وتباسىڭىز بەرەكەلى بولسىن | نەكە
ەلەكتروندى قۇرىلعىعا ەسسىز ۇڭىلمەڭىز
ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردى قالاي پايدالانعانىڭىز نەكەڭىزدىڭ ىرگەسىن يا بەكەمدەۋى، يا سوگۋى مۇمكىن. ٴسىزدىڭ وتباسىڭىز جايىندا نە دەۋگە بولادى؟
مۇنى بىلگەن ٴجون
ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردى پاراساتتىلىقپەن پايدالانا بىلسە، نەكەگە تيگىزەر پايداسى زور. مىسالى، كەيبىر ەرلى-زايىپتىلار ولاردى ٴبىر-بىرىنەن جىراقتا جۇرگەندە بايلانىسۋ ٷشىن قولدانادى.
«مەن سەنى سۇيەم»، «سەنى ساعىندىم» دەگەن ٴبىر-ەكى ٵۋىزسوز حابارلامانىڭ ٶزى ەرلى-زايىپتىنى ٴبىر-بىرىنە جاقىنداتا تۇسەدى» (جوناتان).
ال ەلەكتروندى قۇرىلعىلار دانالىقپەن قولدانىلماسا، شاڭىراقتى شايقالتۋى مۇمكىن. ماسەلەن، كەيبىرەۋلەردىڭ ۇيالى تەلەفون، پلانشەتتەن باس كوتەرمەيتىنى سونشا — جۇبايىنا جەتكىلىكتى ۋاقىت پەن كوڭىل بولۋدەن قالادى.
«تەلەفونعا ۇڭىلەم دەپ، كۇيەۋىمنىڭ مەنىمەن كوبىرەك سويلەسكىسى كەلگەن ساتتەرىن جىبەرىپ العان كەزدەرىم بولمادى ەمەس، بولدى» (يۋليسسا).
بىرەۋلەر «مەن ٴبىر ۋاقىتتا ەلەكتروندى قۇرىلعىنى دا پايدالانا الامىن، جارىممەن دە جاقسىلاپ اڭگىمەلەسە الامىن» دەپ جاتادى. الەۋمەتتانۋشى شەرري تيوركلدىڭ ايتۋىنشا، بۇلاي «ٴبىر ۋاقىتتا بىرنەشە ٸستى ىستەۋ — جاي اڭىز». ارينە، بۇنداي قابىلەت كەرەمەتتەي كورىنگەنمەن، شىندىعىندا، الگى الەۋمەتتانۋشىنىڭ سوزىنە ساي، «ٴبىز ٴبىر مەزگىلدە بىرنەشە ٸستى قاتار ىستەۋگە تىرىسقان سايىن، ولاردىڭ ساپاسى ناشارلاي تۇسەدى» ەكەن a.
«كۇيەۋىم مەنىمەن اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ، ەلەكتروندى قۇرىلعىمەن باسقا دا ىستەردى ىستەيتىن بولسا، اڭگىمەدەن قاناعات المايمىن. وندايدا وعان مەن ەمەس، ەلەكتروندى قۇرىلعىسى بولسا بولدى ەكەن عوي دەگەن ويدا قالامىن» (سارا).
ٶيتۇيىن: ەلەكتروندى قۇرىلعىلار نەكەڭىزدى يا نىعايتادى، يا شايقالتادى.
نە ىستەۋگە بولادى؟
ماڭىزدى نارسەنى انىقتاڭىز. قۇداي سوزىندە: «نەنىڭ ماڭىزدىراق ەكەنىنە كوز جەتكىزىڭدەر»،— دەلىنگەن (فىلىپىلىكتەرگە 1:10). بىلاي دەپ ويلانىپ كورىڭىز: «جۇبايىم ەكەۋمىزدىڭ ٴبىر-بىرىمىزگە كوڭىل مەن ۋاقىت بولەتىن كەزىمىزدى ەلەكتروندى قۇرىلعىلارعا جۇمساپ جاتقان جوقپىز با؟»
«مەيرامحانادا تاماقتانىپ وتىرعان ەر مەن ايەلدىڭ ۇيالى تەلەفوندارىنا شۇقشيىپ وتىرعانىن كورگەندە قارنىڭ اشادى. ٴبىز ەلەكتروندى قۇرىلعىنىڭ قۇلى بولىپ، ەڭ ماڭىزدى نارسەنى، ياعني ٴبىر-بىرىمىزبەن اراقاتىناسىمىزدى ۇمىت قالدىرعىمىز كەلمەيدى» (مەتيۋ).
شەكتەۋ قويىڭىز. «قالاي ارەكەت ەتەتىندەرىڭە مۇقيات دەن قويىڭدار، اقىلسىز ەمەس، دانا بولىپ، ۋاقىتتارىڭدى بارىنشا ٴتيىمدى پايدالانىڭدار»،— دەلىنگەن كيەلى جازبالاردا (ەفەستىكتەرگە 5:15، 16). وزىڭىزگە مىنا سۇراقتى قويىپ كورىڭىز: «كەلگەن حابارلامانىڭ ٴبارىن كەلگەن بويدا جانتالاسىپ وقي بەرمەي، شۇعىل ەمەستەرىن كەيىندەۋ وقىپ، جاۋاپ بەرۋگە ارنايى ۋاقىت بولەم بە؟»
«مەن تەلەفونىمدى دىبىسسىز رەجيمگە قويىپ، كەيىن ىڭعايلىلاۋ ۋاقىتتا جاۋاپ بەرۋدىڭ ٴتيىمدى ەكەنىن كوردىم. ادەتتە شۇعىل جاۋاپ بەرۋدى تالاپ ەتەتىن قوڭىراۋ، حابارلاما، ەلەكتروندىق حات كەمدە-كەم بولادى» (جوناتان).
مۇمكىن بولسا، جۇمىستى جۇمىستا قالدىرىڭىز. كيەلى كىتاپتا: «ٵر نارسەنىڭ ٶز ۋاقىتى بار»،— دەلىنگەن (ۋاعىزداۋشى 3:1). كەلەسى سۇراقتار جايلى ويلانىپ كورىڭىز: «جۇمىسىم سمارتفون ارقىلى وتباسى ومىرىمە ارالاسىپ جاتقان جوق پا؟ ەگەر وسىلاي بولسا، بۇل نەكەمە قالاي اسەر ەتىپ جاتىر؟ ومىرلىك سەرىگىم بۇعان نە دەيدى؟»
«ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردىڭ ارقاسىندا قازىر جۇمىستى كەز كەلگەن ۋاقىتتا، كەز كەلگەن جەردە ىستەۋگە بولادى. جۇمىسپەن بايلانىستى ماسەلەلەردى شەشپەك بوپ تەلەفونىمدى ۇنەمى تەكسەرە بەرمەۋىم ٷشىن ماعان ەرەكشە كۇش سالۋ كەرەك بولدى» (مەتيۋ).
جارىڭىزبەن بىرگە تالقىلاڭىز. قۇداي سوزىندە: «اركىم ٶزىنىڭ ەمەس، وزگەنىڭ يگىلىگىن ويلاسىن»،— دەپ جازىلعان (قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:24). جۇبايىڭىزبەن بىرگە وتىرىپ، ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردى قالاي پايدالاناتىندارىڭىزدى، قاجەت بولسا، قانداي وزگەرىستەر جاساۋعا بولاتىنىن تالقىلاڭىزدار. بۇل ورايدا وسى ماقالاداعى «پايدالى كەڭەستەرگە» جۇگىنسەڭىزدەر بولادى.
«زايىبىم ەكەۋمىز ٴبىر-بىرىمىزبەن وتە شىنشىلمىز. سوندىقتان بىرەۋىمىز ۇيالى تەلەفوندى يا ٴپلانشەتتى تىم كوپ قولدانىپ جاتساق، مۇنى اشىق ايتامىز. بۇنىڭ ارتى ناسىرعا شابۋى مۇمكىن ەكەنىن بىلگەندىكتەن، ٴبىر-بىرىمىزدىڭ پىكىرىمىزگە مۇقيات دەن قويامىز» (دانيەللا).
ٶيتۇيىن: ەلەكتروندى قۇرىلعى سىزگە قوجايىن ەمەس، قىزمەتشى بولسىن.
a «Reclaiming Conversation—The Power of Talk in a Digital Age» كىتابىنان.
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
ويانىڭدار!
ەلەكتروندى تەحنيكانىڭ نەكەگە اسەرى
دۇرىس پايدالانسا، بۇل ەرلى-زايىپتىلاردىڭ اراسىن جاقىنداتادى.