၁. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ ခၠါ(ရ်) ထ့(စ်) ရးစၢၤ ဒီး​အ​သကိး​တဖၣ်​ ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ် လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်​ ဒီး​ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ အ​တၢ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ အကျိၤ​အကျဲ​န့ၣ်​ ဂ့ၤဒိၣ်​မး​လဲၣ်.

လၢ​အ​ပူၤကွံာ် အ​နံၣ်​တ​ကယၤဘျဲၣ်​န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ ခၠါ(ရ်) ထ့(စ်) ရးစၢၤ ဒီး​အ​သကိး​လၢ​အမ့ၢ် လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ အ​ကရူၢ်​ဆံး​ဆံး​ဖိ တ​ကရူၢ် ပာ်ဖှိၣ်​ထီၣ်​အသး​လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ ဃု​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ လံာ်စီဆှံ အ​တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ လၢ​ဘၣ်ဃး​ဒီး ယဟိဝၤ​ယွၤ, ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ်, ပှၤသံ​တဖၣ်​ အ​တၢ်အိၣ်သး ဒီး​တၢ်ပှ့ၤက့ၤ​အဂ့ၢ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ အ​တၢ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ် အကျိၤ​အကျဲ​န့ၣ်​ မ့ၢ်​ယိယိ​ဖိ​လီၤ. ပှၤ​တဂၤ သံကွၢ်​ထီၣ်​တၢ်​သံကွၢ်​တဖျၢၣ်​ဝံၤ အဝဲသ့ၣ်​ ဃုကွၢ်​ဝဲ လံာ်စီဆှံ​ကိး​ဆၢ​ဒဲး လၢ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤ ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ ကွဲးနီၣ်​ဝဲ တၢ်​လၢ​အ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​ဝဲ​တဖၣ်​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤစၢၤ​ပှၤ​ပိာ်ခွါ​တဖၣ်​အံၤ ဒ်သိး​အဝဲသ့ၣ်​ က​နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ လံာ်စီဆှံ အ​တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ အ​ခီၣ်ထံး​ခီၣ်ဘိ ဒီး​လၢ​မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ​စ့ၢ်ကီး တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်​လၢ​ပဂီၢ်​ဒံး​လီၤ.

၂. ဖဲ​ပ​ဃု​သ့ၣ်ညါ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ် အခီပညီ​အခါ ပ​က​ဘၣ်​မၤ​ဒ်လဲၣ်​ ဒီး​ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ​လဲၣ်.

^၂ လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ​တဖၣ်​ သ့ၣ်ညါ​ထီၣ်ဘၣ်​ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​က​နၢ်ပၢၢ် ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​ တ​ညီ​ဒ်သိး​ဒီး အဝဲသ့ၣ်​က​နၢ်ပၢၢ်​ဝဲ လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ အ​ခီၣ်ထံး​ခီၣ်ဘိ​န့ၣ်​ဘၣ်. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ​လဲၣ်. ညီနုၢ်​န့ၣ်​ ပ​နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ် ဖဲ​အ​ဟဲ​လၢထီၣ်​ပှဲၤထီၣ်​ အဆၢ​ကတီၢ် မ့တမ့ၢ် ဖဲ​အလၢ​ထီၣ်​ပှဲၤထီၣ်​ ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ​န့ၣ်​လီၤ. အဂၤ​တမံၤ​န့ၣ်​ ဒ်သိး​ပ​က​နၢ်ပၢၢ် ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​တခါ လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​အဂီၢ် ညီနုၢ်​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​ထံ တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ အမဲာ်​ညါ ဒီး​အလီၢ်​ခံ​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​ကွၢ်​တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အ​ပူၤ ထဲ​တနီၤ ဒီး​ပ​မ့ၢ်​တ​ဆိကမိၣ်​ထံ တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ အမဲာ်​ညါ ဒီး​အလီၢ်​ခံ​ဘၣ်​န့ၣ်​ ပ​နၢ်ပၢၢ်​ကမၣ်​အီၤ​သ့​လီၤ. လီၤဂာ်​လၢ ပ​တၢ်​သ့ၣ်ညါ​နၢ်ပၢၢ်​ဘၣ်ဃး​ဒီး ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​တခါ​လၢ လံာ်​ယိၤအ့လး​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ ကဲထီၣ်​အသး​ဒ်​န့ၣ်​လီၤ. ခဲအံၤ​ပ​က​က့ၤ​ကွၢ်ကဒါ​က့ၤ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အံၤ ဒီး​ပ​က​တဲသကိး ဘၣ်ဃး​ဒီး ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​က​ဘၣ်​မၤ​ဘၣ်​ထီၣ်​က့ၤ ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ် လၢ​ပူၤကွံာ်​လဲၣ်န့ၣ်​လီၤ.

၃-၄. ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​လၢ ယိၤအ့လး ၂:၇-၉ အ​ပူၤ​န့ၣ်​ လၢညါ​ပ​နၢ်ပၢၢ်​အီၤ ဒ်လဲၣ်.

^၃ ဖး ယိၤအ့လး ၂:၇-၉ တက့ၢ်. ဝံ​ယိၤအ့လး တဲဝဲ​လၢ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ က​မၤ​ဟးဂီၤ​ကွံာ်  ကီၢ်​အံၣ်စရ့​န့ၣ်​လီၤ. ဒွဲၣ်​လၢ အ​မဲ​ဒီး​အခၣ်​ လီၤဂာ်​ဒ် ခ့ယုၢ်​အ​မဲ​ဒီး​အခၣ်​အသိး​န့ၣ်​ က​အီၣ်ကွံာ် တၢ်မုၢ်​တၢ်ဘိ​ခဲလၢာ်​လၢ ကီၢ်​အံၣ်စရ့​အ​ပူၤ​လီၤ. (ယိၤအ့လး ၁:၄, ၆) လၢ​အ​ပူၤကွံာ် အ​နံၣ်​အါမး​န့ၣ်​ ပ​နၢ်ပၢၢ်​လၢ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အံၤ တဲဆိ​ပာ်ဝဲ ဘၣ်ဃး​ဒီး ယဟိဝၤ​ယွၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ က​ဆဲး​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ဒီး​ဒ်​ဒွဲၣ်အၢ်ဘၤ​အသိး ပှၤ​တြီ​အဝဲသ့ၣ်​ တန့ၢ်ဘၣ်. တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​အံၤန့ၣ်​ မၤဘၣ်ဒိ တၢ်​လၢ​အ​အိၣ်​လၢ “ကီၢ်ပူၤ” လၢ​အမ့ၢ် ပှၤလၢ​အ​အိၣ်​လၢ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​ခိၣ်နၢ်​တဖၣ်​ အ​တၢ်စိ​တၢ်ကမီၤ အ​ဖီလာ်​လီၤ. *

^၄ ပ​မ့ၢ်​ဖး​ထဲ ယိၤအ့လး ၂:၇-၉ န့ၣ်​က​ဖျါ​လၢ ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ်​န့ၣ်​ အဘၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲ​ပ​ကွၢ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ အမဲာ်​ညါ​ဒီး​အလီၢ်​ခံ​အခါ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ပ​ကြၢး​ဆီတလဲ ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ်​လီၤ. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​ဘၣ်​ဆီတလဲ​ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ်​လဲၣ်န့ၣ်​ ပ​ကကွၢ်​သကိး တၢ်ဂ့ၢ်​လွံၢ်မံၤ​လီၤ.

၅-၆. (က) ဖဲ​ပ​ဆိကမိၣ်​ထံ ယိၤအ့လး ၂:၂၀ အခါ ပ​က​ဆိကမိၣ်​ဘၣ်​ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်. (ခ) ဖဲ​ပ​ဆိကမိၣ်​ထံ ယိၤအ့လး ၂:၂၅ အခါ ပ​က​ဆိကမိၣ်​ဘၣ်​ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.

^၅ တၢ်ဂ့ၢ်​တၢ​တမံၤ​န့ၣ်​ ဘၣ်ဃး​ဒီး ဒွဲၣ်​လၢ​အ​မၤ​ဟးဂီၤ​တၢ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ တဲဝဲ​လၢ “တၢ်​လၢ​ကလံၤစိး​တခီ [ဒွဲၣ်​တဖၣ်]” န့ၣ်​ “ယ​က​ဒုးအိၣ်​ယံၤ​ဒီး​သု” လီၤ. (ယိၤအ့လး ၂:၂၀) ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ မ့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​ဒိလီၤ​အီၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ပှၤအုၣ်​အသး​လၢ အ​ဒိကနၣ်​ ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်မၤလိာ်​လၢ က​ဟး​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ဒီး​ဒုး​ကဲထီၣ်​ပှၤဂၤ​လၢ ခရံာ်​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​န့ၣ်​ တမ့ၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ က​တဲဝဲ​လၢ အ​က​နီ​ထီၣ်​ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်​ ဖးယံၤ​ဘၣ်. (ယဃ့းစက့လး ၃၃:၇-၉; မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀) တမ့ၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ က​နီ​ထီၣ်​ကွံာ် အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ဘၣ်, အဝဲ​က​နီ​ထီၣ်​ကွံာ် တၢ်​တမံၤမံၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤ​တဂၤဂၤ​လၢ အ​ထီဒုၣ်​ထီဒါ အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​န့ၣ်​လီၤ.

^၆ တၢ်ဂ့ၢ်​ခံ​မံၤ​တမံၤ​န့ၣ်​ ဖဲ ယိၤအ့လး ၂:၂၅ န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ တဲဝဲ​လၢ “ယ​က​ဟ့ၣ်​ပှဲၤထီၣ်​သု​လၢ နံၣ်​တဖၣ်​အဂီၢ် လၢ​ဒွဲၣ်အၢ်ဘၤ, ဒွဲၣ်ယ့ၤလ့း, ဒီး​ဒွဲၣ်ဃစံၣ်, ဒီး​ဒွဲၣ်ကၤစၣ်, ယ​တၢ်​သုးမုၢ်​ဂီၢ်မုၢ်​လၢ ယ​မၢလီၤ​ဆူ​သု​ကျါ​န့ၣ်​ အီၣ်တၢ်​န့ၣ်​လီၤ.” ဖဲ​အံၤန့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ အၢၣ်လီၤ​ဝဲ​လၢ​အ “က​ဟ့ၣ်​ပှဲၤထီၣ်” တၢ်​လၢ​ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ မၤ​ဟးဂီၤ​တ့ၢ်​ဝဲ​တဖၣ်​လီၤ. အဃိ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ မ့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​ဒိလီၤ​အီၤ​လၢ ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ဘီမုၢ်​အ​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​န့ၣ်​ အခီပညီ​က​ဖျါ​လၢ တၢ်ကစီၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ တဲဝဲ​န့ၣ်​ ဒုးအိၣ်​ထီၣ်​ တၢ်​ဟးဂူာ်​ဟးဂီၤ​န့ၣ်​လီၤ. နီၢ်ကီၢ်​န့ၣ်​ တၢ်ကစီၣ်​ လၢ​အဝဲသ့ၣ်​ တဲဝဲ​န့ၣ်​ မၤ​ပူၤဖျဲး ပှၤ​သးသမူ​သ့ ဒီး​အ​ထိၣ်ဟူး​ထိၣ်ဂဲၤ​ထီၣ်​ ပှၤအၢ​ပှၤသီ​လၢ အ​က​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​အဂီၢ်​သ့​လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၃၃:၈, ၁၉) အဃိ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ​တခါ​လီၤ.

၇. ဖဲ ယိၤအ့လး ၂:၂၈, ၂၉ အ​ပူၤ တၢ်ကတိၤ​လၢ​အမ့ၢ် “လၢ​အလီၢ်​ခံ” န့ၣ်​မၤစၢၤ​ပှၤ​ဒ်သိး ပ​က​နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.

^၇ ဖး ယိၤအ့လး ၂:၂၈, ၂၉ တက့ၢ်. တၢ်ဂ့ၢ်​သၢ​မံၤ​တမံၤ​န့ၣ်​ ဆိကမိၣ်​ကွၢ် တၢ်မၤ​အသး တဆီ​ဘၣ်​တဆီ လၢ​ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အ​ပူၤ​တက့ၢ်. ယဟိဝၤ​ယွၤ တဲဝဲ​လၢ “လၢ​အလီၢ်​ခံ​န့ၣ်, . . . ယ​က​လူလီၤ​ဂၢ်လီၤ​ယ​သး” လီၤ. ဖဲ​အံၤန့ၣ်​ ပ​ထံၣ်ဘၣ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ က​လူလီၤ​အသး​စီဆှံ​ဖဲ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ မၤဝဲ​အ​မူဒါ​ဝံၤ​အခါ​လီၤ. မ့ၢ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ က​လူလီၤ​ဂၢ်လီၤ အသး​စီဆှံ​လၢ ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ယွၤ​အဘီ​အမုၢ်​အဂ့ၢ် ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​မၤ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​အ​တၢ်​မၤဝံၤ အလီၢ်​ခံ​န့ၣ်​ဧါ. တမ့ၢ်​လၢ အဝဲ​က​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ်​ဘၣ်. နီၢ်ကီၢ်​န့ၣ်​ ကစၢ်​ယွၤ​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်​တၢ်​ထီဒုၣ်​ထီဒါ ဒီး​တၢ်​တြီ​မၤတံာ်တာ် လၢ​အ​နံၣ်​အါမး​အတီၢ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲး​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​သ့ ထဲဒၣ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ အသး​စီဆှံ အ​တၢ်မၤစၢၤ​အဃိ​လီၤ. အဃိ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ တမ့ၢ်​ပှၤလၢ အ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ယွၤ​အဘီ​အမုၢ်​အဂ့ၢ်​ဘၣ်.

၈. ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ လီၣ်ဖျါ ၉:၁-၁၁ အ​ပူၤ​န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်. (ကွၢ်​တၢ်ဂီၤ လၢ​လံာ်ကုခိၣ်​တက့ၢ်.)

^၈ ဖး လီၣ်ဖျါ ၉:၁-၁၁ တက့ၢ်. တၢ်ဂ့ၢ်​လွံၢ်မံၤ​တမံၤ​န့ၣ်​ လၢ​အ​ပူၤကွံာ်​န့ၣ်​ ပ​ဆိကမိၣ်​လၢ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​တခါ​လၢ လီၣ်ဖျါ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ လီၤဂာ်​လိာ်အသး​ဒီး ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​တခါ​လၢ လံာ်​ယိၤအ့လး​အ​ပူၤ​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပ​ဆိကမိၣ်​လၢ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ မၤ​ဟးဂီၤ​တၢ် လၢ​ဝံ​ယိၤအ့လး ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​လီၤ. ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အံၤ တဲဖျါထီၣ်​ဝဲ​လၢ ဒွဲၣ်​တဖၣ် န့ၣ်​ အမဲာ်​လီၤဂာ်​လၢ ပှၤကညီ​အမဲာ်​ဒီး တၢ်​လၢ​အ​လီၤဂာ်​ဒီး “ခိၣ်သလုး​ထူ” အိၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​တဖၣ်​အခိၣ်​လိၤ​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၉:၇) အဝဲသ့ၣ်​ မၤအၢ​ဝဲ “ပှၤကညီ [ယွၤ​အဒုၣ်အဒါ​တဖၣ်] လၢ​ယွၤ​အ​တၢ်​စဲပနီၣ်​ဃာ် တအိၣ်​ဘၣ်​လၢ အ​မဲာ်တူၢ်ခိၣ်​အလိၤ​တဖၣ်” ယဲၢ်​လါ​လီၤ. ဒွဲၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ အါတက့ၢ် အသး​သမူ​က​ထီဝဲ ထဲ​န့ၣ်​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၉:၄, ၅) ဒွဲၣ်​တဖၣ်​အံၤန့ၣ်​ ဖျါ​လၢ​အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ ပှၤလၢ​ယဟိဝၤ​ယွၤ ဒိးဖှူ​အီၤ​တဖၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ရၤလီၤ​ဝဲ တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​အ​ကစီၣ်​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်​လၢ​အအၢ​အသီ​အံၤ ဒူဒူ​အဃိ ပှၤလၢ​အ​ဆီၣ်ထွဲ​ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​တ​မုာ်​ဘၣ်.

၉. ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤအ့လး ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ​န့ၣ်​ လီၤဆီ​လိာ်အသး​ဒီး ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ စီၤ​ယိၤဟၣ်​ထံၣ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်.

^၉ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​တခါ​လၢ လံာ်​ယိၤအ့လး ဒီး​လံာ်​လီၣ်ဖျါ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ တၢ်​လၢ​အ​လီၤဂာ်​လိာ်အသး အိၣ်ဝဲ​ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်​လီၤဆီ​လိာ်သး​လၢ​အရ့ဒိၣ်​ အိၣ်ဝဲ​စ့ၢ်ကီး​လီၤ. လၢ​လံာ်​ယိၤအ့လး​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​ မၤ​ဟးဂီၤ​ဝဲ နီၣ်ဧိၤ​မံၤဧိၤ​န့ၣ်​လီၤ. (ယိၤအ့လး ၁:၄, ၆, ၇) လၢ​စီၤ​ယိၤဟၣ်​ အ​တၢ်ထံၣ်​လၢညါခီ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ စီၤ​ယိၤဟၣ်​တဲဝဲ​လၢ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ “တၢ်မၤလိာ်​အီၤ​ဒ်သိး အ​သု​တ​မၤအၢ​မၤသီ နီၣ်ဧိၤ​မံၤဧိၤ လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ . . . တဂ့ၤ” လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၉:၄) ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤအ့လး ထံၣ်ဝဲ​န့ၣ်​ ဟဲ​လၢ​ကလံၤစိး​တခီ​လီၤ. (ယိၤအ့လး ၂:၂၀) မ့မ့ၢ်​ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ စီၤ​ယိၤဟၣ်​ထံၣ်ဝဲ​န့ၣ်​ ဟဲထီၣ်​လၢ တၢ်ယိာ်ပူၤ​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၉:၂, ၃) ဒွဲၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤအ့လး​တဲဖျါထီၣ်​ဝဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​ ဘၣ်​တၢ်​နီ​ထီၣ်​ကွံာ်​အဝဲသ့ၣ်​ ဖးယံၤ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်​ဒွဲၣ်​လၢ လံာ်​လီၣ်ဖျါ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​န့ၣ်​ တၢ်​တ​နီဟးထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​လၢ အယံၤ​ဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်​ န့ၢ်ဘၣ်​အခွဲး​လၢ က​မၤ​အ​တၢ်မၤ တုၤလၢ​အ​ဝံၤ​လီၤ. လံာ်စီဆှံ တ​တဲ​စ့ၢ်ကီး​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​ဘၣ်သူၣ်​ဘၣ်သး အဝဲသ့ၣ်​ဘၣ်​န့ၣ်​ဘၣ်.—ကွၢ်​တၢ်လွံၢ်နၢၣ်​လၢ​အမ့ၢ် “ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး ဒွဲၣ်​တဖၣ် အ​တၢ်​လီၤဆီ​လိာ်အသး” တက့ၢ်.

၁၀. ပ​တဲ​လၢ ဒွဲၣ်​လၢ​ဝံ​ယိၤအ့လး ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​န့ၣ်​ အခီပညီ လီၤဆီ​လိာ်အသး​ဒီး ဒွဲၣ်​လၢ​လံာ်​လီၣ်ဖျါ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ သ့ဧါ, ဟ့ၣ်​တၢ်အဒိ​တခါ လၢ​လံာ်စီဆှံ​အ​ပူၤ​တက့ၢ်.

 ^၁၀ ပ​မ့ၢ်​ကွၢ် တၢ်​လီၤဆီ​အရ့ဒိၣ်​လၢ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​ခံခါ​အံၤ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​ခံခါ​အံၤ တ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဘၣ်. ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤအ့လး ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​န့ၣ်​ တ​ဒ်သိး​ဒီး ဒွဲၣ်​တဖၣ်​လၢ​လံာ်​လီၣ်ဖျါ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​ဘၣ်. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ​လဲၣ်. မ့ၢ်​လၢ​တဘျီတခီၣ်​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​သူဝဲ တၢ်အဒိ​တခါဃီ​ဘၣ်ဆၣ်​ ခီဖျိ​လၢ တၢ်အိၣ်သး တ​ဒ်သိး​လိာ်သး​ဘၣ်​အဃိ အခီပညီ လီၤဆီ​လိာ်အသး​လီၤ. အဒိ ဖဲ လီၣ်ဖျါ ၅:၅ န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ ကိးဝဲ​ယ့ၣ်ၡူး​လၢ “ခ့ယုၢ်​ဘၣ်ဃး​ဒီး ယူဒၤ​အဒူၣ်” ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်​လၢ ၁ ပ့းတရူး ၅:၈ အ​ပူၤ​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ တဲဝဲ​လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်​န့ၣ်​ လီၤဂာ်​ဒ် “ခ့ယုၢ်​ကညီၤ​ရုၢ်ရုၢ်” လီၤ. ပ​မ့ၢ်​ကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်​လွံၢ်မံၤ​လၢ ပ​တဲသကိး​တ့ၢ်​အီၤ​န့ၣ်​ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ပ​က​ဘၣ်​ဆီတလဲ ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃး​ဒီး ဝံ​ယိၤအ့လး အ​တၢ်စံးပာ်​တခါ​အံၤ​လီၤ.

၁၁. ယိၤအ့လး ၁:၆ ဒီး ယိၤအ့လး ၂:၁, ၈, ၁၁ မၤစၢၤ​ပှၤ​ဒ်သိး ပ​က​နၢ်ပၢၢ်​လၢ ဒွဲၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ မတၤ​သ့ၣ်​တဖၣ်​လဲၣ်.

^၁၁ လၢ​ဝံ​ယိၤအ့လး အ​တၢ်စံးပာ်​အံၤ​အ​ပူၤ ပ​မ့ၢ်​ကွၢ် လံာ်စီဆှံ​အဆၢ​လၢ အမဲာ်​ညါ​ဒီး​အလီၢ်​ခံ​န့ၣ်​ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ အဝဲ​တဲဆိ​ပာ်ဝဲ ဘၣ်ဃး​ဒီး သုးမုၢ်​တဖု က​ဟဲထီၣ်​ဒုးတၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (ယိၤအ့လး ၁:၆; ၂:၁, ၈, ၁၁) ယဟိဝၤ​ယွၤ တဲဝဲ​လၢ အဝဲ​က​သူဝဲ “တၢ်​သုးမုၢ်​ဂီၢ်မုၢ်” (ဘၤဘူၤလိၣ်​အ​သုးဖိတဖၣ်) လၢ​က​စံၣ်ညီၣ်​ဝဲ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ လၢ​အ​တၢ်​ဒိကနၣ်​ တအိၣ်​ဘၣ်​တဖၣ်​လီၤ. (ယိၤအ့လး ၂:၂၅) မ့ၢ်​လၢ​ပှၤ​ဘၤဘူၤလိၣ်​ဖိ​တဖၣ်​ က​ဟဲ​နုာ်လီၤ​ဒုးဝဲ ကီၢ်အံၣ်စရ့လး လၢ​ကလံၤစိး​တခီ​အဃိ သုးမုၢ်​တဖၣ်​အံၤ ဘၣ်​တၢ်​ကိး​အဝဲသ့ၣ်​လၢ “တၢ်​လၢ​ကလံၤစိး” လီၤ. (ယိၤအ့လး ၂:၂၀) သုးမုၢ်​အဝဲအံၤ လီၤဂာ်​ဒ်သိး​ဒီး ဒွဲၣ်​ဒီတဖု​ရဲၣ်​လီၤအသး ဂ့ၤဂ့ၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဝံ​ယိၤအ့လး​တဲဝဲ​လၢ သုးဖိတဖၣ်​န့ၣ်​ “လဲၤတၢ်​ဖိး​ဖိး [မ့တမ့ၢ် ဃူဃူ​ဖိး​ဖိး] တဂၤ​လၢ​အကျဲ​ဒၣ်ဝဲ . . . ဃ့ၢ်ဝဲ​လၢ​ဝ့ၢ်​ပူၤ, ဃ့ၢ်ဝဲ​လၢ ဝ့ၢ်ခိၣ်ဒူ​အလိၤ, လဲၤထီၣ်​လၢ​ဟံၣ်​ပူၤ, လဲၤနုာ်​လၢ တၢ်​ထူၣ်ဖျိ ဒ်​ပှၤ​ဟုၣ်တၢ်​အသိး​န့ၣ်​လီၤ.” (ယိၤအ့လး ၂:၈, ၉) အဃိ​ထံၣ်တမှံ​ကွၢ်​လၢ တၢ်အိၣ်သး​တခါ​အံၤ က​မၤ​အသး​ဒ်လဲၣ်​ န့ၣ်​တက့ၢ်. ပှၤသုးဖိ​တဖၣ်​ ကအိၣ်​လၢ တၢ်လီၢ်​ကိးပူၤဒဲး​အဃိ ပှၤ​တ​ပူၤဖျဲး​လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်​ အ​သုးမုၢ်​အစုပူၤ နီ​တဂၤ​ဘၣ်.

၁၂. ဝံ​ယိၤအ့လး အ​တၢ်စံးပာ်​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး ဒွဲၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ လၢပှဲၤ​ထီၣ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဒ်​ဒွဲၣ်​တဖၣ်​အသိး ပှၤ​ဘၤဘူၤလိၣ်​ဖိ​တဖၣ်​ (မ့တမ့ၢ် ပှၤက့ၤစ့း​ဖိ​တဖၣ်) နုာ်လီၤ​ဒုးဝဲ ဝ့ၢ်​ယရူၤၡလ့ၣ်​ဖဲ ချ.ခ.န ၆၀၇ န့ၣ်​လီၤ. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲ​လၢ “ပှၤက့ၤစ့း​ဖိ​အ​စီၤပၤ​လၢ အ​မၤသံ​အ​ပှၤ​ဖိၣ်သၣ်ခွါ​လၢ​နး . . . ဒီး​ဖိၣ်သၣ်ခွါ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤ​မုၣ်လိၣ်ဘိ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤသးပှၢ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤလၢ​အ​ပျိၢ်​သကူး​လၢ အသး​ပှၢ်​အဃိ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, တ​သးကညီၤ​ဘၣ်​ဝဲ​ဘၣ်. ဟ့ၣ်လီၤ​ကွံာ်ဝဲ​ခဲလၢာ်​လၢ အစုပူၤ​လီၤ. ဒီး​ပှၤဆူး​ထီၣ်​ကွံာ် ယွၤ​အဟံၣ်, ဒီး​မၤ​လီၤပှီၢ်​ကွံာ် ယရူၤၡလ့ၣ်​အ​ခိၣ်ဒူ, ဒီး​ဆူးထီၣ်ကွံာ်​အနူၢ်​တဖၣ်​လၢ​မ့ၣ်အူ, ဒီး​မၤ​ဟးဂီၤ​ကွံာ်​အဃၢၤအဃိၢ်​လၢ အဂ့ၤ​အဘၣ်​ခဲလၢာ်​လီၤ.” (၂ ကွဲးနီၣ်​တၢ် ၃၆:၁၇, ၁၉) ဖဲ​ပှၤ​ဘၤဘူၤလိၣ်​ဖိ​တဖၣ်​ နုာ်လီၤ​လၢ ထံကီၢ်​ပူၤ ဒီး​မၤ​ဟးဂီၤ​တၢ်​ဝံၤ​အခါ ပှၤ​က​တဲ​လၢ “ပှၤကညီ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဆၣ်ဖိ​ကီၢ်ဖိ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, တအိၣ်​ဘၣ်​လၢ​အ​ပူၤ, ဒီး​အိၣ်သယုၢ်ဝဲ​န့ၣ်, တၢ်​ဟ့ၣ်လီၤ​ကွံာ်​အီၤ​ဆူ ပှၤက့ၤစ့း​ဖိ​အစုပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.”—ယံးရမံယၤ ၃၂:၄၃.

၁၃. ယံးရမံယၤ ၁၆:၁၆, ၁၈ န့ၣ်​အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ​တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.

^၁၃ ဝံ​ယိၤအ့လး တဲဆိ​ပာ်ဝဲ အ​တၢ်စံးပာ်​အံၤ ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အ​နံၣ်​ ၂၀၀ န့ၣ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ​သူဝဲ ဝံ​ယံးရမံယၤ လၢ​က​တဲဆိ အါထီၣ်​တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ အ​ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်ဒုး​တခါ​အံၤ​လီၤ. အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ “ကွၢ်ကွၢ်, ယွၤ​စံး​ဝဲဒၣ်, ယ​ကမၢ​လီၤ ပှၤ​မၤ​ညၣ်ဖိ​အါဂၤ, ဒီး​က​မၤန့ၢ်​အီၤ, ဒီး​လၢ​အလီၢ်​ခံ​န့ၣ်​ ယ​ကမၢ​လီၤ​ပှၤ​လူၤ​ခး ဆၣ်ဖိ​ကီၢ်ဖိ​တဖၣ်​လၢ အ​က​လူၤ​ခး​အီၤ​လၢ ကယဲၢ်​ကစၢၢ်​ကလိ, ဒီး​လၢ​ကယဲၢ်​တၢ်စိခိၣ်, ဒီး​လၢ​လၢၢ်အိပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. . . . ယ​က​မၤဆၢ​အ​တၢ်ဒဲးဘး ဒီး​အ​တၢ်ကမၣ်​ခံစး​လီၤ.” အဃိ ပှၤသုးဖိ​တဖၣ်​ က​လူၤ​ဃုဝဲ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​လၢ အ​မၤ​တၢ်အၢ​တၢ်သီ​တဖၣ်​ လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး ဒီး​က​ဖီၣ်​အဝဲသ့ၣ်​ခဲလၢာ်​လီၤ. ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​လၢ အ​တ​ပီၢ်ယၢ်​လီၤအသး​တဖၣ်​ မ့ၢ်​အိၣ်​ခူသူၣ်​ ပှၤ​ဘၤဘူၤလိၣ်​ဖိ​တဖၣ်​လၢ ပီၣ်လဲၣ်​ပူၤ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢ​ပှၢ်လၢ်ကျါ​မ့ၢ်ဂ့ၤ အိၣ်​ခူသူၣ်​ဝဲ တဘၢ​ဘၣ်.—ယံးရမံယၤ ၁၆:၁၆, ၁၈.

၁၄. ယိၤအ့လး ၂:၂၈, ၂၉ ဟဲ​လၢထီၣ်​ပှဲၤထီၣ်​လၢ အခါ​ဖဲလဲၣ်.

^၁၄ ယိၤအ့လး တဲဖျါထီၣ်​ဝဲ တၢ်သးခု​ကစီၣ်​တခါ​လီၤ. အဝဲ​တဲဝဲ လၢ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ အထံ​ကီၢ်​က​ပှဲၤ​ကဒါက့ၤ​ဒီး တၤသူ​တၤသၣ်​ ဒီး​တၢ်မုၢ်​တၢ်ဘိ​တဖၣ်​လီၤ. (ယိၤအ့လး ၂:၂၃-၂၆) ဝံၤဒီး ခါဆူညါ​န့ၣ်​ နီၢ်သး​အ​တၢ်အီၣ်​ က​အိၣ်ဝဲ​အါအါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ​တဲဝဲ​လၢ “ယ​က​လူလီၤ​ဂၢ်လီၤ​ယ​သး​လၢ ကယဲၢ်​တၢ်ညၣ်​ခဲလၢာ်​အလိၤ, ဒီး​သု​ဖိမုၣ်​ဒီး​သု​ဖိခွါ​သ့ၣ်​တဖၣ်​ က​ကတိၤ​တၢ်​လၢ​ဝံ​ကျိာ်​ဒီး . . . ယ​က​လူလီၤ ဂၢ်လီၤ​ယ​သး​လၢ သု​ကုၢ်​ပိာ်မုၣ်​ ဒီး​သု​ကုၢ်​ပိာ်ခွါ​အလိၤ​လီၤ.” (ယိၤအ့လး ၂:၂၈, ၂၉) တၢ်မၤ​အသး တခါ​အံၤန့ၣ်​ တ​ကဲထီၣ်​အသး​ဖဲ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​လၢ အ​အိၣ်​လၢ​ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်​တဖၣ်​ ဟဲက့ၤ​တုၤလၢ အဝဲသ့ၣ်​အထံ​အ​ကီၢ် အခါ​န့ၣ်​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် အ​နံၣ်​လၢ​အ​ကယၤ​တဖၣ်​ ပူၤကွံာ်​အလီၢ်​ခံ​မး တၢ်မၤ​အသး​အံၤ ကဲထီၣ်​အသး​ဖဲ ခ.န ၃၃ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံ​အနံၤ​လီၤ. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​တဲ​ဒ်​န့ၣ်​လဲၣ်.

၁၅. ဖဲ မၤတၢ် ၂:၁၆, ၁၇ န့ၣ်​ စီၤ​ပ့းတရူး တဲ​ကဒါက့ၤ​ဝဲ တၢ်ကတိၤ​လၢ ယိၤအ့လး ၂:၂၈ န့ၣ်​ဒ်လဲၣ်, ဒီး​အဝဲ​အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.

^၁၅ တၢ်မၢဖိ​ပ့းတရူး တဲဝဲ​လၢ ယိၤအ့လး ၂:၂၈, ၂၉ ဒီး​တၢ်​လီၤလး​လၢ အ​ကဲထီၣ်​သး​ဖဲ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံ​အနံၤ​န့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​လီၤ. ဖဲ​ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံ​အနံၤ ဂီၤခီ​ခွံ​နၣ်ရံၣ်​ဃၣ်ဃၣ်​န့ၣ်​ ကစၢ်​ယွၤ​လူလီၤ​ဝဲ အသး​စီဆှံ​ဒီး ပှၤလၢ​အ​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ သးစီဆှံ​သ့ၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ စးထီၣ်​ “စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​ယွၤ အ​တၢ်​လီၤလိၢ်​လီၤလး” တဖၣ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၂:၁၁) ဖဲ​စီၤ​ပ့းတရူး တဲ​ကဒါက့ၤ​ဝဲ ဝံ​ယိၤအ့လး အ​တၢ်စံးပာ်​အခါ အဝဲ​သူဝဲ တၢ်ကတိၤ​လီၤဆီ​လိာ်သး တစဲးဖိ​လီၤ. အ​တၢ်ကတိၤ လီၤဆီ​ဒ်လဲၣ်. (ဖး မၤတၢ် ၂:၁၆, ၁၇ တက့ၢ်.) စီၤ​ပ့းတရူး​က​တဲဝဲ​လၢ “လၢ​အလီၢ်​ခံ” အလီၢ်​န့ၣ်​ အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ “မုၢ်နံၤ​အခံ ကတၢၢ်​တဖၣ်” လီၤ. ဖဲ​အဝဲ​တဲဝဲ မုၢ်နံၤအခံကတၢၢ်​တဖၣ်​အခါ အ​အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ မုၢ်နံၤ​အလီၢ်​ခံ​ကတၢၢ်​တဖၣ်​လၢ တချုး​ဖဲ ခ.န ၇၀ ဝ့ၢ်​ယရူၤၡလ့ၣ်​ ဘၣ်​တၢ်မၤ​ဟးဂီၤ​အီၤ ဒံး​ဘၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အခါ​န့ၣ်​ ကစၢ်​ယွၤ​က​လူလီၤ အသး​စီဆှံ​လၢ “ကယဲၢ်​တၢ်ညၣ်​ခဲလၢာ်​အလိၤ” လီၤ. အဃိ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ဒ်သိး​ဝံ​ယိၤအ့လး အ​တၢ်စံးပာ် က​လၢပှဲၤ​ထီၣ်​အဂီၢ် က​လိၣ်ဘၣ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ် ဖးယံာ်​ညါ​လီၤ.

၁၆. လၢ​တၢ်မၢဖိ​အ​စိၤ​န့ၣ်​ ယွၤ​အသး​စီဆှံ မၤတၢ်​လၢ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ ဒ်လဲၣ်, ဒီး​လၢ​ပစိၤ​ခဲအံၤ သးစီဆှံ မၤစၢၤ​ပှၤ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ကစၢ်​ယွၤ လူလီၤ​အသး​စီဆှံ​လၢ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​လၢ တၢ်မၢဖိ အ​စိၤ ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အဝဲသ့ၣ်​ စးထီၣ်​မၤဝဲ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် အ​တၢ်မၤ လၢ​က​ဘၣ်​ရၤလီၤ​အသး တုၤလၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​ညါ​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​စီၤ​ပီလူး ကွဲး​လံာ်ပရၢ​ဆူ ခရံာ်ဖိ​လၢ ကလီးစဲ​အ​အိၣ်​ ဖဲ ခ.န ၆၁ ဃၣ်ဃၣ်​အခါ မ့ၢ်​လၢ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​အံၤ ရၤလီၤ​အသး​လၢ တၢ်လီၢ်​အါတီၤ​အဃိ အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ “ကယဲၢ်​ပှၤဘၣ်​တ့​အသး​လၢ မူခိၣ်​အ​ဖီလာ်” န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​အီၤ​လီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၂၃) ခီဖျိ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အသး​စီဆှံ အ​တၢ်မၤစၢၤ​အဃိ လၢ​ပစိၤ​ခဲအံၤ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် အ​တၢ်မၤ ရၤလီၤ​အသး “ပၢၢ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အ​ကတၢၢ်​လီၤ.”—မၤတၢ် ၁၃:၄၇; ကွၢ်​တၢ်လွံၢ်နၢၣ်​လၢ​အမ့ၢ် “ ယ​က​လူလီၤ​ဂၢ်လီၤ​ယ​သး” တက့ၢ်.

၁၇. ဝံ​ယိၤအ့လး အ​တၢ်စံးပာ်​လၢ​အ​ဘၣ်ဃး​ဒီး ဒွဲၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ ပ​တၢ်​နၢ်ပၢၢ် ဆီတလဲ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၇ တၢ်​ဆီတလဲ​မနုၤ အိၣ်​ထီၣ်​လဲၣ်. ခဲအံၤ ပ​နၢ်ပၢၢ်​အါထီၣ်​ဘၣ်​ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​လၢ ယိၤအ့လး ၂:၇-၉ အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အံၤ တ​အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ ပ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​ဘၣ်, အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ တၢ်မၤ​အသး​တခါ​လၢ​အမ့ၢ် ဘၤဘူၤလိၣ်​အ​သုးမုၢ် နုာ်လီၤ​ဒုးဝဲ ဝ့ၢ်​ယရူၤၡလ့ၣ်​ ဖဲ ချ.ခ.န ၆၀၇ နံၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

၁၈. ဘၣ်ဃး​ဒီး ယဟိဝၤ​ယွၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​ တၢ်မနုၤ တဆီ​တ​လဲ​ဘၣ်​လဲၣ်.

^၁၈ တၢ်မနုၤ တဆီ​တ​လဲ​ဘၣ်​လဲၣ်. ယဟိဝၤ​ယွၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ ဆဲး​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​ဝဲ တၢ်သးခု​ကစီၣ်​လၢ တၢ်လီၢ်​ကိး​တီၤ​ဒဲး ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​သူဝဲ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် အကျိၤ​အကျဲ အ​ကလုာ်​ကလုာ်​လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၄) ခီဖျိ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ​အဃိ ပဒိၣ်​ပပှၢ် မ့ၢ်​တြီဃာ်​ပှၤလၢ ပ​က​ပတုာ်​မၤ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​ဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ တန့ၢ်ဘၣ်. ဒီး​ပ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် လၢ​တၢ်​သူၣ်ဒူ​သးဒူ​အ​ပူၤ အါန့ၢ်ဒံး လၢညါ​လီၤ. ဒီး​ပ​နာ်​သပှၢ်​ကတၢၢ်​လၢ အဆၢ​ကတီၢ်​မ့ၢ်​ဘၣ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ က​ဒုး​နၢ်ပၢၢ်​ပှၤ “တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​ခဲလၢာ်” အဃိ လၢ​တၢ်ဆီၣ်​လီၤသး​အ​ပူၤ ပ​ဆဲး​ဃ့​ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ ဒ်သိး​အ​က​မၤစၢၤ​ပှၤလၢ ပ​က​နၢ်ပၢၢ် လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်စံးပာ်​အဂီၢ်​လီၤ.—ယိၤဟၣ်​ ၁၆:၁၃.