جاستاردىڭ ساۋالدارى
كەلتە حات جازعاندا نەنى ەسكەرۋ كەرەك؟
:-) دۇرىس قولدانساڭ، جىلدام حات الىسۋ دوستارىڭمەن بايلانىستا بولۋدىڭ تاپتىرماس جولى.
:-( ابايلاپ قولدانباساڭ، دوستارىڭنان دا ايىرىلاسىڭ، اتىڭا دا كىر كەلەدى.
حات جازعاندا مىنا ٷش جايتتى ەسكەرسەڭ بولادى:
سونداي-اق:
كىمگە جازاسىڭ؟
كوپ جاستار كەلتە حاتتارسىز باسقالارمەن ارالاسۋدى ەلەستەتە المايدى. كەلتە حاتتىڭ ارقاسىندا تەلەفونىڭدا ساقتالعان كەز كەلگەن اداممەن حابارلاسا الاسىڭ، ەگەر اتا-اناڭ رۇقسات ەتسە، ارينە.
«اكەم ٴسىڭلىم ەكەۋمىزگە جىگىتتەردىڭ حابارلاسقانىن جاقتىرمايدى. سويلەسكەن كۇندە، ٴبىز ولارمەن ۇيدەگى تەلەفونمەن، قوناق بولمەدە، ٴبارىنىڭ كوزىنشە سويلەسۋىمىز كەرەك» (لينورا).
بىلە ٴجۇر: ەگەر ٴنومىرىڭدى كىم بولسا سوعان بەرە بەرسەڭ، ٴبىر پالەگە ۇشىراۋىڭ مۇمكىن.
«ەگەر ٴنومىرىڭدى كورىنگەن ادامعا بەرسەڭ، ٴبىر كۇنى بولماسا، ٴبىر كۇنى جاعىمسىز حاتتار نە تۇرپايى سۋرەتتەر الۋىڭ عاجاپ ەمەس» (سكوتت).
«قارسى جىنىستى اداممەن ٴجيى حات جازىسىپ تۇرساڭ، سول ادامعا قالاي جىلدام سەزىمىڭ ويانىپ كەتكەنىن بايقاماي قالۋىڭ مۇمكىن» (ستيۆەن).
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ «پاراساتتى قاتەردى كورىپ، باس ساۋعالار، اڭعال العا ٴجۇرىپ، جاپا شەگەر» (ناقىل سوزدەر 22:3). كەيبىر جايتتى الدىن الا ەسكەرسەڭ، كوپ قيىندىققا ۇرىنباي، امان جۇرەسىڭ.
بولعان وقيعا: «ٴبىز ول بالامەن دوس ەدىك، ٴبىر-بىرىمىزگە كوپ جازاتىنبىز. ٴبىز جاي عانا كۇشتى دوسپىز دەپ ويلاۋشى ەدىم. ويدا جوق جەردەن ول مەنى جاقسى كورىپ قالعانىن ايتقاندا، اۋزىم اشىلىپ قالدى. قازىر ويلاسام، سول كەزدە ونىمەن سونشا كوپ سويلەسىپ، كەلتە حات جازا بەرمەۋىم كەرەك ەدى» (مەليندا).
قالاي ويلايسىڭ؟ دوسى سەزىمىن بىلدىرگەننەن كەيىن، مەليندانىڭ ونىمەن قارىم-قاتىناسى قانداي بولدى؟
باسقاشا ەلەستەتىپ كور: مەليندا ول بالامەن جاي دوس بولىپ قالا بەرۋ ٷشىن نە ىستەۋ كەرەك ەدى؟
نە جازاسىڭ؟
كەلتە حات جازىپ، كەلتە حات الۋ وڭاي ٵرى قىزىقتى بولعانى سونشا — جۇرت باسقاشا ٴتۇسىنىپ قالۋى مۇمكىن ەكەنىن ۇمىتىپ كەتەسىڭ.
بىلە ٴجۇر: كەلتە حاتتارداعى سوزدەردى ادامدار بۇرىس ٴتۇسىنىپ قالۋى مۇمكىن.
«ٴتىپتى سمايليك نە تاڭبالار قويسا دا، كەلتە حات ارقىلى ادامنىڭ سەزىمى مەن داۋىس سارىنىن بىلە المايسىڭ. سودان باسقاشا ويلاپ قالۋىڭ مۇمكىن» (بريانا).
«جىگىتتەرگە قانداي كەلتە حاتتار جىبەرگەنى ٷشىن بەدەلىن قۇرتىپ، قىلىمسيتىن قىزدار دەگەن اتقا قالعان قىزداردى بىلەم» (لاۋرا).
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ «ٵدىل ٶز جاۋابىن ويلاپ بەرەر» (ناقىل سوزدەر 15:28). بۇدان نەگە ۇيرەنە الامىز؟ «جىبەرۋ» تۇيمەسىن باسپاي تۇرىپ، كەلتە حاتىڭدى قايتا وقىپ شىق.
قاشان جازاسىڭ؟
اقىلعا سالا وتىرىپ، ٶزىڭ ٷشىن كەلتە حات جازۋ ەرەجەلەرىن، بىلايشا ايتقاندا، كەلتە حات جازۋ ادەبىن ورناتىپ الساڭ بولادى.
بىلە ٴجۇر: ەگەر كەلتە حات جازعاندا ادەپ ساقتاي بىلمەسەڭ، بۇل وزگەلەردى سيلامايتىنداي كورىنۋىڭ مۇمكىن، ال دوستارىڭ ساعان رەنجىپ، ارالاسپاي قويۋى مۇمكىن.
«كەلتە حات جازۋ ادەبىن ۇمىتىپ كەتۋ وپ-وڭاي. كەيدە ٶزىم دە بايقاماي، بىرەۋمەن سويلەسىپ وتىرعاندا نە داستارقان باسىندا كەلتە حات جازىپ كەتەتىنىم بار» (الليسون).
«رولدە وتىرىپ كەلتە حات جازۋ وتە قاۋىپتى. ويتكەنى جولدان الاڭداپ، اپاتقا ۇشىراۋىڭ مۇمكىن» (اننا).
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ «ٵر نارسەنىڭ ٶز ۋاقىتى بار... ۇندەمەيتىن ۋاقىت، سويلەيتىن ۋاقىت» (ۋاعىزداۋشى 3:1، 7). بۇل تەك سويلەۋگە عانا ەمەس، كەلتە حات جازۋعا دا قاتىستى!
كەڭەستەر
كىمگە جازاسىڭ؟
;-) اتا-اناڭ ورناتقان تارتىپكە باعىن (قولوستىقتارعا 3:20).
;-) ٴنومىرىڭدى كىم بولسا سوعان بەرە بەرمە. قازىردەن باستاپ تەلەفون ٴنومىرىڭ سياقتى جەكە مالىمەتتى بەرۋدەن ىلتيپاتپەن باس تارتىپ ۇيرەنسەڭ، ەسەيگەندە دە بۇنىڭ پايداسىن كورەسىڭ.
;-) كەلتە حات جازعاندا قىلىمسىپ، ٴجونسىز ەركىنسىپ كەتپە. قارسى جىنىستاعى ادامعا سەزىمىڭ ويانسا، ٶزىڭ قينالىپ قالاسىڭ.
«ۇيالى تەلەفونىمدى دۇرىس قولداناتىندىقتان، اتا-انام ماعان سەنىم ارتادى. ولار كىمنىڭ ٴنومىرىن تەلەفونىما ساقتايتىنىما اباي بولاتىنىمدى بىلەدى» (بريانا).
نە جازاسىڭ؟
;-) كەلتە حات تەرە باستاماس بۇرىن: «بۇل جاعدايدا كەلتە حات جازعانىم ورىندى بولا ما؟»— دەپ ويلانىپ كور. بالكىم، ادامعا تەلەفون شالىپ نەمەسە بەتپە-بەت سويلەسكەن دۇرىس شىعار.
;-) ادامنىڭ كوزىنشە ايتپايتىن نارسەنى وعان جازباي-اق قوي. «داۋىستاپ ايتپايتىن نارسەنى جازباۋ دا كەرەك»،— دەيدى 23 جاسار سارا.
«ەگەر بىرەۋ ادەپسىز سۋرەتتەر جىبەرسە، اتا-اناڭا ايت. بۇل وزىڭە قورعانىش بولادى، ٵرى اتا-اناڭ دا ساعان كوبىرەك سەنىم ارتادى» (سيرۆان).
قاشان جازاسىڭ؟
;-) تەلەفوندى قاشان قولدانبايتىنىڭدى الدىن الا شەشىپ ال. «مەن تاماق جەگەندە جانە وقىپ وتىرعاندا تەلەفوندى پايدالانبايمىن،— دەيدى وليۆيا ەسىمدى قىز.— كىم جازدى ەكەن دەپ الاڭداماس ٷشىن، قاۋىم كەزدەسۋىندە تەلەفونىمدى ٶشىرىپ قويامىن».
;-) باسقالاردى ويلا (فىلىپىلىكتەرگە 2:4). بىرەۋمەن اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا كەلتە حات جازبا.
«وتە شۇعىل بولماسا، دوستارىممەن وتىرعاندا ەشكىمگە كەلتە حات جازبايمىن دەپ شەشتىم. ٶزىم ونشا تانىمايتىن ادامدارعا دا تەلەفون ٴنومىرىمدى بەرمەيمىن» (دجەينەللي).