OSHO osha li sha ningwa mo 1949, omido 60 da pita, ashike ehokololo lange hapo la hovelela opo. Tate, Hendrik, okwa li ha hondjo eenghaku nokwa li yo ha longo moshikunino muDonderen, okamukunda ke li kolundume laDrenthe, muHolanda. Onda dalelwa muHolanda mo 1927, naame omutine womounona vaheyali. Eumbo letu oli li popepi nopate hai kala i yadi ondwi moshitukulwa shokomikandi. Ovashiinda shetu vahapu ova li ovanafaalama nonda li handi hafele onghalamwenyo yomofaalama. Mo 1947, eshi nda li ndi na omido 19, onda li nda udifilwa kombinga yoshili oshikando shotete kumushiinda shetu umwe wedina Theunis Been. Ohandi dimbuluka kutya oshikando shotete eshi nda shakenene naTheunis kanda li ndi mu hole, ndele diva konima yOita Itivali yOunyuni, okwa ka ninga Ondombwedi yaJehova nonda li nda mona kutya oku na omhepo youkaume shi dulife eshi nde mu monene oshikando shotete. Eshi a lundulula oikala yaye osha li sha kuma nge neenghono, nomolwaasho onda li nda pwilikina kuye eshi a li ta lombwele nge kombinga yeudaneko laKalunga li na sha neduparadisa. Onda li nda tambula ko diva oshili notwa ninga omaume opofingo. *

Onda hovela okuudifa muMei 1948 nomomwedi wa ka landula ko, mo 20 Juni, onda ka ninginifwa poshoongalele osho sha li sha ningilwa koUtrecht. Mu-1 Januali 1949, onda li nda hovela okukokola ondjila nonda li nda tuminwa koBorculo, koushilo waHolanda, oko kwa li ku na eongalo linini. Onda li ndi na okweenda eekilometa 130 lwaapo opo ndi ye konhele oyo, nomolwaasho onda li nda tokola okuya nombashikela.  Onda li handi diladila kutya ohandi ende po ashike eevili 6, ndele molwaashi okwa li ku na odula inene nomhepo yoshikungulu, osha pula eevili 12, nokuli nonande onda ka londa meshina oshinano sheekilometa 90. Lwanima onda ka fika komatango peumbo lOndombwedi imwe omo nda ka kala eshi handi kokola ondjila moshitukulwa osho.

Pefimbo opo ovanhu kava li lela ve na oiniwe ihapu molwaashi oita oya hangwa opo ya xulu. Ame onda li ashike ndi na oshuta imwe neembulukweva mbali, ashike oshuta oya li yakula unene, do eembulukweva oda li dixupi unene. Ngaashi nda popya metetekelo, omwedi wotete oo nda li muBorculo onghalo oya li idjuu, ashike Jehova okwa li a nangeka nge noupuna eshi a pa nge ovakonakonimbibeli vahapu. Konima yeemwedi 9, onda ka tuminwa kuAmsterdam.

Nonande onda putukila mofaalama, onde ke lihanga muAmsterdam, odoolopa ei yakula muHolanda. Oukalele owa li tau ende nawa modoolopa oyo. Omwedi wotete onda li nda yandja oishangomwa ihapu i dulife pwaayo nda yandjele moule weemwedi omuwoi da tetekela. Diva onda ka kala ndi na ovakonakonimbibeli vahetatu lwaapo. Konima eshi nda nangekwa po ndi li omupiya weongalo (oo paife ha ifanwa omuunganeki wolutu lovakulunhuongalo), onda li nda pewa oshinakuwanifwa shokuyandja oshipopiwa shomoipafi. Osho osha li shidjuu neenghono kwaame, onghee hano, onda li ndi udite nda pepelelwa eshi nda ka tuminwa keongalo limwe ofimbo efiku lokuyandja oshipopiwa osho inali fika. Ashike kanda li nde shi nongela kutya momido tadi ka landula ko ohandi ka yandja oipopiwa i dulife 5 000.

MuMei 1950, onda li nda tuminwa kuHaarlem, nolwanima onda ka pulwa ndi ninge omupashukilishikandjo. Eshi nde shi uda onda ninga omafiku atatu nda londokwa keemhofi. Onda li nda lombwela omumwatate Robert Winkler, oo a li ha longo koshitaimbelewa, kutya nghi wete nda wana okuwanifa po oshinakuwanifwa osho. Ashike okwa lombwela nge ta ti: “Ove yadeka ashike eembapila. Oto ke lihonga ashike.” Diva konima yaasho, onda li nda deulwa oule womwedi umwe nonda li nda hovela oilonga youpashukilishikandjo. Eshi nda li nda ka talela po eongalo limwe, onda shakena naJanny Taatgen, omukokolindjila omunyasha e hole Jehova neenghono noku na omhepo yeliyambo. Otwa ka hombola naye mo 1955. Ofimbo inandi twikila nehokololo lange, nandi pe Janny omhito a yelife nghee sha enda opo a ninge omukokolindjila nonghee twa kala hatu longo pamwe naye okudja eshi twa hombola.

Janny: Meme okwa ninga Ondombwedi yaJehova mo 1945 eshi nda li ndi na omido 11. Okwa li eshi didilika mo diva kutya osha fimana okukonakona Ombibeli nafye ounona vaye vatatu, ashike tate okwa kala te mu pataneke, nomolwaasho okwa kala ashike he tu hongo ngeenge a dja mo meumbo.

Mo 1950, onda li nda ya koshoongalele shokuHague, naasho osho sha li oshikando shotete handi ongala nEendombwedi. Moshivike sha ka landula ko, onda ka ongala oshikando shotete kOlupale lOuhamba  lomuAssen (Drenthe). Tate okwa li a handukila nge neenghono nokwa ta nge mo meumbo. Meme okwa ti: “Ou shii nale opo to dulu oku ka kala.” Onda li ndi shii kutya ota popi shi na sha novamwatate novamwameme vopamhepo. Tete onda li nda ya ndi ka kale noukwaneumbo umwe wEendombwedi oo wa li hau di popepi nafye, ashike tate natango okwa kala ashike ta shokonona nge, nomolwaasho onda ka tembukila keongalo lokuDeventer (Overijssel), olo la li kokule oshinano sheekilometa 95. Ashike pefimbo opo onda li okaana natango, nomolwaasho epangelo ola li la katukila tate onghatu eshi a ta nge mo meumbo. Oshidjemo, okwa li a lombwela nge ndi alukile keumbo. Nonande tate ina tambula ko oshili, lwanima okwa ka efa nge ndi kale handi i kokwoongala nomomapya.

Diva konima eshi nda alukila keumbo, meme okwa ka vela neenghono nonda li handi longo aame andike oilonga aishe yomeumbo. Ndele nande ongaho, onda twikila okuninga exumokomesho lopamhepo nonda ka ninginifwa mo 1951 eshi nda li ndi na omido 17. Mo 1952, eshi meme a ka veluka, onda li nda kufa oukwafelikokolindjila weemwedi mbali nonda li handi longo pamwe novamwameme ovakokolindjila vatatu. Otwa li hatu kala mokambautu notwa li hatu ka udifa meedolopa mbali domuDrenthe. Onda ka ninga omukokolindjila wondjikilile mo 1953. Konima yomudo umwe, omupashukilishikandjo umwe omunyasha wedina Markus okwa li e uya okutalela po eongalo letu. Otwa ka hombola naye muMei 1955, molwaashi otwa li tu wete kutya ohatu dulu okulongela Jehova nawa tu li ovalihomboli. — Omuud. 4:9-12.

Markus: Konima eshi twa hombola, tete otwa li twa tumwa tu ka kokole ondjila kuVeendam (Groningen). Otwa li hatu kala mokanduda kanininini. Ndele nande ongaho, Janny okwa li a feweka mo nawa nomwa li tamu monika nawa. Onguloshi keshe otwa li tu na okulundulula oshitaafula shetu noipundi yetu ivali inini opo tu dule okunanena po ombete yetu oyo ya longelwa mekuma.

Konima yeemwedi 6, otwa li twa pulwa tu ka ninge ovapashukili ovaendi kuBelgium. Mo 1955, moshilongo osho omwa li ashike ovaudifi 4 000. Paife omuvalu wovaudifi owa hapupala lwomapa a-6. MuFlanders, osho shi li kolundume laBelgium, ovanhu ohava popi elaka la faafana naalo hali popiwa moHolanda. Ashike ongovela yalo oya yooloka ko filufilu kwaai yaali lokoHolanda, onghee hano, potete otwa li tu na okulihonga elaka olo.

Janny: Oilonga yokukala ovapashukili ovaendi oya li tai pula shili omhepo yeliyambo. Otwa li hatu i neembashikela ngeenge hatu ka talela po omaongalo notwa li hatu kala momaumbo ovamwatate novamwameme. Ndele molwaashi katwa li tu na onhele yetu vene yokukala, otwa li hatu kala fiyo Omaandaxa meumbo laao e tu idilila pefimbo letalelepo leongalo lavo, opo nee hatu i keongalo likwao mEtivali. Ashike alushe otwa li hatu tale ko oilonga yetu i li enangeko noupuna la dja kuJehova.

Markus: Pehovelo katwa li tu shii nande omumwatate ile omumwameme umwe momaongalo, ashike ova li ovanalukeno nove hole okuyakula ovaenda. (Heb. 13:2) Oule womido, otwa kala hatu talele po omaongalo ovapopi vOshiholanda muBelgium  lwoikando. Osho osha li she tu etela omanangeko noupuna mahapu. Pashihopaenenwa, otwa li twa shiiva hanga ovamwatate novamwameme aveshe vomoshitukulwa shovapopi vOshiholanda, notwa li tu va hole unene. Otwa mona ovanyasha omafele tava kulu palutu nosho yo pamhepo nove liyapulila Jehova ndele tava pitifa komesho oinima yOuhamba monghalamwenyo yavo. Osha li shihafifa neenghono okumona vahapu vomuvo tava longele Jehova noudiinini moilonga yefimbo li yadi. (3 Joh. 4) Oihopaenenwa ya tya ngaho tai ‘hekeleke’ oye tu kwafela tu twikile okuwanifa po oshinakuwanifwa shetu nomutima aushe. — Rom. 1:12.

Markus: Okudja fiku twa hombola, otwa kala twa hala okuya kOfikola yaGilead. Efiku keshe otwa li hatu lihongo Oshiingilisha oule hanga wovili imwe. Ashike kasha li shipu okulihonga Oshiingilisha momambo, onghee hano, otwa li twa tokola okuya kuEngland pefimbo lefudo letu opo tu ke lideule Oshiingilisha momapya. Lwanima, mo 1963, otwa li twa tuminwa eenhumwafo mbali da dja keembelewa da kula koBrooklyn. Onhumwafo imwe oyange yo ikwao oyaJanny. Monhumwafo yange onda li nda shivwa ndi ye keetundi de likalekelwa koGilead oule weemwedi 10. Eetundi odo oda li unene di na sha nokudeula ovamwatate nokupewa omalombwelo e na sha nehangano. Nomolwaasho, movanafikola 100 ovo va li va shivwa omwa li mwa kwatelwa ovamwatate 82.

Janny: Monhumwafo oyo nda li nda tuminwa efiku olo, onda li nda pulwa ndi dilonge pamwe neilikano ngeenge ohandi dulu okufyaala moBelgium eshi Markus ta i koGilead. Potete oshinima osho osha li sha udifa nge nai. Onda li ndi udite kutya eenghendabala odo nda kala handi ningi opo ndi kale nda wana okuya kofikola oyo Jehova ine di nangeka noupuna. Ndele nande ongaho, onda li nde lidimbulukifa elalakano lOfikola yaGilead kutya olo okukwafela ovo tava i ko va wanife po oilonga yokuudifa onghundana iwa mounyuni aushe. Onghee hano, onda li nda dimina di fyaale po nonda li nda nangekwa po ndi li omukokolindjila e likalekelwa moshilando shedina Ghent, omo twa kala novakokolindjila ve likelekelwa vavali ve na owino, Anna naMaria Colpaert.

Markus: Molwaashi onda li ndi na okuxwepopaleka Oshiingilisha shange, onda li nda shivwa ndi ye koBrooklyn fimbo ku na eemwedi 5 ofikola i hovele. Onda li handi longo moshikondo shOilonga nosho yo shOkutuma Oileshomwa. Okulonga keembelewa da kula nokukwafela mokupakela oishangomwa oyo hai tuminwa koAsia, Europe nokoAmerika lokOlukadi osha kwafela nge ndi kale nda lenga oumwainafana wetu womounyuni aushe. Ohandi dimbuluka unene omumwatate A. H. Macmillan oo a li moshilonga shoutumwa pefimbo lomumwatate Russell. Omumwatate oo okwa li a kulupa noka li vali ha udu ko nawa, ndele ka li ha faula nandenande okwoongala. Osho ihandi shi dimbwa nonde lihonga kutya inatu kwata nandenande okahetengi okwoongala kwopaKriste. — Heb. 10:24, 25, NW.

Janny: Fye naMarkus otwa kala hatu kwatafana lwoikando oshivike keshe. Otwa li twa djuulukwafana neenghono. Ashike Markus okwa kala ta hafele edeulo olo a li ta pewa koGilead ofimbo ame nda li handi hafele shili oukalele wange. Eshi Markus a ka alukila keumbo okudja kOilongo ya Hangana, okwa hanga ndi na ovakonakonimbibeli 17. Okukala twa tukuka oule weemwedi 15 osha li shili eshongo, ashike onda mona kutya Jehova okwe tu nangeka noupuna omolwomaliyambo oo twa ninga. Efiku olo Markus a alukila keumbo odila oya li ya shelelelwa oule weevili donhumba, naashi a fika, otwa li twa papatelafana hatu lili. Okudja opo, inatu tukauka vali.

Markus: Eshi nda aluka koGilead muDesemba 1964 otwa li twa pulwa tu ka longe koBetel. Nonande katwa li tu shii kutya ohatu ka kala ko efimbo li fike peni, inatu ka kala ko efimbo lile. Konima ashike yeemwedi 3, otwa li twa pewa oilonga youpashukili woshitukulwa muFlanders. Eshi ovatumwa va-2, Aalzen naEls Wiegersma va ka tuminwa kuBelgium, ova li va pewa oilonga youpashukili woshitukulwa notwa li twa shuna koBetel oko nda ka longa moshikondo shOilonga. Okudja mo 1968 fiyo 1980 otwa kala hatu pewa oinakuwanifwa i lili noku lili, efimbo limwe ohatu longo moBetel, efimbo limwe ohatu i moilonga youpashukili. Lwanima, mo 1980 fiyo 2005 onda ka ninga vali omupashukili woshitukulwa.

Nonande oinakuwanifwa yetu oya kala tai lunduluka lwoikando, katu na nande efiku twa dimbwile kutya otwe liyapulila Jehova opo tu mu longele nomwenyo aushe. Otwa hafela shili oshinakuwanifwa keshe osho twa li twa pewa, tu na elineekelo kutya elunduluko keshe ola ningwa nelalakano lokuxumifa komesho oinima yOuhamba.

Janny: Onda li nda hafela unene tuu oufembanghenda wokuya naMarkus koBrooklyn mo 1977 nosho yo koPatterson mo 1997 eshi a li a ka pewa edeulo la wedwa po e li oshilyo shokOmitiye yOshitaimbelewa.

Markus: Mo 1982, Janny okwa li a tandwa nokwa li a veluka nawa. Omido 3 da ka landula ko, eongalo lomuLouvain ola li le tu pa okafuleta ke li pombada yOlupale lOuhamba lalo tu kale mo. Osho osha li oshikando shotete tu na onhele yetu vene yokukala konima yomido adishe 30. Ngeenge twa longele oinima yetu mEtivali opo tu ka talele po eongalo lonhumba, onda li ndi na okulonda eetalapa 54, handi i pedu nopombada lwoikando handi tutu omitwalo detu. Lao linene, mo 2002, opa li pa ningwa omalongekido opo tu kale hatu kala mokafuleta ke li pedu. Eshi nda wanifa omido 78, otwa li twa nangekwa po tu li ovakokolindjila ve likalekelwa modoolopa yaLokeren. Otwa hafa neenghono eshi natango tu li ovakokolindjila naashi hatu dulu okuya moukalele efiku keshe.

Janny: Otwa kala moilonga yefimbo li yadi omido 120 adishe kumwe. Otwa wanifilwa oushili weudaneko laJehova olo kutya, ‘ite tu efa’ nonokutya ngeenge otwe mu longele noudiinini ‘itatu pumbwa sha nande.’ — Heb. 13:5; Deut. 2:7.

Markus: Otwe liyapulila Jehova eshi twa li ovanyasha. Nomolwaasho inatu lalakanena nande oinima inene. Otwa kala hatu tambula ko nehalo liwa oshinakuwanifwa keshe hatu pewa molwaashi otwa itavela filufilu kutya eshi sha fimana hapo opo hatu longele ile oilonga oyo hatu longo, ndele oyoo hatu longele.