ANDŨ aingĩ nĩ moĩ atĩ Jesu aarĩ na atũmwo 12. Ĩndĩ, no makorũo matoĩ atĩ arutwo amwe a Jesu maarĩ atumia maanyitanagĩra mũno nake. Joana aarĩ ũmwe wa atumia acio.—Mat. 27:55; Luk. 8:3.

Joana aarĩ na itemi rĩrĩkũ harĩ ũtungata wa Jesu, na tũngĩĩruta atĩa kuumana na kĩonereria gĩake?

Joana aarĩ “mũtumia wa Husa, ũrĩa warĩ mũrori wa indo cia Herode.” No kũhoteke Husa aarĩ mũramati wa maũndũ ma mũciĩ kwa Herode Antipa. Joana aarĩ ũmwe wa atumia arĩa Jesu aahonetie. Joana na atumia acio angĩ nĩ maatwaranaga na Jesu na atũmwo.—Luk. 8:1-3.

Arutani a ndini ya Kĩyahudi maarutanaga atĩ atumia matiagĩrĩirũo kũingĩrana na arũme matarĩ a mbarĩ ciao, o na kana gũtwarana nao. Arũme Ayahudi maagĩrĩirũo kwaria na atumia maita manini mũno. Jesu ndaigana gũtindanĩra na irĩra icio, na nĩ ũndũ ũcio nĩ aarekire Joana na atumia acio angĩ Akristiano matwarane nake gĩkundi-inĩ gĩake.

Joana aarĩ ũgwati-inĩ wa kũmenwo nĩ andũ nĩ ũndũ wa kũingĩrana na Jesu na atũmwo ake. Arĩa othe maangĩendire gũtwarana na Jesu maagĩrĩirũo gũkorũo meharĩirie gwĩka mogarũrũku ũtũũro-inĩ wao wa o mũthenya. O na kũrĩ ũguo, Jesu akĩaria ũhoro wa arũmĩrĩri ta acio, oigire ũũ: “Maitũ na ariũ a maitũ, nĩo andũ aya maiguaga Ũhoro wa Ngai, makawĩkaga.” (Luk. 8:19-21; 18:28-30) Na githĩ ũcio ti ũndũ wa gũtwĩkĩra ngoro kũmenya atĩ Jesu nĩ akenagio mũno nĩ arĩa meimaga nĩguo matuĩke arũmĩrĩri ake!

Joana na atumia angĩ aingĩ maahũthagĩra “indo ciao” gũtungata Jesu na atũmwo arĩa Ikũmi na Erĩ. (Luk. 8:3) Mwandĩki ũmwe oigire ũũ: “Luka ti kuuga oigaga atĩ atumia acio nĩo maarugaga, magathambia indo, na magatuma nguo. No gũkorũo nĩ meekaga ũguo . . . , ĩndĩ ũguo tiguo Luka eendaga kuuga.” No kũhoteke atumia acio nĩ maahũthagĩra mbeca na indo ciao gũtungatĩra Jesu na atũmwo ake.

Jesu na atũmwo ake matiarutaga wĩra wa kĩĩmwĩrĩ marĩ ng’endo-inĩ cia kũhunjia. Nĩ ũndũ ũcio, no kũhoteke matiakoragwo na mbeca cia kũigana cia kũgũra irio na indo ingĩ iria mangĩabatarire marĩ gĩkundi kĩa andũ ta 20. Kũrĩ na ũhotekeku atĩ  Kristo na atũmwo ake nĩ maatugagwo nĩ andũ. Ĩndĩ, gũkorũo atĩ nĩ maakuaga “mondo ya mbia” nĩ kuonanagia atĩ ti hingo ciothe meehokaga gũtugwo. (Joh. 12:6; 13:28, 29) No kũhoteke Joana na atumia acio angĩ nĩ maarutaga mĩhothi yao nĩguo mamateithĩrĩrie.

Andũ amwe moigaga atĩ mũtumia Mũyahudi ndangĩagĩire na indo cia kĩĩmwĩrĩ. O na kũrĩ ũguo, mabuku mamwe marĩa maandĩkirũo ihinda-inĩ rĩu nĩ monanagia atĩ mũtumia Mũyahudi nĩ angĩagĩire na indo kũgerera njĩra ta ici: (1) gũtigĩrũo igai nĩ ithe angĩakuire atarĩ na anake, (2) kĩheo, (3) indo iria angĩarĩhirũo nĩ mũthuriwe thutha wa ndigano, (4) indo iria angĩatigĩirũo nĩ mũthuriwe akua, kana (5) indo iria ethũkũmĩire.

Hatarĩ nganja, arũmĩrĩri a Jesu nĩ maarutaga mĩhothi kũringana na ũhoti wao. No kũhoteke thĩinĩ wa arũmĩrĩri ake nĩ kwarĩ atumia amwe maarĩ itonga. Tondũ mũthuri wa Joana aarĩ mũramati wa mũciĩ wa Herode, andũ amwe moigaga no mũhaka akorũo aarĩ mũtumia mũtongu. No kũhoteke nĩwe waheete Jesu nguo ĩrĩa yake ya goro ĩtaarĩ na rũtumo. Mwandĩki ũmwe oigaga atĩ, “gũtirĩ mũtumia wa mũtegi wa thamaki ũngĩahotire kũmũhe” nguo ta ĩyo.—Joh. 19:23, 24.

Maandĩko matiugaga ĩmwe kwa ĩmwe atĩ Joana nĩ aarutaga mĩhothi. O na kũrĩ ũguo, eekaga o ũrĩa wothe angĩahotire, na no twĩrute kuumana na kĩonereria gĩake. Ithuĩ nĩ ithuĩ twagĩrĩirũo nĩ gwĩtuĩra kĩrĩa tũkũruta nĩ ũndũ wa gũtwarithia wĩra wa Ũthamaki na mbere. Ũndũ ũrĩa wa bata maitho-inĩ ma Ngai nĩ twĩke ũrĩa tũkũhota na tũwĩke tũkenete.—Mat. 6:33; Mar. 14:8; 2 Kor. 9:7.

No kũhoteke atĩ, Joana na atumia angĩ arĩa ‘maarũmagĩrĩra Jesu rĩrĩa aarĩ Galili, makamũtungatagĩra; na atumia angĩ aingĩ arĩa maambatire nake Jerusalemu’ maarĩ ho rĩrĩa oragagwo. (Mar. 15:41) Rĩrĩa mwĩrĩ wa Jesu warutirũo mũtĩ-inĩ nĩguo ũgathikwo, “atumia arĩa moimĩte nake Galili makiuma thutha, makĩona mbĩrĩra ĩo, o na ũrĩa mwĩrĩ wake waigirũo ho. Magĩkĩinũka, magĩthondeka mĩnyamũ mĩnungi wega na maguta ma goro.” Atumia acio arĩa Luka oigaga nĩ “Mariamu Mũmagidali, na Joana, na Mariamu nyina wa Jakubu” nĩ maacokire mbĩrĩra-inĩ ĩyo thutha wa thabatũ na makĩona araika arĩa maamerire atĩ Jesu nĩ ariũkĩte.—Luk. 23:55–24:10.

No kũhoteke atĩ rĩrĩa arutwo maagomanĩte Jerusalemu hĩndĩ ya Pentekoste mwaka wa 33, Joana aarĩ ho marĩ hamwe na nyina wa Jesu na ariũ a nyina na Jesu. (Atũm. 1:12-14) Tondũ mũthuriwe nĩ aarutĩte wĩra kwa Herode, no kũhoteke Joana nĩwe waheaga Luka ũhoro wa maũndũ ma thĩinĩ megiĩ Herode Antipa, tondũ Luka nowe tu mwandĩki wa Injiri ũrĩa ũgwetete rĩĩtwa rĩa Joana.—Luk. 8:3; 9:7-9; 23:8-12; 24:10.

Rũgano rwa Joana nĩ rũratũruta maũndũ ma bata mũno. Aatungatire Jesu o ũrĩa wothe angĩahotire. Angĩkorũo mĩhothi yake nĩ yahũthagĩrũo gũteithia Jesu, atũmwo arĩa Ikũmi na Erĩ, o hamwe na arutwo angĩ ng’endo-inĩ ciao cia kũhunjia no mũhaka akorũo Joana nĩ aakenaga. Joana nĩ aatungatire Jesu, na aarĩ mwĩhokeku biũ harĩ we nginya hĩndĩ ya magerio. Atumia Akristiano magĩrĩirũo kwĩgerekania na ngumo ciake cia kĩĩroho.