ပတမၢဆူၣ်ဘၣ်. တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံတဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “တၢ်မၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် ကမၣ်ဝဲလီၤ.” a ပဟးဆှဲးတၢ်မၢဆူၣ်ပှၤဂၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်လၢလာ်တဖၣ်အံၤအဃိလီၤ–

•   ယ့ၣ်ၡူးတမၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ ကတူၢ်လိာ်အတၢ်သိၣ်လိဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤလၢအကတူၢ်လိာ် အတၢ်ကစီၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ထဲစှၤဂၤလီၤ. (မးသဲ ၇:၁၃, ၁၄) ဘၣ်တဘျီယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တနီၤ သးဒ့ဒီလၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအတဲဝဲအဃိ, အဝဲသ့ၣ်တပိာ်အခံလၢၤဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယ့ၣ်ၡူးတမၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကအိၣ်တ့ၢ်ဒီးအီၤဘၣ်.—ယိၤဟၣ် ၆:၆၀-၆၂, ၆၆-၆၈.

•   ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ တဘၣ်မၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဘၣ်. ဒီးယ့ၣ်ၡူးတမၤလိာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်ကလဲၤမၢဆူၣ်ပှၤဂၤဒ်သိး ကတူၢ်လိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသိၣ်လိအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကလဲၤဃုပှၤလၢအဲၣ်ဒိးဒိကနၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၁၀:၇, ၁၁-၁၄.

•   တၢ်မၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ အကဆီတလဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် အခီပညီတအိၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤတူၢ်လိာ်ထဲဒၣ် ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤလၢ သးဒီဖျၢၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.— ၅ မိၤၡ့ ၆:၄, ၅; မးသဲ၂၂:၃၇, ၃၈.

 ပရၤလီၤလံာ်စီဆှံတၢ်ကစီၣ် “ပၢၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်အကတၢၢ်” ဒီးပမၤအီၤလၢ “ပှၤဂီၢ်မုၢ်အမဲာ်ညါမ့ၢ်ဂ့ၤ, တဟံၣ်စဲတဟံၣ်, တဟံၣ်စဲတဟံၣ်” မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒ်လံာ်စီဆှံမၤလိာ်ပှၤအသိးလီၤ. (မၤတၢ် ၁:၈; ၁၀:၄၂; ၂၀:၂၀) ဒ်ခရံာ်ဖိလၢညါအသိး တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပှၤကထီဒါပှၤဒီးတဲပှၤလၢ ပမၤကမၣ် ပဒိၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပဆီတလဲပှၤဂၤအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလီၤ. (မၤတၢ် ၁၈:၁၂, ၁၃) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကတိၤထီဒါအံၤ ကမၣ်ဝဲလီၤ. ပတမၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ကနာ်တၢ်ဒ်သိးဒီးပှၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပှၤအဂၤတဖၣ်ကနာ်ဝဲဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပဆိကမိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကြၢးဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဝဲ ဒီးဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

 ပတမၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဘၣ်. ဒီးပတဃါဃုာ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်. အဂၤတမံၤန့ၣ် ပတဟ့ၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီ ဒီးကျိၣ်ဧိၤစ့ဧိၤ ဒ်သိးပှၤကဟဲနုာ်လီၤလၢ ပတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအပူၤဘၣ်. ပှၤလၢအမၤဝဲဒ်န့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအစံးလီၤအသးလၢအမ့ၢ်ခရံာ်ဖိ ဘၣ်ဆၣ်တမၤဝဲဒ်ခရံာ်အသိးဘၣ်. b

 မ့ၢ်လီၤ, လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလီၤ. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤအါဂၤန့ၣ် တဃုထၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ဒ်သိးအဘူးအတံၢ်ဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဃုထၢတၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤအမ့ၢ်အတီန့ၣ်လီၤ. အဒိ, စီၤအၤဘြၤဟၣ်, နီၢ်ရူၤသး, ပှၤအၤသ့ၣ်ဖိတနီၤ ဒီးစီၤပီလူးန့ၣ် မၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤၡူ ၂၄:၂; ရူၤသး ၁:၁၄-၁၆; မၤတၢ် ၁၇:၂၂, ၃၀-၃၄; ကလၤတံ ၃:၁၄, ၂၃) အါန့ၢ်အန့ၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်အိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အဝဲမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဟးထီၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအမ့ၢ်အတီန့ၣ် ဟးထီၣ်ဝဲသ့လီၤ.—၁ ယိၤဟ့ၣ် ၂:၁၉.

 လံာ်လၢအမ့ၢ် Universal Declaration of Human Rights ဆီၣ်ထွဲဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ်လီၤ. ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ စံးဝဲလၢ လံာ်တဘၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ “ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တဖၣ်အဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. လံာ်အံၤစံးဝဲလၢ ပှၤခဲလၢာ်အိၣ်ဒီး “တၢ်သဘျ့လၢ ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ မ့တမ့ၢ် အတၢ်နာ်” ဒီးအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးတၢ်သဘျ့လၢ “ကဃု, ဟံးန့ၢ် ဒီးရၤလီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး အတၢ်ထံၣ်” လၢပၣ်ဃုာ်ဒီး အတၢ်ဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃးဒီးအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလီၤ. c ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တဖၣ်အံၤ သနာ်က့ ပနၢ်ပၢၢ်လၢပကဘၣ် ပာ်ကဲပှၤဂၤအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကပၢၤဃာ်အတၢ်နာ်ဒီး ဂ့ၢ်လိာ်တၢ်ထံၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်တူၢ်လိာ်ဝဲတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 တၢ်မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ပှၤဂၤအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါမ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပကယူးယီၣ်ပာ်ကဲ အဝဲသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၂:၁၇) အါန့ၢ်အန့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် လူၤပိာ်ထွဲလံာ်စီဆှံအတၢ်မၤလိာ်လၢ ကဘၣ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲ မိၢ်ပၢ်န့ၣ်လီၤ. မိၢ်ပၢ်တဖၣ်လၢ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် မ့ၢ်တဒ်သိးဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒၣ်လဲာ် ကဘၣ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲဝဲန့ၣ်လီၤ.—အ့းဖ့းစူး ၆:၂, ၃

 ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့တမ့ၢ်လၢ ပှၤခဲလၢာ်ကတူၢ်လိာ်ဝဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ထံၣ်ဘၣ်. ပိာ်မုၣ်လၢအဒိၣ်ထီၣ်ဖဲ စၣ်ဘံၣ်ယၢ် (Zambia) တဂၤ စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ “လၢယသဝီအပူၤန့ၣ် ပှၤတဂၤဂၤမ့ၢ်ဆီတလဲ အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် ပှၤထံၣ်အီၤဒ်ပှၤတဂၤလၢ အတၢ်သးတီတအိၣ်ဘၣ် ဒီးသမၢကွံာ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤတဖၣ်လၢအိၣ်လၢ သဝီအပူၤန့ၣ်လီၤ.” ဖဲပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤအသးစၢ်ဒံးအဆၢကတီၢ် အဝဲစးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အဃိ ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလိလံာ်စီဆှံတယံာ်တမီၢ်အလီၢ်ခံ အဝဲဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ ကဆီတလဲအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အံၤတဲဝဲလၢ “ယမိၢ်ယပၢ်တဲယၤတလီၢ်လီၢ်လၢ အသးဘၣ်ဒိလၢယဃိန့ၣ်လီၤ. ယမိၢ်ယပၢ်ကဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးယၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လၢယဂီၢ်အဃိ တၢ်အံၤကီဒိၣ်မးလၢယဂီၢ်လီၤ. ယတၢ်ဃုထၢလၢ ယကတီဒီးယဟိဝၤယွၤအါန့ၢ်ဒံး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလုၢ်အလၢ်တဖၣ်န့ၣ် အခီပညီတမ့ၢ်လၢ ယတတီဒီးယဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်ဘၣ်.” d