Jehova nĩ Ngai ũrĩa wa ma ũgwetetwo Bibilia-inĩ, na nĩwe Mũũmbi wa indo ciothe. (Kũguũrĩrio 4:11) Nĩwe wathathayagio nĩ Iburahimu, Musa, na nginya Jesu. (Kĩambĩrĩria 24:27; Thama 15:1, 2; Johana 20:17) Ndakoragwo arĩ Ngai wa rũrĩrĩ rũmwe tu, no nĩ wa “thĩ yothe.”—Thaburi 47:2.

 Jehova nĩ rĩĩtwa rĩa mwanya rĩa Ngai ta ũrĩa rĩguũrĩtio thĩinĩ wa Bibilia. (Thama 3:15; Thaburi 83:18) Riumanĩte na kiugo gĩa Kĩhibirania gĩa kuonania gĩĩko, kĩrĩa kiugĩte “gũtuĩka,” na athomi amwe mataũkagĩrũo atĩ rĩĩtwa rĩu riugĩte “Nĩ Atũmaga Maũndũ Mekĩke.” Ũtaũku ũcio nĩ wonanagia wega atĩ Jehova nĩwe Mũũmbi wa indo ciothe na Mũhingia wa muoroto wake. (Isaia 55:10, 11) Ningĩ Bibilia nĩ ĩtũteithagia kũmenya Ngai ũcio wĩtagwo Jehova, na makĩria tũkamenya ũhoro wĩgiĩ ngumo yake ĩrĩa nene ya wendo.—Thama 34:5-7; Luka 6:35; 1 Johana 4:8.

 Kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo Jehova kĩrũgamĩrĩirũo nĩ ndemwa inya YHWH, )‏(יהוה‏ iria ciĩtagwo Tetragrammaton. Gũtiũĩkaine wega ũrĩa rĩĩtwa rĩu rĩa Ngai rĩatamũkagwo na Kĩhibirania gĩa tene. No rĩĩtwa “Jehova” nĩ rĩhũthĩrĩtwo ihinda iraihu rũthiomi-inĩ rwa Gĩkũyũ.

Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte kwage kũmenyeka ũrĩa rĩĩtwa rĩa Ngai rĩatamũkagwo na Kĩhibirania gĩa tene?

 Rũthiomi-inĩ rwa Kĩhibirania gĩa tene, ciugo itiaandĩkagwo na ndemwa cia mĩgambithia (a, e, i, o, u, ĩ, ũ). Arĩa maaragia rũthiomi rũu nĩ mangĩahotire gwĩkĩra ndemwa cia mĩgambithia iria ciagĩrĩire makĩaria. No thutha wa Maandĩko ma Kĩhibirania (Kĩrĩkanĩro Kĩrĩa Gĩkũrũ) kũrĩka kwandĩkwo, Ayahudi amwe nĩ maagĩire na wĩtĩkio mũhĩtanu wa atĩ rĩĩtwa rĩa Ngai rĩtiagĩrĩire kũgwetwo. Mangĩathomire na mũgambo rĩandĩko rĩrĩ na rĩĩtwa rĩa Ngai, meekagĩra ciugo ingĩ ta “Mwathani” kana “Ngai.” O ũrĩa mĩaka yathiaga, wĩtĩkio ũcio mũhĩtanu nĩ watheremire nginya gũkĩriganĩra ũrĩa rĩĩtwa rĩa Ngai rĩatamũkagwo. a

 Andũ amwe moigaga atĩ rĩĩtwa rĩa Ngai rĩatamũkagwo “Yahweh,” nao angĩ makoragwo na mawoni ngũrani. Gĩkũnjo kĩmwe kĩa Iria rĩa Cumbĩ kĩrĩa gĩkoragwo na gĩcunjĩ kĩa ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii rĩandĩkĩtwo na Kĩngiriki, kĩonanĩtie atĩ rĩĩtwa rĩa Ngai rĩatamũkagwo Iao. Ningĩ andĩki a tene Angiriki moigaga atĩ no rĩtamũkwo Iae, I·a·beʹ, na I·a·ou·eʹ, no gũtirĩ ũira wa kuonania atĩ ũguo nĩguo rĩatamũkagwo rũthiomi-inĩ rwa Kĩhibirania gĩa tene. b

Mawoni mahĩtanu megiĩ rĩĩtwa rĩa Ngai Bibilia-inĩ

 Mawoni mahĩtanu: Rĩĩtwa rĩa Ngai rĩtiagĩrĩire kũhũthĩrũo Bibilia-inĩ tondũ gũtiũĩkaine wega ũrĩa rĩagĩrĩire gũtamũkwo na rũthiomi rwa Kĩhibirania.

 Ũrĩa kũrĩ: Mawoni macio maronania ta Ngai erĩgagĩrĩra andũ othe matamũke rĩĩtwa rĩake ũndũ ũmwe, gũtekũmakania rũthiomi rũrĩa maragia. No Bibilia nĩ yonanagia atĩ athathaiya a tene a Ngai kuuma thiomi-inĩ itiganĩte maatamũkaga marĩĩtwa na njĩra itiganĩte.

 Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa Joshua, ũrĩa warĩ mũtiirĩrĩri bũrũri thĩinĩ wa Isiraeli. Akristiano a karine ya mbere arĩa maaragia Kĩhibirania, mangĩatamũkire rĩĩtwa rĩake Yehoh·shuʹaʽ, nao arĩa maaragia Kĩngiriki mangĩarĩtamũkire I·e·sousʹ. Bibilia ĩkoragwo na rĩĩtwa rĩa Joshua rĩa Kĩhibirania rĩtaũrĩtwo na Kĩngiriki, ũndũ ũrĩa wonanagia atĩ Akristiano acio moonire kwagĩrĩire kũhũthĩra rĩĩtwa rĩrĩa rĩahũthagĩrũo mũno rũthiomi-inĩ rwao.—Atũmwo 7:45; Ahibirania 4:8.

 Ũndũ o ta ũcio no ũrũmĩrĩrũo harĩ gũtaũra rĩĩtwa rĩa Ngai. Ũndũ ũrĩa wa bata o na gũkĩra ũrĩa rĩĩtwa rĩa Ngai rĩgũtamũkwo, nĩ gũtigĩrĩra atĩ rĩĩtwa rĩu nĩ rĩacokio harĩa rĩagĩrĩire thĩinĩ wa Bibilia.