Macokio ma Bibilia

•  Ngũrani na ũrĩa gĩkũngũĩro gĩa Krismasi kĩonanagia, Bibilia ndĩhũthĩrĩte ciugo “ogĩ atatũ a njata” kana “athamaki atatũ” gũtaarĩria andũ arĩa maathiire kuona Jesu thutha wake gũciarũo. (Mathayo 2:1) Handũ ha ũguo, Mathayo mwandĩki wa Injiri aahũthĩrire kiugo gĩa Kĩngiriki ma’goi gũtaarĩria andũ arĩa maaceereire Jesu. No kũhoteke kiugo kĩu kiugĩte ataaramu a gũtuĩria njata na mĩtugo ĩngĩ ĩhutanĩtie na ndaimono. a Bibilia imwe imetaga “atuĩria a njata.” b

•  “Ogĩ a njata” maarĩ aigana?

•  Hihi “ogĩ a njata” maarĩ athamaki?

•  Hihi Bibilia nĩ ĩgwetete marĩĩtwa ma “ogĩ a njata”?

•  “Ogĩ a njata” maaceereire Jesu rĩ?

  Hihi Ngai nĩ aatongoririe “ogĩ a njata” kũrũmĩrĩra “njata” ya Bethilehemu?

“Ogĩ a njata” maarĩ aigana?

  Bibilia ndiugĩte maarĩ aigana, na gũkoragwo na mawoni matiganĩte megiĩ mũigana wao. Kũringana na ibuku rĩa Encyclopedia Britannica, andũ aingĩ a mwena wa Asia metĩkĩtie atĩ ogĩ acio a njata maarĩ 12, no andũ aingĩ a mwena wa Rũraya na Amerika metĩkĩtie atĩ maarĩ atatũ, hihi nĩ ũndũ Bibilia yugaga atĩ kwarĩ na iheo ithatũ ‘thahabu, ũbani, na manemane’ (Mathayo 2:11) iria ciaheirũo mwana ũcio.

Hihi “ogĩ a njata” maarĩ athamaki?

  O na gũtuĩka gĩkũngũĩro-inĩ gĩa Krismasi andũ acio kaingĩ monanagio ta maarĩ athamaki, hatirĩ handũ Bibilia ĩmetaga athamaki. Ibuku rĩa Encyclopedia Britannica riugaga atĩ mĩaka mĩingĩ thutha wa Jesu gũciarũo, andũ nĩ moongereire maũndũ rũgano-inĩ rwĩgiĩ gũciarũo kwa Jesu, na andũ aingĩ makĩambĩrĩria kuuga atĩ ageni acio maarĩ athamaki.

Hihi Bibilia nĩ ĩgwetete marĩĩtwa ma “ogĩ a njata”?

  Bibilia ndĩguũrĩtie marĩĩtwa ma atuĩria acio a njata. No ibuku rĩa The International Standard Bible Encyclopedia riugaga atĩ nĩ kũrĩ ngʼano iheanagwo ciugaga atĩ andũ acio meetagwo Gaspar, Melchior, na Balthasar.

“Ogĩ a njata” maaceereire Jesu rĩ?

 No kũhoteke atuĩria acio a njata maaceereire Jesu arĩ na mĩeri ĩigana ũna. Tũmenyaga ũguo tondũ Mũthamaki Herode, ũrĩa weendaga kũũraga Jesu, aathanire tũhĩĩ twa mĩaka ĩĩrĩ gũcoka na thĩ tũũragwo. Aatarire mĩaka ĩyo kũringana na ũhoro ũrĩa aaheetwo nĩ atuĩria acio a njata.—Mathayo 2:16.

  Atuĩria acio a njata matiaceereire Jesu ũtukũ ũrĩa aaciarirũo. Bibilia yugaga ũũ: “Rĩrĩa maaingĩrire nyũmba ĩyo, makĩona mwana ũcio na nyina Mariamu.” (Mathayo 2:11) Ũndũ ũcio ũronania atĩ gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo, famĩlĩ ĩyo yaikaraga thĩinĩ wa nyũmba na atĩ Jesu ndaarĩ gakenge gakometio mũharatĩ-inĩ.—Luka 2:16.

Hihi Ngai nĩ aatongoririe “ogĩ a njata” kũrũmĩrĩra “njata” ya Bethilehemu?

•  Andũ amwe metĩkĩtie atĩ Ngai nĩ aatũmire njata ĩrĩa ĩtagwo ya Bethilehemu ĩtongorie atuĩria a njata kũrĩ Jesu. Ta wĩcirie maũndũ maya maronania atĩ ũguo tiguo kũrĩ.

•   Kĩndũ kĩrĩa kĩoonekaga kĩhaana njata kĩaambire gũtongoria atuĩria acio a njata Jerusalemu. Bibilia yugaga ũũ: “Atuĩria a njata kuuma mwena wa Irathĩro magĩũka Jerusalemu, makĩũria atĩrĩ: ‘Arĩ kũ mũthamaki ũcio wa Ayahudi ũciarĩtwo? Tondũ nĩ tũronire njata yake tũrĩ mwena wa Irathĩro, na rĩu tuoka kũmũinamĩrĩra.’”—Mathayo 2:1, 2.

    Mũthamaki Herode nĩwe warĩ wa mbere kwerekeria atuĩria acio a njata Bethilehemu, no ti “njata” ĩyo. Rĩrĩa Herode aaiguire ũhoro wĩgiĩ ‘mũthamaki ũngĩ wa Ayahudi,’ agĩtuĩria kũrĩa Kristo ũrĩa weranĩirũo aarĩ aciarĩrũo. (Mathayo 2:3-6) Rĩrĩa aamenyire atĩ aarĩ aciarĩrũo Bethilehemu, akĩra atuĩria acio a njata mathiĩ kuo, macarie mwana ũcio, na thutha ũcio mamũcokerie ũhoro.

•  Thutha ũcio nĩrĩo atuĩria acio a njata maathiire Bethilehemu. Bibilia yugaga ũũ: “Marĩkia gũthikĩrĩria mũthamaki, magĩthiĩ, nayo njata ĩrĩa moonete marĩ mwena wa Irathĩro ĩgĩthiĩ ĩrĩ mbere yao, nginya rĩrĩa yarũgamire igũrũ rĩa nyũmba ĩrĩa mwana ũcio aarĩ.”—Mathayo 2:9.

 ● “Njata” ĩyo yoonekire yatũmire gwĩkĩke maũndũ maatũmire muoyo wa Jesu ũkorũo ũrĩ ũgwati-inĩ na ciana nyingĩ itaarĩ na mahĩtia ikĩũragwo. Rĩrĩa atuĩria acio a njata mooimaga Bethilehemu, Ngai nĩ aamakaanirie matigacoke kũrĩ Herode.—Mathayo 2:12.

 Herode eekire atĩa? Bibilia yugaga ũũ: “Herode, amenya atĩ nĩ aaheenirio nĩ atuĩria a njata, akĩrakara mũno, na agĩathana tũhĩĩ tuothe twa mĩaka ĩĩrĩ gũcoka na thĩ tũũragwo thĩinĩ wa Bethilehemu na icigo ciakuo ciothe, kũringana na ihinda rĩrĩa aatuĩrĩtie na kinyi kuuma harĩ atuĩria acio a njata.” (Mathayo 2:16) Ngai ndangĩatũmire ũndũ ta ũcio mũũru ũguo wĩkwo.—Ayubu 34:10.