Hihi Morathi Megiĩ Mesia nĩ Monanagia atĩ Jesu Nĩwe Warĩ Mesia?
Macokio ma Bibilia
Ĩĩ. Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aahingirie morathi maingĩ megiĩ “Mesia ũrĩa Mũtongoria,” ũrĩa watuĩkire “Mũhonokia wa thĩ.” (Danieli 9:25; 1 Johana 4:14) Ningĩ o na thutha wa Jesu gũkua, nĩ aathiire na mbere kũhingia morathi megiĩ Mesia.—Thaburi 110:1; Atũmwo 2:34-36.
Kiugo “Mesia” kiugĩte atĩa?
Kiugo gĩa Kĩhibirania Ma·shiʹach (Mesia) na kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kĩringaine na kĩu Khri·stos (Kristo) cierĩ ciugĩte “Ũrĩa Mũitĩrĩrie Maguta.” Kwoguo, “Jesu Kristo” nĩ kuuga “Jesu Ũrĩa Mũitĩrĩrie Maguta,” kana “Jesu Ũrĩa Mesia.”
Mahinda-inĩ ma Bibilia, mũndũ aamũragwo na njĩra ya gũitĩrĩrio maguta mũtwe rĩrĩa arehokerũo ũnene mũna wa mwanya. (Maũndũ ma Alawii 8:12; 1 Samueli 16:13) Jesu aamũrirũo nĩ Ngai nĩguo atuĩke Mesia—akĩheo ũnene wa gĩkĩro kĩa igũrũ mũno. (Atũmwo 2:36) O na kũrĩ ũguo, handũ ha kwamũra Jesu na njĩra ya kũmũitĩrĩria maguta, Ngai aamwamũrire kũgerera roho mũtheru.—Mathayo 3:16.
Hihi no kũhoteke morathi megiĩ Mesia mahingio nĩ makĩria ma mũndũ ũmwe?
Aca. O ta ũrĩa kĩrore kĩa mũndũ gĩkũũrithanagia mũndũ o ũmwe tu, noguo morathi ma Bibilia mangĩahingirio nĩ Mesia kana Kristo o ũmwe tu. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ ĩtũheaga mũkaana atĩ “nĩ gũgooka Kristo a maheeni na anabii a maheeni na maringe ciama nene na meke maũndũ ma magegania nĩguo mahĩtithie nginya arĩa athuure kũngĩhoteka.”—Mathayo 24:24.
Hihi no kũhoteke Mesia agooka ihinda rĩũkĩte?
Aca. Bibilia nĩ yarathĩte atĩ Mesia angĩkoimana na rũciaro rwa Mũthamaki Daudi wa Isiraeli. (Thaburi 89:3, 4) O na kũrĩ ũguo, rekondi cia ndĩra cia Ayahudi cia gũcoka nginya hĩndĩ ya Daudi nĩ ciorire, na no kũhoteke cianangirũo rĩrĩa Aroma maanangire Jerusalemu mwaka-inĩ wa 70 M.M. a Kuuma hĩndĩ ĩyo, gũtirĩ mũndũ ũrĩ wahota kuonania atĩ ooimanĩte na rũciaro rwa athamaki rwa Daudi. Mũgarũ na ũguo, o na gũtuĩka rekondi icio ciarĩ kuo rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nginya thũ ciake itiakaanire atĩ aarĩ wa rũciaro rwa Daudi.—Mathayo 22:41-46.
Bibilia ĩkoragwo na morathi maigana megiĩ Mesia?
Gũtingĩhoteka kũmenya biũ nĩ morathi maigana megiĩ Mesia marĩ thĩinĩ wa Bibilia. Kwa ngerekano, njĩra cia gũtara morathi no ikorũo irĩ ngũrani nginya icunjĩ-inĩ iria irarĩrĩria Mesia ĩmwe kwa ĩmwe. Ũhoro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Isaia 53:2-7 nĩ ũgwetete maũndũ maigana ũna ma ũrathi megiĩ Mesia. Andũ amwe no mone gĩcunjĩ kĩu gĩothe kĩrĩ ũrathi ũmwe, nao angĩ no mone o ũndũ gĩcunjĩ-inĩ kĩu ũrĩ ũrathi ngũrani.
Morathi mamwe megiĩ Mesia marĩa maahingirio nĩ Jesu
Ũrathi |
Wonekaga thĩinĩ wa |
Kũhinga |
---|---|---|
Rũciaro rwa Iburahimu |
||
Mbeũ ya Isaaka mũrũ wa Iburahimu |
||
Angĩaciarĩirũo mũhĩrĩga-inĩ wa Juda |
||
Angĩoimanire na rũciaro rwa athamaki rwa Mũthamaki Daudi |
||
Angĩaciarirũo nĩ mũirĩtu gathirange |
||
Angĩaciarĩirũo Bethilehemu |
||
Angĩetirũo Imanueli b |
||
Oimĩte famĩlĩ-inĩ ya athĩni |
||
Twana tũnini nĩ tuoragirũo thutha wake gũciarũo |
||
Nĩ eetirũo kuuma Misiri |
||
Angĩgeetwo Mũnazarethi c |
||
Nĩ kũngĩgooka mũtũmwo mbere yake |
||
Aaitĩrĩirio maguta atuĩke Mesia mwaka wa 29 M.M. d |
||
Ngai kũmũmenyithania arĩ ta Mũrũ Wake |
||
Gũkorũo na kĩyo nĩ ũndũ wa nyũmba ya Ngai |
||
Mũhunjia wa ũhoro mwega |
||
Wĩra wa kũhunjia kũrehe ũtheri mũnene Galili |
||
Kũringa ciama ta Musa |
||
O ta Musa, aaragia maũndũ moimanĩte na Ngai |
||
Nĩ aahonirie andũ aingĩ |
||
Ndeecaragĩria ngumo |
||
Nĩ aaiguagĩra arĩa maanyamarĩkaga tha |
||
Nĩ aaguũririe ũrĩa Ngai onanagia kĩhooto |
||
Mũtaarani wa Magegania |
||
Nĩ aaguũririe rĩĩtwa rĩa Jehova |
||
Nĩ aahũthagĩra ngerekano akĩrutana |
||
Nĩ Mũtongoria |
||
Andũ aingĩ matiamwĩtĩkagia |
||
Ihiga rĩa kũhĩngithia |
||
Nĩ aaregirũo nĩ andũ |
||
Aathũũrĩtwo hatarĩ gĩtũmi |
||
Nĩ aakũngũĩirũo akĩingĩra Jerusalemu akuuĩtwo nĩ ndigiri |
||
Nĩ aagaathĩrĩirio nĩ twana |
||
Ookire na rĩĩtwa rĩa Jehova |
||
Gũkunyanĩrũo nĩ mũrata wake wa hakuhĩ |
||
Aakunyanĩirũo na icunjĩ 30 cia betha e |
||
Nĩ aatiganĩirio nĩ arata ake |
||
Nĩ aarutĩirũo ũira wa maheeni |
||
Gũkira arĩ mbere ya arĩa maamũthitangaga |
||
Nĩ aatuĩrĩirũo mata |
||
Nĩ aaringirũo mũtwe |
||
Nĩ aahũũrirũo na iboko |
||
Ndaagirĩrĩirie arĩa maamũhũũraga |
||
Atongoria a thirikari nĩ maabangire njama ya kũmũũkĩrĩra |
||
Nĩ aahũũrĩrĩirũo mĩcumarĩ moko na magũrũ mũtĩ-inĩ |
||
Andũ nĩ maacukĩire nguo yake mĩtĩ |
||
Nĩ aataranĩirio hamwe na ehia |
||
Nĩ aathũũrĩtwo, na akarumwo |
||
Nĩ aanyamarĩkire nĩ ũndũ wa ehia |
||
Oonekaga ta atiganĩirio nĩ Ngai |
||
Nĩ aaheirũo thiki na maĩ ma nyongo anyue |
||
Nĩ aanyotire kahinda kanini atanakua |
||
Nĩ aaigire roho wake guoko-inĩ kwa Ngai |
||
Nĩ aarutire muoyo wake |
||
Nĩ aarutire ũkũũri nĩguo eherie mehia |
||
Mahĩndĩ make matiaunirũo |
||
Nĩ aathecirũo |
||
Aathikirũo hamwe na itonga |
||
Nĩ aariũkirio |
||
Mũndũ ũngĩ gũthuurũo acoke ithenya-inĩ rĩa mũmũkunyanĩri |
||
Nĩ aikarire thĩ guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Ngai |
a Ibuku rĩa McClintock and Strong’s Cyclopedia riugaga ũũ: “Hatirĩ nganja atĩ rekondi cia mĩhĩrĩga na famĩlĩ cia Ayahudi cianangirũo rĩrĩa Jerusalemu yanangirũo, no ti mbere ĩyo.”
b Rĩĩtwa rĩa Kĩhibirania Imanueli, rĩrĩa riugĩte “Ngai Arĩ Hamwe na Ithuĩ,” nĩ rĩonanagia wega itemi rĩa Jesu arĩ Mesia. Gũka gwake gũkũ thĩ na maũndũ marĩa eekire nĩ moonanirie atĩ Ngai arĩ hamwe na athathaiya Ake.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c No kũhoteke kiugo “Mũnazarethi” kiumanĩte na kiugo gĩa Kĩhibirania neʹtser, kĩrĩa kiugĩte “thuuna.”
d Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ ũrĩa morathi ma Bibilia monanagia atĩ mesia angĩgooka mwaka-inĩ wa 29 M.M., rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Ũrĩa Ũnabii wa Danieli Waarathĩte Gũũka kwa Mesia.”
e O na gũtuĩka ũrathi ũcio ũrĩ ibuku-inĩ rĩa Zekaria, mwandĩki wa ibuku rĩa Mathayo ooigire atĩ ciugo icio “ciaaririo nĩ mũnabii Jeremia.” (Mathayo 27:9) Kuonekaga atĩ ibuku rĩa Jeremia rĩmwe nĩ rĩaigagwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ kĩa Maandĩko marĩa meetagwo “ma Anabii.” (Luka 24:44) No kũhoteke Mathayo aahũthĩrire rĩĩtwa “Jeremia” kũrũgamĩrĩra mabuku macio mothe, marĩa maarĩ hamwe na ibuku rĩa Zekaria.