Namba Thĩinĩ wa Bibilia Irũgamĩrĩire Kĩĩ? Kũragũra Ũhoro Wĩgiĩ Namba nĩ Gwĩtĩkĩrĩku nĩ Bibilia?
Macokio ma Bibilia
Namba thĩinĩ wa Bibilia kaingĩ no cioywo ũrĩa irĩ, no rĩmwe na rĩmwe no ihũthĩrũo kũrũgamĩrĩra kĩndũ. Kaingĩ ũhoro ũrĩa ũrigicĩirie nĩ wonanagia kana namba ĩrũgamĩrĩire kĩndũ kĩna. Ta wĩcirie ngerekano ici cia namba irũgamĩrĩire kĩndũ thĩinĩ wa Bibilia:
1 Ũrũmwe. Kwa ngerekano, Jesu aahoire Ngai atĩ arũmĩrĩri ake “othe makorũo marĩ kĩndũ kĩmwe, o ta ũrĩa wee Awa ũkoragwo ũrĩ na ũiguano na niĩ, na niĩ ngakorũo na ũiguano nawe.”—Johana 17:21; Mathayo 19:6.
2 Maũndũ-inĩ megiĩ cira, aira erĩ mangĩruta ũira ũhaanaine, monanagia atĩ ũndũ nĩ wa ma. (Gũcokerithia Maathani 17:6) O ũndũ ũmwe na ũcio, gũcokerũo gwa kĩoneki kana ũndũ kuonanagia atĩ wĩ ho na nĩ wa ma. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa Jusufu aataũrire kĩroto kĩrĩa aataarĩirio nĩ Firauni wa Misiri, oigire: “Gĩtũmi kĩa Firauni arotithio ũndũ ũcio kerĩ-rĩ, nĩ ũndũ atĩ Ngai nĩatuĩte na ma atĩ nĩekũwĩka, na nĩekũũhingia o narua.” (Kĩambĩrĩria 41:32) Thĩinĩ wa ũrathi, “hĩa igĩrĩ” no irũgamĩrĩre ũthamaki ũrathanwo nĩ athamaki eerĩ, ta ũrĩa Danieli aarathire wĩgiĩ Ũthamaki wa Media na Perisia.—Danieli 8:20, 21; Kũguũrĩrio 13:11.
3 O ta ũrĩa aira atatũ mangĩonania biũ atĩ ũndũ nĩ wa ma, gũcokera ũndũ maita matatũ kuonekaga gũkĩwĩkĩra mũkonde biũ.—Ezekieli 21:27; Atũmwo 10:9-16; Kũguũrĩrio 4:8; 8:13.
4 No ĩrũgamĩrĩre kĩndũ kĩrahingia biũ muoroto wakĩo. Kwa ngerekano, “huho iria inya cia thĩ” irũgamagĩrĩra maahinya ma kwananga marĩa makoima ituri-inĩ iria inya cia thĩ, ũguo nĩ kuuga, makoima mĩena-inĩ yothe na mahumbe thĩ yothe.—Kũguũrĩrio 7:1; 21:16; Isaia 11:12.
6 No ĩrũgamĩrĩre kĩndũ gĩtarĩ kĩrĩku kana gĩkinyanĩru kana kĩndũ gĩkonainie na thũ cia Ngai, tondũ ĩtigĩtie ĩmwe ĩkinye namba mũgwanja, ĩrĩa kaingĩ ĩrũgamagĩrĩra ũkinyanĩru.—1 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 20:6; Danieli 3:1; Kũguũrĩrio 13:18.
7 Namba ĩno kaingĩ ĩrũgamagĩrĩra gũkinyanĩra gwa kĩndũ. Kwa ngerekano, Aisiraeli maathirũo nĩ Ngai mathiũrũrũke Jeriko mĩthenya mũgwanja na mũthenya wa mũgwanja mathiũrũrũke maita mũgwanja. (Joshua 6:15) Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano nyingĩ ta icio ironania namba mũgwanja ĩkĩhũthĩrũo na njĩra ĩyo. (Maũndũ ma Alawii 4:6; 25:8; 26:18; Thaburi 119:164; Kũguũrĩrio 1:20; 13:1; 17:10) Rĩrĩa Jesu eerire Petero atĩ agĩrĩire kuohera mũrũ wa Ithe “ti nginya maita mũgwanja, ĩndĩ nĩ nginya maita mĩrongo mũgwanja na mũgwanja,” gũcokera “mũgwanja” kuonanirie maita “matarĩ mũthia.”—Mathayo 18:21, 22.
10 Namba ĩno ĩrũgamagĩrĩra kĩndũ kĩrĩ gĩothe kana indo ituranĩirũo hamwe.—Thama 34:28; Luka 19:13; Kũguũrĩrio 2:10.
12 Namba ĩno yonekaga ĩkĩrũgamĩrĩra mũbango mũkinyanĩru wa Ngai. Kwa ngerekano, kĩoneki kĩrĩa Johana aaheirũo kuuma igũrũ kĩarĩ na itũũra rĩarĩ na “mahiga ikũmi na merĩ ma mũthingi, na igũrũ rĩamo haandĩkĩtwo marĩĩtwa ikũmi na merĩ ma atũmwo.” (Kũguũrĩrio 21:14; Kĩambĩrĩria 49:28) Namba 12 ĩhũũrĩtwo maita no ĩkorũo ĩkĩrũgamĩrĩra ũndũ o ta ũcio.—Kũguũrĩrio 4:4; 7:4-8.
40 Mahinda ma kũherithio kana ma matuĩro matiganĩte nĩ maakuruhithanagio na namba 40.—Kĩambĩrĩria 7:4; Ezekieli 29:11, 12.
Kũragũra Ũhoro Wĩgiĩ Namba
Ũrĩa namba ihũthĩrĩtwo Bibilia-inĩ kũrũgamĩrĩra kĩndũ nĩ ngũrani na kũragũra ũhoro wĩgiĩ namba, kũrĩa gũkoniĩ kũmenya ũrĩa namba yugĩte, ũrĩa ciugĩte ciaturanĩrũo na, ũrĩa mũigana wa cio ugĩte, ũkĩhũthĩra mahinya matagĩrĩire. Kwa ngerekano, Ayahudi amwe nĩ mathathaũrĩte Maandĩko ma Kĩhibirania makĩhũthĩra njĩra ya ũragũri ya gwetha kondi hithe thĩinĩ wa namba iria maheete ndemwa. Kũragũra ũhoro wĩgiĩ namba nĩ ũmwe wa mĩtugo ĩrĩa Ngai athũire.—Gũcokerithia Maathani 18:10-12