1-زەرتتەۋ ماقالاسى
«ەش ابىرجىما، مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن»
«ەش قورىقپا، مەن ساعان جار بولامىن. ەش ابىرجىما، مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن. مەن سەنى نىعايتامىن، ساعان كومەكتەسەمىن» (يشايا 41:10).
7-ٵن ەحوبا — ٴبىزدىڭ پانامىز
اڭداتپا *
1، 2. ا) يشايا 41:10 داعى سوزدەر يوشيكو باۋىرلاسقا قالاي كومەكتەستى؟ ٵ) ەحوبا بۇل سوزدەردى تاعى كىمدەر ٷشىن ساقتاپ كەلدى؟
جىلدار بويى ادال بولىپ كەلە جاتقان يوشيكو ەسىمدى ايەل باۋىرلاسىمىز دارىگەرىنەن سۋىق حابار ەستىدى. ونىڭ ٶمىر سۇرۋىنە بىرنەشە اي عانا قالىپتى. يوشيكو نە سەزىندى؟ ول يشايا 41:10 داعى (وقىڭىز) سۇيىكتى سوزدەرىن ەسكە الدى. سوسىن دارىگەرگە سابىرلى ۇنمەن ەش قورىقپايتىنىن، ەحوبا ونىڭ قولىنان ۇستاپ تۇرعانىن ايتتى *. سول تارماقتاعى جىلى سوزدەردىڭ ارقاسىندا اياۋلى باۋىرلاسىمىز يوشيكو ەحوباعا بار جان دۇنيەسىمەن سەنىم ارتتى. بۇل تارماق باسىمىزعا قارا بۇلت ۇيىرىلگەندە بىزگە دە سابىر ساقتاۋعا كومەك بولا الادى. قالاي ەكەنىن جاقسىراق ٴتۇسىنۋ ٷشىن، الدىمەن، قۇداي بۇل حاباردى يشاياعا نە ٷشىن جازدىرعانىنا توقتالىپ وتەيىك.
2 و باستا ەحوبا بۇل سوزدەردى بابىلعا ايدالاتىن ەۆرەيلەرگە جۇبانىش بولسىن دەپ جازدىرعان ەدى. ال كەيىن بۇل حاباردى سول ۋاقىتتان بەرگى بارلىق قىزمەتشىلەرى ٷشىن ساقتاپ كەلدى (يشايا 40:8؛ ريم. 15:4). بۇگىندەگى «ەرەكشە قيىن ۋاقىتتا» ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقان بىزدەرگە يشاياداعى وسى جىگەرلى سوزدەر قاجەت-اق (ٴتىم. 2-ح. 3:1).
3. ا) 2019-جىلدىڭ تارماعى رەتىندە تاڭدالعان يشايا 41:10 دا قانداي ۋادەلەر بار؟ ٵ) بۇل ۋادەلەر بىزگە نە سەبەپتى قاجەت؟
3 بۇل ماقالادا يشايا 41:10 داعى ەحوبانىڭ سەنىمىمىزدى قايرايتىن ٷش ۋادەسىنە * نازار اۋدارىلادى: 1) ەحوبا بىزگە جار بولادى؛ 2) ول ٴبىزدىڭ قۇدايىمىز؛ 3) ول بىزگە كومەكتەسەدى. قۇدايدىڭ وسى ۋادەلەرىن بىلگەنىمىز جاقسى. سەبەبى يوشيكو سياقتى ٴبىز دە ومىردىڭ اساۋ اعىستارىنا كەزىگەمىز. بۇل ازداي، دۇنيەدەگى قيىندىقتار دا جۇدىرىق بولىپ ٴتييۋى مۇمكىن. ىقپالى زور ۇكىمەتتەردىڭ تاراپىنان قارسىلىق كورىپ جاتقان باۋىرلاستار دا بار. ەندەشە، جىگەر بەرەر وسى ٷش ۋادەگە جەكە-جەكە توقتالايىق.
«مەن ساعان جار بولامىن»
4. ا) ٴبىز قاراستىراتىن ٴبىرىنشى ۋادە قانداي؟ (سىلتەمەنى قاراڭىز.) ٵ) ەحوبانىڭ بىزگە دەگەن سەزىمدەرى نەدەن كورىنەدى؟ ب) ەحوبانىڭ سوزدەرى سىزگە قالاي اسەر ەتتى؟
4 ەحوبا الدىمەن ٴبىزدى: «ەش قورىقپا، مەن ساعان جار بولامىن»،— دەپ جۇباتادى *. ول بىزگە بار نازارىن سالادى، بىزگە جىلى سەزىمدەرىن بىلدىرەدى. وسىلاي ول بىزگە جار بولىپ وتىر. ەحوبانىڭ بىزگە دەگەن ايالى سەزىمدەرىن مىنا سوزدەرىنەن بىلەمىز: «سەن ماعان قىمباتسىڭ، قادىرلىسىڭ. سوندىقتان مەن سەنى جاقسى كورەمىن» (يشايا 43:4). عالامداعى ەشبىر جويقىن كۇش ونىڭ قىزمەتشىلەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن سۋىتا المايدى. ونىڭ بىزگە دەگەن ادالدىعى ەش شايقالمايدى (يشايا 54:10). ەحوبانىڭ وسىنداي ماحابباتى مەن دوستىعى بىزگە باتىلدىق دارىتادى. ول دوسى ىبىرامعا، ياكي ىبىرايىمعا: «قورىقپا، ىبىرام. مەن سەنىڭ قالقانىڭمىن»،— دەگەن (مۇس. 1-ج. 15:1). ەحوبا ىبىرايىمدى قالاي قورعاعان بولسا، ٴبىزدى دە ٴدال سولاي قورعايدى.
ەحوبانىڭ دەمەۋىمەن «وزەندەي» نە «وتتاي» قيىندىقتاردان وتە الامىز (5، 6-ابزاستى قاراڭىز) *
5، 6. ا) ەحوبا ٴبىزدى ٶز قيىندىقتارىمىزدا كومەكسىز قالدىرمايتىنىنا نەلىكتەن سەنىمدىمىز؟ ٵ) يوشيكونىڭ مىسالىنان نە تۇيەمىز؟
5 ٴبىز ەحوبانىڭ ٶز قيىندىقتارىمىزدا كومەكسىز قالدىرمايتىنىنا سەنىمدىمىز. سەبەبى ول حالقىنا مىناداي ۋادە بەرگەن: «سۋدان وتكەنىڭدە، مەن سەنىمەن بىرگە بولامىن، وزەندەردەن وتكەنىڭدە، سۋ استىندا قالمايسىڭ. وت اراسىنان وتكەنىڭدە، كۇيمەيسىڭ، سەنى جالىن دا شارپىمايدى» (يشايا 43:2). وسى سوزدەردىڭ مانىنە تەرەڭ ٷڭىلىپ كورەيىك.
6 ەحوبا ومىردىڭ تاۋقىمەتىنەن ارىلتۋدى ۋادە ەتپەگەن. ٴبىراق ول «وزەندەي» قيىندىقتاردىڭ ٴبىزدى تۇڭعيىققا باتىرىپ، «وتتاي» سىناقتاردىڭ وڭالماستاي زيان اكەلۋىنە جول بەرمەيدى. ول ومىردىڭ اشتى-تۇشىسىنان بىرگە «ٶتىپ»، قاسىمىزدا بولۋدى سەرت ەتەدى. ٴتىپتى ولىممەن بەتپە-بەت كەلسەك تە، مىنسىزدىكتەن تايماۋ ٷشىن ەحوبا ىشىمىزدەگى ۇرەيدى باسا الادى (يشايا 41:13). يوشيكو باۋىرلاس — سونىڭ دالەلى. ونىڭ قىزى بىلاي دەيدى: «ٴبىز انامىزدىڭ سابىرلىعىن كورىپ قايران قالدىق. ەحوبا وعان جانتىنىشتىعىن بەرگەنى ايقىن كورىنىپ تۇردى. انامىز ولە-ولگەنشە مەدبيكەلەر مەن باسقا ناۋقاستارعا ەحوبا تۋرالى، ونىڭ ۋادەلەرى تۋرالى ايتتى». يوشيكونىڭ ۇلگىسى نەنى ايان ەتەدى؟ ەحوبانىڭ «مەن ساعان جار بولامىن» دەگەن ۋادەسىنە سەنسەك، ٵربىرىمىز باتىل دا قۋاتتى بولىپ، قيىندىققا يىلمەيمىز.
«مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن»
7، 8. ا) ەحوبانىڭ ەكىنشى ۋادەسى قانداي جانە «ابىرجۋ» دەگەن نەنى بىلدىرەدى؟ ٵ) نەلىكتەن ەحوبا قۇلدىقتاعى ەۆرەيلەرگە: «ەش ابىرجىماڭدار»،— دەدى؟ ب) يشايا 46:3، 4 تەگى قاي سوزدەر مازاسىز حالىقتىڭ جۇرەگىن ورنىقتىردى؟
7 يشايانىڭ كىتابىنداعى ەكىنشى ۋادەگە نازار بۇرايىق: «ەش ابىرجىما، مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن». بۇل جەردەگى «ابىرجۋ» ٴسوزى نەنى بىلدىرەدى؟ ٴتۇپنۇسقا تىلىندە «ابىرجۋ» دەگەندە بەلگىسىز ٴبىر قاۋىپتەن قورقىپ، ارتقا قايتا-قايتا جالتاقتاي بەرۋدى نەمەسە قاۋىپتى جاعدايدا قالعان ادامداي دۇرلىگۋدى ايتقىسى كەلگەن.
8 ەحوبا بابىلعا ايدالاتىن ەۆرەيلەرگە نەگە «ەش ابىرجىما» دەپ ايتتى؟ ويتكەنى سول ەلدىڭ تۇرعىندارىن ۇرەي بيلەيتىنىن بىلگەن. ولاردىڭ ۇرەيلەنۋىنە نە سەبەپ بولماق؟ 70 جىلدىق بوداندىقتىڭ سوڭىنا تامان ميدو-پەرسيانىڭ قۋاتتى اسكەرى بابىلعا قارسى اتتانباق ەدى. ەحوبا وسى اسكەر ارقىلى ٶز حالقىن قۇلدىقتان ازات ەتۋدى ماقسات ەتكەن بولاتىن (يشايا 41:2—4). جاۋلارى تاياپ كەلگەندە، بابىلدىقتار مەن ەلدىڭ باسقا دا تۇرعىندارى ٴبىر-ٴبىرىن: «بەرىك بول!»— دەپ باتىلداندىردى. وزدەرىن امان ساقتاپ قالا ما دەپ كوپتەپ پۇتتار جاسادى (يشايا 41:5—7). وسى كەزدە ەحوبانىڭ ايتىپ كەتكەن سوزدەرى قۇلدىقتا جۇرگەن ەۆرەيلەردىڭ مازاسىز جۇرەكتەرىن ورنىقتىردى. ول يشايا ارقىلى: «ال سەن، ۋا، يسرايل، مەنىڭ قىزمەتشىمسىڭ... ەش ابىرجىما، مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن»،— دەگەن ەدى (يشايا 41:8—10). ەحوبا «مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن» دەۋىمەن ادال قىزمەتشىلەرىن ۇمىتپاعانىن ايتقىسى كەلدى. ول ٵلى دە ولاردىڭ قۇدايى، ال ولار ونىڭ حالقى ەدى. ەحوبانىڭ «سەندەردى قولداپ قۇتقارامىن» دەگەن ۋادەسى قۇلدىقتاعى حالقىنىڭ رۋحىن ٴبىر كوتەرىپ تاستادى (يشايا 46:3، 4 وقىڭىز).
9، 10. نەگە ۇرەيلەنۋدىڭ قاجەتى جوق؟ مىسال كەلتىرىڭىز.
9 ادامدار دۇنيەدەگى احۋالدىڭ ناشارلاپ بارا جاتقانىنا ەشقاشان قازىرگىدەي ۇرەيلەنگەن ەمەس. ارينە، سول قيىندىقتار ٴبىزدىڭ دە باسىمىزعا ٴتۇسىپ جاتادى. ٴبىراق بىزگە سونشالىقتى ۇرەيلەنۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى ەحوبا بىزگە: «مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن»،— دەپ جاتىر. نەگە بۇل سوزدەر سابىر ساقتاۋعا كەلەلى سەبەپ بولىپ تابىلادى؟
10 ٴبىر مىسال كەلتىرەيىك. جەڭىس پەن باعدات ەسىمدى ەكى جولاۋشى ۇشاقتا كەلە جاتىر دەلىك. ۇشاق سۇراپىل داۋىلعا تاپ بولىپ، شايقالا باستايدى. سوندا: «بەلدىكتەرىڭىزدى تاعىپ الىڭىزدار. قازىر تۋربۋلەنتتىك ايماقتان وتەمىز»،— دەگەن حابارلاندىرۋ جاسالادى. جەڭىس بەيمازا كۇيگە تۇسەدى. ارتىنشا: «ەش ابىرجىماڭىزدار، سويلەپ تۇرعان — ۇشقىشتارىڭىز»،— دەگەن داۋىس ەستىلەدى. سول كەزدە جەڭىس باسىن شايقاپ: «قالاي ابىرجىمايسىڭ؟!»— دەپ سەنىمسىزدىك بىلدىرەدى. قاراسا، باعدات ەش ۋايىمداماي وتىر ەكەن. «نەگە قورىقپاي وتىرسىڭ؟»— دەپ سۇراپ ەدى، باعدات كۇلىمدەپ: «ويتكەنى ۇشقىشتى جاقسى تانيمىن. ول — مەنىڭ اكەم!»— دەپ جاۋاپ بەردى. سوسىن: «اكەم تۋرالى ايتىپ بەرەيىن بە؟ ونىڭ قانداي ۇشقىش ەكەنىن بىلگەندە، سەنىڭ دە قورقىنىشىڭ سەيىلەدى»،— دەدى.
11. ەكى جولاۋشى جايلى مىسالمەن نە جەتكىزگىمىز كەلدى؟
11 ەكى جولاۋشى جايلى مىسالمەن نە جەتكىزگىمىز كەلدى؟ ٴبىز باعدات سياقتى ەش ۋايىمعا بەرىلمەيمىز، ويتكەنى اكەمىز ەحوبانى جاقسى تانيمىز. سوڭعى كۇندەرى قيىندىقتار سۇراپىل داۋىلداي سوققاندا، ول ٴبىزدى امان-ەسەن الىپ شىعاتىنىن بىلەمىز (يشايا 35:4). ادامداردىڭ ۇرەيدەن ەسى شىعىپ جاتقاندا، ٴبىز ەحوباعا سەنىم ارتقاندىقتان، جانىمىز دامىل تابادى (يشايا 30:15). سونىمەن قاتار باعداتقا ەلىكتەپ، قۇدايعا نەلىكتەن سەنىم ارتاتىنىمىزدى وزگە ادامدارعا تۇسىندىرەمىز. سوندا ولار دا كەز كەلگەن قيىندىقتا ەحوبانىڭ قولدايتىنىنا سەنىم بىلدىرەدى.
«مەن سەنى نىعايتامىن، ساعان كومەكتەسەمىن»
12. ا) ەحوبانىڭ ٷشىنشى ۋادەسى قانداي؟ ٵ) «قۇدىرەتىمەن بيلىك ەتەدى» دەگەن ٴسوز قانداي شىندىقتى ايقىن ەتەدى؟
12 ەحوبانىڭ ٷشىنشى ۋادەسى: «مەن سەنى نىعايتامىن، ساعان كومەكتەسەمىن». يشايا وسى سوزدەردىڭ الدىندا ەحوبا حالقىن قالاي نىعايتاتىنىن ايتىپ: «ەحوبا زور كۇشىمەن كەلەدى، قۇدىرەتىمەن بيلىك ەتەدى»،— دەپ جازعان بولاتىن (يشايا 40:10). «قۇدىرەتىمەن بيلىك ەتەدى» دەگەن ٴسوز ەحوبانىڭ قۇدىرەتتى پاتشا ەكەنىن ەسىمىزگە سالادى. ول تولاستامايتىن زور كۇشىمەن ەجەلدەگى قىزمەتشىلەرىن قالاي قولداپ قورعاسا، بۇگىندە دە وزىنە سەنەتىندەردى ٴدال سولاي قورعايدى (مۇس. 5-ج. 1:30، 31؛ يشايا 43:10).
ەحوبانىڭ قۋاتتى قولىن ەشقانداي قارۋ جەڭە المايدى (12—16 ابزاستاردى قاراڭىز) *
13. ا) ەحوبا اسىرەسە قاي جاعدايدا «مەن سەنى نىعايتامىن» دەگەن ۋادەسىندە تۇرادى؟ ٵ) ەحوبانىڭ قانداي كەپىلدىگى ٴبىزدى نىعايتىپ، سەنىمدىلىك بەرەدى؟
13 جاۋلار جاعادان العاندا، ەحوبا «مەن سەنى نىعايتامىن» دەگەن ۋادەسىندە تۇراتىنى ەرەكشە بايقالادى. دۇنيەنىڭ كەي جەرلەرىندە جاۋلارىمىز ىسىمىزگە تيىم سالۋ ٷشىن يا ۋاعىز ٸسىن توقتاتۋ ٷشىن توقتاماستان ارەكەت ەتىپ جاتىر. بۇنداي قارسىلىقتارىنا ٴبىز تىم ۇرەيلەنىپ جاتپايمىز. ويتكەنى ٴبىزدى نىعايتاتىن، بىزگە سەنىمدىلىك بەرەتىن ەحوبانىڭ ٴبىر كەپىلدىگى بار. بۇل — «ساعان قارسى جاسالعان ەشبىر قارۋ جەڭىسكە جەتپەيدى» دەگەن ۋادەسى (يشايا 54:17). وسى سوزدەر ٷش ماڭىزدى اقيقاتتى ەسىمىزگە سالادى.
14. قۇدايدىڭ قارسىلاستارى بىزگە شابۋىلداپ جاتقانىنا نەگە تاڭعالماۋىمىز كەرەك؟
14 بىرىنشىدەن، ٴماسىحتىڭ ٸزباسارلارى بولعاندىقتان، ادامدار ٴبىزدى جەك كورەدى (مات. 10:22). يسا سوڭعى كۇندەرى شاكىرتتەرى قاتتى قۋعىندالاتىنىن الدىن الا ايتىپ كەتكەن (مات. 24:9؛ جوح. 15:20). ەكىنشىدەن، يشايا پايعامبار جاۋلارىمىز جەك كورىپ قانا قويماي، بىزگە قارسى ٴتۇرلى قارۋ قولداناتىنىن ايتتى. بۇل قارۋلارعا قيتۇرقى جولمەن الداۋ، جالعان جالا جابۋ جانە اياۋسىز قۋعىنداۋ جاتادى (مات. 5:11). وسىنداي قارۋلارمەن بىزگە قارسى كۇرەسەتىن جاۋلارىمىزعا ەحوبا بوگەت بولمايدى (ەفەس. 6:12؛ ايان 12:17). ٴبىراق بىزگە قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. نەگە دەيتىن شىعارسىز؟
15، 16. ا) ەستە ۇستاۋىمىز كەرەك ٷشىنشى اقيقات قانداي، ٵرى يشايا 25:4، 5 مۇنى قالاي راستايدى؟ ٵ) يشايا 41:11، 12 گە ساي، بىزبەن جاۋلاساتىنداردىڭ اقىرى قانداي بولادى؟
15 ەسىمىزدە ۇستارلىق ٷشىنشى اقيقات — ەحوبا بىزگە قارسى جاسالعان «ەشبىر قارۋدىڭ جەڭىسكە جەتپەيتىنىن» ايتتى. قابىرعا داۋىلدان قورعايتىنداي، ەحوبا ٴبىزدى «وزبىرلاردىڭ دەمىنەن» ساقتايدى (يشايا 25:4، 5 وقىڭىز). ەشبىر جاۋىمىز بىزگە ماڭگىلىككە جالعاساتىن جاماندىق جاساي المايدى (يشايا 65:17).
16 ەحوبا وزىنە دەگەن سەنىمىمىزدى نىعايتۋ ٷشىن، بىزگە «قاھارلانعانداردى» تۇبىندە نە كۇتىپ تۇرعانىن دا اشتى (يشايا 41:11، 12 وقىڭىز). قانداي كۇشپەن جاۋلاسپاسىن، شابۋىلدارىن قالاي ۇدەتپەسىن، ٴبارىنىڭ اقىرى بىردەي بولادى: قۇدايدىڭ جاۋلارى تۇگەلىمەن «قۇرىپ جوق بولادى».
ەحوباعا كوبىرەك سەنىم ارتايىق
ەحوبا جايىندا كيەلى كىتاپتان ٴجيى وقىپ تۇرساق، وعان كوبىرەك سەنىم ارتاتىن بولامىز (17، 18-ابزاستى قاراڭىز) *
17، 18. ا) جازبالاردى وقۋ قۇدايعا دەگەن سەنىمىمىزدى قالاي ارتتىرادى؟ ٴتۇسىندىرىپ بەرىڭىز. ٵ) 2019-جىلدىڭ تارماعى تۋرالى وي جۇگىرتۋدىڭ قانداي كومەگى بار؟
17 ەحوباعا كوبىرەك سەنىم ارتۋ ٷشىن وعان جاقىن بولا ٴتۇسۋىمىز قاجەت. مۇنىڭ جالعىز جولى — جازبالاردى مۇقيات وقىپ، سول مالىمەت جايىندا تەرەڭ وي قوزعاۋ. كيەلى جازبالار ەحوبا بۇرىنىراقتا حالقىن قالاي قورعاعانى جايىندا سەنىمدى مالىمەتكە باي. بۇلار قۇدايدىڭ ٴبىزدى قازىرگى كەزدە دە قامقورلايتىنىنا سەنىمدىلىك بەرەدى.
18 ەحوبا ٴبىزدى قالاي قامقورلايتىنىن يشايا قانداي سوزدەرمەن سيپاتتاعانىنا كوڭىل بولەيىكشى. ول ەحوبانى باعۋشىعا، ال قىزمەتشىلەرىن قوزىلارعا تەڭەدى. يشايا ەحوبانى: «قوزىلارىن ٶزى جيناپ، قولىنا الىپ، باۋىرىنا باسىپ جۇرەدى»،— دەپ كوركەم تىلمەن سۋرەتتەدى (يشايا 40:11). ەحوبا ٴبىزدى قۋاتتى قولىمەن قۇشاقتاپ تۇرعانىن سەزىنە بىلسەك، جانىمىز جاي تاۋىپ، قاۋىپسىز بولامىز. قيىندىقتار تۋىپ جاتسا دا، جانتىنىشتىعىن ساقتاي الۋىمىز ٷشىن، ادال دا اقىلدى قۇل 2019-جىلدىڭ تارماعى ەتىپ يشايا 41:10 داعى «ەش ابىرجىما، مەن سەنىڭ قۇدايىڭمىن» دەگەن سوزدەردى تاڭدادى. بويعا جىگەر قۇياتىن وسى سوزدەر جايىندا ويلانىپ-تولعانىڭىز. بۇل ٴسىزدى ىلگەرىدەگى قيىندىقتارعا تايسالماي توتەپ بەرۋگە دايىندايدى.
38-ٵن قۇداي ساعان كۇش بەرەدى
^ 5-ابزاس 2019-جىل ٷشىن تاڭدالعان تارماقتا مىنا دۇنيەدەگى، ٶز ومىرىمىزدەگى جاعداي ۋشىعىپ كەتسە دە، سابىرلىق ساقتاي الاتىنىمىزدىڭ ٷش سەبەبى جازىلعان. بۇل ماقالا وسى سەبەپتەرگە كوڭىل بولە وتىرىپ، ٴبىزدى تىم ابىرجىماۋعا، ونىڭ ورنىنا، ەحوباعا كوبىرەك سەنۋگە شاقىرادى. جىلدىق تارماق جايىندا وي جۇگىرتىڭىز. ونى جاتتاپ الىڭىز. ول سىزگە الداعى قيىندىقتاردى مويىماي قارسى الۋعا كومەكتەسەدى.
^ 1-ابزاس 2016-جىل، شىلدە ايىنداعى «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» 28-بەتىن (حانزۇشا) قاراڭىز.
^ 3-ابزاس ٴسوز ٴمانى: ەحوبانىڭ ۋادەسى — ٴبىر جايتتىڭ شىنىمەن ورىندالعالى جاتقانى تۋرالى ايتقان حاق ٴسوزى. ەحوبانىڭ ۋادەلەرى بىزگە ومىردىڭ اۋىر كەزەڭدەرىندە ۋايىمعا تىم بەرىلىپ كەتپەۋگە كومەكتەسەدى.
^ 4-ابزاس «قورىقپا» دەگەن ٴسوز يشايا 41:10، 13، 14 تە ٷش رەت قايتالانادى. سونداي-اق بىرنەشە رەت ەحوبا «مەن» دەپ سويلەيدى. ول يشاياعا «مەن» دەگەن ەسىمدىكتى نەگە كوپ رەت جازدىردى؟ ٴبىر ماڭىزدى شىندىقتى دارالاۋ ٷشىن: ەحوباعا سەنىم ارتساق قانا، قورقىنىشىمىزدى باسا الامىز.
^ 52-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جۇمىستا، دەنساۋلىقپەن بايلانىستى، قىزمەتتە جانە مەكتەپتە سىناققا كەزىگۋى.
^ 54-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ۇيدە ٶتىپ جاتقان كەزدەسۋگە ساقشىلار باسا كوكتەپ كىردى، ٴبىراق باۋىرلاستار دۇرلىگىپ جاتقان جوق.
^ 56-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: وتباسىلىق عيبادات توزىمدىلىگىمىزدى قايرايدى.
