ပာ်လီၤနသးလၢန “တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်” ကအိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤထီဘိတက့ၢ်
“တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်, မ်အအိၣ်ဒၣ်တၢ်တက့ၢ်.”—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁.
၁, ၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပီလူးကွဲးလံာ်ပရၢ ဆူဧ့ၤဘြံၤခရံာ်ဖိတဖၣ်အအိၣ်လဲၣ်.
ဖဲအနံၣ် ၆၁ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိလၢ ကီၢ်အံၣ်စရ့လးပူၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်မူဘၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူး အိၣ်လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤအဃိာ်ပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ် ကထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ဝဲလီၤ. ပှၤလဲၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤ လၢအမ့ၢ်စီၤတံၤမသ့းန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်လၢ အကလဲၤဟးအိၣ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယူဒၤအပူၤလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၂၃) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်မ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ယဲၢ်နံၣ်ဒီး ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ ကီၢ်ယူဒၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ပှၤအိၣ်လၢဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အပူၤန့ၣ် ကဘၣ်မၤထွဲယ့ၣ်ၡူး အတၢ်နဲၣ်လိလၢ အဆိအချ့လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး မၤလိာ်တ့ၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်သုးဖိတဖၣ် ဟဲကဝီၤဃာ် ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဃ့ၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်တဘျီဃီလီၤ.—လူၤကၣ် ၂၁:၂၀-၂၄.
၂ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ် အပျဲၢ်အဘီၣ်ဝံၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ်ဝဲ ၂၈ နံၣ်လံ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ ကီၢ်အံၣ်စရ့လးအပူၤန့ၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်မၤနးမၤဖှီၣ် ဒီးတၢ်မၤကွၢ်အကလုာ်ကလုာ် သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်တီဒီးကစၢ်ယွၤလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၃၂-၃၄) ဘၣ်ဆၣ် စီၤပီလူးအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ခါဆူညါတၢ်ကမၤအသးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်တမီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလီၤ. (မးသဲ ၂၄:၂၀, ၂၁; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၄) ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကဒိကနၣ် ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤ ဒီးဃ့ၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ဝ့ၢ်ပူၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်ကဲခီၣ်ကဲ ဒီးတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၃၆–၃၉ တက့ၢ်.) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ ထိးဘၣ်စီၤပီလူးအသး ဒ်သိးကကွဲး လံာ်ပရၢတဘ့ၣ်ဆူ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤ လံာ်ပရၢတဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ လံာ်ဧ့ၤဘြံၤလီၤ. ဒီးစီၤပီလူးကွဲးဝဲ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဒ်သိးကမၤဆူၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အဂံၢ်အဘါလၢ ခါဆူညါ တၢ်ကမၤအသးအဂီၢ်လီၤ.
၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးသးအိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်ဧ့ၤဘြံၤအံၤအပူၤလဲၣ်.
၃ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဒ်ပမ့ၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အသိး ပကြၢးသးအိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်ဧ့ၤဘြံၤအံၤအပူၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢပတၢ်အိၣ်သးအံၤ လီၤဂာ်ဒီးခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ ကီၢ်ယူဒၤအပူၤအဃိလီၤ. ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ “အဆၢအကတီၢ်လၢ အကီအခဲ” ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါဂၤ လဲၤခီဖျိတၢ်မၤနးမၤဖှီၣ် ဒီးတၢ်မၤကွၢ်နးနးကလဲာ် လၢတၢ်သးတီအပူၤလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁, ၁၂) ဘၣ်ဆၣ် ပဝဲအါတက့ၢ်န့ၣ် ပအိၣ်မူဘၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်ဒီး ပတကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်မၤနးမၤဖှီၣ် ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်ခရံာ်ဖိလၢ အိၣ်မူဘၣ်လၢစီၤပီလူးအစိၤအသိး ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပလီၢ်ပဒီလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. တယံာ်တမီၢ် ပဝဲစ့ၢ်ကီးပကဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်လၢအဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလီၤ.—ဖး လူၤကၣ် ၂၁:၃၄–၃၆ တက့ၢ်.
၄. လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၁၆ နံၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလဲၣ်.
၄ ဒ်သိးပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ခါဆူညါတၢ်ကမၤအသးအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤပှၤသ့လဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်လၢ စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ လံာ်ဧ့ၤဘြံၤအပူၤအံၤ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဒ်သိး ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တခါန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်အီၤလၢ ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁ အပူၤန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ “တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်, မ်အအိၣ်ဒၣ်တၢ်တက့ၢ်.” လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၁၆ နံၣ်အဂီၢ်လီၤ.
လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၁၆ နံၣ်အဂီၢ်– “တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်, မ်အအိၣ်ဒၣ်တၢ်တက့ၢ်.” —ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁.
တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်
၅. တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၅ တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်တူၢ်ဘၣ်တခါလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိ မ့တမ့ၢ် တံၤသကိးတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၁:၃၆) ပတကိးလိာ်ပသးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ထဲလၢပထးခိၣ်ဘၣ်, လၢပသးပူၤပပာ်အီၤလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်နီၢ်နီၢ်လီၤ. (မးသဲ ၂၃:၈) စီၤပီလူးစံးဝဲဒ်အံၤ “လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်အသးန့ၣ်, အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်သုသး ဒ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တံၢ်တံၢ်အသိးန့ၣ်တက့ၢ်. လၢတၢ်ယူးယီၣ်န့ၣ်, လဲၤလၢညါလိာ်သုသးတက့ၢ်.” (ရိမ့ၤ ၁၂:၁၀) လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် ကဘၣ်ဆူၣ်ထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ဒီး ခရံာ်ဖိအတၢ်အဲၣ်န့ၣ် မၤစၢၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးကရ့လိာ်သးဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၆. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်တဖၣ် နၢ်ပၢၢ်ဝဲအခီပညီဒ်လဲၣ်.
၆ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်” န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်အီၤအါတက့ၢ်လၢ ခရံာ်ဖိအလံာ်လဲၢ်တဖၣ်အပူၤလီၤ. ပှၤယူဒၤဖိလၢညါ အါတက့ၢ် နၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်” န့ၣ် အခီပညီအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အဘူးအတံၢ် ဒီးတဘျီတခီၣ် နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢပှၤလၢ အတမ့ၢ် အဘူးအတံၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအတမ့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်န့ၣ် တပၣ်ဃုာ်ဘၣ်. ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်အသိး ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်အဂၤတဂၤ မ့ၢ်ဟဲလၢထံကီၢ်ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် အဝဲမ့ၢ်ပ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်”လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၀:၁၂) ယဟိဝၤယွၤ သိၣ်လိပှၤလၢ ပကဘၣ်အဲၣ်လိာ်ပသးတဂၤဒီးတဂၤ ဒ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၉) ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ထီဘိန့ၣ်လဲၣ်.
ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ထီဘိန့ၣ်လဲၣ်
၇. (က) တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတမံၤလၢ ပကဘၣ်မၤအါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၇ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၢပမၤဒ်န့ၣ်အဃိလီၤ. ပမ့ၢ်တအဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်န့ၣ် ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤတအိၣ်နီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. (၁ ယိၤဟၣ် ၄:၇, ၂၀, ၂၁) တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဂၤတမံၤန့ၣ် ပဝဲတဂၤဒီးတဂၤ ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲအဆၢကတီၢ်ကီခဲအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤပီလူးကွဲး လံာ်ပရၢဆူ ဧ့ၤဘြံၤခရံာ်ဖိတဖၣ်အအိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တယံာ်တမီၢ် အဝဲသ့ၣ်တနီၤနီၤန့ၣ် ကဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အဟံၣ် ဒီးအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်အိၣ်အသးကကီကခဲထဲလဲၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဆိပာ်ဝဲလီၤ. (မၢ်ကူး ၁၃:၁၄-၁၈; လူၤကၣ် ၂၁:၂၁-၂၃) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တချုးလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်အံၤ ဟဲတုၤဒံးဘၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်တဂၤဒီးတဂၤ ကဘၣ်မၤအါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၂:၉.
၈. တချုးလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်စးထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၈ တယံာ်တမီၢ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ် ကဟဲဘၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလီၤ. (မၢ်ကူး ၁၃:၁၉; လီၣ်ဖျါ ၇:၁-၃) ပကဘၣ်ဒိကနၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢအမ့ၢ်– “ဟဲ, ယပှၤဂီၢ်မုၢ်သ့ၣ်ဧၢ, လဲၤနုာ်လၢနဒၢးပူၤ, ဒီးကးတံာ်ဃာ်တြဲၤ လၢနလီၢ်ခံတက့ၢ်. ပာ်ခူသူၣ်နသး တစိၢ်ဖိတုၤတၢ်သးကဲၤထီၣ်လဲၤပူၤကွံာ်န့ၣ်တက့ၢ်.” (ယၡါယၤ ၂၆:၂၀) တၢ်လၢ “ဒၢးပူၤ” န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပဝဲခဲလၢာ် ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ထဲဒၣ်ပလဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဧ့ၤဘြံၤခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးမၤစၢၤလိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅) ခဲအံၤန့ၣ် ပကဘၣ်မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးခါဆူညါ ပလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်လၢ ပကဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အီၤ ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၉. (က) မုၢ်မဆါတနံၤညါအံၤ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတဖၣ်တက့ၢ်.
၉ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တချုးလၢတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်စးထီၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါမးလၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်လီၤ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါဂၤန့ၣ် ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ခီဖျိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဟူး, ထံဒိၣ်, ကလံၤမုၢ်လီၤ, စူၢ်နၢ်မံးကဲထီၣ် မ့တမ့ၢ် န့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂၤတဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်မၤနးမၤဖှီၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၆-၉) ဒီးအဂၤတနီၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ တနံၤဘၣ်တနံၤ မ့ၢ်လၢပအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢအအၢအသီအံၤအပူၤအဃိလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၆:၅, ၆) ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်ကီတၢ်ခဲ အိၣ်အါထဲလဲၣ်သနာ်က့ မ့ၢ်ဝဲပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်အါထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အါဒၣ်တက့ၢ် တပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံသနာ်က့, ပဝဲဒၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ထီဘိန့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၂) [၁]—ကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.
ဒ်သိးပတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ် ကဂၢၢ်ကျၢၤ ထီဘိအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်
၁၀. ပကသမံသမိးကွၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမး သနာ်က့ ပဆဲးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၢဖိစီၤပီလူးစံးဝဲလၢ “တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်, မ်အအိၣ်ဒၣ်တၢ်တက့ၢ်.” ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ် ကျဲအါဘိလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ် မၤဝဲဒ်အံၤကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပကသမံသကိးကွၢ် ကျဲဃုဘိန့ၣ်လီၤ.
၁၁, ၁၂. တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤန့ၣ် အခီပညီမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်)
၁၁ “တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤန့ၣ် သးပ့ၤနီၣ်တဂ့ၤ.” (ဖ: ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၂ တက့ၢ်.) တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤ”န့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်ကတိၤလၢ စီၤပီလူးသူဝဲတဖျၢၣ်အံၤ အဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ “တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤတမှံၤ”န့ၣ်လီၤ. ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ စီၤအၤဘြၤဟၣ်ဒီးစီၤလိာ်လီၤ. ပှၤခံဂၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် လၢပှၤတမှံၤလၢ အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါဝဲတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ် စီၤအၤဘြၤဟၣ် ဒီးစီၤလိာ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤတမှံၤတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ် မူခိၣ်ကလူးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၈:၂-၅; ၁၉:၁-၃) တၢ်ဒိတၢ်တဲာ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဧ့ၤဘြံၤခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ ကပာ်ဖျါတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ် ခီဖျိတၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤတမှံၤတပျီၤန့ၣ်လီၤ.
၁၂ ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကွဲအီၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်မ့ၤ မ့တမ့ၢ် ပကွဲအိၣ်သကိးအီၤလၢ ပကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်ပသးအဂီၢ်သ့ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဒီးအမါဂ့ၤဂ့ၤဒၣ်လဲာ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဟဲဟးလၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ပကွဲမုာ်အီၤလၢပဟံၣ်သ့လီၤ. (၃ ယိၤဟၣ် ၅-၈) တလိၣ်လၢပကဘၣ်မၤ တၢ်အီၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် ဒီးခီၣ်လၢာ်စ့အါအါဘၣ်. ပတၢ်တိာ်ပာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် ပကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. တမ့ၢ်လၢ ပကမၤအိၣ်ပမဲာ်သၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. ဒီးတကြၢးပကွဲထဲ ပှၤလၢဟ့ၣ်ဆၢက့ၤပှၤတၢ်သ့ လၢကျဲတမံၤမံၤန့ၣ်ဘၣ်. (လူၤကၣ် ၁၀:၄၂; ၁၄:၁၂-၁၄) တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပတၢ်မၤတဘၣ်အါတလၢ တုၤဒၣ်လဲာ် ပသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် တၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤတမှံၤတပျီၤန့ၣ်ဘၣ်.
၁၃, ၁၄. “ပှၤလၢအဘၣ်စၢဃာ်” အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၃ “ပှၤလၢအဘၣ်စၢဃာ်န့ၣ်, သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤ . . . တက့ၢ်.” (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၃ တက့ၢ်.) ဖဲစီၤပီလူးကွဲးဝဲ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤအခါ အဝဲတဲဘၣ်ဃး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်စၢဃာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤ ခီဖျိလၢအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိလီၤ. စီၤပီလူး စံးပတြၢၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ် “သးအိၣ်သးကညီၤဘၣ်ပှၤလၢ အလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤတဖၣ်” လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၃၄, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ဖဲစီၤပီလူးလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လွံၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤဟဲမၤစၢၤအီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတနီၤအိၣ်ယံၤဒီးအီၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤ စီၤပီလူးကသ့ဒ်လဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်ဆူၣ်ဆူၣ် လၢစီၤပီလူးအဂီၢ်သ့လီၤ.—ဖံလံးပံၤ ၁:၁၂-၁၄; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈, ၁၉.
၁၄ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအါဂၤ ဘၣ်အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ် လဲၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်သ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပဝဲသ့ၣ်အါဂၤ ပအိၣ်ယံၤဒီး ပှၤလၢအလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပသုတသးပ့ၤနီၣ် အဝဲသ့ၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ် ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ ပကြၢးဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ဒီးဖိသၣ်လၢ အလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လၢကီၢ်အဲရံးထြံးအၣ်အပူၤလီၤ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ် ပီလိး အယးစူး, အါစဲး မီးကိး ဒီးနဲကၠံၣ်ဒံ ထဲးကလံမၤရံၤယၤတဖၣ် လၢအိၣ်လၢကီၢ်အံၤအပူၤန့ၣ် လီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤအနံၣ် ၂၀ ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ.
၁၅. ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲ တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၅ “မ်တၢ်န့ၢ်မါန့ၢ်ဝၤဒီး လီၢ်မံတဘၣ်အၢဘၣ်” န့ၣ်တက့ၢ်. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၄ တက့ၢ်.) ပပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်သ့ ခီဖျိလၢ ပအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၅:၁, ၂) အဒိ ပမ့ၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤဂၤန့ၣ် ပကမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤတဂၤအံၤဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်နာ်အီၣ်လိာ်သး လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်ကဒဲကဒဲအကျါန့ၣ် ကဟးဂီၤကွံာ်ဝဲလီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၃-၈) ဆိကမိၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ မါတဂၤမ့ၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝၤကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့န့ၣ် အဝဲအသးကဘၣ်ဒိထဲလဲၣ်. မ့ၢ်အဝဲကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဝၤန့ၣ်အဲၣ်အီၤဒီး ပာ်ကဲတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်ဧါ.—မးသဲ ၅:၂၈.
၁၆. တၢ်သူၣ်မံသးမံ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကပာ်ဖျါတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၆ “ဖဲသုတၢ်အိၣ်တဖၣ်န့ၣ်, သူၣ်မံသးမံဒီးအီၤတက့ၢ်.” (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅ တက့ၢ်.) တၢ်နာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကသူၣ်မံသးမံလၢ တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲပအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမံအခါ ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးကျိၣ်ဧိၤစ့ဧိၤဒီး တၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၆:၆-၈) ပတကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဃး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ပတၢ်အိၣ်မူတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်ဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ပတသူၣ်က့ၣ်သးကါပှၤဂၤ ဒီးပတအိၣ်ဒီးတၢ်သးကွံဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ဖဲပအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမံအခါ ပကမ့ၢ်ပှၤလၢအဟ့ၣ်တၢ်ညီန့ၣ်လီၤ.—၁ တံၤမသ့း ၆:၁၇-၁၉.
၁၇. တၢ်သးဒူမၤစၢၤပှၤလၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၇ မ် “ပသးခူတလ့ၢ် [‘သးဒူ,’ nwt] . . .” တက့ၢ်. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၆ တက့ၢ်.) တၢ်နာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ ဒ်သိးပကလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤကွၢ်လၢအဆူၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးဒူအဝဲအံၤ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤလီၤ. ဖဲပအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤအခါ ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ခီဖျိလၢ ပကဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အသးဒီး မၤမုာ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အသးလီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၄, ၁၅) ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်ဘၣ်ဝဲအဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူသ့ဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢပသ့ၣ်ညါလၢ ပတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤဘူးထီၣ်လံအဃိန့ၣ်လီၤ.—လူၤကၣ် ၂၁:၂၅-၂၈.
၁၈. ပမၤအါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ် လၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၈ “ပှၤလၢအကဲတ့ၢ်သုခိၣ် . . . န့ၣ်, သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အီၤတက့ၢ်.” (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၇, ၁၇ တက့ၢ်.) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် သူအတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတဖၣ်အခါ ပတၢ်အဲၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်အီၤ ဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်ဝဲလီၤ. ပတအဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သးခု ကလီၤမၢ်ကွံာ် မ့တမ့ၢ် အသးကဘၣ်တံာ်တာ်လၢပဃိန့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပအဲၣ်ဒိးဒိကနၣ်အဝဲသ့ၣ် အကလုၢ်လၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ် “ပပာ်ဒိၣ်အီၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလၢ အမၤတၢ်အဃိ” န့ၣ်လီၤ.—၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၃
မ့ၢ်နပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်မၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မၤဝဲလၢပဂီၢ်န့ၣ်ဧါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၈)
မၤအါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်တက့ၢ်
၁၉, ၂၀. ပမၤအါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၉ ပှၤအါဂၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမၤသးဒ် စီၤပီလူးအစိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤပီလူးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ကမၤအါထီၣ်တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ– “မၤအါထီၣ်အါထီၣ်” တၢ်အဲၣ်အံၤတက့ၢ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၉, ၁၀) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤအါန့ၢ်အလီၢ်လီၤ.
၂၀ ဖဲပကွၢ်ထီၣ် လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၁၆ နံၣ်အဂီၢ်လၢ ပဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤအခါ မ်ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤတက့ၢ်– ယပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤအါန့ၢ်အလီၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. ယမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ်ဧါ. ဒ်သိးယကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမံနီၢ်နီၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤယၤလဲၣ်. ယမၤအါထီၣ် ယတၢ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ယပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိကနၣ် ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်တဖၣ် အကလုၢ် အါန့ၢ်အလီၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဂ့ၤထီၣ်ပသးလၢကျဲဃုဘိအံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၁၆ နံၣ်အဂီၢ်အံၤ တကဲထီၣ်တၢ်ကလီကလီဘၣ်. တၢ်အံၤကဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ လၢပကဒိကနၣ်စီၤပီလူးအတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ်– “တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ်န့ၣ်, မ်အအိၣ်ဒၣ်တၢ်တက့ၢ်.”—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁.
^ [၁] (လံာ်အဆၢ ၉) ယဟိဝၤယွၤအပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ် ဖဲအဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲအဆၢကတီၢ်လီၤ. ဖးကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလၢ July 15 2002 Watchtower pages 8-9 ဒီး Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom chapter 19 အပူၤတက့ၢ်.
