Mbela oho lididimike ngoo ngeenge wa hangwa keenghalo didjuu? Mbela owa hangelwe nale keenghalo edi . . .

• efyo laumwe oo u hole?

• ouyahame woshinamenena?

• oshiponga shopaushitwe?

Ovakonakoni ova mona kutya omashongo a kula hao aeke haa pumbwa okulididimikilwa. Oisho yakeshe efiku nayo otai dulu yo okukala ye tu wilila po. Nomolwaasho osha fimana okukala u shii nghee u na okulididimikila eenghalo, kashi na nee mbudi kutya odinini ile oda kwata moiti.

•  Elididimiko oshike?

•  Omolwashike wa pumbwa elididimiko?

•  Ongahelipi to dulu okulididimika?

•  Osho oomakula voye tava ti

Elididimiko olo okudula okuungaunga nomalunduluko okukalamwenyo fiyo osheshi wa pondola. Ovanhu ovo have lididimikile eenghalo didjuu inava lya olusha lokuhangwa komaupyakadi. Ashike ohave lididimikile eenghalo didjuu mokukala ve na etaleko liwa nohava kala va pama shi dulife nale.

• Omolwaashi keshe umwe oha hangwa komaupyakadi. Ombiibeli oya ti: ‘Okutondoka shanamutete kaku li mepangelo laau e nonhapo, hahokwe mepangelo lovanongo, ndelenee efimbo nesheyelo tali pangele aishe.’ (Omuudifi 9:11) Oshilihongomwa? Nokuli novanhu ovo hava longo ouwa ohava mono oixuna, ndele osho inashi hala okutya osheshi va longa sha sha puka.

• Omolwaashi elididimiko otali ku amene. Omuyandjimayele wokofikola imwe yopombada okwa ti: “Ovanafikola vahapu, ohave uya kombelewa yange shi dulife nale va handuka neenghono noitava dulu okupangela ehandu lavo, molwaashi ashike va mona oitwa yopedu moukonakono ile molwaashi umwe e va popila mowii komakwatafano opaintaneta.” Okwa weda ko a ti: “Omaupyakadi oo otaa monika a fa anafangwa, ashike ngeenge omunafikola ke shii kutya ne a kandule po ngahelipi otashi dulu oku mu etela ouyahame wopamadiladilo ile wopamaliudo.” *

• Omolwaashi elididimiko otali dulu oku ku kwafela paife nosho yo eshi to ka kala omukulunhu. Omundokotola Richard Lerner okwa popya shi na sha naavo va nyematekwa monghalamwenyo a ti: “Opo u dule okupondola nokuninga omukulunhu he lididimike, ou na okukondjifa diva eenghalo odo dinyemateka, okulitulila po omalalakano mape nokutala kutya onghedi ilipi to dulu okulongifa opo u hange omalalakano oye.” *

• Tala kutya oupyakadi woye owa kwata moiti shi fike peni. Lihonga okuyoolola pokati koupyakadi oo wa kwata moiti naao inau kwata moiti. Ombiibeli oya ti: “Ehandu lelai tali holoka divadiva, ndelenee omunaendunge te limwenenene efifohoni.” (Omayeletumbulo 12:16) Ino pumbwa okweefa u wililwe po koupyakadi keshe.

  Joanne okwa ti: “Ovanafikola vomongudu yetu ohava tanguna koinima oyo ihe na omutwe nandungu. Ohava ka konga omayele kookaume kavo komakwatafano opaintaneta, ovo have va lombwele kutya oshi li mondjila eshi tava tanguna, naasho ohashi va ningifa va handuke unene. Osho ohashi shi ningifa shidjuu kuvo okukandula po oupyakadi wavo.”

• Lihonga kuvamwe. Eyeletumbulo limwe mOmbiibeli ola ti: “Oshivela tashi upike oshivela, nosho yo omunhu ta upike mukwao.” (Omayeletumbulo 27:17) Omayele a fimana oto ke e lihonga ashike kovanhu ovo va enda nale meenghalo da faafana.

  Julia okwa ti: “Ngeenge owa popi navamwe oto ka mona kutya ova enda meenghalo dihapu didjuu, ashike nande ongaho paife ova hafa. Popya navo opo u mone kutya oshike osho va li va ninga po ile inava ninga, opo va pite mo meenghalo odo.”

• Kala ho lididimike. Ombiibeli oya ti: “Osheshi luheyali omuyuki ta punduka ndele ta penduka vali.” (Omayeletumbulo 24:16) Ohashi pula efimbo opo u tambule ko onghalo oyo wa li ino teelela u lihange muyo. Onghee inashi ku kumwifa ngeenge to lihange efimbo limwe wa handuka. Oshinima sha fimana oshosho kutya ‘oto penduka po vali.’

  Andrea okwa ti: “Ngeenge wa pita meenghalo didjuu, omutima woye nomaliudo oye okwa pumbwa okuveluka. Osho shi na okukala ngaho, nonande otashi pula efimbo. Onde lihonga kutya eshi ngoo tapa ende tapa piti efimbo, osho ngoo to ende to xwepopala.”

• Kala u na olupandu. Ombiibeli oya ti: “Kaleni yo mu na olupandu.” (Ovakolossi 3:15) Kashi na nee mbudi kutya owa taalela onghalo idjuu shi fike peni, alushe ohapa kala oinima oyo to dulu okupandula. Diladila koinima itatu oyo tai ningifa onghalamwenyo yoye i kale tai ti sha.

  Samantha okwa ti: “Ngeenge wa taalela onghalo idjuu, alushe oho lipula kutya omolwashike ya holoka po. Ngeenge otwa kala tu na etaleko liwa, nokukala tu na olupandu kwaasho tu na ile hatu dulu okuninga, ohatu ka dula okuungaunga noupyakadi keshe tau holoka po.”

• Kala wa wanenwa. Omuyapostoli Paulus okwa ti: “Onde lihonga okukala nda wanenwa monghalo keshe.” (Ovafilippi 4:11) Paulus ka li ta dulu okukelela eenghalo adishe odo da li tadi mu hange. Osho a li ta dulu okuninga po okupangela onghedi omo a li te ke linyenga. Paulus okwa li e lihonga okukala a wanenwa.

  Matthew okwa ti: “Oshinima shimwe nde lihonga oshosho kutya haalushe handi ungaunga nawa neenghalo didjuu. Elalakano lange okukala ndi na etaleko liwa li na sha nonghalo keshe. Osho otashi ka etela nge ouwa nosho yo vamwe.”

• Kala ho ilikana. Ombiibeli oya ti: “Omutengi woye u undulila kOmwene, Ye ote ku kalele noshisho. Oye ita efa nande omuyuki a kala alushe nokutengauka.” (Epsalme 55:22) Eilikano kali fi ashike oshinima osho ho ningi molwaashi wa hala okukala u udite wa pepelelwa. Oli li ekwatafano lolela nOmushiti woye, oo ‘e na ko nasha naave.’ — 1 Petrus 5:7.

  Carlos okwa ti: “Ihandi efa ndi ungaunge nomaupyakadi aame andike. Ngeenge onda ilikana nda mana mo notashi di komutima shi na sha noupyakadi wange, nokupandula Kalunga eshi a nangeka nge noupuna, ohashi kwafele nge ndi efe po omaliudo mai, nokuyandja elitulemo komanangeko noupuna oo Jehova a pa nge. Eilikano oli li oshinima sha fimana.”