1919: Сәд Сал Пешда
САЛА 1919 Шәрʹе Мәзьн (паше һатә навкьрьне Шәрʹе Һʹәмдьнйайе йа I) ида хьлаз бьбу, кʹижан кӧ чар сала зедәтьр кʹьшанд. Хьлазийа сала 1918, ԝәлатед кӧ шәрʹ дькьрьн, шәрʹ данә сәкьнандьне, у 18 Чьләйе сала 1919, «Конференсийа Әʹдьлайейә Парисе» (Paris Peace Conference) дәрбаз бу. Пешдачуйинәкә ве конференсийе «Пәймана Версали» бу, кʹижан кӧ 28 Һʹәзиране, сала 1919-да һатә ԛолкьрьне. Әԝе пәймане бь офисйали шәрʹе ортʹа ԝәлатед йәкбуйи у Алманйайе да сәкьнандьне.
Әԝе пәймане ӧса жи тʹәшкиләта тʹәзә саз кьр, бь наве Лига Мьләта. Нета ве тʹәшкиләте әԝ бу, кӧ нава ԝәлатед дьнйайеда тʹьфаԛи, әʹдьлайи у бехофи бә. Гәләк Мәсиһийед ве дьнйайе пьштгьрийа Лига Мьләта дькьрьн. «Кʹома Федерали йа Деред Мәсиһ Амәрикайеда», гот әԝ тʹәшкиләта политики һәйә «әʹйанкьрьна Пʹадшатийа Хԝәде сәр әʹрде». Әԝе кʹоме пьштгьрийа һьндава Лига Мьләта пе ве йәке да кʹьфше, кӧ мәри шандьн сәр ве «Конференсйа Әʹдьлайейә Парисе». Йәк жь ԝан мәрьва кӧ һатә шандьне, гот ԝәки әԝ конференсйа, «нава тʹәрихийа дьнйайеда дәстпебуна дәԝранәкә тʹәзә бу».
Дәԝрана тʹәзә рʹасти дәстпебу, ле нә кӧ бь сайа ԝан мәрьва, йед кӧ әԝ конференсйа дәрбаз кьрьн. Сала 1919-да дәԝрана тʹәзә дәстпебу шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийеда, чахе Йаһоԝа ԛәԝат да щьмәʹта хԝә, ԝәки һе зедә хьзмәт кьн, нә кӧ чаԝа бәре. Ле пешийа ве йәке, Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз гәрәке гӧһастьнәкә мәзьн бькьрана.
САФИКЬРЬНА ФӘРЗ
Сала 1919-да, 4 Чьләйе бьжартьна һәрсали йа директоред Щьвака Бьрща Ԛәрәԝьлийе дәрбаз бу. Ԝи ԝәʹдәйи Щозеф Рутерфорд, кʹижани кӧ һьнге рʹебәрийа щьмәʹта Йаһоԝа дькьр, тʹәви һʹәфт бьра бь нәһәԛи кьрьбун кәла Атлантайе (Амәрика). Пьрс ве йәкеда бу: Гәло әԝ бьред кӧ рʹебәред тʹәшкиләте бун, у кʹәтьнә кәле, гәрәке тʹәзәда бенә бьжартьне, йан гәрәке дәԝса ԝан кәсед дьн бьжберьн?
Рутерфорд бьра отʹаха хԝәйә кәледа бона ахьрийа тʹәшкиләте бәрхԝә дькʹәт. Әԝи заньбу, ԝәки һьнә бьра дьфькьрин, кӧ һе баш ә кәсәки дьн бьбә президенте тʹәшкиләте. Ләма жи әԝи нәʹмә ньвиси ԝан бьрарʹа, йед кӧ сәр ве щьвине тʹоп бьбун, кӧ ԝе баш бә әԝана Евандер Коԝард бьра ча президент бьжберьн. Рутерфорд дәрһәԛа Коԝард бьра ньвиси, ԝәки әԝ мәрьвәки «рʹьһʹәт», «сәрԝахт», у «Хӧданрʹа амьн ә». Ле гәләк бьра дьхԝәстьн, кӧ бьжартьне сәр шәш мәһа паш хьн. У кʹома адвоката жи йед кӧ бьред кәледа дьпарьстьн, сәр ве йәке ԛайил бун. Ԝәʹде ве шеԝьркьрьне кӧ чь сафи кьн, һьнә бьра бина хԝә тәнг кьрьн.
Зәб. 18:25).
Ричард Барбер гьли кьр, ԝәки паше тьштәки ӧса ԛәԝьми, кӧ бьраки ча бежи ав сәр агьрда кьр. Сәр ве щьвине, әԝ бьра рʹабу у гот: «Әз ԛанунзан ниньм, ле һәрге ньһа хәбәрдан дьчә дәрһәԛа ԛануне, әз ԛануна амьнийе заньм. Хԝәде амьнийе дәʹԝа дькә. Йа лапә баш, кӧ әм ча дькарьн һьндава Хԝәде амьнийе бьдьнә кʹьфше, әԝ ә кӧ диса Рутерфорд бьра бьжберьн ча президент» (Макмилан бьра, йе кӧ тʹәви Рутерфорд бьра кәледа бу, паше гьли кьр кӧ рʹожа дӧда Рутерфорд диԝаре отʹаха ԝийә кәле хьст у гот: «Дәсте хԝә дәрхә». Рутерфорд телеграм да дәсте ԝи. Макмилан дит ньвисара кьн у дәрберʹа фәʹм кьр, кӧ чь теда дьһатә готьне. Ԝедәре ньвисар бу, ԝәки һʹәму директор тʹәзәда һатьнә бьжартьне. Әԝ дьһатә һʹәсабе ԝәки Рутерфорд у Ԝилиам Ван Амбург диса щабдар бун бона тʹәшкиләте. У Рутерфорд бьра диса ма ча президенте тʹәшкиләте.
АЗАБУН!
Ԝи ԝәʹдәйи чахе һʹәйшт бьра кәледа бун, Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз ԛоле мәрьва тʹоп дькьрьн, сәва жь дәԝләте һиви кьн, кӧ әԝан бьра жь кәле дәрхьн. Әԝ хушк-бьра 700 000 зедәтьр ԛол тʹоп кьрьн. Чаршәме, 26 Гӧлане, сала 1919, пешийа кӧ әԝ хԝәстьн бьшандана дәԝләтерʹа, Рутерфорд бьра у бьред майинә щабдар, жь кәле һатьнә азакьрьне.
Чахе Рутерфорд вәгәрʹийа мал, әԝи ԝанрʹа йед кӧ мала ԝида һивийа ԝи бун, гот: «Әз баԝәр ьм, ԝәки әԝ чь кӧ тʹәви мә һʹәмушка ԛәԝьми, мә һазьр дькә бона ԝәʹде дьһа чәтьн . . . Шәрʹе ԝә нә тʹәне бона ве йәке бу, кӧ бьред хԝә жь кәле дәрхьн, ле нета ԝәйә сәрәкә әԝ бу, кӧ Йаһоԝа рʹумәт кьн. Әԝед кӧ әԝ йәк кьрьн, кʹәрәмед мәзьн стандьн».
Чь кӧ ԝәʹде диԝана ԝан бьра дьԛәԝьми, дьда кʹьфше ԝәки Йаһоԝа рʹебәри шьхӧле ԝан дькьр. 14 Гӧлане, сала 1919, диԝане әʹлам кьр: «Сафикьрьна диԝане дәрһәԛа ԝан мәрьва, те бәталкьрьне, чьмки шьхӧле ԝан рʹаст нәһатьбу леколинкьрьне, чаԝа кӧ ԝанрʹа дькʹәт». Әԝ бьра тьштед ӧсада һатьбун нәһәԛкьрьне, кӧ һәрге жи диԝане бьбахшанда ԝан, йан жи гӧне ԝан кем кьра, әԝ суща гьран ԝе сәр наве ԝан бьма. Ле хенщи кӧ диԝане әʹлам кьр, ԝәки нәһәԛийа ԝан тʹӧнә, әԝана ӧса жи тʹӧ тьштед майинда нәһатьнә нәһәԛкьрьне. Ләма жи Рутерфорд диса жи һʹакьм ма, у әԝи дькарьбу бәр Диԝана Һәрә Мәзьнә Амәрикайе, щьмәʹта Йаһоԝа бьпарезә, у паши азабуна хԝә әԝи гәләк щар ве йәке дькьр.
ҺАЗЬР ЬН БЬ ХИРӘТ ХЬЗМӘТ КЬН
Макмилан бьра гьли кьр: «Әм бешьхӧл нибун у мә дәсте хԝә тʹәвԝар нәкьр рʹунәньштьн, кӧ һивийе буна һʹәта Хԝәде мә бьвә әʹзмана. Мә фәʹм дькьр кӧ гәрәке әм
тьштәки бькьн, сәва тедәрхьн кӧ ԛьрара Хԝәде бь рʹасти чь йә».Ле бьред жь офиса сәрәкә нькарьбун шьхӧле хԝә бәрдәԝам кьрана, кʹижан кӧ бь гәләк сала дькьрьн. Чьрʹа? Чьмки чахе әԝана кәледа бун, мәрьвед мьԛабьл һащәтед бона нәшьркьрьна әʹдәбйәта, кʹӧта кьрьн. Әԝ йәк чәтьнайикә мәзьн бу, ләма жи һьнә бьра дьфькьрин, гәло дьбә шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе ида хьлаз бу.
Гәло диса кәсәк һәбу, кӧ гӧһ бьда мьз гинийа Пʹадшатийе, кʹижан кӧ Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз бәла дькьрьн? Сәва щаба ве пьрсе бьстиньн, Рутерфорд бьра сафи кьр, ԝәки готаре бьхунә. Сәр ве готаре һʹәму мәрьв дьһатьнә тʹәглифкьрьне. Макмилан бьра гот: «Һәрге тʹӧ кәс нәйе сәр ԝе щьвине, әме бьзаньбьн кӧ шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе хьлаз буйә».
Рʹожа Ләʹде, 4 Гӧлане, сала 1919, рʹаст ә Рутерфорд бьра гьран нәхԝәш бу, ле әԝи әв готар хԝәнд. Наве готаре ӧса бу, «Һеви бона Инсанәта кӧ Дьчәрчьрә», у әԝ щьвин Лос Анщелеседа (Калифорнйа) дәрбаз бу. Ԝәкә 3 500 мәрьв һатьн, у бь сәда мәрьв пашда вәгәрʹийан, чьмки щи тʹӧнә бу. Рʹожа дьн, 1 500 мәри һатьн. Бьра щаба пьрса хԝә стандьн, демәк һәбун мәрьв кӧ дьхԝәстьн гӧһ бьдьнә мьзгинийе!
Паши ве йәке чь кӧ бьра кьрьн, һʹӧкӧм бу сәр шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе, кӧ ча Шәʹдед Йаһоԝа һʹәта иро дькьн.
ҺАЗЬРБУН БОНА ПЕШДАЧУЙИНА АХЬРИЙЕ
«Бьрща Ԛәрәԝьлийеда» йа 1 Тʹәбахе, сала 1919, һатә әʹламкьрьне, ԝәки дәстпека Илоне щьвата мәзьн ԝе Сидар Поинтеда (Оһайо) бе дәрбазкьрьне. Жь Мисури Леколинкʹарәки Кʹьтеба Пироз Кларентс Бети, гьли кьр: «Гьшка фәʹм дькьр, ԝәки гәрәке әʹсә һәрʹьн сәр ве щьвата мәзьн». Сәр ве щьвата мәзьн 6 000 зедәтьр хушк-бьра
һатьбун, нә кӧ чьԛас әԝана һивийе бун. Хенщи ве йәке, тьштәки мәхсус сәр ве щьвате ӧса жи әԝ бу, кӧ 200 мәрьва зедәтьр Гола Әрийеда һатьнә ньхӧмандьне.Рʹожа пенща йа ве щьвата мәзьн, 5 Илоне сала 1919, Рутерфорд бьра готара хԝәда наве кʹижани бу «Әʹламәти Һәвалхәбаткʹарарʹа», дәрһәԛа журнала тʹәзә «Ԛьрʹна Зерʹин», * әʹлам кьр. Нета ве журнале әԝ бу, кӧ «дәрһәԛа ԛәԝьмандьнед фәрз йед пашԝәхтийе әʹлам кә, у сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз шьровәкә, кӧ чьрʹа әԝ тьшт дьԛәԝьмин».
Һʹәму Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз, ида һазьр бун ԝәки бь мерхаси әԝ әʹдәбйәта тʹәзә бәла кьн. Нәʹмеда, кʹидәре дьһатә шьровәкьрьне кӧ әԝ шьхӧл гәрәке ча организә бә, ньвисар бу: «Бьра һәр кәсе ньхӧманди бира нәкә, ԝәки Хԝәдерʹа хьзмәт кьн әԝ ԛәдьрәки мәзьн ә, у һәма иро әԝе мәщале бьдьнә хәбате, кӧ шәʹдәтийа мәзьн бьдьнә дьнйайе». Гәләка әв тʹәглифкьрьн ԛәбул кьрьн! Мәһа Кануна Пешьн бь сайа хьзмәтийа мьзгинванед хирәт, 50 000 мәрьва зедәтьр хԝәстьн әве журнале һәр мәһ бьстиньн.
Хьлазийа сала 1919, щьмәʹта Йаһоԝа тʹәзәда организә бун у хирәта ԝан һе зедә бу. Хенщи ве йәке, чәнд пʹехәмбәртийед дәрһәԛа рʹожед ахьрийе һатьнә сери. Щерʹьбандьн у паԛьжкьрьна щьмәʹта Хԝәде, кӧ Малахи 3:1-4-да һатийә пʹехәмбәртикьрьне, һатә сери, ӧса жи щьмәʹта Йаһоԝа бь симболик жь дилтийа «Бабилона Мәзьн» аза бун, у Иса «хӧламе амьн у сәрԝахт» * кʹьфш кьр (Әʹйан. 18:2, 4; Мәт. 24:45). Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз ида һазьр бун дәстпекьн ԝи шьхӧли, кӧ Йаһоԝа дьхԝәст әԝана бькьн.
^ абз. 22 Сала 1937-да наве журнала «Ԛьрʹна Зерʹин» данин «Бәрдьли», у паше сала 1946-да әԝ нав кьрьн «Һʹьшйар Бьн!».