كيىمىڭىز قۇدايدى دارىپتەي مە؟
«ٴبارىن قۇدايدى دارىپتەۋ ٷشىن ىستەڭدەر!» (قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:31).
اندەر: 34، 61
1، 2. نەگە ەحوبا كۋاگەرلەرى ادەپتى كيىنۋگە تىرىسادى؟ (ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
نيدەرلاند گازەتىندە وزدەرىنىڭ ٴبىر جيىنىندا باس قوسقان شىركەۋ ٴدىنباسىلارى جايلى: «كوبىسىنىڭ كۇندەلىكتى كيەتىن كيىممەن كەلگەنى بايقالادى، اسىرەسە كۇن ىستىقتا»،— دەپ جازىلدى. سونداي-اق وندا: «الايدا ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ كونگرەستەرىندە مۇلدەم باسقاشا... جىگىتتەر مەن ەر كىسىلەر كوستيۋم-شالبار كيىپ، گالستۋك تاعادى، ال قىزدار مەن ايەلدەر ۇزىندىعى جاقسى، ايتسە دە ٴساندى بەلدەمشە كيەدى»— دەپ مالىمدەلدى. ٴيا، ەحوبا كۋاگەرلەرى «قاراپايىم دا ەستى بولىپ، جاراسىمدى كيىنگەندەرى» ٷشىن جانە «قۇدايعا شىن بەرىلگەنمىن دەيتىن [ادامدارعا] لايىق» سىرت كورىنىسى ٷشىن ٴجيى ماقتاۋ سوزدەر ەستيدى (تىموتەگە 1-حات 2:9، 10). ەلشى پاۋىل مۇندا ايەلدەر تۋرالى ايتقانمەن، بۇل پرينسيپ ٴماسىحشى ەر ادامدارعا دا قاتىستى.
2 ادەپتى كيىنۋ ەحوبانىڭ حالقى رەتىندە ٶزىمىز ٷشىن دە، ٴبىز عيبادات ەتەتىن قۇداي ٷشىن دە وتە ماڭىزدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:21). الەمنىڭ يەسى ەحوبا ٶز قىزمەتشىلەرىنىڭ كيىم كيىسىنە قاتىستى تالاپتار قويعانى جازبالاردان انىق كورىنەدى. سوندىقتان ٴبىز تەك ٶزىمىز قالاعانداي عانا ەمەس، الەمنىڭ ٵمىرشىسى ەحوباعا دا ۇنامدى بولاتىنداي كيىنۋىمىز كەرەك.
3. قۇدايدىڭ يسرايلدىكتەرگە بەرگەن زاڭىنان كيىمگە قاتىستى نە بىلەمىز؟
3 مۇسا زاڭىندا يسرايلدىكتەردى اينالاداعى حالىقتاردىڭ ازعىن ٶمىر سالتىنان قورعايتىن ەرەجەلەر بولعان. زاڭنان ەحوبانىڭ ەر مەن ايەلدىڭ اراجىگىن اجىراتپايتىن كيىمدەردى جەك كورەتىنى كورىنگەن. بۇگىنگى زاماندا بۇل ۋنيسەكس ۇلگىسىندەگى كيىمدەر دەپ اتالادى (مۇسانىڭ 5-جازباسى 22:5 وقىڭىز). مۇسا زاڭىنان ەحوبانىڭ ەركەكتى ايەل، ال ايەلدى ەركەك سياقتى كورسەتەتىن نەمەسە ايەل نە ەركەك ەكەنىن اجىراتۋدى قيىنداتاتىن كيىم ۇلگىلەرىن ەش جاراتپايتىنىن بىلەمىز.
4. ماسىحشىلەرگە كيىمدى دانالىقپەن تاڭداۋعا نە كومەكتەسەدى؟
4 قۇداي سوزىندەگى پرينسيپتەر بىزگە كيىمدى دانالىقپەن تاڭداۋعا كومەكتەسەدى. ولاردى تۇراتىن ەلىمىز، كليماتىمىز بەن مادەنيەتىمىزدىڭ قانداي بولعانىنا قاراماستان قولدانۋعا بولادى. بىزگە نەنى كييۋگە بولاتىنى، نەنى بولمايتىنى جايلى ەگجەي-تەگجەيلى ٴتىزىمنىڭ قاجەتى جوق. ٴبىز بار بولعانى جازبالارداعى پرينسيپتەرگە ساي ارەكەت ەتۋىمىز كەرەك، ال بۇل پرينسيپتەر ٶز تالعامىمىزبەن كيىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ال ەندى كيىم تاڭداعاندا «قۇدايدىڭ ىزگى دە ۇنامدى ٵرى كەمەلدى ەركىنە نە جاتاتىنىن» انىقتاۋعا كومەكتەسەتىن كيەلى كىتاپتىڭ كەي پرينسيپتەرىنە توقتالىپ وتەيىك (ريمدىكتەرگە 12:1، 2).
«ٶزىمىزدى قۇدايدىڭ قىزمەتشىسى رەتىندە تانىتامىز»
5، 6. كيىمىمىز وزگەلەرگە قانداي اسەر قالدىرۋ كەرەك؟
5 قورىنتتىقتارعا 2-حات 6:4 تە (وقىڭىز) ەلشى پاۋىل رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن ٴبىر ماڭىزدى ٴپرينسيپتى جازىپ كەتكەن. «كيىمىنە قاراپ قارسى الادى» دەمەكشى، ادامدار سىرت كورىنىسىمىزگە قاراپ بىزگە باعا بەرىپ، قانداي دا ٴبىر پىكىر ٴتۇزىپ جاتادى (ٴسامۋيلدىڭ 1-جازباسى 16:7). قۇدايدىڭ قىزمەتشىلەرى بولعاندىقتان، ٴبىز وزىمىزگە ىڭعايلى نە كوڭىلىمىزگە جاققان كيىمدى كيە سالماۋىمىز كەرەكتىگىن تۇسىنەمىز. كيەلى كىتاپتان بىلگەن پرينسيپتەردى قولداناتىن بولساق، دەنەگە جابىسىپ قالعان، اشىق-شاشىق نە ٴناپسىنى وياتاتىن كيىمدەردى كيمەيمىز. سونداي-اق دەنەنىڭ ۇياتتى جەرلەرىن ايقىنداپ تۇراتىن كيىمدەرگە دە جولامايمىز. ٴبىزدىڭ كيىمىمىزدەن بىرەۋلەر ٶزىن ىڭعايسىز سەزىنىپ نەمەسە كوزىن باسقا جاققا بۇرۋعا ٴماجبۇر بولماۋ كەرەك.
كيىمىمىز تازا دا ۇقىپتى، قونىمدى ٵرى قاراپايىم بولسا، ادامدار الەمنىڭ ٵمىرشىسى ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى رەتىندە ٴبىزدى قۇرمەتتەۋى مۇمكىن
6 كيىمىمىز تازا دا ۇقىپتى، قونىمدى ٵرى قاراپايىم بولسا، ادامدار ٴبىزدى الەمنىڭ ٵمىرشىسى ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى رەتىندە سيلاۋى مۇمكىن. سونداي-اق ولار عيبادات ەتىپ جۇرگەن قۇدايىمىز جايلى كوبىرەك بىلگىسى كەلەر. لايىقتى سىرت كورىنىسىمىز ۇيىمىمىزدىڭ دا ابىرويىن ارتتىرادى. ناتيجەسىندە ادامداردىڭ ٶمىر سيلايتىن ىزگى حابارعا قۇلاق اسۋى دا عاجاپ ەمەس.
7، 8. اسىرەسە قانداي كەزدەردە كيىمىمىز لايىقتى بولۋ كەرەك؟
7 ەحوبانى جانە ۋاعىزداپ جۇرگەن حابارىمىزدى ۇلىقتايتىنداي كيىنۋ — قاسيەتتى قۇدايىمىزدىڭ، باۋىرلاستارىمىز بەن اۋماعىمىزداعى ادامداردىڭ الدىنداعى مىندەتىمىز (ريمدىكتەرگە 13:8—10). قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە بارۋ، ۋاعىزعا شىعۋ سياقتى رۋحاني ٸس-شارالارعا قاتىسقاندا، كيىمىمىزگە ٴمان بەرگەنىمىز اسىرەسە ماڭىزدى. ٴبىز «قۇدايعا شىن بەرىلگەنمىن دەيتىن [ادامدارعا] لايىق» كيىنۋىمىز كەرەك (تىموتەگە 1-حات 2:10). ارينە، ٴبىر جەردە ورىندى بولعان كيىم، باسقا جەردە الا بوتەن بولىپ كەلىسپەۋى مۇمكىن. سوندىقتان دۇنيەنىڭ ٴتورت تارابىندا ٶمىر سۇرەتىن ەحوبا كۋاگەرلەرى وزگەلەردى سۇرىندىرمەۋ ٷشىن جەرگىلىكتى مادەنيەتپەن ساناسادى.
8 قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:31 وقىڭىز. كونگرەستەرىمىزگە بارعان كەزدە، كيىمىمىز قاسيەتتى جيىنىمىزعا لايىقتى ٵرى قاراپايىم بولۋ كەرەك. ٴبىز وسى دۇنيەنىڭ شەكتەن شىققان ٴسان ۇلگىسىن قۋۋدان اۋلاقپىز. باعدارلاماعا دەيىن دە، كەيىن دە، قوناقۇيگە كەلگەندە دە، كەتكەندە دە، كيىمىمىزدىڭ قالاي بولسا سولاي نە القام-سالقام بولماۋىن قاداعالاۋىمىز كەرەك. سوندا ەحوبا كۋاگەرى ەكەنىمىزدى ماقتانىشپەن ايتىپ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا كۋالىك بەرۋدەن قىسىلمايمىز.
9، 10. نەلىكتەن فىلىپىلىكتەرگە 2:4 تەگى كەڭەس كيىم كيىسىمىزگە اسەر ەتۋ كەرەك؟
9 فىلىپىلىكتەرگە 2:4 وقىڭىز. كيىمىمىزدىڭ باۋىرلاستارىمىزعا قالاي اسەر ەتەتىنى جايلى ويلانۋ نەلىكتەن ماڭىزدى؟ مۇنىڭ ٴبىر سەبەبى — قۇدايدىڭ حالقى كەلەسى كەڭەسكە قۇلاق اسۋ ٷشىن بارىن سالىپ ٴجۇر: «توپىراقتان جارالعان دەنە مۇشەلەرىڭنەن تۋىندايتىن ازعىندىق، ارام ىستەر، ٴناپسىقۇمارلىق... سياقتى بەيىمدىلىكتەرىڭدى ولتىرىڭدەر» (قولوستىقتارعا 3:2، 5). باۋىرلاستارىمىزدىڭ كەيبىرى بۇرىنعى ازعىن ومىرلەرىن تاستاعانمەن، جامان قۇمارلىقتارىمەن ٵلى دە كۇرەسىپ جۇرگەن شىعار. سوندىقتان كيىم كيىسىمىزگە ىقتيات بولماساق، ولارعا كيەلى كىتاپتاعى وسى كەڭەسكە قۇلاق اسىپ، قۇمارلىقتارىن جۇگەندەۋ ودان سايىن قيىنداي ٴتۇسۋى مۇمكىن (قورىنتتىقتارعا 1-حات 6:9، 10). ارينە، ٴبىز ولاردىڭ جاعدايىن قيىنداتقىمىز كەلمەس ەدى، سولاي ەمەس پە؟!
10 باۋىرلاستارىمىزدىڭ اراسىندا بولعاندا، ادەپتى كيىمىمىزبەن قاۋىمنىڭ ونەگەلىك جاعىنان كىرشىكسىز تازا بولۋىنا ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك. بۇل كەزدەسۋلەردە دە، باسقا جەرلەردە دە ماڭىزدى. ارينە، نە كيەتىنىمىزدى تاڭداۋ ٶز ەركىمىزدە. دەگەنمەن ٴارقايسىسىمىزدىڭ موينىمىزعا كەلەسىدەي جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى: كيگەن كيىمىمىز وزگەلەرگە ويىن، ٴسوزى مەن ٴجۇرىس-تۇرىسىن قۇدايدىڭ كوز الدىندا تازا ساقتاۋعا كەدەرگى ەتپەۋ كەرەك (پەتىردىڭ 1-حاتى 1:15، 16). شىنايى سۇيىسپەنشىلىك «ادەپسىز ەمەس، ٶزىمشىل دە... ەمەس» (قورىنتتىقتارعا 1-حات 13:4، 5).
ورنىمەن كيىنۋ
11، 12. ۋاعىزداۋشى 3:1، 17 دەگى سوزدەر بىزگە پاراساتتى بولۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
11 قۇدايدىڭ قىزمەتشىلەرى كيىم تاڭداعاندا، «ٵربىر ٸستىڭ، ٵربىر ارەكەتتىڭ ٶز ۋاقىتى بار» ەكەنىن ەسكەرەدى (ۋاعىزداۋشى 3:1، 17). كليماتتىڭ الۋاندىعى، مەزگىلدىڭ وزگەرۋى مەن باسقا دا ٵرتۇرلى جاعدايلار نە كيەتىنىمىزگە اسەر ەتۋى مۇمكىن. الايدا اۋا رايى وزگەرگەنمەن، ەحوبانىڭ تالاپتارى وزگەرمەيدى (مالاحي 3:6).
ەحوبانىڭ تالاپتارى وزگەرمەيدى
12 ىستىق مەزگىلدە سىپايى دا قاراپايىم كيىنۋ اسىرەسە قيىنعا سوعاتىن شىعار. دەنەگە تىم جابىسىپ تۇراتىن، نە ىشىنەن ٴبارى كورىنەتىن كەڭ كيىمدەردى كيمەسەك، باۋىرلاستار مۇنى جوعارى باعالايدى (ٵيۇپ 31:1). سونداي-اق جاعاجايعا نە باسسەينگە بارعاندا، شومىلۋعا ارنالعان كيىمىمىز دە ادەپتى بولۋ كەرەك (ناقىل سوزدەر 11:2، 20). وسى دۇنيەدەگى ادامداردىڭ شومىلۋعا ارنالعان كيىمدەرى تىم اشىق-شاشىق بولسا دا، ٴبىزدىڭ تاڭداۋىمىز قاسيەتتى قۇدايىمىز ەحوباعا داڭق اكەلۋ كەرەك.
13. قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:32، 33 تەگى كەڭەس كيىم تاڭداۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
13 كيىمدى دانالىقپەن تاڭداۋعا كومەكتەسەتىن تاعى ٴبىر ماڭىزدى پرينسيپكە كوڭىل بولەيىك. ٴبىز باۋىرلاستارىمىزدىڭ دا، ەحوباعا قىزمەت ەتپەيتىندەردىڭ دە ار-ۇجداندارىنا نۇقسان كەلتىرۋدەن ساق بولعانىمىز ٴجون (قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:32، 33 وقىڭىز). وزگەلەردى ٴسۇرىندىرۋى مۇمكىن كيىم-كەشەكتەن اۋلاق بولۋ — ٴبىزدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىمىز. ەلشى پاۋىل: «ٴارقايسىسىمىز وزگەگە ۇنايتىندى، ياعني ونى رۋحاني نىعايتاتىن نارسەنى ىستەيىك»،— دەگەن. سوسىن سەبەبىن كەلتىرىپ: «ويتكەنى ٴماسىح تە وزىنە ۇنايتىندى ىستەگەن جوق»،— دەپ قوستى (ريمدىكتەرگە 15:2، 3). يسا قۇدايدىڭ ەركىن ورىنداپ، وزگەلەرگە قول ۇشىن بەرۋدى ٶز قالاۋلارىنان جوعارى قويعان. ٴبىز دە سولاي ەتۋىمىز كەرەك. ەندەشە وزىمىزگە قاتتى ۇناسا دا، ادامدارعا ىزگى حاباردى تىڭداۋعا كەدەرگى جاسايتىن كيىم ۇلگىسىنەن باس تارتامىز.
14. اتا-انالار بالالارىنا كيىم كيىسىمەن قۇدايدى دارىپتەۋدى قالاي ۇيرەتە الادى؟
14 بالالارىنا كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرىن ۇستانۋدى ۇيرەتۋ — ٴماسىحشى اتا-انالاردىڭ پارىزى. بۇعان وزدەرىنىڭ دە، بالالارىنىڭ دا قاراپايىم كيىمىمەن جانە سىرت كەلبەتىمەن قۇدايدىڭ جۇرەگىن قۋانتۋعا ۇمتىلعاندارى كىرەدى (ناقىل سوزدەر 22:6؛ 27:11). اتا-انالار بالالارىنىڭ بويىنا كيەلى قۇدايىمىز بەن ونىڭ پرينسيپتەرىنە دەگەن سي-قۇرمەتتى قالاي ۇيالاتا الادى؟ بۇل ٷشىن وزدەرى جاقسى ۇلگى كورسەتۋلەرى كەرەك. سونداي-اق سۇيىسپەنشىلىكپەن بالالارىنا پايدالى كەڭەستەر بەرىپ، لايىقتى كيىمدى قايدان جانە قالاي ىزدەۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرگەندەرى ابزال. بالالار وزدەرىنە ۇنايتىن كيىمدى عانا ەمەس، بۇدان دا ماڭىزدىسى، ٶز قۇدايلارى ەحوبانى دارىپتەيتىن كيىمدى تاڭداۋلارى كەرەك.
تاڭداۋ ەركىندىگىڭىزدى دانالىقپەن قولدانىڭىز
15. كيىمگە قاتىستى زەردەلى شەشىم قابىلداۋىمىزعا نە كومەكتەسەدى؟
15 كيەلى كىتاپتا قۇدايعا داڭق اكەلەتىن زەردەلى شەشىمدەر قابىلداۋعا كومەكتەسەتىن نۇسقاۋلار بار. ايتكەنمەن كيگەن كيىمىمىزدەن جەكە تالعامىمىز كورىنىپ تۇرادى. تالعامىمىز بەن قالتامىزدىڭ قالىڭدىعىنا قاراي كيىمىمىز وزگەلەردىكىنە ۇقساي بەرمەيتىن شىعار. ٴبىراق، ەڭ باستىسى، ول تازا دا ۇقىپتى، قاراپايىم ٵرى جاعدايعا ساي بولۋ كەرەك، سونداي-اق تۇرعىلىقتى جەردە ابەس كورىنبەگەنى ٴجون.
16. لايىقتى كيىنۋ نەگە كۇش سالۋعا تۇرادى؟
16 وكىنىشكە قاراي، قاراپايىم ٵرى ماسىحشىگە لايىقتى كيىم وڭايلىقپەن تابىلا بەرمەيدى. دۇكەندەردىڭ كوبىسىندە تەك اتى شۋلى كيىم ۇلگىلەرى عانا ساتىلادى. سوندىقتان قاراپايىم بەلدەمشە، كويلەك، جەيدە تابۋ ٷشىن نەمەسە تىرىسپايتىن كوستيۋم-شالبار تاڭداۋ ٷشىن كوپ ۋاقىت جۇمساپ، ٴبىراز ابىگەرگە ٴتۇسۋ كەرەك بولادى. ٴبىراق جاراسىمدى دا لايىقتى كيىم كييۋگە تىرىسىپ جۇرگەنىمىز باۋىرلاستاردىڭ نازارىنان تىس قالمايدى ٵرى ولار بۇعان ٴدان ريزا بولادى. كيىمىمىزدىڭ كوكتەگى اكەمىز ەحوباعا ماداق اكەلگەنىن كورگەندە، ەرەكشە قاناعاتقا بولەنەمىز. ال بۇل بارعان كەز كەلگەن قۇرباندىعىمىزدان الدەقايدا اسىپ تۇسەدى.
17. ەر باۋىرلاس ساقال قويۋ-قويماۋدى شەشكەندە، قانداي جايتتاردى ەسكەرۋى كەرەك؟
17 ەر باۋىرلاستاردىڭ ساقال قويعانى ورىندى ما؟ مۇسا زاڭىندا ەر ادامداردان ساقال قويۋ تالاپ ەتىلگەن. الايدا ماسىحشىلەر بۇل زاڭدى ۇستانۋعا مىندەتتى ەمەس (مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:27؛ 21:5؛ عالاتتىقتارعا 3:24، 25). كەيبىر ەلدە ۇقىپپەن قىرقىلعان ساقال مادەنيەتكە قايشى بولماۋى مۇمكىن ٵرى بۇل ادامدارعا ىزگى حاباردى تىڭداۋعا كەدەرگى جاسامايتىن شىعار. كەي ەلدەردە تاعايىندالعان باۋىرلاستاردىڭ اراسىندا دا ساقال قويعاندارى بار. سويتسە دە كەيبىر ەر باۋىرلاستار ساقال قويماۋدى شەشۋى مۇمكىن (قورىنتتىقتارعا 1-حات 8:9، 13؛ 10:32). ال تاعى ٴبىر ەلدەردە ساقال ٶسىرۋ مادەنيەتكە جات سانالادى، ٵرى ماسىحشىلەر ٷشىن لايىقسىز دەپ ەسەپتەلەدى. مۇنداي جاعدايدا ساقال قويعانى باۋىرلاسقا قۇدايدى دارىپتەپ، «كىناراتسىز» بولۋعا كەدەرگى جاسايدى (تىموتەگە 1-حات 3:2، 7؛ ريمدىكتەرگە 15:1—3).
18، 19. ميحا 6:8 دەگى سوزدەر بىزگە قالاي كومەكتەسەدى؟
18 ٴبىزدى كيىمىمىز بەن سىرت كورىنىسىمىزگە قاتىستى ۇزىن سونار تىزىممەن شەكتەپ قويماعانى ٷشىن ەحوباعا ريزا ەمەسپىز بە؟! ول بىزگە تاڭداۋ ەركىندىگىن قولدانىپ، كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرىنە نەگىزدەلگەن دانا شەشىمدەر قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. وسىلايشا كيىم مەن سىرتقى سىمباتىمىزعا كەلگەندە دە، «قۇدايىمىزدىڭ جولىندا قاراپايىم بولىپ جۇرگىمىز» كەلەتىنىن كورسەتە الامىز (ميحا 6:8).
19 قاراپايىم بولساق، ەحوبانىڭ كيەلى ٵرى قاسيەتتى ەكەنىن، سونداي-اق ومىرىمىزگە ەڭ كەرەمەت باسشىلىقتى ول عانا بەرە الاتىنىن مويىندايمىز. ەگەر قاراپايىم دا كىشىپەيىل بولعىمىز كەلسە، ومىرىمىزدە ونىڭ پرينسيپتەرىن ۇستانامىز. سونىمەن قاتار قاراپايىم بولساق، وزگەلەردىڭ سەزىمدەرى مەن كوزقاراستارىن قۇرمەتتەيتىن بولامىز.
20. كيىمىمىز بەن سىرت كورىنىسىمىز وزگەلەرگە قانداي اسەر قالدىرۋ كەرەك؟
20 كيگەن كيىمىمىزدەن ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى ەكەنىمىز تايعا تاڭبا باسقانداي كورىنىپ تۇرۋ كەرەك. ەحوبانىڭ جوعارعى نورمالارى بار، ٴبىز ولاردى ۇستانىپ ٶمىر سۇرۋگە قۋانىشتىمىز. وزدەرىنىڭ سىرت كورىنىستەرى مەن ٴجۇرىس-تۇرىستارى ارقىلى كيەلى كىتاپتاعى حاباردى اقجۇرەك ادامدارعا تارتىمدى ەتىپ جۇرگەن باۋىرلاستارىمىز ماقتاۋعا ابدەن لايىق! وسىلاي ولار ەحوبانى ماداقتاپ، جۇرەگىن قۋانتۋدا. كيىمدى دانالىقپەن تاڭداعان سايىن، ٴبىز «ابىروي مەن سالتاناتتى كيىمدەي كيگەن» ەحوباعا ماداق اكەلە بەرەمىز (ٴزابۇر 104:1، 2).
