ГОТАРА БОНА ҺИНБУНЕ 40
Хьлазийа Ван «Рожед Ахьрийеда» Хирәт бьн
«Ԛәԝин бьминьн, жь щийе хԝә нәһʹәжьн, һәр гав шьхӧле Хӧданда пешда һәрʹьн» (1 КОРН. 15:58).
КʹЬЛАМА 58 Мәрьвед Аштиһʹьз Бьгәрʹьн
ВЕ ГОТАРЕДА *
1. Әм жь кʹӧ заньн, ԝәки әм «рʹожед ахьрийеда» дьжин?
ҺӘРГЕ һун паши сала 1914 һатьнә буйине, демәк һун тʹәмамийа әʹмьре хԝә дьжин «рʹожед ахьрийеда» (2 Тимтʹ. 3:1). Әм гьшк жи дьбьһен дәрһәԛа ԝан ԛәԝьмандьна, кʹижан кӧ Иса бона рʹожед мә пʹехәмбәрти кьр. Мәсәлә, әԝ һәнә шәрʹ, хәлайи-щәлайе, әʹрдһʹәж, нәхԝәши, зедәбуна нәһәԛийе у мьԛабьлибун һьндава щьмәʹта Йаһоԝа (Мәт. 24:3, 7-9, 12; Луԛа 21:10-12). Әм ӧса жи дьвиньн кӧ мәри ча һатьнә гӧһастьне, чаԝа кӧ Паԝлос пʹехәмбәрти кьр (Бьньһерʹә чаргошә « Мәрьв Иро Чь Щурʹәйи нә»). Әм чаԝа хьзмәткʹаред Йаһоԝа, дӧдьли ниньн, ԝәки әм дьжин ԝәʹде «рʹожед даԝинда [хьлазийеда]» (Мих. 4:1).
2. Щабед кʹижан пьрса әм гәрәке бьзаньбьн?
2 Жь сала 1914, гәләк ԝәʹдә дәрбаз буйә, ләма иро әм ида хьлазийа «рʹожед ахьрийеда» дьжин. Чьмки хьлази незик ә, әм гәрәке бьзаньбьн щабед һьнә пьрсед фәрз: Чь ԝе бьԛәԝьмә хьлазийа «рʹожед ахьрийеда»? У һʹәта кӧ әм һивийа ԝан ԛәԝьмандьна нә, Йаһоԝа һивийе йә кӧ әм чь бькьн?
ЧЬ ԜЕ БЬԚӘԜЬМӘ ХЬЛАЗИЙА «РʹОЖЕД АХЬРИЙЕДА»?
3. Ль гора пʹехәмбәртийа жь 1 Тʹесалоники 5:1-3, сәрԝеред дьнйайе ԝе чь әʹлам кьн?
3 (Бьхунә 1 Тʹесалоники 5:1-3.) Дина хԝә бьдьне, Паԝлос дәрһәԛа «рʹожа Хӧдан», демәк рʹожа Йаһоԝа, дьбежә. Ве рʹезеда әԝ рʹож дәрһәԛа ԝи ԝәʹдәйи те готьне, кʹижан кӧ ԝе дәстпебә пе кʹӧтакьрьна Бабилона Мәзьн, демәк империйа религийед ԛәлп, у ԝе бь Һармәгәдоне хьлаз бә (Әʹйан. 16:14, 16; 17:5). Һәма пешийа дәстпека ве «рʹоже», сәрԝеред дьнйайе ԝе әʹлам кьн кӧ «Дьне сәԛьрʹи у бехофи йә». Сәрԝеред дьнйайе щара әԝе готьне дьдьнә хәбате, чахе хәбәр дьдьн дәрһәԛа ԝе йәке, кӧ һәләԛәтийа ортʹа мьләта баш кьн. * Ле йәкә әԝ әʹламкьрьн кӧ «дьне сәԛьрʹи у бехофи йә», кӧ Кʹьтеба Пирозда те готьне, ԝе щӧдә бә. Чьрʹа? Чахе әԝ йәк ԝе бьԛәԝьмә, мәрьв ԝе бьфькьрьн кӧ сәрԝеред дьнйайе бехофи у әʹдьлайи анинә дьне. Ле бь рʹасти, «хәзәбе ньшкева» бе у «тәнгасикә . . . мәзьн» ԝе дәстпебә (Мәт. 24:21).
4. а) Әм чь һе ньзаньн дәрһәԛа ве әʹламкьрьне «дьне сәԛьрʹи у бехофи йә»? б) Әм чь ида заньн дәрһәԛа ԝе йәке?
4 Дәрһәԛа әʹламәтийа «дьне сәԛьрʹи у бехофи йә», әм һьнә тьшт заньн. Ле һәнә тьшт кӧ әм ньзаньн. Мәсәлә, әм ньзаньн чь ԝе сәрԝера һелан кә, ԝәки әԝе йәке әʹлам кьн, йан ԝе чь щурʹәйи әԝ әʹламәти бе әʹламкьрьне. У әм ӧса жи ньзаньн кӧ әԝ йәк ԝе тʹәне щарәке бь щурʹе мәхсус бе әʹламкьрьне, йан чәнд щара. Чь жи бьԛәԝьмә, ле әм ве йәке заньн: Әм гәрәке нәйенә хапандьне у баԝәр нәкьн, ԝәки сәрԝеред дьнйайе дькарьн әʹдьлайе биньн сәр әʹрде. Дәԝсе әв әʹламкьрьн, дәрһәԛа кʹижани Кʹьтеба Пирозда те готьне, ԝе мә һелан кә кӧ һʹьшйар бьминьн. Әԝ ча бежи нишан ә, кӧ «рʹожа Хӧдан» ва ԝе дәстпебә!
5. Чаԝа 1 Тʹесалоники 5:4-6 али мә дькә, ԝәки бона «рʹожа Хӧдан» һазьр бьн?
5 (Бьхунә 1 Тʹесалоники 5:4-6.) Әԝ ширәта Паԝлос мәрʹа нишан дькә, кӧ чаԝа бона «рʹожа Хӧдан» һазьр бьн. Әм гәрәке «хәԝеда нәминьн мина йед майин», ле «һʹьшйар» бьминьн. Мәсәлә, әм гәрәке фәсал бьн, ԝәки тʹәвнәбуйине хԝәй кьн, демәк нәкʹәвьнә нава шьхӧлед политики, йан на әм дькарьн бьбьнә «пʹара дьнйайе» (Йуһʹн. 15:19). Әм заньн ԝәки тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде ԝе әʹдьлайе бинә сәр дьнйайе.
6. Чьда әм дьхԝазьн али мәрьва бькьн, у чьрʹа?
6 Хенщи ве йәке, кӧ әм гәрәке хԝәха һʹьшйар бьминьн, ӧса жи лазьм ә али мәрьва бькьн, кӧ һʹьшйар бьн у һаш пе һәбьн кӧ Кʹьтеба Пироз чь пʹехәмбәрти дькә дәрһәԛа ахьрийа дьнйайе. Ԝәрә әм бир нәкьн, кӧ гава тәнгасийа мәзьн дәстпебә, ида ԝе гәләк дәрәнг бә мәрьв бенә бал Йаһоԝа. Ләма жи шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе гәләк фәрз ә! *
БӘРДӘԜАМ КЬН БЬ ХИРӘТ МЬЗГИНИЙЕ БӘЛА КЬН
7. Йаһоԝа чь дьхԝазә кӧ әм ньһа бькьн?
7 Гәләк һьндьк майә, кӧ рʹожа Йаһоԝа дәстпебә, ләма жи Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки 1 Корн. 15:58). Иса пʹехәмбәрти кьр, кӧ әме чь бькьн. Чахе әԝи хәбәр да дәрһәԛа ԛәԝьмандьнед фәрз, кӧ рʹожед ахьрийеда гәрәке бьԛәԝьмьн, паше зедә кьр: «Гәрәке пешийе Мьзгини һʹәму мьләтарʹа бе дайине» (Марԛ. 13:4, 8, 10; Мәт. 24:14). Һәла бьфькьрьн: Бьдьнә һʹьше хԝә, һәр гав чахе һун дьчьнә хьзмәтийе, һун әве пʹехәмбәртийа Кʹьтеба Пироз тиньн сери.
әм шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийеда хирәт бьн. Әм гәрәке һәр тьшти бькьн, сәва «шьхӧле Хӧданда пешда» һәрʹьн (8. Әм жь кʹӧ заньн, ԝәки шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе пешда дьчә?
8 Ле әм чь дькарьн бежьн дәрһәԛа пешдачуйина шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе? Әԝ шьхӧл сал бь сал пешда дьчә. Мәсәлә, бьфькьрьн кӧ ԝан рʹожед ахьрийеда нав тʹәмамийа дьнйайе һәжмара мьзгинвана чьԛас зедә буйә. Сала 1914-да, 43 ԝәлатада 5 155 мьзгинван һәбун. Ле иро ԝәкә 8.5 милйон мьзгинван һәнә 240 ԝәлатада! Йәкә, шьхӧле мә һе хьлаз нәбуйә. Әм гәрәке бәрдәԝам кьн мәрьварʹа гьли кьн, ԝәки тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде дькарә һʹәму проблемед инсанәте бьдә һьлдане (Зәб. 145:11-13).
9. Чьрʹа әм гәрәке бәрдәԝам кьн мьзгинийа Пʹадшатийе бәла кьн?
9 Бәлакьрьна мьзгинийе ԝе хьлаз нәбә һʹәта кӧ Йаһоԝа нәвежә хьлаз. Ле чьԛас ԝәʹдә майә, ԝәки мәрьв дәрһәԛа Йаһоԝа Хԝәде у Иса Мәсиһ пебьһʹәсьн? (Йуһʹн. 17:3). Әм ве йәке ньзаньн. Ле әм заньн, ԝәки һʹәта кӧ тәнгасийа мәзьн дәстпебә, һәр мәрьве дьлсах дькарә мьзгинийе ԛәбул кә у сафи кә Йаһоԝарʹа хьзмәт кә (Кʹар. Шанд. 13:48). Һʹәта кӧ дәрәнг нинә, әм ча дькарьн али ԝан мәрьва бькьн?
10. Йаһоԝа ча али мә дькә ԝәки әм мәрьва рʹастийе һин кьн?
10 Йаһоԝа бь сайа тʹәшкиләта хԝә һʹәму тьшти дьдә мә, чь кӧ мәрʹа лазьм ә сәва мәрьва рʹастийе һин кьн. Мәсәлә, һәр һʹәфти әм сәр бәрнама щьвине һин дьбьн, кӧ ча мәрьва һин кьн. Әԝ щьвин али мә дькә, кӧ ча хәбәрдане дәстпекьн у ча сәрледана дӧбарә бькьн. У әԝ ӧса жи мә һин дькә, чаԝа һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз кьн. Тʹәшкиләта Йаһоԝада ӧса жи һәнә Һащәтед Сәрәкә бона Һинкьрьне. Әԝ һащәт али мә дькьн . . .
-
хәбәрдане дәстпекьн,
-
һʹәԝаса мәрьва пешда биньн,
-
мәрьва һелан кьн кӧ дәрһәԛа рʹастийе һе зедә пебьһʹәсьн,
-
пе һинбуна Кʹьтеба Пироз рʹастийе һин кьн, у
-
тʹәглиф кьн мәрьва кӧ бькʹәвьнә малпәра мә у бенә сәр щьвате.
Һәмьки, бәс нинә ԝәки әԝ һащәт бал мә һәбьн, ле әм гәрәке ԝана бьдьнә хәбате. * Мәсәлә, һәрге мәрьвәки гӧһ да ԝә чахе ԝә жерʹа шәʹдәти да, у ԝә бәлавок йан журналәк да ԝи, әԝе бькарьбә һе зедә тьшт бьхунә, һʹәта кӧ тʹәви ԝи текли бьн. Әм һәр кәс борщдар ьн һәр мәһ чьԛас дькарьн шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийеда кʹар бькьн.
11. Чьрʹа Онлайн Дәрсед Кʹьтеба Пироз һатьнә сазкьрьне?
11 Диса щурʹәк кӧ Йаһоԝа ча али мәрьва дькә, кӧ дәрһәԛа рʹастийе пебьһʹәсьн, әԝ һәйә Онлайн Дәрсед Кʹьтеба Пироз сәр jԝ.org®. Әԝ дәрс һатьнә сазкьрьне, чьмки һәр мәһ бь дәһа һʹәзара мәрьв нав тʹәмамийа дьнйайе интернетеда дәрсед Кʹьтеба Пироз дьгәрʹьн. У әԝ дәрсед сәр малпәра мә, дькарьн али мәрьва бькьн дәрһәԛа рʹастийа Хәбәра Хԝәде пебьһʹәсьн. Һьнә мәрьв тʹәви кʹе жи һун хәбәр дьдьн, дьбәкә шәрм кьн ԝәки һинбуна Кʹьтеба Пироз ԛәбул кьн. Һәрге ӧса нә, сәр малпәра мә әԝан дәрса нишани ԝан кьн, йан жи линка ԝан дәрса ԝанрʹа бьшиньн, сәр ԝи зьмани кʹижани әԝана фәʹм дькьн. *
12. Мәрьв жь Онлайн Дәрсед Кʹьтеба Пироз чь дькарьн пебьһʹәсьн?
12 Онлайн Дәрсед Кʹьтеба Пирозда тенә шеԝьркьрьне әв тʹема: «Кʹьтеба Пироз у Авторе ве», «Кәсед Сәрәкә Кʹьтеба Пирозда», у «Әʹламәтийа Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа һевийе». Бь сайа ԝан дәрса, мәрьв ԝе пебьһʹәсә:
-
Кʹьтеба Пироз ча дькарә али мәрьва бькә
-
Кʹи йә Йаһоԝа, Иса у мәләк
-
Чьрʹа Хԝәде мәрьв әʹфьрандьн
-
Чьрʹа кӧл-дәрд у зӧлми һәнә
Ԝан дәрсада ӧса жи те шеԝьркьрьне, кӧ ча Йаһоԝа ԝе . . .
-
кӧл-дәрда у мьрьне бьдә һьлдане,
-
мәрьва жь мьрьне рʹакә, у
-
сәрԝертийед мәрьвайә бекер бьдә һьлдане у тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде ԝе сәрԝертийе бькә.
13. Һәрге мәрьв дәрсед онлайн дәрбаз дьбә, гәло лазьм ә диса тʹәви ԝи һинбуне дәрбаз кьн? Шьровәкьн.
13 Әԝ дәрсед онлайн дәԝса һинбуна Кʹьтеба Пироз нагьрьн, йа кӧ әм тʹәви мәрьва дәрбаз дькьн. Иса әԝ шьхӧл дайә мә, ԝәки мәрьва бькьн шагьрт. Әм баԝәр ьн, ԝәки мәрьвед кӧ дәрсед онлайн леколин дькьн, ԝе бәгәм кьн чь кӧ педьһʹәсьн у бьхԝазьн һе зедә пебьһʹәсьн. У паше әԝана дьбәкә ԛәбул кьн кӧ тʹәви ԝан һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз кьн. Хьлазийа һәр дәрсәкә онлайн, хԝәндәван те тʹәглифкьрьне кӧ бланк тʹьжә кә, сәва кәсәк тʹәви ԝи һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз кә. Тʹәшкиләта мә һәр рʹож бь сайа малпәра мә, жь тʹәмамийа дьнйайе 230 нәʹма зедәтьр дьстинә жь ԝан мәрьва, йед кӧ дьхԝазьн һинбуна Кʹьтеба Пироз тʹәви ԝан дәрбаз кьн! Гәләк фәрз ә, ԝәки хут тʹәви мәрьва һинбуне дәрбаз кьн!
БӘРДӘԜАМ КЬН МӘРЬВА БЬКЬНӘ ШАГЬРТ
14. Ль гора тʹәмийед Иса жь Мәтта 28:19, 20, әм чь дьхԝазьн бькьн, у чьрʹа?
14 Бьхунә Мәтта 28:19, 20. Чахе әм һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз дькьн, әм дьхԝазьн чьԛас дькарьн ӧса бькьн кӧ мәрьва бькьн шагьрт, у «һʹәму тʹәмийед кӧ [Иса дайә] мьләта һин кьн». Әм гәрәке али мәрьва бькьн, кӧ әԝана фәʹм кьн, ԝәки бона ԝан чьԛас фәрз ә алийе Йаһоԝа у Пʹадшатийа Ԝи бьгьрьн. Әԝ те һʹәсабе кӧ мәрьва һелан кьн, ԝәки рʹастийе ԛәбул кьн, чь кӧ педьһʹәсьн әʹмьре хԝәда бьдьнә хәбате, хԝә тʹәсмили Йаһоԝа кьн у бенә ньхӧмандьне. Тʹәне һьнге әԝана ԝе ԝәʹде рʹожа Йаһоԝа хьлаз бьн (1 Пәт. 3:21).
15. Ԝәʹде мә сәр чь тʹӧнә йә, у чьрʹа?
15 Чаԝа мә жоре шеԝьр кьр, гәләк һьндьк ԝәʹдә майә, кӧ кʹӧтасийа ве дьнйайе бе. Ләма жи ԝәʹде мә тʹӧнә кӧ бәрдәԝам кьн һинбуна Кʹьтеба Пироз тʹәви ԝан мәрьва дәрбаз кьн, йед кӧ әʹмьре хԝәда гӧһастьна накьн, сәва бьбьнә хьзмәткʹаред Йаһоԝа (1 Корн. 9:26). Шьхӧле мә гәләк фәрз ә! Һе диса гәләк мәри һәнә, кӧ гәрәке мьзгинийа Пʹадшатийе бьбьһен, һʹәта дәрәнг нинә.
ХԜӘ ДУР БЬГЬРЬН ЖЬ ҺӘР ТЬШТЕД КӦ РЕЛИГИЙА ԚӘЛПВА ГЬРЕДАЙИ ЙӘ
16. Ль гора Әʹйанти 18:2, 4, 5, 8, әм гьшк гәрәке чь бькьн? (Ӧса жи бьньһерʹә спартьн.)
16 Бьхунә Әʹйанти 18:2, 4, 5, 8. Әԝ рʹез нишан дькьн, ԝәки Йаһоԝа дьхԝазә кӧ хьзмәткʹаред ԝи диса тьштәки бькьн. Һʹәму Мәсиһийед рʹаст гәрәке жь Бабилона Мәзьн бь тʹәмами башԛә бьн. Мәрьве кӧ Кʹьтеба Пироз һин дьбә, дьбәкә пешийа кӧ дәрһәԛа рʹастийе пебьһʹәсийа, әндәме религийа ԛәлп бу. Әԝ дьбәкә пәй әʹйд-ԛәйд у шьхӧлед ве религийайе дьчу, йан жи пʹәрә ԛӧрбан дькьр. Ләма пешийа кӧ кәсәк бьбә хьзмәткʹаре нәньхӧманди, әԝ гәрәке ида тʹӧ тьштида тʹәви религийа ԛәлп гьредайи нибә. Әԝ гәрәке нәʹме бьньвисә йан жи щурʹәки майин бь тʹәмами жь ве дере йан тʹәшкиләте бьԛәтә, йа кӧ тʹәви Бабилона Мәзьн гьредайи йә. *
17. Мәсиһи гәрәке хԝә жь кʹижан щурʹе хәбате дур бьгьрә, у чьрʹа?
17 Мәсиһийе рʹаст гәрәке баԝәр бә, кӧ хәбата ԝи тʹӧ тьштида тʹәви Бабилона Мәзьн гьредайи нинә (2 Корн. 6:14-17). Мәсәлә, әԝ ԝе нәбә хәбатчийе дере. Ӧса жи Мәсиһийе кӧ хәбатчи йә, ԝе ԛәбул нәкә дьреж бьхәбьтә ԝан авайада, кʹижан кӧ бона религийа ԛәлп дьдьнә хәбате. Ле һәрге бизнеса ԝи һәйә, әԝ ԝе хәбата бона Бабилона мәзьн, нә ԛәбул кә у нә жи бькә. Ле чьрʹа әм хԝә ӧса дур дьгьрьн жь религийа ԛәлп? Чьмки әм нахԝазьн тʹәви шьхӧл у гӧнед ԝан религийа бьн, кʹижан кӧ бәр чʹәʹве Хԝәде һʹәрам ьн (Иша. 52:11). *
18. Чаԝа бьраки гӧрʹа принсипед Йаһоԝа кьр?
18 Чәнд сал пешда, рʹуспик бизнеса кʹижани һәбу, контрактор жерʹа гот, ԝәки әԝ шәһәре хԝәда хәбатәкә нәщартийейә бьчʹук дереда бькә. Әԝи контрактори заньбу, кӧ әԝи бьрайи һәр гав дьгот, ԝәки бона дере ԝе тʹӧ хәбатәке нәкә. Ле ве щаре контракторрʹа гәләк лазьм бу кәсәки бьвинә, сәва ве хәбате бькә. Йәкә әԝи бьрайи хԝә ԛайим ль принсипед Кʹьтеба Пироз гьрт, у әв хәбат ԛәбул нәкьр. Һʹәфтийа дьн, шькле нәщарәки кьрьбун рʹожнәʹма ви шәһәрида, кӧ әԝ ча хачʹ дерева дькә. Һәрге бьре мә ԛайил буйа кӧ ве хәбате бькә, дәԝса ԝи нәщари ԝе шькле ԝи буйа. Бьфькьрьн кӧ наве ԝи ча дькарьбу нава хушк-бьрада бькʹәта! Ле йа һе хьраб, Йаһоԝа ԝе чь бьфькьрийа.
ӘМ ЧЬ ПЕҺʹӘСИЙАН?
19-20. а) Ве готареда әм чь пеһʹәсийан? б) Әм диса гәрәке дәрһәԛа чь пебьһʹәсьн?
19 Ль гора пʹехәмбәртийа Кʹьтеба Пироз, ԛәԝьмандьнәкә мәзьн кӧ зутьрәке ԝе бьԛәԝьмә әԝ ә, кӧ сәрԝеред дьнйайе ԝе әʹлам кьн «дьне сәԛьри у бехофи йә». Әм жь Йаһоԝа гәләк рʹази нә кӧ әԝ мә һин дькә, ԝәки сәрԝеред дьнйайе ԝе нәгьһижьн әʹдьлайа рʹаст у дьреж. Әм гәрәке чь бькьн пешийа кӧ әԝ ԛәԝьмандьна мәхсус бьԛәԝьмә, у ньшкева хәзәб бе? Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки әм шьхӧле бәлакьрьна Мьзгинийеда хирәт бьн у чьԛас дькарьн гәләк мәрьва бькьн шагьрт. Ӧса жи әм гәрәке жь һәр тьштед кӧ религийа ԛәлпва гьредайийә, бьԛәтьн. Әԝ те һʹәсабе, ԝәки бь тʹәмами дәркʹәвьн жь Бабилона мәзьн у тʹӧ хәбате нәкьн бона ве.
20 Һәнә ԛәԝьмандьнед майин, кӧ хьлазийа «рʹожед ахьрийеда» ԝе бьԛәԝьмьн. У диса һәнә тьштед дьн кӧ Йаһоԝа дьхԝазә әм бькьн. Әԝ чь тьшт ьн, у чаԝа әм дькарьн хԝә һазьр кьн бона һәр тьшти кӧ ԝе зутьрәке бьԛәԝьмьн? Готара дьнда әме дәрһәԛа ве йәке шеԝьр кьн.
КʹЬЛАМА 71 Әм Әскәре Хԝәде нә!
^ абз. 5 Әм һивийе нә кӧ зутьрәке сәрԝеред дьнйайе ԝе әʹлам кьн, ԝәки әԝана гьһиштьнә нета хԝә, кӧ «дьне сәԛьрʹи у бехофи йә». Әԝ әʹламәти ԝе бьбә нишан, кӧ тәнгасийа мәзьн ва гәрәке дәстпебә. Ле һʹәта әԝ йәк бьԛәԝьмә, Йаһоԝа дьхԝазә әм ньһа у ԝи ԝәʹдәйи чь бькьн? Әԝ готар ԝе али мә бькә щаба ԝан пьрса пебьһʹәсьн.
^ абз. 3 Мәсәлә, организасийа Мьләтед Йәкбуйи дьбежә, ԝәки әԝ «әʹдьлайе у бехофийе дькә ортʹа ԝәлатада».
^ абз. 6 Ве дәрхьстьнеда бьньһерʹә готара бь наве «Диԝана Хԝәде: Гәло Хԝәде Тʹьме Епʹещә Ԝәʹдә Пешда Дәрһәԛа ве йәке Әʹлам Дькә?».
^ абз. 10 Бона һе зедә информасийа, кӧ Һащәтед Сәрәкә бона Һинкьрьне ча бьдьнә хәбате, бьньһерʹә журнала «Бьрща Ԛәрәԝьлийеда», готара бь наве «Рʹастийе Һин кьн», йа мәһа Щотмәһе, сала 2018.
^ абз. 11 Әԝ дәрс ньһа һәнә сәр зьмане Инглизи у Португали, ле диса сәр гәләк зьмана ԝе һәбә.
^ абз. 16 Әм ӧса жи гәрәке хԝә дур бьгьрьн жь һʹәму тьштед ԝан тʹәшкиләта, кӧ религийа ԛәлпва гьредайи нә. Мәсәлә, кампед щаһьла йан жи гимнасйа, һʹәԝз, у тьштед дьн. Гәләк тʹәшкиләтед бона щаһьла әшкәрә накьн, ԝәки әԝана религийева гьредайи нә, ле әԝ тʹәшкиләт сәр һʹиме религийе йә.
^ абз. 17 Бона һе зедә информасийа дәрһәԛа ньһерʹандьна Кʹьтеба Пироз, сәр хәбатед бона тʹәшкиләтед религи, бьньһерʹьн «Пьрсед Хԝәндәвана», «Бьрща Ԛәрәԝьлийеда» йа 15 Нисане, сала 1999.
^ абз. 83 ШЬРОВӘКЬРЬНА ШЬКЬЛ: Кафеда мәрьв әʹщебмайи дьминьн, чьмки «Нучеда» пе телевизоре әʹлам дькьн дәрһәԛа «дьне сәԛьри у бехофи йә». Жьн-мер кӧ Шәʹдед Йаһоԝа нә, йед кӧ ԝәʹде хьзмәтийе һеса дьбьн, пе ве әʹламәтийе найенә хапандьне.