1, 2. Ве дьнйайеда чьрʹа ԝе тʹьме мәрьвед кʹәсиб һәбьн?

ИРО система економики нәрʹаст ә. Мәсәлә, гәләк щаһьларʹа чәтьн ә хәбате хԝәрʹа бьвиньн. Һьнәк жи әʹмьре хԝә дькьнә бьн ԛәзийе, сәва кӧ дәрбази ԝәлатед дәԝләти бьн. Ле ԝан ԝәлатада жи кʹәсиббун һәйә. Ньһа нав тʹәмамийа дьнйайеда мәрьвед дәԝләти дьһа дәԝләти дьбьн, ле йед кʹәсиб һе бәләнгаз дьбьн. Ль гора һьнә һʹәсаба, нав тʹәмамийа дьнйайе жь һʹәму мәрьва сәләфәк, мәрьвед лапә дәԝләти нә, у һәбука ԝан бь тʹәвай һаԛас ә, чьԛас йа 99 сәләф мәрьвед майин бь тʹәвай. Йазьх әԝ рʹасти ӧса нә, һьнә мәрьв ӧса дәԝләти нә кӧ һәбука ԝан дькарә тʹера гәләк рʹькʹьнйатед ԝан бькә, ле бь милиарда мәрьв кʹәсибийеда дьжин у һʹьзрәта ԝан пәʹри нан ә. Иса дәрһәԛа ԝи һʹали ӧса гот: «Фәԛире һәр гав тʹәви ԝә бьн» (Марԛ. 14:7). Гәло чьрʹа әԝ нәрʹасти һәйә?

² Иса әԝ гьли гот чьмки заньбу, ԝәки әԝ һʹал ԝе нәйе гӧһастьне, һʹәта Пʹадшатийа Хԝәде нәйе. Ве дьнйайеда хенщи система политики у религи, һәйә система комерси, кʹижан кӧ пʹәрәһʹьз ә. Әв систем кʹьтеба Әʹйанти 18:3-да бь симболик те навкьрьне «базьрган», у әԝ жи пʹарәкә ве дьнйа Шәйтʹан ә. Рʹаст ә щьмәʹта Хԝәде бь тʹәмами жь политике у динед ԛәлп ԛәтийа йә, ле бь тʹәмами жь ве система комерсйайе нькарә бьԛәтә.

3. Әме кʹижан пьрса шеԝьр кьн?

 ³ Ԝе керһати бә һәрге әм хԝә бьщерʹьбиньн, һәла әм ча ньн һьндава ве система комерсида. Мәсәлә, пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Әз ча дькарьм бь һәбука хԝә амьнийа хԝә Хԝәдерʹа нишан кьм? Ча әз дькарьм һе кем бькʹәвьмә нава комерсйайе? Чь избат дькә ԝәки ве дьнйа чәтьнда, щьмәʹта Хԝәде бь тʹәмами итʹбарийа хԝә Хԝәде тинә?»

4, 5. а) Мәтʹәлока Исада базьрган кʹәтә чь һʹали? б) Иса чь ширәт да шагьртед хԝә?

⁴ Бьхунә Луԛа 16:1-9. Әм гәрәке кʹур бьфькьрьн сәр мәтʹәлока Иса дәрһәԛа ԝәкʹилхәрще нәамьн. Ԝәкʹилхәрщ нәһәԛ кьрьн кӧ әԝ пʹәре ахайе хԝә пʹучʹ дькә. Әԝи фәʹм кьр, ԝәки әԝ хәбата хԝә ӧнда дькә у «бь аԛьли кьр» кӧ дәстпекьр хԝәрʹа «һәвала» ԛазанщ кә сәва паше әԝана кери ԝи бен. * Бь ве мәтʹәлоке Иса нәхԝаст шагьртед хԝә һин кә кӧ нәрʹастийе бькьн сәва ве дьнйайеда әʹбура хԝә бькьн. Иса гот ԝәки «мәрьвед ве дьне» ӧса дькьн. Бь рʹастийе Иса дьхԝаст кӧ шагьртед ԝи жь ве мәтʹәлоке дәрсе хԝәрʹа һин бьн.

⁵ Иса заньбу ԝәки шагьртед ԝи жи мина ԝи ԝәкʹилхәрщи ԝе рʹасти чәтьнайа бен, чьмки ԝе дьнйа комерсида бьжин. Ләма жи әԝи ԝанрʹа ширәтәкә ӧса да: «Һун бь һәбука нәрʹаст һәвала хԝәрʹа дәст хьн у гава һәбук кем бә, [Йаһоԝа у Иса] ԝә бьн коне һʹәта-һʹәтайеда ԛәбул кьн». Гәло жь ве ширәте әм чь дькарьн һин бьн?

6. Әм жь кʹӧ заньн кӧ ԛьрара Хԝәдеда тʹӧнә бу, ԝәки система комерси һәбә?

⁶ Рʹаст ә Иса шьровәнакә кӧ чьрʹа әԝ сәр һәбуке дьбежә «нәрʹаст», ле Кʹьтеба Пироз зәлал нишан дькә ԝәки комерси, йане пʹәрәԛазанщкьрьн ԛьрара Хԝәдеда нибу. Мәсәлә, Йаһоԝа Әдәнеда Адәм у Һеԝайерʹа тʹер-тʹьжә тьшт да, нә кӧ чьԛас ԝанрʹа лазьм бу (Дәстп. 2:15, 16). Һьн жи, чахе ԛьрʹна йәкеда рʹӧһʹе пироз һатә сәр йед бьжарти, «жь ԝана тʹӧ кәси һәбука хԝәрʹа нәдьгот кӧ: ‹йа мьн ә›, ле һәр тьштед ԝан йәк бу» (Кʹар. Шанд. 4:32). Ишайа пʹехәмбәр гот кӧ ԝе бе ԝәʹдә, ԝәки мәрьв беһәԛ жь дайина әʹрде ләзәте бьвиньн (Иша. 25:6-9; 65:21, 22). Ле һʹәта кӧ әԝ ԝәʹдә бе, шагьртед Исарʹа лазьм ә кӧ «бь аԛьли» бьжин. Әԝана гәрәке «һәбука нәрʹаст», демәк йа ве дьнйайе, ӧса бьдьнә хәбате кӧ Хԝәде жи хԝәш бен.

7. Луԛа 16:10-13-да чь ширәт те дайине?

⁷ Бьхунә Луԛа 16:10-13. Мәтʹәлока Исада ԝәкʹилхәрщ һәвал хԝәрʹа дәст хьстьн сәва кʹара хԝә. Ле Иса шагьртед хԝә ширәт кьр ԝәки ль әʹзмана хԝәрʹа һәвала ԛазанщ кьн, нә бона кʹара хԝә, ле пе нетед рʹаст. Әԝ рʹез нишан дькьн кӧ ча хәбьтандьна «һәбука нәрʹаст», гьредайи йә тʹәви амьнийа мә һьндава Хԝәде. Иса гот кӧ әм дькарьн Хԝәдерʹа амьн бьминьн, гава һәбука хԝә рʹаст хәрщ кьн.

8, 9. Мәсәла ԝан мәрьва биньн, йед кӧ амьнийа хԝә нишан дькьн ве йәкеда, кӧ ча һәбука нәрʹаст дьдьнә хәбате.

⁸ Әм амьнийа хԝә Хԝәдерʹа избат дькьн, чахе бона шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе, дәрһәԛа чь жи Иса пʹехәмбәрти кьр, ԛӧрбана дькьн (Мәт. 24:14). Ԛизькәкә бьчʹук жь Һьндьстане ԛӧтʹийа бьчʹукда хԝәрʹа пʹәрә тʹоп дькьр, у әԝе  һәла һе листок жи хԝәрʹа нәдькʹьрʹи. Гава әв ԛӧтʹи тʹьжә бу, әԝе әв пʹәрә ԛӧрбан кьр сәва шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе. Бьраки мә жь Һьндьстане, кʹархана ԝийә гузед һьнде (кокос) һәйә. У әԝи гәләк кокос ԛӧрбан кьр сәва офиса ԝәлгәрʹандьне йа Малайаламе. Әԝи заньбу ԝәки йәкә филиал гәрәке кокоса бькʹьрʹә, у ләма фькьри һе баш ә кокоса бьдә, нә кӧ пʹәра. Бәле, әԝ аԛьлайи йә. Бьрак жи жь Йунаньстане тʹьме бьзьре зәйтʹуне, пәнир, у хԝарьнед дьн бона хушк-бьред Бәйтʹәледа ԛӧрбан дькә.

⁹ Бьраки мә жь Шри Ланкайе кʹижан кӧ ньһа дьжи ԝәлате хәрибда, әʹрде хԝә у мала хԝә дайә сәва ль ԝедәре щьвин у щьватед мәзьн дәрбаз бьн, у ӧса жи сәва хьзмәткʹаред һәртʹьм ль ԝедәре бьминьн. Әв ԛӧрбанкьрьн ә бона ԝи бьрайи, ле аликʹарийа мәзьн ә сәва хушк-бьред ԝе мьһале, дәсте кʹижанада тʹӧнә. Ԝан ԝәлатада, кʹидәре кӧ шьхӧле мә ԛәдәхәкьри йә, хушк-бьра мала хԝәда щьвата дәрбаз дькьн. Бь сайа ве йәке, гәләк пешәнг у хушк-бьред дьн кӧ дәстәнг ьн, пʹәре хԝә хәрщ накьн сәва кʹьрийа оде.

10. Әм чь кʹәрәма дьстиньн гава дәствәкьри нә?

¹⁰ Бәле, мәсәлед ԝан хушк-бьра нишан дькьн кӧ щьмәʹта Хԝәде «һьндькида амьн» ә, демәк һәбука хԝә рʹаст дьдьнә хәбате (Луԛа 16:10). Ле гәло әԝ достед Йаһоԝа чь тʹәхмин дькьн гава ԛӧрбана дькьн? Дьле ԝан ша дьбә, чьмки әԝана фәʹм дькьн кӧ чахе әԝана мәрʹд ьн, ӧса әԝана һәбука «рʹаст» ԛазанщ дькьн (Луԛа 16:11). Хушкәкә кӧ тʹьме бона шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе пʹәра ԛӧрбан дькә, гьли дькә кӧ әԝ чь кʹәрәма дьстинә жь ве йәке: «Чахе әз пʹәра ԛӧрбан дькьм, әз тʹәхмин дькьм кӧ нава салада әз һатьмә гӧһастьне. Мьн тедәрхьст кӧ чьԛас зәʹф әз ве йәкеда мәрʹд ьм, һаԛас һе зәʹф әз һьндава мәрьвада жи дәствәкьри дьбьм. Мәсәлә, әз бумә мәрʹд бахшандьнеда у сәбьреда. Һьн жи әве йәке али мьн кьр, кӧ кем бәрхԝә кʹәвьм у ширәта ԛәбул кьм». Гәләк хушк-бьра тʹәхмин кьрьнә кӧ чахе әԝана дәствәкьри нә, кʹарәкә мәзьн дьстиньн (Зәб. 112:5; Мәтʹлк. 22:9).

11. а) Чаԝа мәрʹданийа мә «аԛьли» дьдә кʹьфше? б) Тʹәшкиләта Хԝәдеда пʹәрә ча те хәрщкьрьне? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

¹¹ Әм ӧса жи «бь аԛьли» дькьн чахе ԛӧрбана дькьн сәва бәлакьрьна мьзгинийе. Дьбәкә әм хԝәха нькарьн хьзмәт кьн ча хьзмәткʹаред һәртʹьм, йан жи дәрбази ԝи щийи бьн кʹидәре һʹәԝщәти һәйә, ле әм пʹәра ԛӧрбан дькьн сәва али хушк-бьред дьн бькьн хьзмәтийеда (Мәтʹлк. 19:17). Мәсәлә, пʹәре кӧ те ԛӧрбанкьрьне, аликʹарийе дьдә сәва әʹдәбйәт һәбьн у шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе пешда һәрʹә ԝәлатед кʹәсибда, кʹидәре кӧ гәләк мәрьв тенә нава рʹастийе. Бәʹса хәбәре, Конгода, Мадагәскареда, у Рԝандайеда, Кʹьтеба Пироз гәләк бьһа йә. Мәрьв гәрәке ԝәкә һʹәфтеке йан мәһәке бьхәбьтә, сәва Кʹьтеба Пироз бькʹьрʹә. У бь сала хушк-бьред ԝедәре дьжбартьн, йан  хԝарьне бькʹьрʹьн сәва нәфәред хԝә, йан жи Кʹьтеба Пироз. Ле ньһа бь аликʹарийа пʹәрәԛӧрбанкьрьна хушк-бьра, «зедәйа» кӧ һәйә «кемасийа» тʹьжи дькә, у тʹәшкиләта Йаһоԝа Кʹьтеба Пироз ԝәлдьгәрʹинә у нәшьр дькә бона һʹәму нәфәред малбәтед ԝан у ӧса жи бона ԝан йед кӧ Кʹьтеба Пироз һин дьбьн. (Бьхунә 2 Корьнтʹи 8:13-15.) Бәле, һәрдӧ жи, әԝед кӧ дьдьн у йед кӧ дьстиньн дьбьнә достед Йаһоԝа.

12. Бьраһим ча избат кьр кӧ әԝ итʹбарийа хԝә Хԝәде тинә?

¹² Әм ӧса жи дькарьн бьбьнә достед Йаһоԝа, һәрге әм кем бькʹәвьнә нава комерсйа ве дьнйайе у һәбука «рʹаст» бьгәрʹьн. Ве йәкеда Бьраһим мәсәләкә баш мәрʹа һиштийә. Әԝи гӧрʹа Йаһоԝа кьр, у ԝәлате дәԝләти Ур һишт чу сәва чадьрада бьжи. Бәле, әԝи ӧса кьр чьмки дьхԝәст бьбә досте Йаһоԝа (Ибрн. 11:8-10). Бьраһим тʹӧ щар нәдькʹәтә пәй һәбуке, чьмки бь тʹәмами итʹбарийа хԝә Хԝәде дьани (Дәстп. 14:22, 23). Иса шагьртед хԝә һелан дькьр, ԝәки баԝәрийа ԝан жи ӧса ԛайим бә. Щарәке, әԝи мәрьве дәԝләтирʹа гот: «Һәгәр тӧ дьхԝази кʹамьл би, һәрʹә һәбука хԝә бьфьрошә бьдә фәԛира, һьнге хьзна тә ԝе ль әʹзмана һәбә. У пәй мьн ԝәрә» (Мәт. 19:21). Йазьх, баԝәрийа ԝи мерьки кем бу, ле һәбун мәрьв кӧ итʹбарийа хԝә бь тʹәмами Хԝәде дьанин.

13. а) Паԝлос чь ширәт да Тимотʹейо? б) Иро әм ча дькарьн әве ширәте бона хԝә бьдьнә хәбате?

¹³ Тимотʹейо мәрьвәки бь баԝәрийа ԛәԝи бу. Паԝлос ԝи нав кьр «әскәре Мәсиһ Исайи ԛәнщ» у паше сәр ԝан гьлийед хԝәда зедә кьр: «Тʹӧ әскәр шьхӧле бьнәлитийева мьжул набә, ԝәки ль сәрәскәр хԝәш бе» (2 Тимтʹ. 2:3, 4). Иро жи шагьртед Иса, жь ԝан милйонәки зедәтьр хьзмәткʹаред һәртʹьм ьн, әве ширәта Паԝлос дьдьнә хәбате. Әԝана чʹәʹв надьнә ве дьнйайе, кʹижан кӧ пʹәрәһʹьз ә у тьма йә у бир накьн әве принсипе: «Дәйндар дьбә хӧламе дәйндайи» (Мәтʹлк. 22:7). Шәйтʹан һәма әве йәке дьхԝазә ԝәки әм һʹәму ԝәʹде хԝә у ԛәԝата хԝә хәрщ кьн у бьбьнә хӧламед ве дьнйайе. Бәле, әм гәрәке мьԛати хԝә бьн, ԝәки сафикьрьнед ӧса нәкьн кӧ мә бькьнә хӧлам. Мәсәлә, һәрге әм пʹәре ԛальм дәйни һьлдьдьн сәва там бькʹьрʹьн, йан хԝәндьна бьльнд бьстиньн, йан жи авта бьһа бькʹьрʹьн, әм дькарьн сәр гәләк сала бькʹәвьнә бьн дәйна. Ләма жи аԛьлайи йә, кӧ пәй пʹәра нәкʹәвьн, дәйна нәкьнә стуйе хԝә у пʹәре хԝә рʹаст хәрщ кьн. Ӧса ԝе тʹӧ тьшт рʹе мә нәгьрә кӧ Хԝәдерʹа хӧламтийе бькьн у нәбьнә хӧламед комерсйа ве дьнйайе (1 Тимтʹ. 6:10).

14. Нета мә гәрәке чь бә? Мәсәле биньн.

¹⁴ Сәва кӧ нәкʹәвьнә бьн байе пʹәра у һәбуке, әм гәрәке шьхӧле Хԝәде дайньн щийе пешьн. Мер у жьнәк йед кӧ бәре хьзмәткʹаред һәртʹьм бун, бизнесәкә мәзьн вәкьрьн у пʹәре ԛальм чедькьрьн. Ле ԝана дьхԝәст диса бьбьнә хьзмәткʹаред һәртʹьм, у ләма бизнеса хԝә, ԛәйьк, у һур-муред хԝәйә дьн фьротьн. Паше, ԝана бь рʹәзәдьли аликʹари дьданә авакьрьна филиала сәрәкә Ԝорԝикеда, (Нийу Йорк). Әԝ йәк бона ԝан кʹәрәмәкә мәзьн бу, чьмки Бәйтʹәледа ԝана тʹәви ԛиза хԝә у зәʹве хԝә хьзмәт дькьрьн. У ӧса жи чәнд һʹәфтийа де-баве ԝи бьрайи жи ԝедәре бун, чьмки әԝана жи аликʹари дьданә проекта Ԝорԝике. Хушкәкә пешәнг жь Колорадойе (Дәԝләтед Йәкбуйи), банкеда хәбата ниврʹожи хԝәрʹа дит. Мәзьнед хәбате ӧса хәбата ԝе бәгәм кьрьн, кӧ жерʹа готьн ԝәки әԝ тʹәмамийа  рʹоже бьхәбьтә, у се щара зедәтьр пʹәра бьстинә. Ле әԝ хушк ԛайил нәбу, чьмки ԝе нькарьбуйа Йаһоԝарʹа гәләк хьзмәт кьра. Әԝ тʹәне чәнд мәсәлә нә, ле һәнә диса гәләк хушк-бьра, йед кӧ гәләк тьшт жь хԝә кем кьрьн, сәва һе зедә Хԝәдерʹа хьзмәт кьн. Бәле, чахе нета мә әԝ ә кӧ шьхӧле Хԝәде дайньн щийе пешьн, әм избат дькьн кӧ әм достийа хԝә тʹәви Хԝәде у һәбука рʹӧһʹани дьһа зәʹф ԛимәт дькьн, нә кӧ тьштед ве дьнйайе.

15. Кʹижан һәбук бәхтәԝарийа мәзьн тинә?

¹⁵ Һәрге мәрьв дәԝләти йә, әԝ найе һʹәсабе кӧ Хԝәде ԝи ԛәбул дькә у кʹәрәм кьрийә. Йаһоԝа ԝана кʹәрәм дькә йед кӧ «бь кьрьнед ԛәнщ дәԝләти» нә. (Бьхунә 1 Тимотʹейо 6:17-19.) Мәсәлә, хушкәкә мә бь наве Лучиа * пеһʹәсийа кӧ Албанйайеда һʹәԝщәтийа мьзгинвана һәйә. Әԝе йәке ле һелан кьр кӧ сала 1993-да жь Италйайе дәрбази Албанйайе бә. Әԝ нәһеса бу чьмки хәбата ԝе тʹӧнә бу, ле әԝе бь тʹәмами итʹбарийа хԝә Йаһоԝа ани. Әԝ зьмане Албани һин бу у 60 мәрьви зедәтьр ани сәр рʹийа рʹастийе. Дьбәкә мьһала мәда гәләк мәрьв найен сәр рʹийа рʹастийе, ле һәр тьшт чь кӧ әм дькьн сәва мәрьв рʹийа жийине бьвиньн у сәр бьминьн, нә әм, нә жи әԝана тʹӧ щар ԝе бир нәкьн (Мәт. 6:20).

16. а) Чь ԝе бьԛәԝьмә тʹәви система комерсйайе? б) Әв йәк ча гәрәке һʹӧкӧм бә сәр ньһерʹандьна мә һьндава һәбуке?

¹⁶ Иса гот: «Гава . . . [һәбука нәрʹаст] кем бә», нә кӧ «һәрге кем бә» (Луԛа 16:9). Әԝ те һʹәсабе ԝәки әԝ система комерси ԝе әʹсә кʹӧта бә. Ԝан рʹожед ахьрийеда, гәләк банка пʹәре хԝә ӧнда кьрьнә у гәләк ԝәлатада жи кризис ә. Ле ахьрийеда һʹале дьнйайе ԝе һе хьраб бә. Системед Шәйтʹан, демәк йе политики, религи, у комерси ԝе әʹсә кʹӧта бьн. Пʹехәмбәр Һәзәԛел у Сефанйа пʹехәмбәрти кьрьбун, ԝәки зерʹ у зив, демәк чь кӧ гәләк ԛимәт ә бона ве дьнйайе, ԝе пʹучʹ бьн у кери тьштәки нәйен (Һәзԛл. 7:19; Сефн. 1:18). Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, һәрге мә хьлазийа әʹмьре хԝә фәʹм кьр, кӧ мә бадиһәԝа «һәбука нәрʹаст» тʹоп дькьр, ле һәбука рʹаст хԝәрʹа ԛазанщ нәкьр, гәло әме чь тʹәхмин кьн? Әме хԝә мина ԝи мәрьви тʹәхмин кьн, кʹижан кӧ тʹәмамийа әʹмьре хԝә дьхәбьти сәва гәләк пʹәрә тʹоп кә, ле әԝ пʹәрә ԛәлп дәркʹәтьн (Мәтʹлк. 18:11). Бәле, һәбука ве дьнйайе ԝе әʹсә кʹӧта бә, ләма жи изьне нәдьн тʹӧ тьшти рʹе ԝә бьгьрә сәва «һәвала» ль әʹзман ԛазанщ кьн. Һәр тьшт чь жи әм бона Йаһоԝа у Пʹадшатийа ԝи бькьн, әв йәк ԝе бь рʹастийе мә дәԝләти у бәхтәԝар кә.

17, 18. Достед Хԝәде һивийа чь ԝәʹдәйи нә?

¹⁷ Чахе Пʹадшатийа Хԝәде бе, тʹӧ кәс ԝе кʹьреда нибә, нә жи дәйн һьлдә сәва там бькʹьрʹә. Хԝарьн ԝе тʹер-тʹьжә у бе пʹәрә бә. Һʹәким у нәхԝашханә ԝе тʹӧнә бьн. Достед Йаһоԝа ԝе жь бәред әʹрде бь тʹәмами ләзәте бьвиньн. Зер, зив у хьшьр, ԝе бона хәмьландьне бьн, нә кӧ сәва дәԝләти бьн. Дар, кәвьр, у һәсьн, ԝе бона авакьрьна малед бәдәԝ бенә хәбьтандьне. Һәвал ԝе али мә бькьн нә кӧ бона кʹара хԝә, ле бь рʹәзәдьли у бь дьл у щан. Дьнйа тʹәзәда әме һәр тьштирʹа кӧ әʹрд ԝе бьдә ша бьн.

¹⁸ Әԝ тʹәне һьнә тьшт ьн, кӧ достед Йаһоԝа у Иса, ԝе бьстиньн. Хьзмәткʹаред Йаһоԝа ԝе ль сәр әʹрде ша бьн гава гьлийед Иса бьбьһен: «Ԝәрьн бьмбарәкбуйийед алийе Баве мьнда! Әԝ Пʹадшатийа кӧ бона ԝә жь ԝәхте әʹфьрандьна дьнйайеда һазьр буйә ԝар бьн» (Мәт. 25:34).