Kristus sioqqullugu inatsisit

„Ilami inatsisitit nuannareqaakka, eqqarsaatinniitittuarpakka.“ — TUSSIAAT 119:97.

1. Ullorissat ingerlaarneri sumit aqunneqarpat?

MEERAANERMINIILLI Jobip ullorissat tupigusulluni qimerloortarsimassavai. Qularnanngitsumik angajoqqaavisa ullorissat atiinik qilammilu ingerlaanerinik ilisimasaminnik ilinniartissimassavaat. Ullorissammi kusanartut ukiup qanoq ilinera malillugu allanngorartut itsarli inuit alaatsinaattarsimavaat. Jobilli ullorissat qanorluunniit qimerloortigigaluarunigit nukit qanoq ittut silarsuarmik aqutsisut naluai. Taamaattumik Jehovap ima aperimmani oqaasissaaruppoq: „Qilaap inatsisai nalunngiligit?“ (Job 38:31-33, The New Jerusalem Bible) Aap, ullorissat inatsisinit aqunneqarput — inatsisit ima eqqorluartigisut paasiuminaatsigisullu nalitsinni ilisimatuut paasilluarsimanngisaat.

2. Sooq oqarsinnaavugut pinngortitarsuaq inatsisinit aqunneqartoq?

² Jehova silarsuarmi Inatsisiliortut qutsinnerpaartaraat. Suliai tamarmik inatsisinik  tunngaveqarput. Silarsuaq pinngortitaanngikkallarmalli Guutip ernerata asasaata ’pinngortitat tamarmik siornatigut erniusup’ Ataatami inatsisai naalalluinnartarpai! (Kulorsamiut 1:15) Inngilit aamma inatsiseqarput. (Tussiaat 103:20) Allaat uumasut Pinngortitsisiminnit programmilerneqarsimanitik malikkaangamikku inatsisinik aqunneqartarput. — Ussatit 30:24-28; Jeremia 8:7.

3. (a) Sooq inuit inatsisinik pisariaqartitsippat? (b) Suut ikiortigalugit Jehovap Israelikkut aqussimavai?

³ Inuiaammi? Naak silassorissuseqaraluarluta tarnillu nalunngeqatigiissuseqaraluarluta anersaakkullu ittunik paasisaqarsinnaagaluarluta piginnaassutsit tamakku atorluassagutsigik inatsisinit Guutimeersunit aqunneqartariaqarpugut. Siuaasavut siulliit, Adam Evalu, naammalluinnartuugamik inatsisit ikittuinnaat atorfissaqartissimavaat. Ataatartik qilammiusoq asagunikku nuannaarlutik naalannissaminnut pissutissaqarluarput. Naalanngillalli. (1 Moses 1:26-28; 2:15-17; 3:6-19) Taamaattumik kinguaavi naammalluinnanngitsutut inunngorput inatsisinik amerlanerungaartunik atorfissaqartitsillutik. Ukiut ingerlaneratigut Jehovap asannilluni pisariaqartitsineq tamanna matuaa. Noa inatsisinik immikkut ittunik tunivaa ilaquttaminut ingerlateqqitassaanik. (1 Moses 9:1-7) Ukiut hundredellit arlallit tamatuma kingorna inuiaqatigiit nutaat Israelikkut Guutip Moses aqqutigalugu inatsisinik allanneqarsimasunik tunivai. Jehovap inuiaqatigiinnik inatsisiminik aqutsinera tamanna siullerpaajuvoq. Inatsisit taakku misissorutsigik paasissavarput inatsisit Guutimeersut kristumiut inuunerannut ullumikkut qanoq pingaaruteqartigisut.

Mosesip inatsisaasa siunertaat

4. Sooq Abrahamip kinguaavi toqqakkat immikkut piumaffigineqarpat kinguaassaq neriorsuutigisaq pilersissagunikku?

⁴ Apustili Paulus, inatsisinik misissueqqissaarsimasoq, ima aperivoq: ’Inatsisit taava sussappat?’ (Galâsiamiut 3:19) Apeqqut tamanna akissagutsigu eqqaamasariaqarparput Jehovap ikinngutini Abraham neriorsorsimagaa kinguaassaasa ilaat aqqutigalugu inuiaqatigiit tamarmik pilluaqqunarsiumaartut. (1 Moses 22:18) Tamannali unamminiarnartuuvoq: Abrahamip kinguaavi toqqakkat, Israelikkut, tamarmiunatik Jehova asavaat. Ukiut ingerlaneranni paasinarsivoq amerlanersaat naalasseriitsut, pikitsitsiumatuut — aap, ilaat naalatsigitikkumanngivipput! (2 Moses 32:9; 5 Moses 9:7) Israelikkut inunngorsimanertik pissutigiinnarlugu Guutip innuttaanut ilaapput, namminneq qinersisimanertik pissutiginagu.

5. (a) Mosesip inatsisai aqqutigalugit Jehovap Israelikkut sumik ilinniartissimavai? (b) Inatsisit qanoq ilusilerneqarpat Israelikkut ileqquinik sunniuteqartinniarlugit?

⁵ Inuiaat taamaattut qanoq ilillutik kinguaassaq neriorsuutigineqartoq pilersissinnaavaat iluaqutigisinnaallugulu? Inuusaliatut Jehovap aqunngilai, inatsisilli atorlugit ajoqersortarlugit. (Tussiaat 119:33-35; Jesaja 48:17) Oqaaseq „inatsit“ hebriiarisoorlugu, tōrahʹ, isumaqarpoq „ajoqersuineq“. Inatsisit Israelikkut sumik ajoqersorpaat? Pingaarnerpaamik paasitinneqarput Messias, ajortiliussutsimit aniguisitsisussaq pisariaqartillugu. (Galâsiamiut 3:24) Inatsisitigut aamma Guutimik mianerinninnermik naalannermillu ajoqersorneqarput. Abrahamimut neriorsuummut naleqqulluartumik Jehovap Israelikkut inuiaqatigiinnut allanut tamanut nalunaajaasorissavai. Inatsisit ileqqorissutsimik Jehovamut ataqqinaataasumit ilinniartissavaat; tamannalu Israelikkut inuiaqatigiit eqqaaniittut ileqqupiluinit immikkoortinneqaatigisinnaavaat. — 3 Moses 18:24, 25; Jesaja 43:10-12.

6. (a) Mosesip inatsisai qassiuppat, aamma sooq oqarsinnaavugut amerlarujussuanngitsut? (Quppernerup ataani ilanngussaq takuuk.) (b) Mosesip inatsisai misissorlugit sumik ilinniutigisinnaavavut?

 ⁶ Taamaattumik tupinnanngilaq Mosesip inatsisai katillutik 600-nit amerlanerummata. * Pallorfiginninneq, naalakkersuineq, ileqqorissuseq, eqqartuussineq, allaallu nerisassat eqqiluitsuunerlu pillugit allassimasunik inatsiseqarpoq. Imaappa inatsisit taakku tassaannaasut malittarisassat peqqussutillu artornartut assigiinngitsorpassuit? Naamerluinnaq! Inatsisit tamakku misissorutsigik Jehovap asannittumik pissuserisaanik paasisaqarluassaagut. Assersuutit ilaat misissoriartigik.

Inatsisit nallittuinermik misiginneqataanermillu ersersitsisut

7, 8. (a) Inatsisit qanoq ilillutik nallittuineq misiginneqataanerlu pingaartippaat? (b) Jehovap Davidimi pisimasumi qanoq ililluni inatsisit naakkinnittumik atorsimavai?

⁷ Inatsisini nallittuineq misiginneqataanerlu pingaartinneqarput, ingammik piitsunut ikiortissaqanngitsunullu. Uillarnerit iliarsuillu erseqqissumik illersorpaat. (2 Moses 22:22-24) Nersutaatit naakkittaatsumik iliorfigineqaqqusaanngillat. Piginnittussaassuseq ataqqineqartussaavoq. (5 Moses 24:10;  25:4) Inuartut toqumik pillagaasarput, kisianni piaarinatik toqutsisut naakkinnittuliorfigineqarsinnaapput. (4 Moses 35:11) Israelikkut eqqartuussisuisa unioqqutitsinerit ilaat sumik pillaatissinneqassanersut aalajangersinnaasimagunarpaat, eqqunngitsuliortup isumaqarfiginninnera apeqqutaatillugu. — Naleqqiukkit 2 Moses 22:7 aamma 3 Moses 6:1-7.

⁸ Jehova eqqartuussisunut maligassaalluarpoq, pisariaqaraangat Inatsisit aalajaalluni atortaramigit, naleqqulluaraangalli naakkinnilluni atortarpai. Kunngi David allasiorsimasoq toqutsisuusorlu naakkinnittuliorfigineqarpoq. Pillarneqarporli, ajortuliaatami alianartumik kingunerinut Jehovamit sernissorneqanngilaq. Naalagaaffimmilli angeruseq pissutigalugu Davidilu naakkinnittuummat uummatikkullu peqqissimimmat, toqumik pillarneqanngilaq. — 1 Samuel 24:4-7; 2 Samuel 7:16; Tussiaat 51:3-6; Jâko 2:13.

9. Mosesip inatsisaani asanninneq sumi inissisimaffeqarpa?

⁹ Mosesip inatsisaani asanninneq aamma pingaartinneqarpoq. Takorlooriaruk ullumikkut inuiaqatigiit ilaasa inatsisaanni asanninneq piumasarineqartoq! Mosesip inatsisaani inuarneq inerteqqutaavoq, aammalu ima peqqussuteqarpoq: „Tullit ilittut asassavat.“ (3 Moses 19:18) Nunasisumut naapertuilluanngitsuliorneq inerteqqutaavoq, aammalu ima inatsiseqarpoq: ’Ilissitut asassavarsi. Ilissimi nammineq Egyptenimi nunasisuusimavusi.’ (3 Moses 19:34) Allasiorneq inerteqqutaavoq, uiusorlu peqquneqarpoq nuliani nuannaartissagaa! (5 Moses 24:5) Mosesimik allakkat tallimaannaanni hebriiarit asanninnermut oqaasii assigiinngitsut minnerpaamik 20-eriarluni atorneqarpoq. Jehovap Israelikkut neriorsoqqissaarpai tamatigut, siunissamittaaq, asanninnerminik nittaavigisarumallugit. (5 Moses 4:37; 7:12-14) Aap, Mosesip inatsisaasa pingaarnerpaartaat imaappoq: „Jehova Guutit asassavat uummatikkut iluunngarlutit tarnikkullu iluunngarlutit nukitillu tamakkerlugit.“ (5 Moses 6:5) Jesus oqarsimavoq inassut tamanna tullermillu asanninneq pillugu inassut inatsisit tamarmik naaqqavigigaat. (3 Moses 19:18; Matîuse 22:37-40) Tupinnanngilaq tussiaasiortoq ima allassimammat: „Ilami inatsisitit nuannareqaakka, eqqarsaatinniitittuarpakka.“ — Tussiaat 119:97.

Inatsisinik atornerluineq

10. Juutit amerlanertigut Mosesip inatsisai qanoq isigisimavaat?

¹⁰ Ajoraluartumik Israelikkut amerlanersaat Mosesip inatsisaanik pingaartitsivallaanngillat! Inatsisit maleruanngilaat, sumiginnarlugillu puigorlugilluunniit. Pallorfiginninneq ilumoortoq inuiaat allat upperisarsiornikkut ileqquinik maajunnartunik mingutsippaat. (2 Kunngit 17:16, 17; Tussiaat 106:13, 35-38) Allatiguttaaq Inatsisit unioqqutippaat.

11, 12. (a) Esrap kingorna upperisarsiornikkut siuttoqatigiikkuutaat qanoq ilillutik ajoqusiisimappat? (Ungaluusaq takuuk.) (b) Sooq itsaq upperisarsiornikkut ajoqersuisut ’Inatsisit ungaluneqarnissaat’ pisariaqartippaat?

¹¹ Inatsisinut ajoqusiinerusut tassaapput Inatsisinik ajoqersuisussaagaluit illersuisussaagaluillu. Tamanna allakkanik ilisimasup Esrap aalajaatsup ukiuni 400-kkunni u.n.s. inuusup kingorna aallartissimavoq. Esrap inuaqatigiinnit allanit ajortumik sunniineq assortortarsimavaa Inatsisinillu atuaaneq ajoqersuinerlu pingaartittuartarlugit. (Esra 7:10; Nehemja 8:5-8) Inatsisinik ajoqersuisut ilaat Esramik malinninneraasut ’Naalagiartarfissuaq’-millu taaneqartalersumik pilersitsipput. Malittarisassaasa ilaat imaappoq: „Inatsisit ungaluliorsigik.“ Ajoqersuisut taakku isumaqarput Inatsisit naatsiivittut erlinnartutut isigaat. ’Naatsiivik’ tamanna unioqqutitsisunit ajoquserneqaqqunagu inatsisit allat „Inatsisit allanneqanngitsut“-nik taaneqartut sanavaat.

¹² Ilaat isumaqarsinnaapput juutit siuttui taamaaliorsinnaatitaasut. Esrap kingorna juutit naalagaaffinnit allanit, ingammik Grækenlandimit, naalakkersorneqalerput.  Griikerit filosofiata kulturiatalu sunniineri assortorniarlugit juutit akornanni upperisarsiornikkut siuttoqatigiit pinngorput. (Takuuk quppernermi 10-imi ungaluusaq.) Ukiut ingerlaneranni peqatigiit taakkua ilaat Inatsisinik ilinniartitsisut palasit Levikkuusut ingiarnialersimavaat. (Naleqqiuguk Malaki 2:7.) Ukiumi 200-mi u.n.s. inatsisit allanneqanngitsut juutit inuuneranni atulersimapput. Aallaqqaammut inatsisit taakku allanneqaqqusaanngillat, Inatsisitut allassimasutut pingaartigisutut isigineqaqqunagit. Kisianni kingusinnerusukkut inuit eqqarsaataat Guutip eqqarsaataanit pingaartinneqariartorput. Taamaattumik ’ungalulissap’ ’naatsiivik’ illersugassani ajoquserpaa.

Farisiiariussutsimit mingutsinneqarneq

13. Juutit upperisarsiornikkut siuttuisa ilaasa malittarisassaliarpassuarminnut suna patsisigaat?

¹³ Juutit ajoqersuisui isumaqarput Mosesip inatsisai naammalluinnaramik apeqqutaasinnaasunut tamanut akissutit imarisariaqaraat. Isumali tamanna eqqorpallaanngilaq. Taama isumaqaramik ajoqersuisut isumatusaarlutik isummaminnik saqqummiusisinnaapput, assigiinngitsunik malittarisassaliorsinnaanitik Guutip oqaasiani taperserneqartutut isikkoqalersillugit — aamma namminerisamut tunngasut soqutaanngikkaluartullu.

14. (a) Juutit upperisarsiornikkut siuttui qanoq ingasaassippat inuiaallu Guutimik nalusunit immikkoortussaanerat pillugu inatsit mumisissimavaat? (b) Sumit takuneqarsinnaava malittarisassat tamakkua juutit Guutimik nalusunit sunnerneqarnissaannut illersorsimanngikkaat?

¹⁴ Upperisarsiornikkut siuttut najoqqutassiat Allakkaniittut ingasappallaartumik atorniartarsimavaat. Assersuutigalugu, Mosesip inatsisai naapertorlugit juutit inuiaqatigiinnit allanit immikkoortussaapput, kisianni juutit ajoqersuisui naapertorlugit juutiunngitsunut tunngasut tamaasa asissorneqartariaqarput. Oqartarput juutiusup nersutaatini Guutimik nalusut akunnittarfiata silataanut qimattassanngikkaa, Guutimik nalusut ’uumasunik atoqateqartarsorineqarmata’. Arnap juutiusup arnaq Guutimik nalusoq erninerani ikiortassanngilaa, taamaaliorluni „guutipilussiortussamik ernisitseqataassagami“. Ajoqersuisut griikerit eqaarsaartarfiannut eqqortumik tatiginninnginnamik eqaarsaarnerit tamaasa inerteqqutigaat. Oqaluttuarisaanerup takutippaa tamakkua juutit Guutimik nalusut upperisaannit illersorsimanngikkaat. Imaappormi, farisiiarit namminneq griikerit Guutimik nalusut tarnip toqujuitsuunera pillugu ajoqersuutaat ajoqersuutigilersimavaat! — Hesekiel 18:4, NV.

15. Juutit upperisarsiornikkut siuttuisa qanoq ilillutik eqqiarneq aamma qanigisamik innaassineq pillugit inatsisit mumisippaat?

¹⁵ Farisiiarit aamma eqqiarneq pillugu inatsisit mumisissimavaat. Oqartoqartarpoq farisiiarit periarfissaqaraluarunik seqineq allaat ipiiassagaat. Oqartarput perusuersarnissamut nunusoq minguttuunngussasoq! Errortorneq ileqquulersimavoq pisariusoq, assak sorleq asanneqaqqaassanersoq qanorlu ililluni taamaaliortoqassanersoq malittarisassalik. Ingammik arnat minguttuutut isigineqartarput. Allakkani allassimammat qanigisamik ’palliguttoqassanngitsoq’ (tassa qanigisamik innaassinermut inerteqqut), juutit ajoqersuisui aalajangerput uiusoq nuliami kingornani ingerlasinnaanngitsoq, niuerniarfimmilu oqaloqatigisinnaanngikkaa. — 3 Moses 18:6.

16, 17. Sabbatisiorneq pillugu peqqussut eqqarsaatigalugu inatsisit allassimanngitsut qanoq ineriartorsimappat, sumillu kinguneqartumik?

¹⁶ Ingammik sabbatisiorneq pillugu inatsisit mumisitsinerat maluginiarnarpoq. Guutip Israelikkut ersarissumik peqquai: ullormi sabbatimi suliassamik sumilluunniit attuissanngilasi. (2 Moses 20:8-11) Inatsisini allassimanngitsuni suliassat assigiinngitsut 39-it inerteqqutaapput, soorlu qilersineq, qilerussaarineq, kilunnik marlunnguanik mersorneq, naqinnernik marlunnik allanneq ilaallu  ilanngullugit. Suliassat assigiinngitsut tamakku tamarmik pillugit allanik malittarisassaqarpoq. Qilersinerit soorliit atorneqarsinnaanersut soorliillu inerteqqutaanersut pillugit malittarisassarpassuaqarpoq. Inatsisini allassimanngitsuni nalaatsornerinnakkut pisunik tamakku malittarisassaqalersimapput. Ajorunnaarsitsineq suliassatut inerteqqutaasutut isigineqalerpoq. Assersuutigalugu, sabbatimi avatit ilaata napisimasup katitinnissaa inerteqqutaavoq. Kiguserisup nerisassamini seernartumik akusisinnaavoq, kisianni kiguserinini nipaallisinniarlugu seernartoq kigutimi akornagut milluarsinnaanngilaa!

¹⁷ Sabbat pillugu inatsit inatsisinit hundredelikkuutaanit inuit sanaavinit juutit amerlanersaannut anersaakkut siunertaarussimavoq. Jesus Kristus, ’sabbatimut naalagaasoq’ sabbatimi naakkinnilluni tupinnartulioraangat allakkanik ilisimasut farisiiarillu killinneqarneq ajorput. Malittarisassaliamik sumiginnarneqarnera kisiat malugaat. — Matîuse 12:8, 10-14.

Farisiiarit kukkunerannit ilinniarsinnaasavut

18. Malittarisassat ileqqullu nutaat Mosesip inatsisaanut ilanngutinneqarmata sumik kinguneqarpa? Tamatumunnga assersuut nassuiaruk.

¹⁸ Malittarisassat ileqqulersuutillu tamakku Mosesip inatsisaanut ilanngunneqarsimasut uillunut umiarsuarmut nippussuussimasunut assersuunneqarsinnaapput. Umiarsuarmik piginnittup uumasut paaminnartut tamakku peerniarlugit iliuuseqartarpoq, umiarsuarmi arriillisittarpaat manngertornissamillu qalipaataa aserortarlugu. Tamatumunnga assingusumik malittarisassat inuit sanasimasaat Inatsisinut akornutaapput ’manngertorninertullu’ aserorsaataallutik. Kisianni malittarisassat soqutaanngitsut peerniarnagit juutit ajoqersuisuisa amerliartortiinnarpaat. Messias Inatsisit naammassiartorlugit tikiummat ’umiarsuaq’ ima ’uiloqartigilersimavoq’ kiveqqajaalersimalluni! (Naleqqiuguk Ussatit 16:25.) Inatsisinik angeruseq illersornagu upperisarsiornikkut siuttut sianiitsuliorlutik unneqqaserluffigaat. Sooq malittarisassanik ’ungaluliaat’ sunniuteqanngila?

19. (a) Sooq ’Inatsisit ungaluliorneqarnerat’ siunertamisut kinguneqarsimanngila? (b) Sumit paasinarsiva juutit upperisarsiornikkut siuttui uppernermik amigaateqartut?

¹⁹ Juutit siuttuisa paasisimanngilaat ajortunngorsimaneq uummammi akiorneqartussaasoq, inatsisinik allakkatiguunngitsoq. (Jeremia 4:14) Ajortunngorsimaneq ajugaaffigissagaanni asanninneq — Jehovamut, inatsisaanut najoqqutassiaanullu naapertuilluartunut asanninneq — ineriartortinneqartariaqarpoq. Asanninneq taama ittoq pigigutsigu Jehovap uumigisai uumigissavavut. (Tussiaat 97:10; 119:104) Asanninneq uummammiugilluarutsigu Jehovap inatsisaanut aalajaattuassaagut, naak silarsuarmi matumani ajortunngorsimasumi inuugaluarluta. Juutit upperisarsiornikkut siuttuisa inuit ajoqersornissaat taama ittumillu asannissuseqalertinnissaat immikkut pisinnaatitaaffigaat. Sooq iluatsinngitsoorpat? Uppernermik amigaateqarsimagunarput. (Matîuse 23:23) Tatigisimagaluarunikku Jehovap anersaavata inuit aalajaatsut uummataat sunnersinnaagai isumaqarsimassanngikkaluarput  inuit allat inuunerannik nakkutiginnittuartariaqarlutik. (Jesaja 59:1; Hesekiel 34:4) Namminneq uppernermik amigaateqaramik allat uppernermik tunisinnaanngilaat; akerlianilli inuit inatsisaannik erloqisittarpaat. — Matîuse 15:3, 9; 23:4.

20, 21. (a) Ileqqorisanut naalagarsiorneq juutit upperisaanut qanoq sunniuteqarpa? (b) Juutit upperisaanni pisimasut sumik ilinniarsinnaavavut?

²⁰ Juutit siuttuisa taakkua asanninneq siuarsarsimanngilaat. Ileqqulersuutaat guutisiornermik qaaginnarsiortumik pingaartitsisumik takuneqarnissarlu piinnarlugu naalannermik kinguneqarput. Taamaalilluni ilumoortuusaarniarneq tunngavilerneqarpoq. (Matîuse 23:25-28) Malittarisassarpassuisa allat avoqqaarinissaannut periarfissittuarpaat. Farisiiarit pingaarniartut naalagaaniartullu isumaqarput allaat Jesus Kristus isornartorsiussallugu pissutissaqarluarlutik. Inatsisinut siunertaasoq pingaarneq takusinnaajunnaarpaat Messiasilu ilumoortutuaq itigartillugu. Taassumalu inuiaqatigiit juutiusut ima oqarfigisariaqarsimavai: ’Ata, illorsi ilissinnut qimagaassaaq inueruttoq.’ — Matiuse 23:38; Galâsiamiut 3:23, 24.

²¹ Tamanna qanoq ilinniutigisinnaavarput? Ileqqut tunngavigalugit sukannersumik isumaqarneq Jehovamik pallorfiginninnermik minguitsumik siuarsaanngilaq. Tamannali ima paasisariaqarpa Jehovap pallorfiginnittui ullumikkut Biibilip saniatigut allanik malittarisassaqartariaqanngitsut? Naamik. Tamanna paasineruniarlugu misissoriartigu Jesus Kristusip qanoq ililluni Mosesip inatsisai inatsimmik nutaamik pitsaanerusumillu taarsersimagai. (wE 1/9 96)

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

Uteqqiinissamut apeqqutit

□ Pinngortitarsuaq qanoq ililluni Guutip inatsisaanik aqunneqarpat?

□ Mosesip inatsisai pingaarnertut sumik siunertaqarpat?

□ Sumit takuneqarsinnaava Mosesip inatsisaasa nallittuineq misiginneqataanerlu pingaartikkaat?

□ Sooq juutit upperisarsiornikkut siuttuisa Mosesip inatsisai malittarisassarpassuarnik ilasimavaat, sumillu kinguneqartumik?

[Atuaqqissaarnermi apeqqutit]

[Qupp. 11-mi ungalusaq]

Juutit upperisarsiornikkut siuttui

Allakkanik ilisimasut: Imminnut Esrap kingoraartaattut Inatsisinik nassuiaasussatut isiginnipput. Atuagaq A History of the Jews naapertorlugu „allakkanik ilisimasut tamarmiunngitsut silassorissuupput, Inatsisinilu isuma isernerluttoq naniniarlugu siunertaqanngitsunik malittarisassaliortarput sianiitsumillu killiliiniliortarlutik. Malittarisassat tamakku tassaalersimapput ileqqussat unioqqutitassaanngitsut qunutitsisut.“

Chasidimikkut: Taaguut tamanna isumaqarpoq „upperluartut“ imaluunniit „illernartut“. Immikkooqatigiit taakku ukiup 200-p u.n.s. missaani eqqartorneqaqqaarsimapput. Naalakkersuinikkut sunniuteqartorujussuupput Inatsisillu minguissusiat griikerit sualuttumik sunnerneqarnerannut ingasaassillutik illersorniartarlugu. Chasidimikkut immikkoortunut pingasunut immikkoortinneqartarput: farisiiarit, saddukæriet essæerillu.

Farisiiarit: Ilisimatuut ilaat isumaqarput taaguut tamanna hebriiarit oqaasiannik „immikkoorniartut“-​mik naggueqartoq. Ingasaassillutik Guutimik nalusunit immikkoorniartarput, juutinilli nalinginnarnit inatsisinik allassimanngitsunik paasiuminaatsunik paasisaqarpallaanngitsunit aamma immikkoorniarput pitsaaneruniarlutillu. Oqaluttuarisaanermik ilisimatooq farisiiarit pillugit ima oqarsimavoq: „Immikkooqatigiit taakkua inuinnaat meeqqatut pisarpaat. Ileqqulersuutinut tunngasut annikitsualuit tamaasa nassuiartarpaat malittarisassanngortittarlugillu.“ Ilisimatooq alla ima oqarpoq: „Farisiiarit pisinnaasut tamanut malittarisassarpassualiorput, taamaattumillu sumininnguit pingaartippaat pingaaruteqartullu sumiginnartarlugit (Mat. 23:23).“

Saddukæerit: Immikkoorniaqatigiit nuimasunut palasinullu qanittumik attaveqartut. Allakkanik ilisimasut farisiiarillu assortorniartarpaat isumaqarlutillu inatsisit allassimanngitsut inatsisitut allanneqarsimasutut pingaartiginngitsut. Akiuunneq tamanna ajugaaffiginngikkaat paasinarsivoq Misjna-​mi ima allassimammat: „Allakkanik ilisimasut oqaaserisaat . . . inatsisit allanneqarsimasut oqaasiinit pingaarnerupput.“ Talmud-imi, inatsisinik allassimanngitsunik nassuiaatitalimmi, allaat ima allassimavoq: „Allakkanik ilisimasut oqaaserisaat . . . Torap oqaasianit erlinnarnerupput.“

Essæerit: Tassaapput imminut naaggaarfigisut assigiinngitsunut immikkoorniartut. The Interpreter’s Dictionary of the Bible naapertorlugu essæerit farisiiarinit imminut ajunnginnerusutut isigipput, „ilaannikkullu taakkunannga farisiiariussutsikkut ingasaassinerullutik“.

[Qupp. 9-mi assiliartaq]

Jobip angajoqqaavisa qularnanngitsumik ullorissat inatsisinut naapertuuttumik ingerlanerinik ilinniartissimavaat