1. Metwokumwe no 1 Ovatessalonika 5:11, oshilonga shilipi atusheni hatu kufa ombinga musho?

 MBELA ope na omhito imwe eongalo leni la tungile, ile la wapalekululile Olupale lOuhamba? Ngeenge osho, osha yela kutya oto dimbuluka oshikando shotete osho mwa ongalele metungo olo lipe. Owa li wa pandula Jehova neenghono. Kakele kaasho, otashi dulika wa li wa hafa neenghono hanga wa kwena, noka li to dulu okwiimba eimbilo lotete lokwoongala. Omalupale etu Ouhamba, oo a tungwa noukeka, ohaa fimanekifa Jehova. Ndele ohatu fimanekifa unene Jehova, ngeenge otwa kufa ombinga monghedi vali imwe yokutunga. Oshilonga osho osha kwatela mo oshinima shi na ongushu shihe fi ashike okutunga omatungo oovene vene. Osha kwatela mo okutunga ovanhu ovo have uya keenhele da tya ngaho dokwoongalela. Omuyapostoli Paulus okwa li e na momadiladilo onghedi oyo yokutunga meityo lopafaneko, eshi a shanga eendjovo odo tadi hangwa mo 1 Ovatessalonika 5:11, odo di li omushangwa wenenediladilo. — Lesha.

2. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

² Omuyapostoli Paulus oku li oshihopaenenwa sha denga mbada shaumwe oo e shii nghee e na okutunga ovaitaveli vakwao. Okwa li he va kenukile. Moshitukulwa eshi, ohatu ka kundafana nghee a li a kwafela ovamwaxe (1) ve lididimikile omayeleko, (2) va kale nombili navakwao (3) nova pameke eitavelo lavo muJehova. Natu ka taleni nghee hatu dulu oku mu hopaenena, opo tu pameke ovamwatate novamwameme kunena. — 1 Kor. 11:1.

3. Etaleko li li pandjele lilipi Paulus a li e na?

³ Paulus okwa li e hole ovamwaxe neenghono. Okwa enda meenghalo didjuu, nomolwaasho a li ha kenukile ovamwaxe noku va  udila olukeno, ngeenge ve li momayeleko. Pomhito imwe, Paulus ka li e na oiniwe, nokwa li e na okukonga oilonga, opo e lifile oshisho nosho yo ovo a li pamwe navo. (Oil. 20:34) Okwa li ha ningi eetenda. Eshi a fika muKorinto, tete okwa li ha longo pamwe naAkwila naPriskila, ovo hava ningi eetenda. Ashike “meshabata keshe” okwa li ha ka udifila Ovajuda nosho yo Ovagreka. Opo nee eshi Silas naTimoteus va fika, “Paulus [okwa li] a hovela okuudifa nouladi eendjovo daKalunga.” (Oil. 18:2-5) Paulus ka li a dimbwa elalakano laye la fimana monghalamwenyo, okulongela Jehova. Molwaashi Paulus okwa tula po oshihopaenenwa shiwa shi na sha nokulonga noudiinini moukalele nosho yo mokulifila oshisho, okwa li a dula okupameka ovamwaxe. Okwe va dimbulukifa vaha efe omafininiko onghalamwenyo nosho yo omhumbwe yokufila oshisho omaukwaneumbo i va dimbwife “oinima oyo ya fimanenena” i na sha nokulongela Jehova. — Fil. 1:10.

4. Paulus naTimoteus ova li va kwafela ngahelipi ovaitaveli vakwao va ungaunge nomahepeko?

⁴ Diva konima eshi eongalo lipe la totwa po muTessalonika, ovaitaveli vape ova li va taalela omapataneko a kwata moiti. Eshi ongudu yovapataneki ovakwanyanya ya li inai mona Paulus naSilas, oya li ya kwata po ‘ovamwatate vamwe ndele tave va twala kovakulunhu voshilando,’ nova popya mokule tava ti: “Ovalumenhu aveshe ovo ove li omhinge nomhango yOmukesari.” (Oil. 17:6, 7) Diladila ashike nghee osho sha li sha kuma Ovakriste ovo vape, eshi va mona kutya ovakulunhu voshilando ove va pilukila po! Ova li tava dulu okweefa po ouladi wavo wokulongela Jehova, ashike Paulus ka li a hala osho shi ningwe. Nonande ye naSilas ova li ve na okufiya po oshilando, ova li va shilipaleka kutya eongalo olo lipe ola filwa oshisho nawa. Paulus okwa dimbulukifa Ovatessalonika, a ti: ‘Otwe mu tumina omumwatate Timoteus, e mu pameke noku mu hekeleke omolweitavelo leni, opo muha wililwe po komaudjuu oo.’ (1 Tes. 3:2, 3) Timoteus okwa li a shakeneka nale omahepeko moshilando shavo shaListra. Okwa li a mona nghee Paulus a pameka ovamwatate moshilando osho. Molwaashi Timoteus okwa li a mona nghee Jehova a kwafela ovanhu, okwa li a shilipaleka ovamwaxe ovo vape kutya oinima aishe navo otai ke va endela ashike nawa. — Oil. 14:8, 19-22; Heb. 12:2.

5. Ongahelipi omumwatate wedina Bryant a mona ouwa mekwafo lomukulunhuongalo umwe?

⁵ Omonghedi vali ilipi Paulus a li a pameka ovaitaveli vakwao? Eshi va li va talela po oshikando oshitivali Listra, Ikonium naAntiokia, Paulus naBarnabas ova li va “nangeka po ovalumenhu vamwe va ninge ovakulunhuongalo meongalo keshe.” (Oil. 14:21-23) Oshidjemo? Ovalumenhu ovo va li va nangekwa po ova li odjo yehekeleko komaongalo, ngaashi ovakulunhuongalo ve li kunena. Omumwatate wedina Bryant okwa popya a ti: “Eshi nda wanifa eedula 15, tate okwa li a fiya po eumbo, na meme okwa li a kondwa. Onda li ndi udite nda efiwa nonda teka omukumo.” Oshike sha li sha kwafela Bryant e lididimikile efimbo olo lidjuu? Okwa ti: “Omukulunhuongalo, Tony, okwa li ha popi naame pokwoongala nosho yo pomafimbo amwe. Okwa li ha lombwele nge shi na sha naavo va li va taalela omayeleko, nopefimbo opo tuu opo, ova li va hafa. Okwa li a kundafana naame Epsalme 27:10, nokwa li ha popi lwoikando shi na sha naHesekiel, oo a li a longela Jehova noudiinini, nonande xe okwa li e li oshihopaenenwa shii.” Etwomukumo olo ola li la kuma ngahelipi Bryant? Bryant okwa ti: “Etwomukumo lomumwatate Tony ola li la kwafela nge ndi kufe ombinga nomupondo moilonga yefimbo li yadi.” Ovakulunhuongalo, kaleni mwe lilongekida okukwafela ovo va pumbwa “ondjovo yehekeleko,” ngaashi Bryant. — Omayel. 12:25.

6. Ongahelipi Paulus a longifa eendjokonona donghalamwenyo, opo a pameke ovamwaxe?

 ⁶ Paulus okwa li a dimbulukifa ovaitaveli vakwao kutya ‘ongudu inene yeendombwedi’ oya li ya dula okulididimikila omaudjuu a kwata moiti kekwafo laJehova. (Heb. 12:1) Paulus okwa li e udite ko kutya eendjokonona donghalamwenyo daavo ve lididimikila noudiinini omaudjuu oludi keshe monakudiwa, oda li tadi dulu okupa ovamwaxe ouladi noku va kwafela va yandje elitulemo ‘koshilando shaKalunga omunamwenyo.’ (Heb. 12:22) Osho osha faafana nokunena. Olyelye iha pamekwa, ngeenge okwa lesha shi na sha nanghee Jehova a li a kwafela Gideon, Barak, David, Samuel navakwao vahapu? (Heb. 11:32-35) Nongahelipi shi na sha noihopaenenwa yeitavelo yokunena? Keembelewa detu da kula, ohatu yakula alushe eenhumwafo okudja kovamwatate novamwameme, ovo eitavelo lavo la pamekwa konima eshi va lesha ondjokonona yaumwe womovapiya vaJehova ovadiinini vokunena.

7. Oshike to lihongo komayele aPaulus, oo taa hangwa mOvaroma 14:19-21?

⁷ Ohatu ka tunga ovamwatate novamwameme, ngeenge otwa kala hatu xumifa komesho ombili meongalo. Ihatu efa omataleko etu a yoolokafana e tu tukaule, noihatu komangele omaetepo etu, oo a kale e li mondjila, ngeenge itashi nyono omafinamhango Ombiibeli. Natu ka taleni koshihopaenenwa. Eongalo lomuRoma ola li li na Ovajuda nosho yo Ovakriste vomoiwana imwe. Eshi Omhango yaMoses ya li ya kufwa po, omhango i na sha nokulya ashike oikulya yoludi lonhumba kaya li vali tai longo. (Mark. 7:19) Pefimbo opo, Ovakriste Ovajuda vamwe ova li ve udite kutya otava dulu okulya oikulya yoludi keshe. Ofimbo Ovakriste vakwao Ovajuda, ova li ve udite kutya itava dulu okulya oikulya ya tya ngaho. Oshinima osho osha li sha tukaula eongalo. Paulus okwa divilika nghee sha fimana okuxumifa komesho ombili noku i kaleka po, a ti: “Oshiwa okuhalya ombelela, ile okuhanwa omaviinyu ile okuninga oshinima shonhumba ngeenge otashi pundukifa omumwaxo.” (Lesha Ovaroma 14:19-21.) Nomolwaasho Paulus a li a kwafela ovaitaveli vakwao va mone nghee okuhaudafana kwa tya ngaho haku kumu oohandimwe nosho yo eongalo alishe. Okwa li yo a halelela okulundulula eitavelo laye, opo aha pundukife vamwe. (1 Kor. 9:19-22) Nafye ohatu dulu okutungafana nokukaleka po ombili, ngeenge otwa henuka okupitifa komesho oinima oyo tai tu etele ouwa.

8. Paulus okwa li e linyenga ngahelipi, eshi pa li pa holoka onghalo ya kwata moiti, oyo ya li tai dulu okunyona po ombili meongalo?

⁸ Paulus okwa tula po oshihopaenenwa shiwa shokukaleka po ombili naavo itava tu kumwe moinima yonhumba ya kwata moiti. Pashihopaenenwa, vamwe meongalo pefimbo lovayapostoli, ova li va popya kutya ovo vehe fi Ovajuda ove na okupita etanda, tashi dulika opo vaha popilwe mowii kOvajuda. (Gal. 6:12) Paulus okwa li e li omhinge filufilu netaleko la tya ngaho, ashike ponhele a fininike etaleko laye olo li shikulwe, okwa li a undulila oshinima sha tya ngaho kovayapostoli nokovakulunhu vomuJerusalem. (Oil. 15:1, 2) Oshidjemo, etaleko laye ola li la kwafela Ovakriste va kale va hafa nova kale nombili meongalo. — Oil. 15:30, 31.

9. Ongahelipi hatu dulu okushikula oshihopaenenwa shaPaulus?

⁹ Ngeenge opa holoka okuhaudafana kwa kwata moiti, ohatu ka xumifa komesho ombili, mokukonga ewiliko kwaavo Jehova a nangeka po va file oshisho eongalo. Luhapu, ewiliko la kanghamena kOmbiibeli otali dulu okuhangwa moishangomwa yetu, ile momifindalandu odo  da yandjwa kehangano. Ngeenge otwa shikula omalombwelo a tya ngaho, ponhele ashike yokuxumifa komesho etaleko letu vene, kungaho ohatu ka xumifa komesho ombili meongalo.

10. Oshike vali Paulus a li a ninga, opo a xumife komesho ombili meongalo?

¹⁰ Paulus okwa li a xumifa komesho ombili mokudivilika omaukwatya mawa ovamwaxe, ponhele yomaukwatya avo mai. Pashihopaenenwa, pexulilo lonhumwafo oyo a li a shangela Ovaroma, Paulus okwa li a tumbula ovanhu vahapu komadina. Nopeemhito dihapu, okwa li e va popila mouwa, ile a popya omaukwatya avo mawa. Ohatu dulu okuhopaenena Paulus, mokukala hatu popi shi na sha nomaukwatya mawa ovamwatate novamwameme. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka kwafela ovamwatate novamwameme va kale ve na ekwatafano liwa navakwao meongalo nova tungafane pahole.

11. Ongahelipi hatu dulu okuxumifa komesho ombili, ngeenge opa holoka okuhaudafana?

¹¹ Omafimbo amwe, nokuli nOvakriste ovo va pyokoka pamhepo navo otava dulu okuhaudafana, ile va tangune. Osho osha li sha ningilwa Paulus nosho yo kaume kaye kopofingo Barnabas. Ovalumenhu ovo vavali kava li va twa kumwe filufilu meetepo li na sha nokuya naMarkus molweendo lavo loutumwa la ka shikula ko. Osho osha li sha etifa “eenhamanana da kwata moiti pokati kavo” nova li va tukauka. (Oil. 15:37-39) Ashike Paulus, Barnabas naMarkus, ova li va panga vali ombili, osho tashi ulike kutya ova li va lenga ombili nosho yo oukumwe meongalo. Lwanima, Paulus okwa ka popila mouwa Barnabas naMarkus. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10) Nafye ohatu dulu okupongolola po okuhaudafana keshe, oko tashi dulika tu kale tu na navamwe meongalo, nokutwikila okuyandja elitulemo komaukwatya avo mawa. Kungaho, ohatu ka xumifa komesho ombili nosho yo oukumwe. — Ef. 4:3.

12. Eenghalo dimwe dilipi ovamwatate novamwameme va taalela?

¹² Ohatu ka tunga ovamwatate novamwameme, ngeenge otwa pameke eitavelo lavo muJehova. Vamwe ohava shekwa kovapambele, ovo vehe fi eendombwedi, kovanailonga pamwe, ile kovanafikola vakwao. Vamwe otava ungaunga nouyahame wa kwata moiti, ile nomaliudo mai. Ofimbo vamwe natango, ova kala Ovakriste oule weedula dihapu, nova kala va teelela oule wefimbo lile ounyuni ou u xule po. Eenghalo da tya ngaho, otadi dulu okuyeleka eitavelo lOvakriste kunena. Oilyo yeongalo lopefimbo lovayapostoli nayo oya li ya taalela eenghalo da tya ngaho. Mbela Paulus okwa li a ninga po shike, opo a pameke ovamwaxe?

13. Paulus okwa li a kwafela ngahelipi vamwe ovo va li hava shekwa omolweitavelo lavo?

¹³ Paulus okwa li a longifa Omishangwa, opo a tunge eitavelo lovamwaxe. Pashihopaenenwa, Ovakriste Ovajuda otashi dulika va li vehe wete kutya nava nyamukule ngahelipi ovapambele, ovo vehe fi Ovakriste, eshi va li tava komangele kutya elongelokalunga lOshijuda ola fimana li dulife lopaKriste. Kape na omalimbililo, onhumwafo oyo Paulus a li a shangela Ovaheberi oya li ya pameka neenghono Ovakriste ovo. (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Ova li tava dulu okulongifa onghedi yaye yokutomhafana, opo va mweneke ovapataneki vavo. Kunena, ohatu dulu okukwafela ovaitaveli vakwetu, ovo va taalela omasheko, va longife oishangomwa yetu ya kanghamena kOmbiibeli, opo va yelife eitavelo lavo. Nongeenge ovanyasha vetu otava shekwa kofikola, molwaashi va itavela meshito, ohatu dulu oku va kwafela va mone ouyelele moumbo ngaashi Was Life Created? nosho yo Nghee oinima i na omwenyo ye uya po — Omapulo atano a fimanenena, opo va ulike kutya omolwashike  va itavela kutya oinima i na omwenyo oya shitwa.

14. Paulus okwa li a ninga po shike, nonande okwa li e lipyakidila noilonga yokuudifa nosho yo okuhonga?

¹⁴ Paulus okwa li a ladipika ovamwaxe va ulike ohole mokulonga “oilonga iwa.” (Heb. 10:24) Ka li ashike a kwafela ovamwaxe mwaasho a li a popya, ndele nomwaasho a li a ninga. Pashihopaenenwa, eshi ovaitaveli vakwao vomuJudea va li tava dengwa kunakaidi kahalwenya, Paulus okwa li e va tumina oikwafa. (Oil. 11:27-30) Nonande Paulus okwa li e lipyakidila nokuudifa nokuhonga, okwa kala ha kongo eemhito, opo a kwafele ovo ve na omhumbwe yopainiwe. (Gal. 2:10) Kungaho, okwa li a pameka ovamwaxe va kale nelineekelo kutya Jehova ote ke va fila oshisho. Kunena, ngeenge hatu yambe po efimbo letu, eenghono nosho yo ounghulungu, opo tu kwafele mokuyandja oikwafa, nafye ohatu tungu eitavelo lovamwatate novamwameme. Ohatu dulu yo okuninga ngaho, mokukala hatu yandje omayambidido pandjikilile e na sha nokukwafela oilonga yomounyuni aushe. Monghedi oyo nosho yo dimwe vali, ohatu kwafele ovamwatate novamwameme va kale ve lineekela kutya Jehova ke na efiku e va efe nandenande.

15-16. Otu na okuungaunga ngahelipi naavo eitavelo lavo la nghundipala?

¹⁵ Paulus ka li a sholola okukwafela ovo vali ve na eitavelo la nghundipala. Okwa li e va udila olukeno nokwa li ha popi navo nonghenda nosho yo monghedi iwa. (Heb. 6:9; 10:39) Pashihopaenenwa, monhumwafo oyo a li a shangela Ovaheberi, okwa li a longifa lwoikando oitya ngaashi “otwa” ‘nohatu,’ ta ulike kutya, naye yo okwa pumbwa okutula moilonga omayele oo a li a yandja. (Heb. 2:1, 3) Ngaashi Paulus, inatu pumbwa okusholola okukwafela ovo ve na eitavelo la nghundipala. Ponhele yaasho, otwa pumbwa oku va tunga, moku va ulikila kutya otu na ko nasha navo filufilu. Kungaho, ohatu ka  ulika kutya otu va hole. Onghedi omo hatu popi otai ka ningifa eendjovo detu di kale tadi ti sha nokupameka ovapwilikini vetu.

¹⁶ Paulus okwa li a shilipaleka ovamwaxe kutya Jehova ina dimbwa oilonga yavo iwa. (Heb. 10:32-34) Nafye ohatu dulu okuninga oshinima sha faafana, ngeenge hatu yambidida ovaitaveli vakwetu, ovo eitavelo lavo la nghundipala. Ohatu dulu oku va pula ve tu lombwele nghee ve uya moshili, ile tu va ladipike va diladile nghee Jehova e va yambidida monakudiwa. Ohatu dulu okulongifa omhito ya tya ngaho, opo tu va shilipaleke kutya Jehova ina dimbwa ohole oyo va ulika noke na efiku e va dimbwe. (Heb. 6:10; 13:5, 6) Eenghundafana da tya ngaho, otadi dulu okutwa omukumo ovamwatate novamwameme va twikile okulongela Jehova.

17. Otwa pumbwa okutwikila okuxwepopaleka ounghulungu ulipi?

¹⁷ Ngaashi ashike omutungi ha xwepopaleke ounghulungu waye efimbo nefimbo, nafye ohatu dulu okuxwepopala mokutungafana. Ohatu dulu okukwafela vakwetu va kale va pama, opo ve lididimikile omayeleko, moku va lombwela oimoniwa yaavo va dula okulididimika monakudiwa. Ohatu dulu okuxumifa komesho ombili mokupopya omaukwatya avamwe mawa, okulalakanena ombili ngeenge tai nyonwa po nosho yo mokupanga ombili, ngeenge pa holoka okuhaudafana. Ohatu dulu yo okutwikila okutunga eitavelo lovamwatate novamwameme, moku va lombwela nghee oshili yOmbiibeli ya fimana, moku va pa ekwafo lokondadalunde nosho yo mokuyambidida keshe oo a nghundipala pamhepo.

18. Owa tokola toko okuninga shike?

¹⁸ Ovo hava longo moilonga yokutunga omatungo ehangano, ova hafa nova wanenwa. Nafye ohatu dulu okukala twa hafa notwa wanenwa, ngeenge otwa kala hatu kwafele mokukufa ombinga moilonga yokutungafana pamhepo meongalo. Mepingafano nomatungo oovene vene oo haa nyonauka po, oidjemo yoilonga yetu otai kalelele fiyo alushe. Natu kaleni twa tokola toko tu “twikileni okutwaafana omukumo nokutungafana.” — 1 Tes. 5:11.