Pefimbo laJohannes Omuninginifi, ‘ovanhu ova li va teelela ndele aveshe va diladila momitima davo, Johannes shiimba oye Kristus.’ (Luk. 3:15) Mbela omolwashike Ovajuda va li va teelela Messias a holoke pefimbo opo? Ope na omatomheno mahapu.

Eshi Jesus a dalwa, omweengeli waJehova okwa li a holokela ovafita ovo va li tava lifa oimuna yavo moixwa popepi naBetlehem. Omweengeli okwe va hepaululila a ti: “Onena tuu eli mwa dalelwa Omukulili moshilando shaDavid, Oye tuu ou Kristus Omwene.” (Luk. 2:8-11) Konima yaasho, omweengeli okwa waiminwa ‘kongudu inene yovakwaita vomeulu, nova hambelela Kalunga tava ti: * Efimano laKalunga mokombadambada nombili kombada yedu movanhu e va hokwa.’ — Luk. 2:13, 14.

Eshiivifo olo ola li la kuma neenghono ovafita voimuna ovo ovalininipiki. Ova ya meendelelo kuBetlehem, ndele eshi va mona Josef naMaria nokaana Jesus, “ova hepaulula apeshe eendjovo odo ve di lombwelelwa okaana aka.” Oshidjemo, ‘aveshe ava ve di uda ova kuminwa odo ve di hepaululilwa kovafita.’ (Luk. 2:17, 18) Outumbulilo “aveshe ovo ve di uda” otau ulike kutya ovafita voimuna kava li ashike va hepaululila Josef naMaria ndele ova hepaululila yo vamwe. Ndele ovafita eshi va shuna keumbo ova kala “nokuhambelela nokufimaneka Kalunga omolwaaishe ei ve i uda nove i mona, ngaashi va lombwelwa.” (Luk. 2:20) Ashike ovafita ovo kava li va ngungunina onghundana iwa oyo va uda i na sha naKristus.

Eshi Maria a li a eta omonamati woshiveli kuJerusalem opo e mu yandje kuJehova ngaashi sha li sha ufwa momhango yaMoses, omuprofeti Anna ‘okwa hambelela Kalunga nokwe ka hepaulula kuaveshe ovo va teelela ekulilo laJerusalem.’ (Luk. 2:36-38; Ex. 13:12) Onghee hano, onghundana i na sha nokuholoka kwaMessias oya kala nokutandavela.

Lwanima, “ovanongo vokoushilo ve uya kuJerusalem, ndee tava ti: Ohamba yOvajuda, ya dalwa paife, oi li peni? Osheshi onyofi yayo otwe i mona koushilo, notwe uya okulinyongamena kuyo.” (Mat. 2:1, 2) ‘Ndele ohamba Herodes eshi ye shi uda, oya haluka nOvajerusalem aveshe pamwe nayo. Ndele ye okwa ongela ovapristeri ovakulunhu aveshe novanongo vomishangwa vomoshilongo ashishe, nokwe va pula shili, Kristus ota dalelwa peni.’ (Mat. 2:3, 4) Opo nee ovanhu vahapu  ova kala va didilika kutya: Messias oo a li a udanekwa okwe uya. *

Lukas 3:15, oo a tofwa mo pehovelo okwa ulika kutya Ovajuda vamwe ova li tave lipula kutya Johannes omuninginifi otashi dulika oye Kristus. Onghee hano, Johannes okwa li a tomha ediladilo olo eshi a ti: ‘Ou ta di konima yange, oku dule nge eenghono, ame inandi wana nande oku mu humbatela eenghaku daye. Oye te mu ninginifa nomhepo iyapuki nomundilo.’ (Mat. 3:11, yelekanifa no-NW.) Osho Johannes a li a popya nelininipiko oshi na okukala sha li sha pameka ovo va li va teelela Messias.

Mbela Ovajuda vomefelemudo lotete ova li va valula efimbo olo Messias a li ta ka holoka she likolelela kexunganeko loivikemido 70 olo li li muDaniel 9:24-27? Otashi dulika osho shi li ngaho ndele kape na naanaa oumbangi. Oushili oyoo kutya, opa li omafatululo taa kondjifafana e na sha noivikemido 70 pefimbo laJesus noitaa tu kumwe neudeko olo tu na kunena. *

O-Essenes oyo ya kala ya shiivika apeshe i li oshimhanga shOvajuda ovalikaleli, oya li ya honga kutya otapa ka holoka ooMessias vavali lwopexulilo lomido 490, ashike katu na oushili kutya oya li ya kanghamekela evalulo layo kexunganeko laDaniel. Ndele nonande osho ya li ya ninga, oshidjuu okudiladila kutya ongahelipi Ovajuda aveshe va li tava dulu okunwefwa mo kevalulo longudu oyo ye likalela.

Mefelemudo etivali O.P., Ovajuda vamwe ova li va itavela kutya oivikemido 70 oya hovela pehanauno lotembeli yotete mo 607 K.O.P. fiyo okehanauno lotembeli onhivali mo 70 O.P., ofimbo vamwe va li va kwatakanifa ewanifo lexunganeko nefimbo lOvamakabii vomefelemudo etivali K.O.P. Onghee hano, kapa li etwokumwe la yela langhee oivikemido 70 i na okuvalulwa.

Ngeenge efimbo loivikemido 70 ola li la udiwa ko nawa mefelemudo lotete O.P., vamwe otashi dulika va diladile kutya ovayapostoli nosho yo Ovakriste vakwao vomefelemudo lotete ngeno ove shi tala ko shi li oumbangi kutya Messias okwa li e uya pefimbo opo e li Jesus Kristus. Ashike kape na oumbangi oo tau ulike kutya Ovakriste votete osho va li va ninga.

Ope na vali oshinima shimwe shididilikwedi. Ovashangi vOmavangeli luhapu ohava ulike kutya omaxunganeko amwe oo taa hangwa momishangwa dOshiheberi okwa li a wanifilwa muJesus Kristus. (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) Ashike nande ongaho, kape na nande oumwe womuvo a kwatakanifa okuholoka kwaJesus kombada yedu nexunganeko loivikemido 70.

Oku shi ngonga pauxupi: Itatu dulu okushilipaleka kutya ovanhu vopefimbo laJesus ova li ve udite ko exunganeko loivikemido 70. Onghee hano, Omavangeli otaa holola omatomheno amwe vali eshi okuudiwa ko kutya omolwashike ovanhu va li va ‘teelela’ Messias.