mũndũ-wa-nja.” Ũguo noguo gwathire rĩrĩa Jaeli mũtumia ũtaarĩ Mũisiraeli oragire Sisera.—Atiir. 4:4-9, 17-22.

13. Bibilia ĩtwĩraga atĩa ũhoro wa Abigaili?

 ¹³ Abigaili aarĩ mũtumia wa bata mũno watũũraga kĩndũ mĩaka 1,100 mbere ya Kristo. Aarĩ mũtumia warĩ na ũtaũku, nake mũthuriwe Nabali, aarĩ ndũrĩka, mũndũ wa tũhũ, na ũtarĩ wĩcirio. (1 Sam. 25:2, 3, 25) Nĩ kũrĩ hingo Daudi na arũme arĩa maatwaranaga nake maagitĩrire indo cia Nabali, no hĩndĩ ĩrĩa maamũhoire irio, ‘akĩmaruma’ na ndamahe o na kĩ. Ũndũ ũcio nĩ warakaririe Daudi mũno nginya akĩbanga kũũraga Nabali na arũme othe a nyũmba yake. Rĩrĩa Abigaili aaiguire ũhoro ũcio, agĩtwarĩra Daudi na arũme arĩa maakoragwo nake irio na gĩa kũnyua, na nĩ ũndũ ũcio akĩgirĩrĩria ũiti wa thakame. (1 Sam. 25:8-18) Thutha ũcio Daudi aamwĩrire ũũ: “Jehova Ngai wa Isiraeli arogoocwo, o we ũcio ũkũrekirie nĩguo ũũke ũcemanie na niĩ ũmũthĩ.” (1 Sam. 25:32) Thutha wa Nabali gũkua, Daudi nĩ aahikirie Abigaili.—1 Sam. 25:37-42.

14. Nĩ wĩra ũrĩkũ airĩtu a Shalumu maarutire, na atumia Akristiano marutaga wĩra ta ũcio atĩa ũmũthĩ?

¹⁴ Rĩrĩa thigari cia Babuloni cianangire Jerusalemu na hekarũ ya kuo mwaka-inĩ wa 607 mbere ya Kristo, arũme, atumia na ciana nyingĩ nĩ maakuire. Thingo cia itũũra rĩu nĩ ciakirũo rĩngĩ mwaka wa 455 mbere ya Kristo, rungu rwa ũtongoria wa Nehemia. Amwe arĩa maateithĩrĩirie gwaka thingo icio nĩ airĩtu a Shalumu, mwathi wa nuthu ya bũrũri ũrĩa wagwataine na Jerusalemu. (Neh. 3:12) Maarutaga mawĩra ma kĩrathi gĩa thĩ marĩ na ngoro ya kwĩyendera. Mahinda-inĩ maya nĩ tũkenagio mũno nĩ atumia Akristiano arĩa manyitaga mbaru makenete wĩra wa mĩako na njĩra itiganĩte thĩinĩ wa ithondeka rĩa Jehova.

15. Ngai aaheire Mariamu mweke ũrĩkũ?

¹⁵ Hĩndĩ ya Akristiano a tene na mbere ĩyo, Jehova nĩ aaheete atumia amwe mĩeke ya bata. Ũmwe wa atumia acio nĩ Mariamu ũrĩa warĩ thingi. Marĩ hakuhĩ kũhikania na Jusufu, nĩ aagĩire ihu na njĩra ya kĩama kũgerera roho mũtheru. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Ngai athuure mũirĩtu ũcio atuĩke nyina wa Jesu? Hatarĩ nganja nĩ tondũ aarĩ na ngumo iria ciabataranagia harĩ kũrera mũriũ ũcio wake mũkinyanĩru kuuma arĩ o mwana nginya atuĩke mũndũ mũgima. Kĩarĩ gĩtĩo kĩnene mũno harĩ Mariamu gũtuĩka nyina wa mũndũ ũrĩa mũnene mũno wanatũũra thĩinĩ wa thĩ.—Mat. 1:18-25.

16. Heana ngerekano ĩronania mwerekera ũrĩa Jesu aarĩ naguo harĩ atumia.

¹⁶ Jesu nĩ aarũmbũyagia atumia mũno. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa mũtumia ũrĩa warĩ na mũrimũ wa kuura thakame mĩaka 12. Rĩrĩa aathire harĩ Jesu na akĩhutia nguo yake, handũ ha Jesu kũmũrũithia aamwĩrire ũũ: “Mwarĩ ũyũ, gwĩtĩkia gwaku nĩkuo gwatũma ũhone; thiĩ na ũhoro, ũikare wĩ mũhonu mũrimũ waku.”—Mar. 5:25-34.

17. Nĩ kĩama kĩrĩkũ kĩaringirũo hĩndĩ ya Pentekoste mwaka wa 33?

¹⁷ Atumia amwe arĩa maarĩ arũmĩrĩri a Jesu nĩ maamũtungatagĩra na magatungatĩra atũmwo ake. (Luk. 8:1-3) Narĩo hĩndĩ ya Pentekoste mwaka wa 33 atumia na athuri kĩndũ 120 nĩ maaitĩrĩirio roho mũtheru. (Thoma Atũmwo 2:1-4.) Ũhoro-inĩ ũcio wĩgiĩ gũitĩrĩrio roho mũtheru, Jehova aarathĩte ũũ: ‘Nĩngaitĩrĩria andũ othe roho wakwa; nao ariũ anyu, na airĩtu anyu, nĩmakarathaga mohoro o na ningĩ nĩngaitĩrĩria ndungata cia arũme o na cia airĩtu roho wakwa o nacio.’ (Joel 2:28, 29) Kuumana na kĩama kĩu Jehova aaringire mũthenya wa Pentekoste nĩ oonanirie atĩ nĩ aatiganĩirie rũrĩrĩ rwa Isiraeli rũrĩa rwamũremeire na akambĩrĩria kũnyita mbaru “Aisiraeli arĩa a Ngai” arĩa maarĩ athuri o hamwe na atumia. (Gal. 3:28; 6:15, 16) Airĩtu arĩa ana a Filipu ũrĩa warĩ mũhunjia wa ũhoro ũrĩa mwega maarĩ amwe a atumia arĩa maahunjagia hĩndĩ ya karine ya mbere.—Atũm. 21:8, 9.

18, 19. (a) Ngai aheete athuri na atumia mweke ũrĩkũ ũthathaiya-inĩ wa ma? (b) Mwandĩki wa Thaburi etaga atumia arĩa mahunjagia ũhoro mwega atĩa?

¹⁸ Mũico-inĩ wa mĩaka ya 1800, gakundi kanini ka atumia na arũme nĩ moonanirie wendi mũnene harĩ ũthathaiya wa ma. Nĩo maarĩ a mbere harĩ arĩa ũmũthĩ mahingagia ciugo ici cia Jesu cia ũrathi: “Naguo Ũhoro-ũyũ-Mwega wa ũthamaki nĩũkahunjio thĩ yothe, ũtuĩke ũira kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe; na hĩndĩ ĩo nĩrĩo ithirĩro rĩgakinya.”—Mat. 24:14.

¹⁹ Gakundi kau kanini ka Arutwo a Bibilia ũmũthĩ nĩ kongererekete gagakinya Aira a Jehova 7,900,000. Nao andũ angĩ makĩria ma 11,300,000 nĩ monanĩtie wendi harĩ ũhoro ũrĩa wa ma na njĩra ya gũthiaga Kĩririkano kĩa o mwaka gĩa gĩkuũ kĩa Jesu. Thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ aingĩ arĩa mathiaga Kĩririkano nĩ atumia. Ningĩ, harĩ andũ 1,000,000 arĩa matungataga thĩinĩ wa thĩ yothe marĩ mapainia a hĩndĩ-ciothe aingĩ ao nĩ atumia. Hatarĩ nganja, Ngai nĩ aheete atumia ehokeku mweke wa gũkorũo na itemi harĩ kũhingia ciugo ici cia mwandĩki wa Thaburi: ‘Mwathani-rĩ, nĩaatumũrire na ũhoro, nao andũ-a-nja arĩa managĩrĩra ngumo nĩ gĩkundi kana mbũtũ nene.’—Thab. 68:11.

20. Nĩ maũndũ ta marĩkũ tũngĩbatara kwĩruta?

²⁰ Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ tũtingĩhota kwarĩrĩria ũhoro wa atumia othe ehokeku arĩa magwetetwo thĩinĩ wa Bibilia. Ĩndĩ, ithuothe no tũhote gũthoma ũhoro wao thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai na mabuku-inĩ maitũ. Kwa ngerekano, no twĩcũranie ũhoro wa wĩhokeku wa Ruthu. (Ruth 1:16, 17) Ningĩ gũthoma ibuku rĩa Bibilia rĩrĩa rĩtanĩtio na Esiteri mũtumia wa Mũthamaki, na gũthoma icunjĩ mabuku-inĩ maitũ iria ciarĩrĩirie ũhoro wake no gwĩkĩre wĩtĩkio witũ hinya. No tũgunĩke mũno tũngĩhũthagĩra hwaĩ-inĩ wa Ũthathaiya wa Famĩlĩ kwĩruta maũndũ ta macio. Angĩkorũo tũikaraga ithuiki, no twĩrute maũndũ macio hĩndĩ ya wĩruti wa mũndũ kĩũmbe.

21. Atumia etigĩri Ngai monanĩtie wĩhokeku wao harĩ Jehova atĩa hĩndĩ ya mathĩna?

²¹ Hatarĩ nganja, Jehova nĩ arathimaga wĩra wa kũhunjia wa atumia Akristiano na akamateithia hĩndĩ ya magerio. Kwa ngerekano, nĩ aateithirie atumia etigĩri Ngai makĩrũmia wĩkindĩru wao hĩndĩ ya wathani wa Nazi na wa Ũkomunisti. Hĩndĩ ĩyo atumia aingĩ nĩ manyarirĩkire na nginya amwe makĩũrũo nĩ mĩoyo yao nĩ ũndũ wa gwathĩkĩra Ngai. (Atũm. 5:29) O ta mahinda-inĩ macio mahĩtũku, ũmũthĩ aarĩ a Ithe witũ o hamwe na Akristiano arĩa angĩ nĩ manyitaga mbaru wathani wa Ngai. Nake Jehova akamanyita guoko kwao kwa ũrĩo, o ta ũrĩa eekaga hĩndĩ ya Aisiraeli a tene, akameera ũũ: “Tiga gwĩtigĩra, amu nĩngũgũteithia.”—Isa. 41:10-13.

22. Nĩ mweke ũrĩkũ tũratanya ihinda rĩrĩa rĩroka?

²² Ica ikuhĩ, atumia na athuri etigĩri Ngai nĩ mekũgarũra thĩ ĩtuĩke paradiso na mateithie andũ milioni nyingĩ arĩa makaariũkio merute ũhoro wa mĩoroto ya Jehova. Mbere ya hĩndĩ ĩyo ĩkinyĩte, rekei ithuothe athuri na atumia, tũthiĩ na mbere kuoya na ũritũ mweke ũrĩa tũrĩ naguo wa gũtungatĩra Ngai tũrĩ “kĩrĩko o ro kĩmwe.”—Zef. 3:9.