Tondũ Danièle nĩ aahiũhire kũmenya ũrĩa gwathiaga na mbere, aahehereire akĩnjĩra, “Ndũgatinde ũkĩhũũrĩra borithi, irĩ gũkũ!” O hĩndĩ ĩyo, hakĩrũgama ngaari hau mbere ya mũkawa ũcio. Thutha wa ndagĩka nini, ithuerĩ tũkĩnyitwo. Mũkaana ũcio Danièle aaheire nĩ wandeithirie tondũ nĩ ndagĩire na ihinda rĩa kũnengera mũrũ wa Ithe witũ warĩ hau maratathi ma bata.

Rĩrĩa twatwaragwo borithi, nĩ ndecũranirie na ngĩkena kuona atĩ mũtumia wakwa aarĩ na ũcamba na ningĩ aarĩ mũndũ wa kĩĩroho. Rĩu rĩarĩ riita rĩmwe harĩ maita maingĩ marĩa niĩ na Danièle twarutithanirie wĩra twĩna ũrũmwe. Rekei rĩu ndaarĩrie kĩrĩa gĩatũmĩte tũthiĩ mabũrũri-inĩ marĩa wĩra witũ wagirĩtio.

Ndaciarirũo mwaka wa 1930, taũni-inĩ nini ĩtagwo Croix bũrũri-inĩ wa Faranja, na famĩlĩ itũ yarĩ ya Gatoreki. Famĩlĩ itũ yathiaga Mitha o kiumia, na baba nĩ eingĩrĩtie mũno maũndũ-inĩ ma kanitha. No ndĩ na kĩndũ mĩaka 14, nĩ harĩ ũndũ wahingũrire maitho makwa ngĩona ũhinga ũrĩa warĩ kanitha-inĩ.

Bũrũri wa Faranja warĩ rungu rwa thigari cia Njĩrĩmani hĩndĩ ya mbaara ya kerĩ ya thĩ. Mũhunjia witũ hĩndĩ ciothe mahunjio-inĩ make nĩ aatwĩkagĩra ngoro tũnyite mbaru thirikari ya Vichy (Faranja) ĩrĩa yanyitaga wathani wa Nazi mbaru. Mahunjio make nĩ maatwĩkagĩra guoya. O ta andũ aingĩ bũrũri-inĩ wa Faranja, nĩ twathikagĩrĩria na hitho redio ya BBC, ĩrĩa yamemerekagia mohoro kuuma kũrĩ mbũtũ iria ciareganaga na wathani wa Nazi. Mũhunjia ũcio aacokire agĩcenjia o rĩmwe na akĩbanga igongona rĩa gũcokia ngatho nĩ ũndũ wa ũhootani wa mbũtũ icio ciareganaga na wathani wa Nazi Septemba 1944. Ũndũ ũcio nĩ wamakirie mũno. Ũgĩtũma njage mwĩhoko harĩ atongoria a ndini.

Kahinda kanini thutha wa mbaara ĩyo baba nĩ aakuire. Mwarĩ wa maitũ ũrĩa mũkũrũ nĩ aahikĩte na maaikaraga Belgium na kwoguo nĩ niĩ ndaarũmbũyagia mami. Nĩ ndonire wĩra mwega. Mũndũ ũrĩa wanyandĩkĩte na ariũ ake maarĩ a Gatoreki thĩinĩ. O na gũtuĩka nĩ ndaarĩ na matanya ma kũgĩa na maũndũ manene kambuni-inĩ ĩyo, thutha wa ihinda nĩ harĩ igerio ingĩang’ethanĩire narĩo.

Mwarĩ wa maitũ Simone, ũrĩa watuĩkĩte Mũira wa Jehova nĩ ookire gũtũceerera mwaka wa 1953. Nĩ aahũthĩrire Bibilia yake na njĩra ya ũũgĩ gũtuonia atĩ  morutani mamwe ma Kanitha wa Gatoreki nĩ ma maheeni ta ũrutani wa Ũtatũ, icua rĩa mwaki, na ũrutani wa atĩ muoyo ndũkuaga. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ ndareganire nake ngĩmwĩra ndarahũthĩra Bibilia ya Gatoreki, no thutha wa kahinda kanini nĩ ndagĩire na ũũma atĩ ũhoro ũcio aatũheaga warĩ wa ma. Thutha-inĩ nĩ aandeheire ngathĩti cia tene cia Mũrangĩri iria ndaathomire na kĩyo ndĩ rumu yakwa ya toro ũtukũ. Na ihenya nĩ ndaamenyire atĩ ĩno nĩyo ma, o na gũtuĩka no ndamenyaga atĩ gũtuĩka Mũira wa Jehova nĩ kũngĩatũmire njũrũo nĩ wĩra.

Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna, ndaathomaga Bibilia na ngathĩti cia Mũrangĩri ndĩ wiki. Mũthia-inĩ nĩ ndatuire itua rĩa gũthiĩ Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki. Wendo ũrĩa ndonire kĩũngano-inĩ nĩ wahutirie mũno. Thutha wa kwĩruta Bibilia ihinda rĩa mĩeri ĩtandatũ hamwe na mũrũ wa Ithe witũ warĩ na ũmenyeru, nĩ ndaabatithirio Septemba 1954. Thutha-inĩ nĩ ndakenire tondũ mami na mwarĩ wa maitũ ũrĩa mũnini o nao nĩ maatuĩkire Aira a Jehova.

Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, mami nĩ aakuire ihinda inini mbere ya kĩgomano gĩa kĩĩmabũrũri kĩrĩa gĩekĩirũo New York mwaka wa 1958, kĩrĩa ndagĩire na mweke wa gũthiĩ. Ndacoka tondũ ndirĩ mũndũ ndaabataraga kũrũmbũiya, nĩ ndatigire wĩra na ngĩambĩrĩria ũtungata wa ũpainia. Ihinda-inĩ o rĩu, nĩ twagĩire ndũgũ na mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe painia warĩ kĩyo wĩtagwo Danièle Delie, na agĩtuĩka mũtumia wakwa nyendete Mĩĩ 1959.

Danièle aambĩtie ũtungata wa hĩndĩ ciothe gĩcagi-inĩ kĩa Brittany, kĩrĩa kĩrĩ kũraihu na kwao mũciĩ. Nĩ aabataraga ũmĩrĩru nĩguo ahunjie gĩcigo kĩu kĩarĩ na andũ aingĩ a Gatoreki, na gũthiĩ na mũithikiri kũhunjia icigo cia kũraihu. Ithuerĩ twarĩ na kĩyo gĩa kũhunjia tondũ nĩ tuoonaga mũico ũkuhĩrĩirie mũno. (Mat. 25:13) Roho wake wa kwĩima nĩ watũteithirie gũkirĩrĩria ũtungata-inĩ wa mahinda mothe.

Thikũ cigana ũna thutha wa kũhikania nĩ twaheirũo wĩra wa gũceerera ciũngano. Nĩ twemenyeririe gũtũũra ũtũũro mũhũthũ. Kĩũngano kĩa mbere kĩrĩa twaceereire kĩarĩ na ahunjia 14, na matiarĩ na indo nyingĩ ũndũ mangĩahotire gũtũnyita ũgeni kwao mĩciĩ. Na kwoguo twarekagia ngondoro rĩarĩrio-inĩ rĩa Nyũmba ya Ũthamaki. Gũkoma thĩ gũtiarĩ kwega ũguo, no nĩ gwateithagia mĩgongo itũ!

O na gũtuĩka twarĩ na wĩra mũingĩ, Danièle nĩ aamenyerire o na ihenya wĩra wa gũceerera ciũngano. Kaingĩ aanjetagĩrĩra gakaari-inĩ gaitũ kanini rĩrĩa kwagĩa na mũcemanio wa hinahi wa athuri a kĩũngano, na gũtirĩ hĩndĩ aatetaga. Twarutire wĩra ũcio wa gũceerera ciũngano mĩaka ĩĩrĩ tu, na hĩndĩ ĩyo nĩ twerutire atĩ nĩ ũndũ wa bata mũno harĩ andũ arĩa mahikanĩtie kwaranĩria na njĩra njega, na kũrutithania wĩra na ũrũmwe.—Koh. 4:9.

Mwaka-inĩ wa 1962 nĩ twetirũo kĩrathi kĩa 37 gĩa Cukuru ya Gileadi Brooklyn, New York tũgathome ihinda rĩa mĩeri ikũmi. Harĩ arutwo 100, 13 nĩo mookĩte na atumia ao, na nĩ twakenire gũkorũo tũrĩ kĩrathi hamwe. Nĩ ngenaga nĩ ũndũ wa kuonana na ariũ a Ithe witũ maigĩte cionereria njega cia wĩtĩkio ta Frederick Franz, Ulysses Glass, na Alexander H. Macmillan.

 Twĩ kĩrathi, nĩ twekĩrirũo ngoro tũkũrie ũhoti witũ wa kwĩrorera maũndũ. Twarĩkia kĩrathi Njuuma imwe thutha wa mĩaraho nĩ twathiaga kwĩrorera kũndũ gũtiganĩte taũni-inĩ ya New York. Nĩ twamenyaga atĩ mũthenya wa Njumatatũ nĩ twabataraga gũkorũo twandĩkĩte maũndũ marĩa tũronire. Kaingĩ twacokaga tũnogete mũno Njuuma hwaĩ-inĩ, no mũrũ wa Ithe witũ wa Betheli ũrĩa watũceragia nĩ aatũragia ciũria cia gũtũteithia kũririkana maũndũ marĩa twakoretwo twerorera. Mũthenya ũmwe Njuuma, twathiũrũrũkire itũũra mathaa mothe thutha wa mĩaraho. Nĩ twaceerire kũndũ kũmwe gwa kwĩrorera indo iria ikoragwo kũrĩa igũrũ na tũkĩĩruta ũhoro wa meteors (mahiga marĩa magũaga kuuma igũrũ no makahĩa matakinyĩte thĩ) na meteorites (mahiga marĩa magũaga kuuma igũrũ na magakinya thĩ). Ningĩ nĩ twaceerire American Museum of Natural History kũrĩa twerutire ũhoro wa mĩthemba ngũrani ya ing’ang’i. Twacoka Betheli, mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa watũtwarĩte gũceera agĩtũũria, “Kwoguo ngũrani ya meteor na meteorite nĩ ĩrĩkũ?” Danièle aarĩ mũnogu agĩcokia akiuga, “Meteorites ikoragwo na magego maraihu!”

Ũndũ ũrĩa watũgegirie nĩ atĩ twatũmirũo Betheli ya Faranja, kũrĩa tũtungatĩte kwa ihinda rĩa makĩria ma mĩaka 53. Mwaka-inĩ wa 1976, nĩ ndamũrirũo gũtuĩka mũtabarĩri wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge, na ngĩhokerũo gũceerera mabũrũri thĩinĩ wa Afrika na Asia ya Gatagatĩ kũrĩa wĩra witũ wagirĩtio kana ũgekĩrĩrũo mĩkaana. Ũndũ ũcio nĩguo watũmire tũthiĩ Gabon, kũrĩa gwekĩkire ũndũ ũrĩa tũkũgwetete hau igũrũ. Kwaria ma, ti hingo ciothe ndaiguaga njagĩrĩire kwĩhokerũo mawĩra ta macio. No mũtumia wakwa Danièle, nĩ aandeithagĩrĩria mũno kũhingia hakuhĩ wĩra o wothe ingĩehokeirũo.

Kuuma o kĩambĩrĩria-inĩ nĩ twakenagĩra ũtũũro witũ Betheli. Danièle nĩ eerutĩte Gĩthũngũ kwa ihinda rĩa mĩeri ĩtano mbere ya gũthiĩ Gileadi, na kwoguo agĩtuĩka mũtaũri wĩ kĩyo wa mabuku maitũ. Nĩ twakenagĩra mũno ũtungata wa Betheli, na kũnyitanĩra na kĩũngano nĩ gwatũmaga gĩkeno gitũ kĩongerereke. Nĩ ndirikanaga wega mũthenya ũmwe tũkĩingĩra mũgithi Paris twĩna Danièle ũtukũ, tũrĩ anogu no twĩna gĩkeno nĩ ũndũ wa kwĩruta Bibilia na arutwo marathiĩ na mbere. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, Danièle nĩ aambĩrĩirie kũrũara na kwoguo ndangĩahotire gwĩka maũndũ maingĩ ta ũrĩa aangĩendire.

Mwaka wa 1993, nĩ eerirũo atĩ arĩ na kansa ya nyondo. Ũrigitani ndwarĩ mũhũthũ tondũ aabataraga gũthĩnjwo na kũhũthĩra ndawa irĩ na hinya mũingĩ. Mĩaka ikũmi na ĩtano thutha ũcio, nĩ aarwarire mũrimũ ũngĩ wa kansa mũũru gũkĩra ũcio wa mbere. O na kũrĩ ũguo, nĩ eendete wĩra wake wa ũtaũri mũno ũũ atĩ, rĩrĩa rĩothe mwĩrĩ wamwĩtĩkĩria nĩ aacokaga wĩra-inĩ.

O na Danièle arwarĩte ũguo, tũtioimire tũgĩte na rĩĩciria rĩa kuuma Betheli. O na kũrĩ ũguo, gũtungata Betheli mũndũ arĩ mũrũaru no kũrĩ moritũ makuo, makĩria angĩkorũo arĩa angĩ matiramenya atĩ ũrĩ mũrũaru mũno. (Thim. 14:13) O na Danièle arĩ na mĩaka makĩria ma 75, ũthiũ wake mũkengu na ũthaka wake nĩ ciahithaga mũrimũ wake. Ndeeiguagĩra tha. Handũ ha ũguo, eeciragia ũrĩa egũteithia arĩa angĩ. Nĩ aamenyaga atĩ gũthikĩrĩria andũ maranyamarĩka no kũmateithie. (Thim. 17:17) O na gũtuĩka Danièle ndeeyonaga arĩ mũtaarani, nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa aageragĩra nĩ aahotaga gũteithia aarĩ  a Ithe witũ aingĩ kũgĩa na mawoni marĩa magĩrĩire megiĩ mũrimũ wa kansa.

Ningĩ nĩ twabataraga gũkirĩrĩria moritũ mangĩ tũtaamenyerete. Rĩrĩa Danièle aaremirũo kũruta wĩra mahinda mothe, aatigagĩrĩra atĩ nĩ aranyita mbaru makĩria. Nĩ eekaga maũndũ maingĩ nĩgetha hote kũruta wĩra wakwa, na ũndũ ũcio nĩ wahotithirie gũthiĩ na mbere gũtungata ndĩ mũtabarĩri wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge kwa ihinda rĩa mĩaka 37. Kwa ngerekano, nĩ aahaaragĩria maũndũ nĩgetha tũrĩanĩre ranji hamwe rumu-inĩ itũ na tũhurũke nake hanini o mũthenya.—Thim. 18:22.

Danièle aakoragwo na muonere mwega hĩndĩ ciothe wĩgiĩ ũtũũro na ndaakuaga ngoro. Nĩ aacokire akĩgĩa kansa riita rĩa gatatũ. Twaiguire twathirũo nĩ hinya. Ndawa na ũrigitani ũrĩa aaheagwo nĩ ciatũmaga orũo nĩ hinya mũno nginya kũrĩ hĩndĩ aaremagwo nĩ gũthiĩ. Ndaiguire hehenjekete rĩrĩa mũtumia wakwa ndendete, ũrĩa warĩ mũtaũri ũrĩ kĩyo aaremagwo nginya nĩ kwaria.

O na gũtuĩka twaiguaga tũũrĩtwo nĩ hinya, twathiaga o na mbere kũhoya, tũrĩ na ma atĩ Jehova ndangĩetĩkĩririe tũkorũo nĩ maũndũ makĩrĩte marĩa tũngĩahotire gwĩtiiria. (1 Kor. 10:13) Nĩ twageragia hingo ciothe gũcokeria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa ũteithio ũrĩa aatũheaga kũgerera Kiugo gĩake, arigitani a Betheli, na ũteithio wa wendo ũrĩa twaheagwo nĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ.

Kaingĩ nĩ twahoyaga Jehova atũteithie kũmenya nĩ ũrigitani ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩtĩkĩra. Kũrĩ ihinda Danièle aaikarire atekũrigitwo. Ndagĩtarĩ ũrĩa wathondekaga Danièle ihinda rĩa mĩaka 23 ndaamenyaga kĩrĩa gĩatũmaga Danièle erigwo thutha wa ihinda rĩa kũrigitwo na ndawa. Ndarĩ njĩra ĩngĩ ya ũrigitani aarĩ nayo meciria-inĩ. Tuoonaga ta tũrĩ ithuiki na nĩ twarigagwo maũndũ mangĩarĩkĩrĩire atĩa. No Danièle akĩona ndagĩtarĩ ũngĩ wa kũmũrigita. Nĩ ta Jehova watũhingũrĩire njĩra ya gũtũteithia kũhiũrania na mĩtangĩko itũ.

Nĩ twerutire kũhiũrania na mĩtangĩko na njĩra ya kwaga kũmaka mũno nĩ ũndũ wa rũciũ. O ta ũrĩa Jesu ooigire, “o mũthenya ũkoragwo na ũũru waguo.” (Mat. 6:34) Mwerekera ũrĩa wagĩrĩire na gũikara tũrĩ akenu nĩ gwatũteithirie. Kwa ngerekano, rĩrĩa Danièle aaikarire mĩeri ĩĩrĩ atarigitĩtwo, aaningire itherũ akĩnjĩra, “Ndiĩrĩga kũigua wega ũguo!” (Thim. 17:22) O na gũtuĩka Danièle nĩ aanyamarĩkaga, nĩ aakenaga kwĩruta nyĩmbo njerũ cia Ũthamaki anĩrĩire arĩ na ũmĩrĩru.

Mwerekera wake mwega nĩ wandeithirie kũhiũrania na kwaga gũkinyanĩra gwakwa. Ihinda rĩa mĩaka 57 ĩrĩa twaikarire nake, nĩwe wanjĩkagĩra maũndũ matiganĩte. Ndeendaga kũnyonia o na kũruga itumbĩ! Kwoguo rĩrĩa aaremereirũo biũ nĩ ndaabatarire kwĩruta gũthambia indo, kũhũũra nguo, na nginya kũruga. Ndiagĩte kũũraga ngirathi cigana ũna, no nĩ ndakenaga mũno rĩrĩa ndĩreka maũndũ nake agakena. *

Ndacokia meciria na thutha, nĩ nyonaga atĩ nĩ ndĩrutĩte maũndũ ma bata kuumana na moritũ marĩa moimanĩte na mũrimũ na ũkũrũ. Wa mbere, tũtiagĩrĩirũo kwĩhe mĩhang’o ũndũ ĩngĩtũma tũriganĩrũo kuonia ũrĩa tũhikanĩtie nake atĩ nĩ tũmwendete. Nĩ twagĩrĩirũo gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota mĩaka ĩrĩa tũrĩ na hinya kũrũmbũiya endwa aitũ. (Koh. 9:9) Wa kerĩ, tũtiagĩrĩirũo gũtangĩka mũno nĩ ũndũ wa tũmaũndũ tũnini, tondũ tũngĩka ũguo no twage kuona irathimo nyingĩ iria twamũkagĩra o mũthenya.—Thim. 15:15.

Rĩrĩa ndecũrania igũrũ rĩgiĩ ũtũũro witũ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe, nĩ nyonaga hatarĩ nganja atĩ Jehova nĩ aatũrathimire mũno gũkĩra ũrĩa tũngĩecirĩirie. Njugaga o ta mwandĩki wa Thaburi ũrĩa woigire: “Jehova nĩ anjĩkĩte maũndũ ma ũtugi.”—Thab. 116:7, New World Translation.