Olaporta yoko-U.S. Centers for Disease Control and Prevention oya popya kutya, omapulapulo, oo a li a ningwa naavo ve li pomido 15 fiyo 19, okwa ulika kutya etata laavo va pulwapulwa ola kufa ombinga mokulifipa koilyo yoludalo. Omushangi wembo Oral Sex Is the New Goodnight Kiss, wedina Sharlene Azam, okwa ti: “Ngeenge owa pula ovanyasha vepupi lokamukondapweyu [shi na sha nokulifipa naumwe koilyo yoludalo], otave ku lombwele kutya osho kashi fi oshinima sha kwata moiti. Nokuli ihave shi tale ko kutya oshi li omilele.”

•  Oto diladila ngahelipi?

•  Oushili oulipipo?

•  Omolwashike sha kwata moiti?

Nyamukula omapulo taa shikula kutya heeno, ile ahowe.

1. Mbela okakadona otaka dulu okuninga edimo, molwaashi ka fipwa, ile ka lafwa koilyo yoludalo?

   1. Heeno

   2. Ahowe

2. Mbela okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo otaku dulu okweeta omikifi?

   1. Heeno

   2. Ahowe

3. Mbela okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo nako omilele?

   1. Heeno

   2. Ahowe

Yelekanifa omanyamukulo oye naa taa shikula.

1. Mbela okakadona otaka dulu okuninga edimo, molwaashi ka fipwa, ile ka lafwa koilyo yoludalo?

   Enyamukulo: Ahowe. Olo olo etomheno limwe olo hali ningifa ovanhu vahapu va fike pexulifodiladilo la puka kutya okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo kashi na oupyakadi washa.

2. Mbela okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo otaku dulu okweeta omikifi?

   Enyamukulo: Heeno. Omunhu, oo ha kufa ombinga mokufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo, ota dulu okukwatwa komukifi wokexuli [hepatitis (A, ile B)], eembulwa koilyo yoludalo, oshinena, oinima oyo hai tutu ya fa omutwe koilyo yoludalo, o-HIV nomukifi wokandongo.

3. Mbela okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo nako omilele?

   Enyamukulo: Heeno. Elihumbato keshe la kwatela mo okuungaunga noilyo yoludalo yaumwe, ngaashi okunangalafana kwo venevene, okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo, okulienda konima, okudanena umwe koilyo yoludalo, aishe oyo oya talika ko i li omilele.

Diladila komishangwa dOmbiibeli odo da pamba oshikundafanwa shi na sha nokufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo.

Ombiibeli oya ti: “Kalunga okwa hala mu . . . likaleke kokule noluhaelo.” — 1 Ovatessalonika 4:3.

Oshitya, osho sha tolokwa “oluhaelo,” palaka omo Ombiibeli ya li ya shangwa pehovelo, otashi ulike keenghedi adishe da nyika omilele, odo tadi ningwa kovanhu inava hombolafana, mwa kwatelwa okunangalafana kwo venevene, okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo, okweendafana konima nokudanena umwe koilyo yoludalo. Omunhu oo ha kufa ombinga moinima ya yukila komilele ota dulu okuhangwa koilanduliko inyemateka, naasho shinyikifa oluhodi unene, ota nyono po oukaume waye naKalunga. — 1 Petrus 3:12.

Ombiibeli oya ti: “Ou ta haele ota nyono kolutu laye mwene.” — 1 Ovakorinto 6:18.

Okufipafana, ile okulafafana koilyo yoludalo otaku dulu okweetifa oilanduliko yopalutu noyopamhepo ya nyika oshiponga. Otaku dulu yo okukuma omunhu pamaliudo. Embo Talking Sex With Your Kids ola ti: “Okukala u udite wa longifwa, u udite etimba, ile wa yahamekwa, ihai kala inai uya po ngeenge omunhu a ya momilele do venevene. Omaliudo mai oo tashi dulika omunhu ha kala e udite konima eshi a ya momilele inadi koshoka, oo ngoo haa hange keshe oo a ya momilele inadi koshoka doludi keshe. Omilele, omilele ashike.”

Ombiibeli oya ti: “Aame Omwene Kalunga koye, ou handi ku longo eshi tashi ku wapalele.” — Jesaja 48:17.

Owa itavela ngoo kutya eemhango daKalunga di na sha nomilele odi lile po oku ku kwafela? Ile oto diladila kutya ode ku ngabeka unene? Opo u dule okunyamukula omapulo oo, diladila kopate oyo ya tulwa eemhango di na sha nonhapo, omadidiliko omeendjila nosho yo omadidiliko a shangwa kanghama. Mbela omadidiliko oo oto diladila kutya oku li engabeko, ile oku lile po eameno? Oshike tashi ka ningwa po ngeenge ove nosho yo ovashingi vakweni omwa kala inamu dulika komadidiliko?

Osho osha faafana nomifikamhango daKalunga. Ngeenge owa kala ino dulika kudo, ou na oku ka teya osho wa kuna. (Ovagalati 6:7) Embo Sex Smart, ola ti: “Eshi ngoo to efa osho wa itavela nosho yo eenghedi, nokukufa ombinga meenghedi odo u shii kutya oda puka, osho ngoo to ka kala ino lifimaneka. Mepingafano naasho, ngeenge owa kala metwokumwe nomifikamhango daKalunga, otashi ke limonikila mo kutya ou na eenghedi. Kakele kaasho, oto ka kala u na eliudo la koshoka. — 1 Petrus 3:16.