1. Andũ makoragwo na wendi mũnene wa gwĩka atĩa, na nĩ a mamahingagĩria wendi ũcio?

ANDŨ nĩ makoragwo na wendi mũnene wa gũkuhĩrĩria arĩa angĩ. Gũtuĩkaga andũ erĩ “marĩ na ũkuruhanu wa hakuhĩ angĩkorũo nĩ mendanĩte mũno na makamenyana wega biũ.” Nĩ tũkenagio mũno nĩ ũkuruhanu ũrĩa tũkoragwo naguo na andũ a famĩlĩ o hamwe na arata arĩa matuonagia wendo, magatuonia tũrĩ a bata, na magatũrũmbũiya. O na kũrĩ ũguo, Mũũmbi witũ nĩwe tũngĩenda gũkũria ũkuruhanu wa hakuhĩ mũno nake.—Koh. 12:1.

2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova atwĩragĩra, no nĩ kĩĩ gĩtũmaga andũ aingĩ mone ta gũtangĩhoteka?

² Thĩinĩ wa Bibilia Jehova atwĩraga ‘tũmũkuhĩrĩrie,’ na agatwĩra tweka ũguo ‘nake nĩ egũtũkuhĩrĩria.’ (Jak. 4:8) Na githĩ ũcio ti ũndũ wa gũtwĩkĩra ngoro mũno! O na kũrĩ ũguo, andũ aingĩ mationaga ta kũngĩhoteka Ngai ende kũmakuhĩrĩria. Meiguaga matarĩ agĩrĩru a kũmũkuhĩrĩria kana makona ta arĩ kũraya mũno ũndũ atangĩkinyĩrĩka. Hihi no kũhoteke mũndũ akuhĩrĩrie Jehova?

3. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ Jehova twagĩrĩirũo nĩ kũmenya?

³ Ma nĩ atĩ, Jehova ‘ndakoragwo haraya na mũndũ o na ũmwe’  ũrĩa ũngĩenda kũmũmenya, nĩ ũndũ ũcio no kũhoteke mũndũ amũkuhĩrĩrie. (Thoma Atũmwo 17:26, 27; Thaburi 145:18.) Nĩ muoroto wa Ngai atĩ o na andũ matarĩ akinyanĩru mamũkuhagĩrĩrie. Akoragwo eharĩirie kũmetĩkĩra matuĩke arata ake a hakuhĩ. (Isa. 41:8; 55:6) Kuumana na maũndũ marĩa eeyoneire, mwandĩki wa Thaburi oigire ũũ igũrũ rĩgiĩ Jehova: ‘Wee mũigua wa mahoya-rĩ, arĩa othe me mwĩrĩ magokaga o harĩ wee. Gũkena, nĩ mũndũ ũrĩa wee ũthurĩte ũkamũrehe hakuhĩ.’ (Thab. 65:2, 4) Bibilia nĩ ĩtwĩraga ũrĩa Mũthamaki Asa wa Juda akuhĩrĩirie Ngai, na ĩgatwĩra ũrĩa nake Jehova amũkuhĩrĩirie. *

4. Mũthamaki Asa aaigĩire andũ a Juda kĩonereria kĩrĩkũ?

⁴ Mũthamaki Asa nĩ onanirie kĩyo kĩnene harĩ ũthathaiya wa ma, tondũ nĩ aaninire ũmaraya wa hekarũ-inĩ na ũthathaiya wa ngai cia mĩhianano ũrĩa wekĩrĩte mĩri mũno bũrũri-inĩ. (1 Ath. 15:9-13) Eerire andũ arĩ na ũmĩrĩru atĩ “marongorie Jehova, Ngai wa maithe mao, na mekage maũndũ merekanĩrĩire na watho wake o na maathani make.” Jehova nĩ aarathimire mĩaka ya mbere ikũmi ya wathani wa Asa, ĩgĩkorũo ĩrĩ na thayũ mũingĩ. Asa onanirie thayũ ũcio woimanĩte naũ? Eerire andũ ũũ: “Bũrũri ũgũtũũra ũrĩ o witũ, nĩ ũndũ wa ũrĩa tũrongoretie Jehova, Ngai witũ; nĩtũmũrongoretie, na nĩatũheete ũhurũko na mĩena yothe.” (2 Maũ. 14:1-7) Ta wĩcirie ũrĩa gwacokire kũhaanĩka.

5. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wageririe wĩtĩkio wa Asa, na moimĩrĩro maarĩ marĩkũ?

⁵ Ta tua atĩ wee nĩwe Mũthamaki Asa. Zera Mũkushi okĩte kũhũũrana na andũ a Juda arĩ na thigari 1,000,000 na ngaari cia mbaara 300. (2 Maũ. 14:8-10) Korũo nĩwe ũngĩka atĩa wonete mbũtũ nene ũguo ĩgĩũka gũtharĩkĩra ũthamaki waku, nawe ũrĩ o na thigari 580,000 tu? Thutha wa kuona atĩ thigari cia Zera nĩ hakuhĩ maita merĩ ma thigari ciaku-rĩ, hihi ũngĩambĩrĩria kwĩyũria kĩrĩa kĩratũma Ngai etĩkĩrie tharĩkĩro ta ĩyo? Hihi no ũgerie kũhũthĩra ũũgĩ waku ũkĩhiũrania na ũndũ ũcio? Ikinya rĩrĩa Asa oire rĩonanirie atĩ nĩ ehokete Jehova biũ na aarĩ na ũkuruhanu wa hakuhĩ nake. Aahoire na ngoro yake yothe akiuga ũũ: “Jehova, Ngai witũ, tũteithie nĩ ũndũ wee nĩwe twĩgiritanĩtie nawe, na tũũkĩte kũhũrana na kĩrĩndĩ gĩkĩ twĩhokete rĩĩtwa rĩaku. Atĩrĩrĩ, Jehova, wee nĩwe Ngai witũ; twagũthaitha ndũkareke ciana cia Adamu ikũhoote.” Hihi Ngai aacokirie atĩa ihoya rĩa Asa? “Hĩndĩ ĩo Jehova agĩkĩhũrĩra Akushi mbere ya Asa.” Gũtirĩ o na ũmwe wa thũ cia Asa wahonokire!—2 Maũ. 14:11-13.

6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ Asa twagĩrĩirũo nĩ kwĩgerekania naguo?

⁶ Nĩ kĩĩ gĩateithirie Asa ehoke biũ ũtongoria na ũgitĩri wa Ngai? Bibilia yugaga atĩ ‘Asa eekaga maũndũ marĩa moonagwo maagĩrĩire nĩ Jehova’ na atĩ “aarũmĩrĩire Jehova na ngoro yake yothe.” (1 Ath. 15:11, 14) O na ithuĩ twagĩrĩirũo gũtungatĩra Ngai na ngoro itũ yothe. Ũcio nĩ ũndũ wa bata mũno angĩkorũo nĩ tũgũkorũo na ũkuruhanu wa hakuhĩ nake mahinda-inĩ maya na marĩa maroka. Tũrĩ na gĩkeno tondũ Jehova nĩ oete ikinya nĩguo tũmũkuhĩrĩrie na atũteithie gũthondeka na gũtũũria ũrata wa hakuhĩ hamwe nake! Ta wĩcirie njĩra igĩrĩ iria Ngai ahũthĩrĩte gwĩka ũguo.

7. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ Jehova ekĩte matũmaga tũmũkuhĩrĩrie? (b) Njĩra ĩrĩa nene makĩria Ngai ahũthĩrĩte nĩguo tũmũkuhĩrĩrie nĩ ĩrĩkũ?

⁷ Jehova nĩ onanirie wendo wake harĩ andũ na njĩra ya kũmombĩra thĩ thaka ya gũikara. O na rĩu no athiaga na mbere gũtuonia  wendo na njĩra ya gũtũhingĩria mabataro ma kĩĩmwĩrĩ nĩguo tũthiĩ na mbere gũtũũra. (Atũm. 17:28; Kũg. 4:11) Makĩria ma ũguo, nĩ atũhingagĩria mabataro maitũ ma kĩĩroho. (Luk. 12:42) Ningĩ nĩ atũmenyithĩtie atĩ nĩ athikagĩrĩria mahoya maitũ. (1 Joh. 5:14) O na kũrĩ ũguo, njĩra ĩrĩa nene makĩria Ngai ahũthĩrĩte nĩguo tũmũkuhĩrĩrie na atuonie wendo wake nĩ ya igongona rĩa ũkũũri. (Thoma 1 Johana 4:9, 10, 19.) Jehova aatũmire “Mũrũ wake wa mũmwe” gũkũ thĩ nĩguo tũkũũrũo kuuma kũrĩ mehia na gĩkuũ.—Joh. 3:16.

8, 9. Itemi rĩa Jesu nĩ rĩrĩkũ harĩ muoroto wa Jehova?

⁸ Muoroto wa Jehova nĩ andũ othe magunĩke nĩ igongona rĩa ũkũũri nginya arĩa maatũũraga mbere ya Kristo. Rĩrĩa Jehova eeranĩire atĩ Mũhonokia nĩ agooka, maitho-inĩ make nĩ ta ũkũũri warĩkĩtie kũrĩhwo, tondũ nĩ aamenyaga gũtirĩ kĩndũ kĩngĩagiririe muoroto wake ũhinge. (Kĩam. 3:15) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, mũtũmwo Paulo nĩ aacokeirie Ngai ngatho nĩ ũndũ wa igongona rĩa ‘ũkũũri rĩa Kristo Jesu.’ Paulo aacokire akiuga ũũ: ‘Mehia ma mbere ĩo nĩ maarekeirũo nĩ ũndũ wa gũkirĩrĩria kwa Ngai.’ (Rom. 3:21-26) Hatarĩ nganja, Jesu nĩ aahingirie itemi rĩa bata mũno nĩguo tũhote gũkuhĩrĩria Ngai!

⁹ Nĩ kũgerera harĩ Jesu tu andũ arĩa enyihia mangĩhota kũmenya Jehova na makenere ũkuruhanu wa hakuhĩ nake. Maandĩko monanagia atĩa ũũma wa ũndũ ũcio? Paulo aandĩkire ũũ: “Ũndũ ũrĩa Ngai onanĩtie ũtwendi wake naguo-rĩ, nĩ ũyũ, atĩ Kristo aatũkuĩrĩire rĩrĩa twatũire tũrĩ o ehia.” (Rom. 5:6-8) Igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu rĩarutirũo nĩ ũndũ wa ũrĩa twendetwo no ti tondũ wa ũrĩa tũrĩ agĩrĩru. Jesu oigire ũũ: ‘Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota gũũka kũrĩ niĩ atagucĩrĩirio nĩ Ithe witũ ũrĩa wandekirie.’ Ningĩ nĩ oigire atĩ: “Gũtirĩ mũndũ ũkinyaga gwĩ Ithe witũ, atokĩire harĩ niĩ.” (Joh. 6:44; 14:6) Jehova ahũthagĩra roho wake mũtheru kũgucĩrĩria andũ harĩ we kũgerera kũrĩ Jesu, agacoka akamateithia gũikara wendo-inĩ wake nĩguo makona muoyo wa tene na tene. (Thoma Judasi 20, 21.) Ta wĩcirie njĩra ĩngĩ Jehova ahũthagĩra nĩguo tũmũkuhĩrĩrie.

10. Bibilia ĩtũteithagia atĩa gũkuhĩrĩria Ngai makĩria?

¹⁰ Gũkinyĩria kĩbungo-inĩ gĩkĩ, tũgwetete maandĩko kuuma mabuku-inĩ 14 ngũrani ma Bibilia. Tiga nĩ Bibilia tũtingĩmenyete atĩ no tũhote gũkuhĩrĩria Mũũmbi witũ. Tũtingĩmenyete ũhoro wa igongona rĩa ũkũũri o na ũrĩa Jehova atũmĩte tũmũkuhĩrĩrie kũgererera harĩ Jesu. Jehova aahũthĩrire roho wake kwandĩkithia Bibilia, ĩrĩa ĩtũguũragĩria ngumo ciake o hamwe na mĩoroto yake. Kwa ngerekano, thĩinĩ wa Thama 34:6, 7, Jehova eerire Musa atĩ we “nĩwe Ngai ũrĩa ũiguanagĩra tha mũno, na agakinyĩria andũ wega wake, na ndahiũhaga kũrakara, na nĩaiyũirũo nĩ tha, na ũhoro-wa-ma, na aiguagĩra andũ ngiri na ngiri tha; na nĩwe Ngai ũrĩa muohanĩri waganu, o na mahĩtia, o na mehia.” Nũ ũtangĩenda gũkuhĩrĩria Ngai ta ũcio? Jehova nĩ oĩ atĩ o ũrĩa tũreruta makĩria ũhoro wake kũgerera Bibilia, noguo tũkũmũmenya makĩria na noguo tũkwĩigua tũrĩ hakuhĩ nake.

11. Twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria kũmenya ngumo na njĩra cia Ngai nĩkĩ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹¹ Makĩarĩrĩria ũrĩa tũngĩgĩa na ũkuruhanu wa hakuhĩ na Jehova, marũa kũrĩ athomi thĩinĩ wa ibuku rĩa Mkaribie Yehova moigaga ũũ: “Harĩ ũrata o wothe tũngĩgĩa naguo, mũthingi waguo nĩ kũmenya mũndũ ũcio wega, gũkenio nĩ ngumo ciake njega, na gũciona irĩ cia bata. Kwoguo harĩ bata twĩrute ngumo cia Jehova Ngai, na njĩra ciake iria itaarĩirio thĩinĩ wa Bibilia.” Na githĩ tũtiagĩrĩirũo gũcokeria Jehova ngatho mũno nĩ  ũndũ wa kwandĩkithia Kiugo gĩake na njĩra ithuĩ tũrĩ andũ tũhotaga gũtaũkĩrũo!

12. Jehova aahũthĩrire andũ kwandĩka Bibilia nĩkĩ?

¹² Korũo Jehova nĩ eendire nĩ angĩahũthĩrire araika kwandĩka Bibilia tondũ o na nĩ makenagio nĩ ithuĩ na maũndũ marĩa twĩkaga. (1 Pet. 1:12) Hatarĩ nganja, araika nĩ mangĩahotire kwandĩkĩra andũ ndũmĩrĩri ya Ngai. O na kũrĩ ũguo-rĩ, hihi nĩ mangĩonire maũndũ ta ũrĩa andũ mamonaga? Hihi nĩ mangĩahotire gũtaũkĩrũo nĩ mabataro maitũ, mawathe maitũ, na matanya maitũ? Jehova nĩ aamenyaga atĩ matingĩahotire. Nĩ ũndũ wa Jehova kũhũthĩra andũ kwandĩka Bibilia nĩ tũhotaga kuona ũrĩa ĩtũhutĩtie. Nĩ tũhotaga gũtaũkĩrũo nĩ mwĩcirĩrie na mathugunda ma arĩa mamĩandĩkire na ma andũ angĩ arĩa magwetetwo thĩinĩ wayo. No tũhote kwĩĩkĩra iratũ-inĩ ciao rĩrĩa tũrathoma ũhoro wa kwaga gũkinyanĩra kwao, mathangania, guoya, na maũndũ mangĩ marĩa maamoragaga ngoro. Ningĩ nĩ tũkenaga rĩrĩa tũrathoma ũhoro wa maũndũ marĩa maatũmaga magaacĩre na makorũo na gĩkeno. O ta mũnabii Elija, aandĩki othe a Bibilia maarĩ andũ moombĩtwo “mũũmbĩre ũmwe na ithuĩ.”—Jak. 5:17.

13. Ihoya rĩa Jona rĩhutagia ngoro yaku atĩa?

¹³ Kwa ngerekano-rĩ, hihi mũraika nĩ angĩahotire gũtaarĩria wega ũrĩa mũnabii Jona aaiguaga rĩrĩa orĩire wĩra ũrĩa Ngai aamũheete? Na githĩ ti ũndũ mwega mũno atĩ Jehova aahũthĩrire Jona kwandĩka ũhoro wake mwene o hamwe na ihoya rĩa kuuma ngoro rĩrĩa aahoire arĩ iria-inĩ thĩinĩ! Jona oigire ũũ: ‘Rĩrĩa ngoro yakwa ĩrahootekire ĩrĩ o thĩinĩ wakwa-rĩ, ndĩraririkanire o Jehova.’—Jona 1:3, 10; 2:1-9.

14. Nĩkĩ no tũhote gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marĩa Isaia aandĩkire mamwĩgiĩ?

¹⁴ Ningĩ ta wĩcirie maũndũ makoniĩ Isaia marĩa Jehova aamũtongoririe kwandĩka. Thutha wa kuona riri wa Ngai na njĩra ya kĩoneki, mũnabii Isaia oigire ũũ igũrũ rĩgiĩ  kwaga gũkinyanĩra gwake: “Hĩ! kaĩ ndĩ na haaro-ĩ! Nĩ ũndũ ndirĩ ho rĩu; nĩ gũkorũo ndĩ mũndũ wĩ mĩromo ĩtarĩ mĩtheru, o na ningĩ ndũũraga thĩinĩ wa andũ matarĩ mĩromo mĩtheru; amu maitho makwa nĩmonete Mũthamaki, o we Jehova Mũnene wa Ita.” (Isa. 6:5) Gũtirĩ mũraika ũngĩoigire ciugo ta icio. Ĩndĩ Isaia nĩ oigire ciugo icio, na tondũ ithuĩ tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru no tũhote kũmenya ũrĩa aaiguaga.

15, 16. (a) Nĩkĩ no tũhote gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa andũ arĩa angĩ maiguaga? Heana ngerekano. (b) Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia gũkuhĩrĩria Jehova makĩria?

¹⁵ Hihi araika no moige ta Jakubu atĩ ‘matiagĩrĩirũo kũiguĩrũo tha’ kana moige ta Petero atĩ o nĩ ‘ehia’? (Kĩam. 32:10; Luk. 5:8) Hihi nĩ ‘mangĩetigĩrire’ ta ũrĩa arutwo a Jesu metigagĩra, kana hihi mabatare ‘ũmĩrĩru’ wa kũhunjia ũhoro mwega hĩndĩ ya kũnyarirũo ta ũrĩa Paulo na andũ angĩ maabataraga? (Joh. 6:19; 1 Thes. 2:2) Aca, araika nĩ akinyanĩru maũndũ-inĩ mothe na nĩ marĩ hinya ũkĩrĩte wa andũ. Rĩrĩa andũ matarĩ akinyanĩru meyaria ũrĩa maraigua ngoro-inĩ na njĩra ta ĩyo, nĩ tũhotaga gũtaũkĩrũo na ihenya nĩ ũrĩa maraigua tondũ o na ithuĩ tũrĩ andũ. Rĩrĩa tũrathoma maũndũ marĩa andũ acio maandĩkire Kiugo-inĩ kĩa Ngai, no tũhote ‘gũkena na arĩa marakena na kũrĩra na arĩa mararĩra.’—Rom. 12:15.

¹⁶ Twecũrania ũrĩa Bibilia yugaga igũrũ rĩgiĩ ũrĩa Jehova aatwaranaga na ndungata ciake njĩhokeku cia tene, nĩ tũrĩĩrutaga maũndũ maingĩ ma magegania megiĩ Ngai witũ ũrĩa ũkuhagĩrĩria andũ matarĩ akinyanĩru arĩ na ũkirĩrĩria na wendo. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ tũkũmenya Jehova wega na tũmwende mũno. Na njĩra ĩyo, nĩ tũrĩhotaga kũmũkuhĩrĩria makĩria.—Thoma Thaburi 25:14.

17. (a) Nĩ ũtaaro ũrĩkũ mwega Azaria aaheire Asa? (b) Asa aahũthirie ũtaaro wa Azaria na njĩra ĩrĩkũ, na moimĩrĩro maarĩ marĩkũ?

¹⁷ Thutha wa Mũthamaki Asa kũgĩa na ũhootani mũnene harĩ mbũtũ ya Akushi, mũnabii Azaria aaheire Asa na andũ ake ũtaaro ũyũ wa ũũgĩ: “Jehova arĩikaraga hamwe na inyuĩ hĩndĩ ĩrĩa o na inyuĩ mũikarĩte hamwe nake; na mũngĩmũrongoria, nĩmũrĩmuonaga; no mũngĩtigana nake-rĩ, o nake nĩekũmũtiga.” (2 Maũ. 15:1, 2) O na kũrĩ ũguo, thutha-inĩ Asa ndaarũmĩrĩire ũtaaro ũcio mwega. Rĩrĩa ũthamaki wa Isiraeli wathire gũtharĩkĩra Juda, Asa aacaririe ũteithio wa Asuriata. Handũ ha Asa kũhoya Jehova rĩngĩ nĩguo amũteithie, aagĩire ngwatanĩro na athathaiya acio a ngai cia maheeni. Nĩkĩo eerirũo ũũ: “Rĩu nĩwĩkĩte ũndũ wa ũkĩgu mũno, nĩ ũndũ gwata ũmũthĩ nĩũgũcoka kũgĩa na mbaara.” Ihinda rĩrĩa rĩothe Asa aacokire gwathana thutha ũcio rĩaiyũirũo nĩ mbaara. (2 Maũ. 16:1-9) Tũreruta ũndũ ũrĩkũ?

18, 19. (a) Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa angĩkorũo nĩ twambĩrĩirie kũraihĩrĩria Jehova? (b) Tũngĩthiĩ na mbere gũkuhĩrĩria Jehova atĩa?

¹⁸ Tũtiagĩrĩirũo kũraihĩrĩria Jehova o na hanini. Angĩkorũo nĩ twambĩrĩirie kũmũraihĩrĩria, twagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra ũtaaro wa rĩandĩko rĩa Hosea 12:6, rĩrĩa riugaga ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, kĩgarũrũke wĩerekerie harĩ Ngai waku; ikaria ũtugi na ũikarie cira wa kĩhooto, na wetagĩrĩre Ngai waku hingo ciothe.” Nĩ ũndũ ũcio, rekei tũthiĩ na mbere gũkuhĩrĩria Jehova makĩria na njĩra ya gwĩcũrania tũrĩ na ngatho nyingĩ ũhoro wa igongona rĩa ũkũũri na kwĩruta Kiugo gĩake Bibilia na kĩyo.—Thoma Gũcokerithia Maathani 13:4.

¹⁹ Mwandĩki wa Thaburi oigire ũũ: “No niĩ-rĩ, gũkuhĩhĩria Ngai, nĩkuo kũnjagĩrĩire.” (Thab. 73:28) Rekei ithuothe tũthiĩ na mbere kwĩruta maũndũ merũ megiĩ Jehova na nĩ tũkũgĩa na itũmi nyingĩ makĩria cia kũmwenda. Twakuhĩrĩria Jehova makĩria, nake nĩ egũtũkuhĩrĩria mahinda-inĩ maya na nginya tene na tene!