Thiĩ harĩ ũhoro

Hihi Morathi Megiĩ Mesia nĩ Monanagia atĩ Jesu Nĩwe Warĩ Mesia?

Hihi Morathi Megiĩ Mesia nĩ Monanagia atĩ Jesu Nĩwe Warĩ Mesia?

Macokio ma Bibilia

 Ĩĩ. Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aahingirie morathi maingĩ megiĩ “Mesia ũrĩa Mũtongoria,” ũrĩa watuĩkire “Mũhonokia wa thĩ.” (Danieli 9:25; 1 Johana 4:14) Ningĩ o na thutha wa Jesu gũkua, nĩ aathiire na mbere kũhingia morathi megiĩ Mesia.—Thaburi 110:1; Atũmwo 2:34-36.

 Kiugo “Mesia” kiugĩte atĩa?

 Kiugo gĩa Kĩhibirania Ma·shiʹach (Mesia) na kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kĩringaine na kĩu Khri·stos (Kristo) cierĩ ciugĩte “Ũrĩa Mũitĩrĩrie Maguta.” Kwoguo, “Jesu Kristo” nĩ kuuga “Jesu Ũrĩa Mũitĩrĩrie Maguta,” kana “Jesu Ũrĩa Mesia.”

 Mahinda-inĩ ma Bibilia, mũndũ aamũragwo na njĩra ya gũitĩrĩrio maguta mũtwe rĩrĩa arehokerũo ũnene mũna wa mwanya. (Maũndũ ma Alawii 8:12; 1 Samueli 16:13) Jesu aamũrirũo nĩ Ngai nĩguo atuĩke Mesia—akĩheo ũnene wa gĩkĩro kĩa igũrũ mũno. (Atũmwo 2:36) O na kũrĩ ũguo, handũ ha kwamũra Jesu na njĩra ya kũmũitĩrĩria maguta, Ngai aamwamũrire kũgerera roho mũtheru.—Mathayo 3:16.

 Hihi no kũhoteke morathi megiĩ Mesia mahingio nĩ makĩria ma mũndũ ũmwe?

 Aca. O ta ũrĩa kĩrore kĩa mũndũ gĩkũũrithanagia mũndũ o ũmwe tu, noguo morathi ma Bibilia mangĩahingirio nĩ Mesia kana Kristo o ũmwe tu. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ ĩtũheaga mũkaana atĩ “nĩ gũgooka Kristo a maheeni na anabii a maheeni na maringe ciama nene na meke maũndũ ma magegania nĩguo mahĩtithie nginya arĩa athuure kũngĩhoteka.”—Mathayo 24:24.

 Hihi no kũhoteke Mesia agooka ihinda rĩũkĩte?

 Aca. Bibilia nĩ yarathĩte atĩ Mesia angĩkoimana na rũciaro rwa Mũthamaki Daudi wa Isiraeli. (Thaburi 89:3, 4) O na kũrĩ ũguo, rekondi cia ndĩra cia Ayahudi cia gũcoka nginya hĩndĩ ya Daudi nĩ ciorire, na no kũhoteke cianangirũo rĩrĩa Aroma maanangire Jerusalemu mwaka-inĩ wa 70 M.M. a Kuuma hĩndĩ ĩyo, gũtirĩ mũndũ ũrĩ wahota kuonania atĩ ooimanĩte na rũciaro rwa athamaki rwa Daudi. Mũgarũ na ũguo, o na gũtuĩka rekondi icio ciarĩ kuo rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nginya thũ ciake itiakaanire atĩ aarĩ wa rũciaro rwa Daudi.—Mathayo 22:41-46.

 Bibilia ĩkoragwo na morathi maigana megiĩ Mesia?

 Gũtingĩhoteka kũmenya biũ nĩ morathi maigana megiĩ Mesia marĩ thĩinĩ wa Bibilia. Kwa ngerekano, njĩra cia gũtara morathi no ikorũo irĩ ngũrani nginya icunjĩ-inĩ iria irarĩrĩria Mesia ĩmwe kwa ĩmwe. Ũhoro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Isaia 53:2-7 nĩ ũgwetete maũndũ maigana ũna ma ũrathi megiĩ Mesia. Andũ amwe no mone gĩcunjĩ kĩu gĩothe kĩrĩ ũrathi ũmwe, nao angĩ no mone o ũndũ gĩcunjĩ-inĩ kĩu ũrĩ ũrathi ngũrani.

 Morathi mamwe megiĩ Mesia marĩa maahingirio nĩ Jesu

Ũrathi

Wonekaga thĩinĩ wa

Kũhinga

Rũciaro rwa Iburahimu

Kĩambĩrĩria 22:17, 18

Mathayo 1:1

Mbeũ ya Isaaka mũrũ wa Iburahimu

Kĩambĩrĩria 17:19

Mathayo 1:2

Angĩaciarĩirũo mũhĩrĩga-inĩ wa Juda

Kĩambĩrĩria 49:10

Mathayo 1:1, 3

Angĩoimanire na rũciaro rwa athamaki rwa Mũthamaki Daudi

Isaia 9:7

Mathayo 1:1

Angĩaciarirũo nĩ mũirĩtu gathirange

Isaia 7:14

Mathayo 1:18, 22, 23

Angĩaciarĩirũo Bethilehemu

Mika 5:2

Mathayo 2:1, 5, 6

Angĩetirũo Imanueli b

Isaia 7:14

Mathayo 1:21-23

Oimĩte famĩlĩ-inĩ ya athĩni

Isaia 53:2

Luka 2:7

Twana tũnini nĩ tuoragirũo thutha wake gũciarũo

Jeremia 31:15

Mathayo 2:16-18

Nĩ eetirũo kuuma Misiri

Hosea 11:1

Mathayo 2:13-15, 19, 20

Angĩgeetwo Mũnazarethi c

Isaia 11:1

Mathayo 2:23

Nĩ kũngĩgooka mũtũmwo mbere yake

Malaki 3:1

Mathayo 11:7-10

Aaitĩrĩirio maguta atuĩke Mesia mwaka wa 29 M.M. d

Danieli 9:25

Mathayo 3:13-17

Ngai kũmũmenyithania arĩ ta Mũrũ Wake

Thaburi 2:7

Atũmwo 13:33, 34

Gũkorũo na kĩyo nĩ ũndũ wa nyũmba ya Ngai

Thaburi 69:9

Johana 2:13-17

Mũhunjia wa ũhoro mwega

Isaia 61:1

Luka 4:16-21

Wĩra wa kũhunjia kũrehe ũtheri mũnene Galili

Isaia 9:1, 2

Mathayo 4:13-16

Kũringa ciama ta Musa

Gũcokerithia Maathani 18:15

Atũmwo 2:22

O ta Musa, aaragia maũndũ moimanĩte na Ngai

Gũcokerithia Maathani 18:18, 19

Johana 12:49

Nĩ aahonirie andũ aingĩ

Isaia 53:4

Mathayo 8:16, 17

Ndeecaragĩria ngumo

Isaia 42:2

Mathayo 12:17, 19

Nĩ aaiguagĩra arĩa maanyamarĩkaga tha

Isaia 42:3

Mathayo 12:9-20; Mariko 6:34

Nĩ aaguũririe ũrĩa Ngai onanagia kĩhooto

Isaia 42:1, 4

Mathayo 12:17-20

Mũtaarani wa Magegania

Isaia 9:6, 7

Johana 6:68

Nĩ aaguũririe rĩĩtwa rĩa Jehova

Thaburi 22:22

Johana 17:6

Nĩ aahũthagĩra ngerekano akĩrutana

Thaburi 78:2

Mathayo 13:34, 35

Nĩ Mũtongoria

Danieli 9:25

Mathayo 23:10

Andũ aingĩ matiamwĩtĩkagia

Isaia 53:1

Johana 12:37, 38

Ihiga rĩa kũhĩngithia

Isaia 8:14, 15

Mathayo 21:42-44

Nĩ aaregirũo nĩ andũ

Thaburi 118:22, 23

Atũmwo 4:10, 11

Aathũũrĩtwo hatarĩ gĩtũmi

Thaburi 69:4

Johana 15:24, 25

Nĩ aakũngũĩirũo akĩingĩra Jerusalemu akuuĩtwo nĩ ndigiri

Zekaria 9:9

Mathayo 21:4-9

Nĩ aagaathĩrĩirio nĩ twana

Thaburi 8:2

Mathayo 21:15, 16

Ookire na rĩĩtwa rĩa Jehova

Thaburi 118:26

Johana 12:12, 13

Gũkunyanĩrũo nĩ mũrata wake wa hakuhĩ

Thaburi 41:9

Johana 13:18

Aakunyanĩirũo na icunjĩ 30 cia betha e

Zekaria 11:12, 13

Mathayo 26:14-16; 27:3-10

Nĩ aatiganĩirio nĩ arata ake

Zekaria 13:7

Mathayo 26:31, 56

Nĩ aarutĩirũo ũira wa maheeni

Thaburi 35:11

Mathayo 26:59-61

Gũkira arĩ mbere ya arĩa maamũthitangaga

Isaia 53:7

Mathayo 27:12-14

Nĩ aatuĩrĩirũo mata

Isaia 50:6

Mathayo 26:67; 27:27, 30

Nĩ aaringirũo mũtwe

Mika 5:1

Mariko 15:19

Nĩ aahũũrirũo na iboko

Isaia 50:6

Johana 19:1

Ndaagirĩrĩirie arĩa maamũhũũraga

Isaia 50:6

Johana 18:22, 23

Atongoria a thirikari nĩ maabangire njama ya kũmũũkĩrĩra

Thaburi 2:2

Luka 23:10-12

Nĩ aahũũrĩrĩirũo mĩcumarĩ moko na magũrũ mũtĩ-inĩ

Thaburi 22:16

Mathayo 27:35; Johana 20:25

Andũ nĩ maacukĩire nguo yake mĩtĩ

Thaburi 22:18

Johana 19:23, 24

Nĩ aataranĩirio hamwe na ehia

Isaia 53:12

Mathayo 27:38

Nĩ aathũũrĩtwo, na akarumwo

Thaburi 22:7, 8

Mathayo 27:39-43

Nĩ aanyamarĩkire nĩ ũndũ wa ehia

Isaia 53:5, 6

1 Petero 2:23-25

Oonekaga ta atiganĩirio nĩ Ngai

Thaburi 22:1

Mariko 15:34

Nĩ aaheirũo thiki na maĩ ma nyongo anyue

Thaburi 69:21

Mathayo 27:34

Nĩ aanyotire kahinda kanini atanakua

Thaburi 22:15

Johana 19:28, 29

Nĩ aaigire roho wake guoko-inĩ kwa Ngai

Thaburi 31:5

Luka 23:46

Nĩ aarutire muoyo wake

Isaia 53:12

Mariko 15:37

Nĩ aarutire ũkũũri nĩguo eherie mehia

Isaia 53:12

Mathayo 20:28

Mahĩndĩ make matiaunirũo

Thaburi 34:20

Johana 19:31-33, 36

Nĩ aathecirũo

Zekaria 12:10

Johana 19:33-35, 37

Aathikirũo hamwe na itonga

Isaia 53:9

Mathayo 27:57-60

Nĩ aariũkirio

Thaburi 16:10

Atũmwo 2:29-31

Mũndũ ũngĩ gũthuurũo acoke ithenya-inĩ rĩa mũmũkunyanĩri

Thaburi 109:8

Atũmwo 1:15-20

Nĩ aikarire thĩ guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Ngai

Thaburi 110:1

Atũmwo 2:34-36

a Ibuku rĩa McClintock and Strong’s Cyclopedia riugaga ũũ: “Hatirĩ nganja atĩ rekondi cia mĩhĩrĩga na famĩlĩ cia Ayahudi cianangirũo rĩrĩa Jerusalemu yanangirũo, no ti mbere ĩyo.”

b Rĩĩtwa rĩa Kĩhibirania Imanueli, rĩrĩa riugĩte “Ngai Arĩ Hamwe na Ithuĩ,” nĩ rĩonanagia wega itemi rĩa Jesu arĩ Mesia. Gũka gwake gũkũ thĩ na maũndũ marĩa eekire nĩ moonanirie atĩ Ngai arĩ hamwe na athathaiya Ake.—Luka 2:27-32; 7:12-16.

c No kũhoteke kiugo “Mũnazarethi” kiumanĩte na kiugo gĩa Kĩhibirania neʹtser, kĩrĩa kiugĩte “thuuna.”

d Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ ũrĩa morathi ma Bibilia monanagia atĩ mesia angĩgooka mwaka-inĩ wa 29 M.M., rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Ũrĩa Ũnabii wa Danieli Waarathĩte Gũũka kwa Mesia.”

e O na gũtuĩka ũrathi ũcio ũrĩ ibuku-inĩ rĩa Zekaria, mwandĩki wa ibuku rĩa Mathayo ooigire atĩ ciugo icio “ciaaririo nĩ mũnabii Jeremia.” (Mathayo 27:9) Kuonekaga atĩ ibuku rĩa Jeremia rĩmwe nĩ rĩaigagwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ kĩa Maandĩko marĩa meetagwo “ma Anabii.” (Luka 24:44) No kũhoteke Mathayo aahũthĩrire rĩĩtwa “Jeremia” kũrũgamĩrĩra mabuku macio mothe, marĩa maarĩ hamwe na ibuku rĩa Zekaria.