ခီ​ဆူ​ ​တၢ်​ဂ့ၢ်​မိၢ်​ပှၢ်

လဲၤတလၢတုၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတဖၣ်

မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ မတၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ ယွၤ​အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​တဖၣ်​လဲၣ်

မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ မတၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ ယွၤ​အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​တဖၣ်​လဲၣ်

“ပှၤလၢ​အ​ကဲတ့ၢ် သု​ခိၣ်​လၢ​အ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ သု​လၢ​ယွၤ​အ​ကလုၢ်​အ​ကထါ​တဖၣ်​န့ၣ်, သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​အီၤ​တက့ၢ်.”—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၇.

တၢ်သးဝံၣ်– ၄၃, ၅၃

၁, ၂. ယ့ၣ်ၡူး​က့ၤထီၣ်​လၢ မူခိၣ်​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ တၢ်မၢဖိ​တဖၣ် က​ဆိကမိၣ်​ဘၣ်​ဝဲ​တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်.

ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်​ဆၢထၢၣ်​လၢ ကစၢၢ်​သ့ၣ်စၤယံး​အ​ဒီခိၣ်​ဒီး ကွၢ်ဝဲ​တၢ်အၢၣ်​စိာ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်​အ​တံၤသကိး​လၢ​အမ့ၢ် ကစၢ်​ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ်​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၁:၉, ၁၀) ယ့ၣ်ၡူး​သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ, ဟ့ၣ်ဂံၢ်​ဟ့ၣ်ဘါ ဒီး​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​အဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်​လၢခံ​နံၣ်​ဃၣ်ဃၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ခဲအံၤ​ယ့ၣ်ၡူး က့ၤထီၣ်​လၢ​မူခိၣ်​လံ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​က​မၤ​ဒ်လဲၣ်.

တချုး​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​က့ၤထီၣ်​လၢ မူခိၣ်​ဒံး​ဘၣ်​န့ၣ် တဲ​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ်​လၢ– “သု​က​ကဲထီၣ် ယ​ပှၤအုၣ်​အသး​တဖၣ်​လၢ ယရူၤၡလ့ၣ်, ဒီး​ကီၢ်​ယူဒၤ​ဒီကီၢ်ညါ, ဒီး​ၡၤမရံ, ဒီး​ပၢၢ်​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​အ​ကတၢၢ်​လီၤ.” (မၤတၢ် ၁:၈) အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ​တၢ်မၤ​အံၤ က​သ့​ဒ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူး​အၢၣ်လီၤ​အဝဲသ့ၣ်​လၢ ယွၤ​အသး​စီဆှံ​က​မၤစၢၤ​အီၤ​လီၤ. (မၤတၢ် ၁:၅) ဘၣ်ဆၣ် မတၤ​က​တီခိၣ်ရိၤမဲ​အဝဲသ့ၣ်​ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​န့ၣ်​လဲၣ်. တၢ်မၢဖိ​သ့ၣ်​တဖၣ်​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ လၢ​အ​ပူၤကွံာ်​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ​သူဝဲ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​လၢ​က​တီခိၣ်ရိၤမဲ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​တဖၣ်​လီၤ. အဃိ​ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ်​အဝဲသ့ၣ် က​အဲၣ်ဒိး​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ကသူ​မတၤ​လၢ က​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်မၤ​အံၤ​လဲၣ်န့ၣ်​လီၤ.

၃. (က) ယ့ၣ်ၡူး​က့ၤထီၣ်​လၢ မူခိၣ်​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ တၢ်မၢဖိ​တဖၣ် မၤဝဲ​တၢ်​ဆၢတဲာ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​မနုၤ​လဲၣ်. (ခ) လၢ​တၢ်​မၤလိ​အံၤ​အ​ပူၤ ပ​က​တဲသကိး​တၢ်​သံကွၢ်​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

ယ့ၣ်ၡူး​က့ၤထီၣ်​လၢ​မူခိၣ် ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ် ဆိကမိၣ်​ထံ​ဝဲ လံာ်စီဆှံ​အဆၢ​တဖၣ် ဒီး​ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ က​မၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်​အဂီၢ် ဝံၤဒီး​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ စီၤမးသံ​လၢ စီၤ​ယူဒၤ​အံၣ်စကၤရံၤအိာ် အလီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၁:၁၅-၂၆) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ တၢ်​ဃုထၢ​အံၤ မ့ၢ်​တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ဒီး ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဂီၢ်​န့ၣ်​လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူး​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ် သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​ဝဲ​လၢ တၢ်မၢဖိ​န့ၣ်​က​ဘၣ်​အိၣ်ဝဲ ၁၂ ဂၤ​လီၤ. * (ကွၢ်​တၢ်ဂ့ၢ်​အဘျဲၣ်​တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူး​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်​ဒီး ဟ့ၣ်​အဝဲသ့ၣ်​တၢ်​သိၣ်လိ ဒ်သိး​က​ဟံးထီၣ်​ဖီၣ်ထီၣ်​မူဒါ​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လၢ ယွၤ​အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​အ​မူဒါ​န့ၣ် မ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်. ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဒီး ယ့ၣ်ၡူး​မၤစၢၤ​အဝဲသ့ၣ် ဒ်သိး​က​ကတဲာ်​ကတီၤ​အသး​လၢ က​ဟံးထီၣ်​ဖီၣ်ထီၣ် မူဒါ​အံၤ​အဂီၢ်​ဒ်လဲၣ်. မုၢ်မဆါ​တနံၤညါအံၤ​စ့ၢ်ကီး တၢ်ရဲၣ်​တၢ်ကျဲၤ​အိၣ်ဝဲ​ဒ်လဲၣ်. ဒီး​ပ​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ် ‘ပှၤလၢ​အ​ကဲတ့ၢ်​ပ​ခိၣ်’ လီၤဆီ​ဒၣ်တၢ် “တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့”တဖၣ်​န့ၣ် က​သ့​ဒ်လဲၣ်.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၇; မးသဲ ၂၄:၄၅.

ယ့ၣ်ၡူး ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်

၄. တၢ်မၢဖိ​ဒီး တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​သးပှၢ်​လၢ​ဝ့ၢ်​ယရူၤၡလ့ၣ်​အ​ပူၤ​န့ၣ် အ​မူဒါ​အိၣ်​ဒ်လဲၣ်.

ဖဲ ခ.န ၃၃ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံ​န့ၣ် တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်​စးထီၣ်​တီခိၣ်ရိၤမဲ​ဝဲ ခရံာ်ဖိ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​လီၤ. လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ “စီၤ​ပ့းတရူး​ဆၢထၢၣ် ဝဲ​ဒီး​ပှၤ​တဆံ​တဂၤ​န့ၣ်” ဒီး သိၣ်လိ​ဝဲ ပှၤ​ဂီၢ်​မုၣ်​ဖးဒိၣ် ဘၣ်ဃး​တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၂:၁၄, ၁၅) ဒီး​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​ဖဲ​န့ၣ်​အါဂၤ ကဲထီၣ်​ဝဲ​ခရံာ်ဖိ​လီၤ. ဒီး​ဖဲ​န့ၣ်​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ ခရံာ်ဖိ​အသီ​တဖၣ်​အံၤ “အိၣ်ဝဲ​တဘိယူၢ်ဃီ​လၢ ပှၤ​တၢ်မၢဖိ အ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​အ​ပူၤ” လီၤ. (မၤတၢ် ၂:၄၂) တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်​အံၤ အဝဲသ့ၣ်​ဘၣ်​ဟံးန့ၢ်​မူဒါ​လၢ ကကွၢ်​ထွဲ​ဝဲ ကျိၣ်​ဖိ​စ့​ဖိ​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၄:၃၄, ၃၅) တကးဒံးဘၣ်​အဝဲသ့ၣ် သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ ယွၤ​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ဒီး ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​န့ၢ်​တၢ်​လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​စံး​ဝဲ​လၢ– “ပဝဲဒၣ်​အံၤ, ပ​က​ဘါ​ထုကဖၣ်​တၢ်, ဒီး​မၤတၢ်​အ​ကလုၢ်​အ​ကထါ​အ​တၢ်မၤ​တထံၣ်ဃီ​လီၤ.” (မၤတၢ် ၆:၄) ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ဆှၢလီၤ​ဝဲ ခရံာ်ဖိ​လၢ​အ​အိၣ်ဒီး​တၢ်​လဲၤခီဖျိ​တဖၣ်​လၢ က​လဲၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လၢ တၢ်လီၢ်​လၢ​အသီ​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၈:၁၄, ၁၅) လၢခံ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​သးပှၢ်​အဂၤ​တဖၣ် လၢ​အဘၣ်​တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​လၢ​သးစီဆှံ​န့ၣ် မၤ​သကိး​တၢ်​ဒီး တၢ်မၢဖိ​လၢ က​တီခိၣ်ရိၤမဲ​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဒ်​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အသိး ပှၤ​တဖၣ်​အံၤ ဟ့ၣ်လီၤ​ဝဲ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ လၢ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​တဖၣ်​အဂီၢ်​လီၤ.—မၤတၢ် ၁၅:၂.

ခရံာ်ဖိ​လၢ တၢ​ယၤဖှိၣ်​အ​စိၤ​တဖၣ် သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် ခီဖျိ ယ့ၣ်ၡူး

၅, ၆. (က) သးစီဆှံ​မၤစၢၤ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်​တၢ်ဂီၤ​လၢ တၢ်​မၤလိ​အ​ခီၣ်ထံး တက့ၢ်.) (ခ) မူခိၣ်​ကလူး​မၤစၢၤ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်. (ဂ) ကစၢ်​ယွၤ​အ​ကလုၢ်​ကထါ လံာ်စီဆှံ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​ဒ်လဲၣ်.

ခရံာ်ဖိ​လၢ တၢ​ယၤဖှိၣ်​အ​စိၤ​တဖၣ် သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​ခီဖျိ ယ့ၣ်ၡူး​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​ဒ်လဲၣ်. အဆိ​ကတၢၢ်​န့ၣ် သးစီဆှံ ဟ့ၣ်​စိ​ဟ့ၣ်​က​မီၤ​ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၆:၁၃) ပှၤလၢ ဘၣ်​တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​ခဲလၢာ် ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ သးစီဆှံ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် သးစီဆှံ​ဟ့ၣ်​စိ​ဟ့ၣ်​က​မီၤ​ဝဲ လီၤဆီ​ဒၣ်တၢ် တၢ်မၢဖိ​ဒီး တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​သးပှၢ်​တဖၣ်​လၢ အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ် လၢ​အအိၣ်​လၢ ယရူၤၡလ့ၣ်​အ​ပူၤ ဒ်သိး​က​မၤ​လၢပှဲၤ​အ​မူဒါ​အဂီၢ်​လီၤ. အဒိ ဖဲ ခ.န ၄၉ နံၣ်​န့ၣ် သးစီဆှံ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လၢ က​မၤဝဲ​တၢ်​ဆၢတဲာ် ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်​ကူးတရံး​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​တဖၣ် မၤ​ပိာ်ထွဲ​ဝဲ​ဒ် တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​အသိး​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ အဝဲသ့ၣ် “ဂၢၢ်​ထီၣ်​ကျၢၤထီၣ်​လၢ တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ်​အ​ပူၤ, ဒီး​အါထီၣ်​ဂီၢ်​ထီၣ် ကိးမုၢ်နံၤ​မုၢ်နၤ​ဒဲး​လီၤ.” (မၤတၢ် ၁၆:၄, ၅) လံာ်ပရၢ​လၢ​ဘၣ်​တၢ်​ဆှၢ​အီၤ​ဆူ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​တဖၣ်​အ​အိၣ် လၢ​အ​ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​ကူးတရံး​အဂ့ၢ်​န့ၣ် ပ​ထံၣ်ဘၣ်​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၤ​တၢ်ဝါ​ဒ်သိး​ဒီး တၢ်အဲၣ်​တၢ်ကွံ​ဒီး တၢ်နာ်​လီၤ. ဒီး​ပ​ထံၣ်ဘၣ်​စ့ၢ်ကီး​လၢ ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​မၤတၢ်​ဆၢတဲာ်​အခါ ယွၤ​အသး​စီဆှံ​မၤစၢၤ​အီၤ​လီၤ.—မၤတၢ် ၁၅:၁၁, ၂၅-၂၉; ကလၤတံ ၅:၂၂, ၂၃.

ခံ​ထံၣ်​တထံၣ်​န့ၣ် မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ် မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လီၤ. အဒိ မူခိၣ်​ကလူး မၢဝဲ​စီၤ​ကန့လံး​လဲၤ​ဃု​တၢ်မၢဖိ ပ့းတရူး​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​စီၤ​ပ့းတရူး​တဲဘၣ် စီၤ​ကန့လံး ဒီး​အဘူး​အတံၢ်​တဖၣ် ဘၣ်ဃး​ဒီး​လံာ်စီဆှံ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အဝဲသ့ၣ်​မ့ၢ်​ပှၤလၢ တ​ဒိး​ဘၣ်​တၢ်​ကူးတရံး​ဘၣ် သနာ်က့​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ သးစီဆှံ​လီၤ. လၢ​ပှၤ​တခီ​ဘီမုၢ်​ဖိ​အကျါ​န့ၣ် စီၤ​ကန့လံး မ့ၢ်​ပှၤ​အဆိ​ကတၢၢ်​တဂၤ​လၢ အ​တ​ဒိး​ဘၣ်​တၢ်​ကူးတရံး​သနာ်က့ ကဲထီၣ်​ခရံာ်ဖိ​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​တၢ်မၢဖိ​ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ​အဂၤ​တဖၣ် နၢ်ဟူ​ဝဲ​အခါ အဝဲသ့ၣ်​တူၢ်လိာ်ဝဲ ကစၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်ရဲၣ်​တၢ်ကျဲၤ​အံၤ​ဒီး တူၢ်လိာ်မုာ်​ဝဲ ပှၤ​တခီ​ဘီမုၢ်​ဖိ​လၢ တ​ဒိး​တၢ်​ကူးတရံး​ဒံး​တဖၣ် လၢ​ခရံာ်ဖိ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၁၁:၁၃-၁၈) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ် ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤဝဲ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​တီခိၣ်ရိၤမဲ​ဝဲ​န့ၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၅:၁၉, ၂၀) သၢ​ထံၣ်​တထံၣ်​န့ၣ် ယွၤ​အ​ကလုၢ်​ကထါ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​သူဝဲ လံာ်စီဆှံ​ဒ်သိး​က​မၤစၢၤ​အဝဲသ့ၣ်​လၢ က​မၤတၢ်​ဆၢတဲာ်​လၢ​အ​ဘၣ်ဃး​ဒီး ခရံာ်ဖိ​တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ်​ဒီး တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​လၢ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.—မၤတၢ် ၁:၂၀-၂၂; ၁၅:၁၅-၂၀.

၇. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​တဲ​သ့​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​တီခိၣ်ရိၤမဲ​ဝဲ​ခရံာ်ဖိ​လၢ တၢ​ယၤဖှိၣ်​အ​စိၤ​န့ၣ်​လဲၣ်.

ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် မ့ၢ်​ပှၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ပူၤ​ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​မ့ၢ်ဝဲ​အဝဲသ့ၣ်​အခိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ပ​သ့ၣ်ညါ​ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၢဖိ ပီလူး​တဲဝဲ​လၢ ခရံာ်​မ့ၢ်​ပှၤလၢ အ​ဃုထၢ​ထီၣ် “တၢ်မၢဖိ” န့ၣ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ​ခရံာ်​မ့ၢ် “တၢ်​ခိၣ်” မ့တမ့ၢ် တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အခိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၁, ၁၅) အဝဲသ့ၣ် တကိး​လီၤအသး​လၢ တၢ်မၢဖိ​တဂၤဂၤ​အ​မံၤ​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် ယ့ၣ်ၡူး “အပျဲၢ်​အဘီၣ်” တဖၣ် ဘၣ်​တၢ်​ကိး​အီၤ​လၢ “ပှၤခရံာ်ဖိ” လီၤ. (မၤတၢ် ၁၁:၂၆) စီၤ​ပီလူး​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ အ​က​ဘၣ်​လူၤ​ပိာ်ထွဲ​ဝဲ လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​လၢ တၢ်မၢဖိ​ဒီး​ပှၤလၢ တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​တဖၣ် ဟ့ၣ်လီၤ​ဝဲ​န့ၣ် မ့ၢ်​တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လီၤ. စီၤ​ပီလူး​တဲဝဲ​လၢ– “ဘၣ်ဆၣ်​ဒီး ယ​သးအိၣ်​လၢ​သု​က​သ့ၣ်ညါ​လၢ ကယဲၢ်​ပိာ်ခွါ​တဂၤ​လၢ်လၢ်​အခိၣ်​မ့ၢ်​ခရံာ်” လီၤ. စီၤ​ပီလူး​အ​တၢ်ကတိၤ​အံၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ပှၤလၢ​အ​ပၣ်ဃုာ်​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အကျါ​ကိးဂၤ​ဒဲး​န့ၣ် အိၣ်ဝဲ​လၢ​ယ့ၣ်ၡူး​အ​ဖီလာ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ် စီၤ​ပီလူး​တဲ​စ့ၢ်ကီး​ဝဲ​လၢ “ခရံာ်​အခိၣ်​မ့ၢ်​ယွၤ​လီၤ.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂, ၃) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပ​သ့ၣ်ညါ​လီၤတံၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ထီၣ်​အ​ဖိခွါ​ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ်​လၢ က​ကဲဝဲ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အခိၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

“တမ့ၢ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​အ​တၢ်မၤ​ဘၣ်”

၈, ၉. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ရးစၢၤ က​ဘၣ်​တီခိၣ်ရိၤမဲ​ဝဲ မနုၤ​လဲၣ်.

စးထီၣ်​ဖဲ ၁၈၇၀ နံၣ်​န့ၣ်  ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီး​အ​တံၤသကိး​တနီၤ ဂုာ်ကျဲးစၢး ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ယွၤ ဒ်​လံာ်စီဆှံ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​အိၣ်ဝဲ​အသိး​ဒီး မၤစၢၤ​ပှၤအဂၤ​တဖၣ်​လၢ က​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ်​စ့ၢ်ကီး​လီၤ. ဒီး​ပှၤလၢ​အဝဲသ့ၣ်​အဲၣ်ဒိး​မၤစၢၤဝဲ​တဖၣ်​န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး​ပှၤလၢ ကတိၤ​ကျိာ်​အ​ကလုာ်​ကလုာ်​လီၤ. ဒီး​စံယိၣ် တၢးထီခိးတၢ် လံာ်ဖိ​အ​တၢ်​ကရၢကရိ​န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်​ကရၢကရိ​တခါ​လၢ ပဒိၣ်​ပာ်ပနီၣ်​အီၤ​ဖဲ ၁၈၈၄ နံၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရးစၢၤ မ့ၢ်​ပှၤလၢ​အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​န့ၣ်​လီၤ. * (ကွၢ်​တၢ်ဂ့ၢ်​အဘျဲၣ် တက့ၢ်.) အဝဲ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ လံာ်စီဆှံ​လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး ဒီး​အဝဲ​တဲဝဲ သရိာ်​အဂၤ​တဖၣ် ဒူဒူ​လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အ​တၢ်​သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ​ဒ်သိး​ဒီး ယွၤ​သၢဂၤတဂၤဃီ​ဒီး သး​လၢ​သံ​တ​သ့​ဘၣ်​န့ၣ် တအိၣ်​လၢ လံာ်စီဆှံ​အ​ပူၤ​ဘၣ်. အဝဲ​နၢ်ပၢၢ်​စ့ၢ်ကီး​ဝဲ​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​မ့ၢ်​ဟဲက့ၤ​ကဒါက့ၤ​န့ၣ် ပ​ထံၣ်​အီၤ​တ​သ့​ဘၣ် ဒီး “ပှၤ​ကလုာ်​အဂၤ​အမုၢ်​အလါ” က​ကတၢၢ်​ကွံာ်ဝဲ​ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (လူၤကၣ် ၂၁:၂၄) ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရးစၢၤ သူဝဲ အ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်, အဂံၢ်​အဘါ ဒီး​အ​ကျိၣ်​အ​စ့​တဖၣ်​လၢ က​သိၣ်လိ​ပှၤဂၤ​လၢ တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​တဖၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ပ​တဲ​သ့​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဒီး​ယ့ၣ်ၡူး သူဝဲ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရးစၢၤ လၢ​က​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​ဖဲ ဆၢကတီၢ်​အဝဲ​န့ၣ်​လီၤ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရးစၢၤ တ​အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ ပှၤ​က​ပာ်ဒိၣ်​အီၤ​ဘၣ်. ဖဲ ၁၈၉၆ နံၣ်​န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ရးစၢၤ​ကွဲးဝဲ​လၢ အဝဲ​ဒီး​ပှၤအဂၤ​လၢ အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​တဖၣ် တ​အဲၣ်ဒိး​လၢ ပှၤ​က​မၤ​လၤကပီၤ​အဝဲသ့ၣ်​ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​တ​အဲၣ်ဒိး​ပှၤ​ကိး​အီၤ​လၢ မံၤလၤ​သၣ်ကပီၤ​လၢ လီၤ​လီၤဆီ​ဆီ​ဘၣ်. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​တ​အဲၣ်ဒိး​လၢ ပှၤ​က​ကိး​တၢ်​ကရၢကရိ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​အ​မံၤ​စ့ၢ်ကီး​ဘၣ်. ဒီး​လၢခံ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ရးစၢၤ​တဲဝဲ​လၢ– “တၢ်မၤ​အဝဲအံၤ တမ့ၢ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​အ​တၢ်မၤ​ဘၣ်.”

“တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့” န့ၣ် မ့ၢ်​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​လၢ အဘၣ်​တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​တဖၣ် အကျါ စှၤကိာ်ဂၤ​တ​ကရူၢ်​လၢ အ​မၤ​သကိး​တၢ် ဒီး​ဘၣ်​တၢ်​ကိး​အီၤ​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်

၁၀. (က) ယ့ၣ်ၡူး​ဃုထၢ​ထီၣ် “တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့” လၢ​အခါ​ဖဲလဲၣ်. (ခ) ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် လီၤဆီ​ဒီး ပှၤလၢ​အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​လၢ တၢးထီခိးတၢ် တၢ်​ကရၢကရိ​အ​ပူၤ​ဒ်လဲၣ်​န့ၣ် တဲ​ဖျါထီၣ်​တက့ၢ်.

၁၀ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ရးစၢၤ သံဝဲ​ဖဲ ၁၉၁၆ နံၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူး​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ “တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့” လီၤ. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ယ့ၣ်ၡူး​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ​လဲၣ်. ဒ်သိး “အ​က​ဒုးအီၣ်​ဒုးအီ” အပျဲၢ်​အဘီၣ် “လၢ​အဆၢ​အကတီၢ်​ဘၣ်” အဂီၢ်​လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၄၅) ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​စှၤ​ကိးဂၤ​လၢ ဘၣ်​တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ လၢ​အ​အိၣ်​လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်​လၢ Brooklyn, New York န့ၣ် ကတဲာ်​ကတီၤဝဲ နီၢ်သး​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ဒီး​ဖဲ ၁၉၄၀ နံၣ်​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ တၢ်ကတိၤ​လၢ​အမ့ၢ် “ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်” န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်​စးထီၣ်​သူ​အီၤ​လၢ ပ​လံာ်လဲၢ်​တဖၣ်​အ​ပူၤ​လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် ပှၤ​အါတက့ၢ်​လၢ​ဖီၣ်ဝဲ​မူဒါ ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်မူးတၢ်ရၢ်​လၢ တၢးထီခိးတၢ် လံာ်စီဆှံ​ဒီး​လံာ်ဖိ​တၢ်​ကရၢကရိ​အ​ပူၤ​န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်​လၢ​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အကျါ​စ့ၢ်ကီး​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ဖဲ ၁၉၇၁ နံၣ်​န့ၣ် ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ တၢးထီခိးတၢ် လံာ်စီဆှံ​ဒီး​လံာ်ဖိ​တၢ်​ကရၢကရိ​လၢ ဖဲစဲၣ်ဘ့နံယါ န့ၣ်​လီၤဆီ​လိာ်အသး​ဒီး ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လီၤ. လၢ​တၢ်​န့ၢ်​အဃိ ပှၤလၢ​အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​လၢ တၢးထီခိးတၢ် အ​တၢ်​ကရၢကရိ​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဟံးန့ၢ်​မူဒါ​ထဲ​လၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. စးထီၣ်​ဖဲ​န့ၣ်​န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​လၢ အဘၣ်​တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​တဖၣ် အဝဲသ့ၣ်​မ့တမ့ၢ်​ပှၤလၢ အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​လၢ တၢးထီခိးတၢ်​အ​တၢ်​ကရၢကရိ​အ​ပူၤ သနာ်က့ ကဲထီၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​သ့ဝဲ​လီၤ. ဒီး​ပူၤကွံာ်​တယံာ်ဒံးဘၣ်​န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​လၢ အ​ပၣ်ဃုာ်​လၢ “သိ​လၢ​အဂုၤ​အဂၤ” တဖၣ်​အကျါ ကဲထီၣ်​ပှၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​လၢ တၢးထီခိးတၢ် တၢ်​ကရၢကရိ​ဒီး တၢ်​ကရၢကရိ​အဂၤ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ် သူဝဲ​တဖၣ်​အ​ပူၤ​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​န့ၣ် သူ​အါထီၣ်​အ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လၢ က​ကတဲာ်​ကတီၤ လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ဒီး တၢ်​သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ​သ့ဝဲ​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၀:၁၆; မၤတၢ် ၆:၄) July 15, 2013, issue of The Watchtower တဲ​နၢ်ပၢၢ်​ပှၤလၢ “တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့” န့ၣ် မ့ၢ်​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​လၢ​အဘၣ်​တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​တဖၣ် အကျါ​စှၤကိာ်ဂၤ​တ​ကရူၢ်​လၢ​အ မၤ​သကိး​တၢ် ဒီး​ဘၣ်​တၢ်​ကိး​အီၤ​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လီၤ.

ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်, ၁၉၅၀ နံၣ်​အလီၢ်​ခံ

၁၁. ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​မၤတၢ်​ဆၢတဲာ်​ဒ်လဲၣ်.

၁၁ တနွံ​တဘျီ ဖဲ​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် ထံၣ်​ဖှိၣ်လိာ်သး​အခါ အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ တၢ်​ဆၢတဲာ်​လၢ အရ့ဒိၣ်​တဖၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ထံၣ်​ဖှိၣ်​လိာ်အသး​ဒ်အံၤ​န့ၣ် မၤစၢၤ​အဝဲသ့ၣ်​ဒ်သိး က​ရ့လိာ်သး​ဘူးဘူး​တံၢ်တံၢ်​ဒီး က​အိၣ်ဃူ​အိၣ်ဖိး​အဂီၢ်​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၀:၁၈) ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် တဂၤ​ဂ့ၤ​တဂၤ​ဂ့ၤ တ​ပာ်လီၤ​သး​လၢ​အမ့ၢ်​ပှၤလၢ​အရ့ဒိၣ်​န့ၢ် ပှၤအဂၤ​လၢ​အ​ပၣ်ဃုာ်​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အကျါ​တဖၣ်​န့ၣ်​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် အ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်​တီခိၣ်ရိၤမဲ​ဝဲ တနံၣ်​တဂၤ​တနံၣ်​တဂၤ​န့ၣ်​လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၅:၁) ဒီး​လၢ​ကမံးတံာ် အဂၤ​ဃု​ခါ​အကျါ​စ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​တဂၤ​ဂ့ၤ​တဂၤ​ဂ့ၤ တ​ပာ်လီၤ​အသး​လၢ အ​ကဲခိၣ်​ကဲနၢ်​လၢ အ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​အဖီခိၣ်​ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​တဂၤ​စုာ်စုာ် ပၣ်ဃုာ်​စ့ၢ်ကီး​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အ​ပှၤ​ဟံၣ်ဖိ​အ​ပူၤ ဒီး ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ​နီၢ်သး​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ​လၢ တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​န့ၣ်​လီၤ.

ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​န့ၣ် တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ ဘၣ်​တၢ်​ဃုထၢ​ထီၣ်​အီၤ​လီၤ. ဒီး​စးထီၣ်​ဖဲ​န့ၣ်​န့ၣ် ကုၢ်​အံၤ​ကတဲာ်​ကတီၤဝဲ​နီၢ်သး​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ​လၢ ယွၤ​အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​တဖၣ်​အဂီၢ် (ကွၢ် လံာ်​အဆၢ ၁၀, ၁၁)

“တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ​ဒီး အ​ကူၣ်တၢ်သ့​န့ၣ်. . . မ့ၢ်​မတၤ​တဂၤ​လဲၣ်”

၁၂. ပ​က​တဲသကိး တၢ်​သံကွၢ်​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

၁၂ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​န့ၣ် မ့ၢ်​ပှၤလၢ​အ​တလၢ​တ​ပှဲၤ​ဘၣ်. ဒီး​ပစိၤ​ခဲအံၤ ကစၢ်​ယွၤ​တ​ထိးဘၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အသး​လၢ သးစီဆှံ ဒ်​ပှၤ​ကွဲး​လံာ်စီဆှံ​လၢပျၢၤ​တဖၣ်​အသိး​ဘၣ်. အဃိ ဖဲ​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် တဲ​နၢ်ပၢၢ်​လံာ်စီဆှံ​အဂ့ၢ် မ့တမ့ၢ် ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​တၢ်​ကရၢကရိ​အခါ တၢ်ကမၣ်​အိၣ်​ထီၣ်​သ့ဝဲ​လီၤ. အဒိ လၢ Watch Tower Publications Index အ​ပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်​ခိၣ်တီ​လၢ​အမ့ၢ် “Beliefs Clarified” န့ၣ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃး​ဒီး​လံာ်စီဆှံ​အဂ့ၢ် ဘၣ်​တၢ်​ဆီတလဲ​အီၤ​စးထီၣ်​ဖဲ ၁၈၇၀ န့ၣ်​လီၤ. ယ့ၣ်ၡူး​တ​တဲဝဲ​လၢ အ​ကုၢ်​လၢ​အ​ကလုၢ်တီ က​ကတဲာ်​ကတီၤ​န့ၢ်​ပှၤ နီၢ်သး​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ​လၢ အဘၣ်​လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​ကိးဘျီဒဲး​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်​သံကွၢ်​လၢ​မ့ၢ်ဝဲ “တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့. . . မ့ၢ်​မတၤ​တဂၤ​လဲၣ်” န့ၣ် ပ​က​စံးဆၢ​အီၤ​ဒ်လဲၣ်. (မးသဲ ၂၄:၄၅) ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် မ့ၢ်ဝဲ​ကုၢ်​လၢ​အ​ကလုၢ်တီ​န့ၣ် တၢ်အုၣ်​အသး​အိၣ်​ဒ်လဲၣ်. ပ​က​သမံသမိး​သကိး တၢ်ဂ့ၢ်​သၢ​မံၤ​လၢ အ​မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လၢ တၢ်မၢဖိ​အ​စိၤ​န့ၣ်​လီၤ.

၁၃. သးစီဆှံ​မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.

၁၃ သးစီဆှံ​မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်. သးစီဆှံ​မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​ဒ်သိး က​နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ဝဲ လံာ်စီဆှံ​တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​လၢ လၢညါ​ပှၤ​တ​နၢ်ပၢၢ်​ဝဲ​ဒံး​ဘၣ်​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ, သမံသမိး​ကွၢ် ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ်​လၢ ဘၣ်​တၢ်​ဆီတလဲ​အီၤ​ဒ် လံာ်​အဆၢ​လၢ​အမဲာ်​ညါ​တ​ဆၢ ပာ်ဖျါ​အသိး​န့ၣ် တက့ၢ်. မ့တမ့ၢ်​လၢ သးစီဆှံ​အ​တၢ်မၤစၢၤ​န့ၣ် ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​နၢ်ပၢၢ်​ဝဲ​ဒီး တဲ​နၢ်ပၢၢ်​ပှၤဂၤ​လၢ “တၢ်​ယိာ်​ဘၣ်ဃး​ဒီး ယွၤ” အံၤ လၢ​အ​နီၢ်ကစၢ်​တ​သ့​နီ​တဂၤ​ဘၣ်. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၂:၁၀ တက့ၢ်.) ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​ဒ် တၢ်မၢဖိ​ပီလူး​ကွဲးဝဲ​အသိး​လီၤ. တၢ်မၢဖိ​ပီလူး​ကွဲးဝဲ​လၢ “တၢ်​န့ၣ်​တဖၣ်​ပ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​လၢ တၢ်ကတိၤ​လၢ​ပှၤကညီ​အ​တၢ်ကူၣ်သ့ သိၣ်လိ​ဝဲ​န့ၣ်​တမ့ၢ်​ဘၣ်. မ့ၢ်​လၢ​သးစီဆှံ​သိၣ်လိ​ဝဲ​တဖၣ်​လီၤ.” (၁ ကရံၣ်သူး ၂:၁၃) ပှၤ​သိၣ်လိ​ကမၣ်​တၢ် အိၣ်ဝဲ​အ​နံၣ်​လၢ အ​ကယၤ​တဖၣ်​လံ​ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​န့ၣ် ပှၤ​နၢ်ပၢၢ်​လံာ်စီဆှံ​အ​နီၣ်ဂံၢ်​အါထီၣ်​ဝဲ​လဲၣ်. မ့ၢ်​လၢ​ယွၤ​အသး​စီဆှံ အ​တၢ်မၤစၢၤ​အဃိ​န့ၣ်​လီၤ.

၁၄. ဒ်​လီၣ်ဖျါ ၁၄:၆, ၇ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​အသိး မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ မူခိၣ်​ကလူး​သ့ၣ်​တဖၣ် မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် ဒီး​ကစၢ်​ယွၤ​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ဒ်လဲၣ်.

၁၄ မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ်​မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်. ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အိၣ်ဒီး​မူဒါ​ဖးဒိၣ်​လၢ က​ဘၣ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ဝဲ ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်ဖိ ဃိး​ကကွဲၢ်ဘျဲၣ် လၢ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​ဘီမုၢ်​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ တၢ်မၤ​အံၤ​ကဲထီၣ်​လိၣ်ထီၣ်​ဝဲ​လဲၣ်. မ့ၢ်​လၢ​မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ် အ​တၢ်​ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤ​အဃိ​လီၤ. (ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၄:၆, ၇ တက့ၢ်.) အါ​ဘျီ​န့ၣ်​မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ်​မၤစၢၤ ဒီး​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်ဖိ​လၢ က​လဲၤ​လၢ ပှၤလၢ အ​ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​ဒီး​ဃ့​တၢ်မၤစၢၤ​လၢ ယွၤ​အ​အိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. * (ကွၢ်​တၢ်ဂ့ၢ်​အဘျဲၣ်​တက့ၢ်.) တၢ်လီၢ်​လၢ​တၢ်​ထီဒါ​အိၣ်ဝဲ​အါမး​သနာ်က့ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​ဒီး တၢ်​သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ​အ​တၢ်မၤ​န့ၣ် ဆဲး​ဒိၣ်ထီၣ်​ထီထီၣ်ဝဲ​လီၤ. တၢ်မၤ​အံၤ ကဲထီၣ်​အသး​သ့​ခီဖျိ မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ်​အ​တၢ်မၤစၢၤ​အဃိ​လီၤ.

၁၅. ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် လီၤဆီ​လိာ်အသး​ဒီး ခရံာ်ဖိ​တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​ခိၣ်နၢ်​တဖၣ်​ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်​တၢ်အဒိ​တက့ၢ်.

၁၅ ယွၤ​အ​ကလုၢ်​ကထါ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်. (ဖး ယိၤဟၣ် ၁၇:၁၇ တက့ၢ်.) ဖဲ ၁၉၇၃ နံၣ်​န့ၣ် တၢ်မနုၤ​ကဲထီၣ်​အသး​လဲၣ်. လါယူၤ ၁ တၢးထီခိးတၢ်​အ​ပူၤ အိၣ်ဒီး​တၢ်​သံကွၢ်​လၢ “ပှၤ​တဂၤ​မ့ၢ် အီမီာ်​ဒံး​န့ၣ် မ့ၢ်​အဝဲ​တုၤထီၣ်​ထီၣ်ဘး​လၢ​က​ဒိး​ဘျၢထံ​ဧါ.” တၢ်​သံကွၢ်​အံၤ အ​တၢ်​စံးဆၢ​မ့ၢ်ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ဒိး​ဘျၢထံ​တ​န့ၢ်ဒံး​ဘၣ်. ဒီး​အ​တၢ်​စံးဆၢ​အံၤ ဒိးသန့ၤ​ထီၣ်​အသး​လၢ လံာ်စီဆှံ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​လီၤ. တၢးထီခိးတၢ်​တဘ့ၣ်​အံၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ လံာ်စီဆှံ​အဆၢ​တနီၤ​ဒီး တဲ​နၢ်ပၢၢ်​ပှၤလၢ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပှၤ​တဂၤ​မ့ၢ်​ဆဲး​အီမီာ်​န့ၣ် က​ဘၣ်​တၢ်​ဟီထီၣ်ကွံာ်​အီၤ​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အ​ပူၤ​လဲၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၅:၇; ၂ ကရံၣ်သူး ၇:၁) ဒီး​တဲဖျါ​ဝဲ ပျီပျီ​လၢ တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​အံၤ တ​ဟဲ​လၢ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​အ​အိၣ်ဘၣ်, ဟဲ​လၢ “ယွၤ​အ​အိၣ် ခီဖျိ​အ​ကလုၢ်​ကထါ​လံာ်စီဆှံ​န့ၣ်​လီၤ.” တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​အဂၤ​လၢ က​မၤထွဲ​လံာ်စီဆှံ အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​လၢာ်​လၢာ်​ဆ့ဆ့​န့ၣ် တအိၣ်​နီတဖု​ဘၣ်. မ့ၢ်​လၢ​အ​က​ကဲထီၣ်​တၢ်ကီ​တၢ်ခဲ​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ဖိ​တဖၣ်​အဂီၢ် အဃိ​လီၤ. တယံာ်ဒံးဘၣ်​န့ၣ် လံာ်​တဘ့ၣ်​လၢ​အ​ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​လၢ အမဲရကၤ​ကီၢ်​အ​ပူၤ တဲဝဲ​လၢ– “ထီဘိ​န့ၣ် ခရံာ်ဖိ​တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​ခိၣ်နၢ်​တဖၣ် ဆီတလဲ​ဝဲ အ​တၢ်​သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ ဒ်သိး​က​လီၤပလိာ်​အသး​ဒီး အ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ဖိ ဒီး​တၢ်​ကရၢကရိ​ဖးဒိၣ်​တဖၣ် အ​တၢ်​ဘၣ်သး​ဒီး​အ​တၢ်နာ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ် မ့ၢ်​လၢ အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ ပှၤ​တဖၣ်​အံၤ က​ဆီၣ်ထွဲ​အဝဲသ့ၣ်​အဃိ​လီၤ.” မ့မ့ၢ်​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်​တ​မၤတၢ်​ဆၢတဲာ် ဒ်သိး က​လူၤဝဲပှၤ​အါဂၤ​အ​တၢ်​ဘၣ်သး​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်​မၤတၢ်​ဆၢတဲာ်​လၢ အ​ဒိးသန့ၤ​ထီၣ်​အသး​လၢ လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ယဟိဝၤ​ယွၤ​မ့ၢ်​ပှၤလၢ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​အခ့အပှၤ​လၢ မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤန့ၣ် ဖျါဝဲ​လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​လီၤ.

“ပှၤလၢ​အ​ကဲတ့ၢ်​သု​ခိၣ်​တဖၣ်​န့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​က့ၤ​အီၤ​တက့ၢ်”

၁၆. ပ​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​သ့​လၢ ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.

၁၆ ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၇ တက့ၢ်. လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ “ပှၤလၢ​အ​ကဲတ့ၢ်​သု​ခိၣ် . . . တဖၣ်​န့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​က့ၤ​အီၤ​တက့ၢ်.” ကျဲ​တဘိ​လၢ ပ​မၤ​ဒ်အံၤ​သ့​န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ​ခီဖျိ​ပ​ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​တၢ်​လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အဂီၢ်​လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၆:၁၈) ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​အိၣ်ဒီး​မူဒါ​အါမး ဒ်သိး​ဒီး က​ဘၣ်​ကတဲာ်​ကတီၤဝဲ နီၢ်သး​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ, ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​အ​တၢ်မၤ ဒီး​က​ဘၣ်​ကွၢ်ထွဲဝဲ တၢ်မၤဘူၣ်​လၢ​ပှၤ​ဟ့ၣ်လီၤ​လၢ တၢ်​ကရၢကရိ​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် လိၣ်ဘၣ် ပ​တၢ်​ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​လၢ​အဂီၢ်​ထီဘိ​န့ၣ်​လီၤ.

၁၇, ၁၈. (က) ပ​မၤထွဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​သ့​ဒ်လဲၣ်. (ခ)ပ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​န့ၣ် ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​ဒီး ယ့ၣ်ၡူး​ဒ်လဲၣ်.

၁၇ တကးဒံးဘၣ် ပ​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​သ့​ခီဖျိ ပ​မၤ​ပိာ်ထွဲ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​န့ၣ်​လီၤ. ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ပှၤ​ခီဖျိ လံာ်လဲၢ်​တဖၣ်, တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ရိဖှိၣ်​တဖၣ်, ကဝီၤ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​တဖၣ် ဒီး​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ဖးဒိၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ ကဝီၤ​အပှၤကွၢ်တၢ် ဒီး​ကဝီၤ​အပှၤကွၢ်တၢ်​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​သးပှၢ်​တဖၣ်​လီၤ. ကဝီၤ​အပှၤကွၢ်တၢ်​ဒီး တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​သးပှၢ်​တဖၣ် မ့ၢ်​လူၤ​ပိာ်ထွဲ​ဝဲ တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ​တဖၣ် လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်​အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ပဝဲ​ခဲလၢာ်​ပ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​လၢ ပ​ပာ်ကဲ ပ​ခိၣ်​ပ​နၢ်​ယ့ၣ်ၡူး​ခီဖျိ ပ​ဒိကနၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​လၢ အဝဲ​သူဝဲ​လၢ မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ​တဖၣ်​အ​ကလုၢ်​န့ၣ်​လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၇.

၁၈ ဒီး​ကျဲ​အဂၤ​တဘိ​လၢ ပ​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​သ့​န့ၣ် ပ​ဂုာ်ကျဲးစၢး​ဆူၣ်ဆူၣ်​လၢ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​လီၤ. ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၇ ဟ့ၣ်ဂံၢ်​ဟ့ၣ်ဘါ​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​လၢ က​ကွၢ်လိမၤဒိး ပှၤလၢ​အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​တဖၣ် အ​တၢ်နာ်​န့ၣ်​လီၤ. ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​အ​တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ်​လၢ​အဂၢၢ်​ကျၢၤ​ခီဖျိ အ​သးဆူၣ်​လၢ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ ဒီး တၢ်​ရၤလီၤ​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​န့ၣ်​လီၤ. မ့ၢ်​ပ​ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​တဖၣ်​အံၤ​လၢ တၢ်မၤ​လၢ​အရ့ဒိၣ်​အံၤ​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. ပ​မ့ၢ်​မၤ​န့ၣ် ဖဲ​ပ​နၢ်ဟူ​ဘၣ်​ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်ကတိၤ​လၢ– “မ့ၢ်​သု​မၤ​ပှၤ​အ​ဆံး ကတၢၢ်​တဂၤ လၢ​ယ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​အကျါ​အံၤ​ဒီး, မ့ၢ်​သု​မၤ​ယၤ​လီၤ” အခါ ပ​က​သးခု​လီၤ.—မးသဲ ၂၅:၃၄-၄၀.

၁၉. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ န​ပာ်လီၤ​န​သး​ဂၢၢ်​ဂၢၢ်​ကျၢၤကျၢၤ​လၢ န​က​ပိာ်​ယ့ၣ်ၡူး​အခံ​လဲၣ်.

၁၉ ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​က့ၤထီၣ်​လၢ မူခိၣ်​အခါ အဝဲ​တ​ပာ်တ့ၢ် အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ် နီတဘျီ​ဘၣ်. (မးသဲ ၂၈:၂၀) ယ့ၣ်ၡူး​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ဖဲ​အဝဲ​အိၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အခါ သးစီဆှံ, မူခိၣ်​ကလူး​တဖၣ် ဒီး​ယွၤ​အ​ကလုၢ်​ကထါ ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​အီၤ​လၢ က​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. ဒ်​န့ၣ်​အသိး မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ အဝဲ​မၤစၢၤဝဲ တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ​ဒ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ်​န့ၣ်​ဆဲး “ပိာ်​သိဖိ [ယ့ၣ်ၡူး] အခံ, ဖဲ​အ​ဆှၢ​အီၤ​တ​ပူၤ​လၢ်လၢ်” န့ၣ်​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၄:၄) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ဖဲ​ပ​မၤထွဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်​ကမံးတံာ် အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​အခါ မ့ၢ်ဒၣ်​ပ​ပိာ် ပ​ခိၣ်​လၢ​အမ့ၢ်​ယ့ၣ်ၡူး​အခံ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​လၢခံ​အဝဲ​က​ဆှၢ​ပှၤ​တုၤ တၢ်မူ​အထူ​အယိာ်​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၇:၁၄-၁၇) ဒီး​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​အခိၣ်​အ​နၢ်​တဖၣ် ဆှၢ​ပှၤ​ဆူ​တၢ်မူ​အထူ​အယိာ် တ​သ့​နီ​တဂၤ​ဘၣ်.

^ လံာ်အဆၢ. 3 လီၤဂာ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဲၣ်ဒိး​ဃုထၢ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၢဖိ ၁၂ ဂၤ​ဒ်သိး က​သူၣ်ထီၣ်​ဝဲ “လၢၢ်​အ​ခီၣ်ထံး​တဆံ​ခံဖျၢၣ်” လၢ​ဝ့ၢ်​ယရူၤၡလ့ၣ်​အသီ​အဂီၢ်​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၂၁:၁၄, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ တၢ်မၢဖိ​လၢ​အသး​တီ​တဖၣ် မ့ၢ်​သံ​ကွံာ်​တဂၤဂၤ​သနာ်က့ တ​လိၣ်​ပှၤ​ဃုထၢ​ထီၣ် တၢ်မၢဖိ​လၢ​အလီၢ်​လၢၤဘၣ်.

^ လံာ်အဆၢ. 8 စးထီၣ်​ဖဲ ၁၉၅၅ နံၣ်​န့ၣ် တၢ်​ကရၢကရိ​အံၤ ဘၣ်​တၢ်​သ့ၣ်ညါ​အီၤ​လၢ တၢးထီခိးတၢ် လံာ်စီဆှံ​ဒီး​လံာ်ဖိ​တၢ်​ကရၢကရိ​လၢ ဖဲစဲၣ်ဘ့နံယါ န့ၣ်​လီၤ.

^ လံာ်အဆၢ. 14 ကွၢ် “Bearing Thorough Witness” About God’s Kingdom, pages 58-59 တက့ၢ်.