၁. ဒ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​တဂၤ​အသိး ယ့ၣ်ၡူး​အမုၢ်နံၤ​လၢခံကတၢၢ်​အ​နၤ​န့ၣ် ကစၢ်​ကတိၤ​ထီၣ်​ဖျါဝဲ​တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.

ဒ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​တဂၤ​အသိး ယ့ၣ်ၡူး​အမုၢ်နံၤ​လၢခံကတၢၢ်​အ​နၤ​န့ၣ်, ကစၢ်​ပာ်ဖျါ​ဝဲ တၢ်​ဘၣ်ယိၣ်​အါမး​လၢ ခါဆူညါ​တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ​လၢ အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤန့ၣ် ကစၢ်​ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​တၢ်​ဆူ​အ​ပၢ်​အ​အိၣ်ဒီး စံး​ဝဲ​လၢ ​“ဒ်သိး​န​က​ဟံးထီၣ်​ကွံာ်​အီၤ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​န့ၣ်, ယ​တ​ဃ့​ဘၣ်. မ့ၢ်​လၢ​န​ကအံး​က့ၤ​ကွၢ်က့ၤ​အီၤ, ​ဒ်သိး​တၢ်အၢ​တၢ်သီ သု​တဘၣ်​အီၤ​တဂ့ၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​တ​ဘၣ်ဃး​ဘၣ်​ဒီး ​ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်​ယ​တ​ဘၣ်ဃး​ဘၣ်​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ် အသိး​န့ၣ်​လီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၁၇:၁၅, ၁၆) တၢ်​ထုကဖၣ်​လၢ သးဒီဖျၢၣ်​အံၤ​အ​ပူၤ, ယ့ၣ်ၡူး​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ အ​တၢ်အဲၣ်​အါမး​လၢ အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ်​အဂီၢ် ဒီး​တချုး​နၤ​ဝဲ​န့ၣ် တၢ်ကတိၤ​လၢ စံး​ဘၣ်​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တနီၤ​လၢ “သု​တ​ဘၣ်ဃး​ဘၣ်​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်” အံၤ​အ​ကါဒိၣ်​အဂ့ၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၉) ဖျါတြၢၢ်ကလာ်​လၢ, အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ် အ​တၢ်အိၣ်​လီၤဆီ​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်​န့ၣ် အ​ကါဒိၣ်​ဒိၣ်မး​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.

၂. “ဟီၣ်ခိၣ်”လၢ​ယ့ၣ်ၡူး​စံး​ဝဲ​န့ၣ် မ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်.

^၂ “ဟီၣ်ခိၣ်” လၢ​ယ့ၣ်ၡူး​စံး​ဝဲ​န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​ခဲလၢာ်​လၢ အိၣ်ယံၤ​ဒီး​ယွၤ, လၢ​ဘၣ်​တၢ်ပၢ​အီၤ​လၢ​စၤတၣ်, ဒီး​ဒုး​ကဲကုၢ်​အီၤ​လၢ​တၢ်အဲၣ်​လီၤ​ဒၣ်ထဲ​သး, တၢ်​ပာ်ထီၣ်ထီ​သး​လၢ အ​ဟဲ​ပၢၢ်ထီၣ်​လၢ အဝဲ​အ​အိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၄:၃၀; အ့းဖ့းစူး ၂:၂; ၁ ယိၤဟၣ် ၅:၁၉) နီၢ်နီၢ်, “တၢ်​ရ့လိာ်​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်​မ့ၢ်​တၢ်​ထီဒါ​ယွၤ”လီၤ. (ယၤကိာ် ၄:၄) သနာ်က့, ပှၤလၢ​အ​အဲၣ်ဒိး​အိၣ်ဂၢၢ်​ဆိးကျၢၤ​လၢ ယွၤ​အ​တၢ်အဲၣ်​အ​ပူၤ ကိးဂၤ​ဒဲး​န့ၣ် အိၣ်​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​ဘၣ်ဆၣ် အိၣ်လီၤဆီ​ဝဲ​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်​က​သ့​ဒ်လဲၣ်. ပ​က​ကတိၤ​သကိး တၢ်ဂ့ၢ်​ယဲၢ်​ဘီ​အံၤ​လီၤ. တၢ်​ပၢၤဃာ်​တၢ်သးတီ​ဒီး ယွၤ​အဘီ​အမုၢ်​လၢ  ခရံာ်​အ​တၢ်ပၢ​အ​ဖီလာ် ဒီး​တၢ်အိၣ်​ဘၢၣ်စၢၤ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အ​ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်, တၢ်​တြီဆၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​အသး, တၢ်​သံၣ်​ခွဲၣ်​ကတီၤ တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး​တၢ်​ကဆှဲ​ကဆှီ, တၢ်​အိၣ်ဒီး​မဲာ်ချံ​ယိယိ​ဖိ, ဒီး​တၢ်ကူ​ထီၣ်​သိးထီၣ်​နီၣ်​သး​တၢ်​စုကဝဲၤ​တဖၣ်​လီၤ.

၃. (က) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ယ့ၣ်ၡူး​တ​ပာ်​ဃုာ်​လၢ အ​စိၤ​ခါ​ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ် အ​ပူၤ​လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ​ပ​စံး​သ့​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​လၢ တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​တဖၣ်​န့ၣ် မၤတၢ်​ဒ်​ကလူး​တဖၣ်​သ့​လဲၣ်. (ပာ်​ဃုာ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်​တၢ်ကျိၤ​အဘျဲၣ်​လၢ လံာ်​ကဘျံးပၤ​အ​ခီၣ်ထံး.)

^၃ ယ့ၣ်ၡူး​တ​ပာ်​ဃုာ်​လၢ အ​စိၤ​ခါ​ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်​အ​ပူၤ​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ်, အဝဲ​အသး​စၢၢ်ဆၢ​လၢ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ယွၤ​အ​ဘီမုၢ်​အဂ့ၢ်​လီၤ. ကစၢ်​မ့ၢ်​စီၤပၤ​လၢ​တၢ်​မုၢ်လၢ်​ပာ်​အီၤ​လၢ ခါဆူညါ​မူခိၣ်​တၢ်ပၢ​တၢ်ပြး​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၃, ၁၄; လူၤကၣ် ၄:၄၃; ၁၇:၂၀, ၂၁) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ဖဲ​ရိမ့ၤ​အ​ပဒိၣ်​ဖးဒိၣ် ပီၣ်တံၤပံၤလး​အမဲာ်​ညါ​န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူး​စံး​ဝဲ​လၢ “ယ​ဘီ​ယ​မုၢ် တ​ဘၣ်ဃး​ဘၣ်​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်​အံၤ​ဘၣ်.” (ယိၤဟၣ် ၁၈:၃၆) ကစၢ်​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​လၢ​အတီ​ဒီး​အီၤ​တဖၣ်​န့ၣ် မၤဒိး​ကစၢ်​အဒိအတဲာ်​ခီဖျိ ဟ့ၣ်ထီၣ်​တၢ်သးတီ​ဒီး​ခရံာ်​ဒီး ကစၢ်​အဘီ​အမုၢ် ဒီး​ဘိးဘၣ်​သ့ၣ်ညါ​ဘီမုၢ်​အံၤ​အဂ့ၢ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၄) တၢ်မၢဖိ​စီၤ​ပီလူး​ကွဲးဝဲ​လၢ “မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး ပဝဲဒၣ်​အံၤ, ပ​မ့ၢ်​အ​ကလူး​လၢ​ခရံာ်​အဂီၢ်, . . . ပ​ဃ့ကညး​တၢ်​လၢ​ခရံာ်​အဂီၢ်, ‘အိၣ်ဘၣ်​လိာ်​က့ၤ​သု​သး​လၢ​ယွၤ​တက့ၢ်’.” *​—၂ ကရံၣ်သူး ၅:၂၀.

၄. ခရံာ်ဖိ​အမ့ၢ်​အတီ​ခဲလၢာ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​တၢ်သးတီ​ဒီး ကစၢ်​ယွၤ​အဘီ​အမုၢ်​ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်​တၢ်လွံၢ်နၢၣ်​လၢ လံာ်​ကဘျံးပၤ ၅၂ တက့ၢ်)

^၄ ထံကီၢ်​မီၢ်​သီ​တဖၣ် ခၢၣ်စး​ဝဲ ထံဂၤ​ကီၢ်ဂၤ​အ​တၢ်ပၢ​တၢ်ပြး​လီၤ. အဝဲသ့ၣ် တ​မၤ​ဘၣ်ဃး​အသး​ဒီး ထံကီၢ်​အ​တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​မၤတၢ်​အ​ကီၢ်ပူၤဘၣ်, ဒီး​အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤဝဲ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထံကီၢ်​မီၢ်​သီ​တဖၣ် မၤစၢၤ​ဆီၣ်ထွဲ ထံကီၢ်​တၢ်ပၢ​တၢ်ပြး​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ခၢၣ်စး​ဝဲ​လီၤ. တၢ်အံၤ​လီၤဂာ်​ဒီး ခရံာ်​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​လၢ တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ, လၢ​အမ့ၢ်​ပှၤလၢ “မူခိၣ်​အဘီ​ဖိ​မုၢ်​ဖိ” တဖၣ်​လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၃:၂၀,  ခစ) ​နီၢ်နီၢ်, အဝဲသ့ၣ်​အ​တၢ်​သးဆူၣ်​လၢ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ဘီမုၢ်​အဂ့ၢ်​အဃိ, အဝဲသ့ၣ်​မၤစၢၤ ခရံာ်​အ “သိ​လၢ​အဂုၤ​အဂၤ” လၢ​အ​ကကွဲၢ်​လၢ က‘အိၣ်ဘၣ်​လိာ်​က့ၤ​အသး​ဒီး​ယွၤ’အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၀:၁၆; မးသဲ ၂၅:၃၁-၄၀) သိ​အဂုၤ​အဂၤ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ် မၤတၢ်​ဒ်​ခရံာ်​အ​ကလူး​အသိး​လၢ တၢ်​ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤ ယ့ၣ်ၡူး​အ​ဒီပုၢ် ဝဲၢ်​လၢ တၢ်ဒိးဖှူ​အီၤ​တဖၣ်​လီၤ. ဒ်​သိ​လၢ​အ​ဃူလိာ်​ဖိးလိာ်​သး​တဖု​အသိး, အဝဲသ့ၣ်​ခံဖု​လၢာ်​ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤဝဲ မ့းၡံအၤ​အဘီ​အမုၢ်​ဒီး ပၢၤဃာ်​တၢ်အိၣ်​ဘၢၣ်စၢၤ​ဃံးဃံး​လၢ ​ဟီၣ်ခိၣ်​အ​ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်​အ​ပူၤ​လီၤ.—ယၡါယၤ ၂:၂-၄.

၅. ခရံာ်ဖိ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​န့ၣ် လီၤဆီ​လိာ်သး​ဒီး လၢပျၢၤ​ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​တဖၣ်​ဒ်လဲၣ်. ဒီး​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်​လီၤဆီ​အံၤ​လၢ ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၅ တၢ်သးတီ​ဒီး​ခရံာ်​န့ၣ် တမ့ၢ်​တၢ်ဂ့ၢ်​ထဲ​တမံၤ​ဧိၤ​လၢ ခရံာ်ဖိ​အမ့ၢ်​အတီ​တဖၣ် ဘၣ်​အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤဝဲ​ဘၣ်. ပ​တလီၤဂာ်​ဒီး လၢပျၢၤ​ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​လၢ အ​အိၣ်​လၢ​ကစၢ်​ယွၤ​ဟ့ၣ်​အီၤ​ကီၢ်​တဘ့ၣ်​အ​ပူၤ​ဘၣ်. မ့မ့ၢ်​ပဝဲ​သ့ၣ်​တဖၣ်​ပ​ပာ်​ဃုာ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​အ​တၢ်ဘၣ်​ထွဲ​လိာ်သး​အ​ပူၤ​လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၉; ၁ ပ့းတရူး ၂:၉) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ပ​မ့ၢ်​ဆီၣ်ထွဲ​မၤစၢၤ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်​တၢ်​ကရၢကရိ​လၢ ပ​လီၢ်ကဝီၤ​ပူၤ​န့ၣ်, ပ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ဘီမုၢ်​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​လၢ တၢ်​သ​ဘျ့​ဒီး ပ​ခရံာ်ဖိ​အ​တၢ်ဃူ​တၢ်ဖိး​ခံ​မံၤ​လၢာ် က​ဘၣ်ဒိ​ဒိၣ်မး​လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁:၁၀) အါန့ၢ်​အန့ၣ်, ​ဖဲ​တၢ်ဒုး​တၢ်ယၤ​အတီၢ်ပူၤ, ပ​က​ဘၣ်​ဒုးလိာ်​ပ​သး​ဒီး ပှၤ​စူၢ်​တၢ်နာ်​တၢ်​ကဒဲကဒဲ​တဖၣ်​လၢ ဘၣ်​တၢ်မၤလိာ်​ပှၤလၢ ပ​က​ဘၣ်​အဲၣ်အီၤ​တဖၣ်​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅; ၁ ​ယိၤဟၣ် ၃:၁၀-၁၂) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ယ့ၣ်ၡူး​စံး​ဘၣ်​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ်​လၢ က​ဘၣ်​ဟးဆှဲး​ဝဲ​တၢ်ဒုး​လိာ်သး​လီၤ. ဒီး​ကစၢ်​စံး​ဘၣ်​အဝဲသ့ၣ်​လၢ က​ဘၣ်​အဲၣ်​အဒုၣ်အဒါ​ဒၣ်လဲာ်​လီၤ.—မးသဲ ၅:၄၄; ၂၆:၅၂; ကွၢ်​လံာ်​ကဘျံးပၤ ၅၅ အ​ပူၤ​တၢ်လွံၢ်နၢၣ်​လၢ “မ့ၢ်​ယ​အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤ ကစီဒီ​ဧါ” တက့ၢ်.

၆. န​တၢ်ဟ့ၣ်​လုၢ်ထီၣ်​သး​ဆူ​ယွၤ​အ​အိၣ်​န့ၣ် ဘၣ်ဒိ​န​တၢ်​ရ့လိာ်သး​ဒီး​ကဲစၢ်​ဒ်လဲၣ်.

^၆ ဒ်​ခရံာ်ဖိ​အမ့ၢ်​အတီ​တဖၣ်​အသိး, ပ​ဟ့ၣ်​လုၢ်ထီၣ်​ပ​တၢ်အိၣ်မူ​ဆူ​ယွၤ​အ​အိၣ်​လီၤ, ဒီး​တမ့ၢ်​ဘၣ်​လၢ​ပှၤကညီ​တဂၤဂၤ, ပှၤကညီ​တၢ်​ကရၢကရိ မ့တမ့ၢ် ထံကီၢ်​တဘ့ၣ်​အ​အိၣ်ဘၣ်. ၁ ကရံၣ်သူး ၆:၁၉, ၂၀ စံး​ဝဲ​လၢ “သု​တမ့ၢ်​ဘၣ်​သု​တၢ်​ဒၣ်​သု​ဝဲ​ဘၣ် . . . အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်ပှ့ၤက့ၤ​သု​လၢ အပှ့ၤ​လီၤ.” လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ယ့ၣ်ၡူး​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​တဖၣ် ​ဟ့ၣ်ထီၣ် “ကဲစၢ်” တၢ်​ယူးယီၣ်​ပာ်ကဲ, တၢ်ခိ​တၢ်သွဲ, ဒီး​ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်​တူၢ်​ဖှီၣ်​တူၢ်​ယာ်​ဒ်​အကြၢး​ဝဲ​ဘၣ်​ဝဲ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ဟ့ၣ်​ဝဲ “ယွၤ​လၢ​ယွၤ​အ​တၢ်​လီၤ.” ​(မၢ်ကူး ၁၂:၁၇; ရိမ့ၤ ၁၃:၁-၇) တၢ်အံၤ​ပာ်​ဃုာ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်​အ​တၢ်​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်, အ​တၢ်အဲၣ်​လၢ​သးဒီဖျၢၣ်, ဒီး​အ​တၢ်​ဒိကနၣ်​လၢ​တၢ်သးတီ​လီၤ. အလီၢ်​မ့ၢ်​အိၣ်​န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်​အိၣ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​အသး​လၢ က​ဟ့ၣ်လီၤ​အသး​သမူ​လၢ ယွၤ​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.—လူၤကၣ် ၄:၈; ၁၀:၂၇; မၤတၢ် ၅:၂၉; ရိမ့ၤ ၁၄:၈.

၇, ၈. “ဟီၣ်ခိၣ်​အသး” န့ၣ်​မ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်. ဒီး​သး​အံၤ “မၤတၢ်” လၢ​ပှၤ​တဂၤ​အ​ပူၤ​ဒ်လဲၣ်.

^၇ ကျဲ​အဂၤ​တမံၤ​လၢ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ် အိၣ်လီၤဆီ​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်​န့ၣ် မ့ၢ်​တၢ်​တြီဆၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​လၢ အအၢ​အသီ​န့ၣ်​လီၤ. ပီလူး​ကွဲးဝဲ​လၢ “ဒီး​က​ဒိးန့ၢ်​ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​တမ့ၢ်​ဘၣ်. မ့ၢ်​သး​ဘၣ်ဃး​ဒီး​ယွၤ” လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၂:၁၂) အဝဲ​စံး​ဘၣ်​ဝဲ ပှၤ​​အ့းဖ့းစူး​ဖိ​တဖၣ်​ဒ်အံၤ​လီၤ—“တၢ်​န့ၣ်​တဖၣ်​အ​ပူၤ သု​လဲၤတ့ၢ်​ဒ်​ပှၤ​အအံၤ တဃၣ်​ဖိ​အသိး, ​ဒ်​တၢ်​ဖးဖီ​အစိကမီၤ​အခိၣ်, သး​လၢ​အ​မၤတၢ်​ခဲကနံၣ်အံၤ​လၢ ပှၤ​တ​စူၢ်​ဘၣ်​တၢ်​အ​ပူၤ​အသိး​န့ၣ်​လီၤ.”—အ့းဖ့းစူး ၂:၂, ၃.

^၈ ဟီၣ်ခိၣ် အ“ကလံၤ” မ့တမ့ၢ် အသး​န့ၣ် မ့ၢ်​တၢ်​လၢ​ပ​ထံၣ်​လၢ​ပ​မဲာ်​တ​သ့, ဒီး​မ့ၢ်​တၢ်​အသဟီၣ်​လၢ အ​ထိၣ်ဂဲၤ​ထီၣ် တၢ်​တ​ဒိကနၣ် ယွၤ​အ​ကလုၢ်​ဒီး မၤဆူၣ်ထီၣ် “ပဖံးပညၣ် အ​သးကွံ​တၢ်,ဒီး​ပ​မဲာ်​အ​တၢ်သးကွံ​တၢ်” န့ၣ်​လီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၂:၁၆; ၁ တံၤမသ့း ၆:၉, ၁၀) သး​အံၤ အ“တၢ်​န့ၢ်စိ​န့ၢ်ကမီၤ”န့ၣ် ထိၣ်ဂဲၤ​ထီၣ် တၢ်​မၤမုာ်​သး​လၢ နီၢ်ခိ​ဖံးညၣ်, ကူၣ်သ့​လၢ​က​လီတၢ်, တၢ်​သးကညီၤ​တအိၣ်, ဒီး​လီၤဂာ်​ဒီး ကလံၤ​လၢ သကုၤ​လၢ​တၢ်လီၢ် ကိးပူၤဒဲး​လီၤ. လၢန့ၣ်​အမဲာ်​ညါ, တၢ်အံၤ “မၤတၢ်​လၢ” ပှၤ​တဂၤ​အ​ပူၤ ခီဖျိ​လုၢ်လၢ်​လၢ​အ​တဘၣ်​ယွၤ​အသး ဒ်သိး​တၢ်အဲၣ်​လီၤ​ဒၣ်ထဲ​သး, တၢ်​ပာ်ထီၣ်ထီ​သး, တၢ်​သးဆူၣ်​လၢ တၢ်​သူၣ်လီသးကွံ, ဒီး​သး​လၢ​အဲၣ်ဒိး​အိၣ်ဒီး​တၢ်သဘျ့​ဒီး ပူထီၣ်တၢ်​န့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်​ကယီ​ကယီ​လၢ ပှၤ​အံၤ​အ​ပူၤ​လီၤ. * ပ​မ့ၢ်​စံး​ယိယိ​ဖိ​န့ၣ် ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​အံၤ ဒုးအိၣ်​ထီၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ်​အလုၢ်​အလၢ် ကယီ​ကယီ​လၢ ပှၤကညီ​တဂၤ​အသး​ပူၤ​လီၤ.—ယိၤဟၣ် ၈:၄၄; မၤတၢ် ၁၃:၁၀; ၁ ယိၤဟၣ် ၃:၈, ၁၀.

၉. ဟီၣ်ခိၣ်​အသး နုာ်လီၤ​ဆူ​ပ​သးပူၤ​သ့​လၢ ကျဲ​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

^၉ ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​အံၤ အဂံၢ်​စဲၤလီၤ​အသး​လၢ​န​သးပူၤ​သ့ဧါ. န​မ့ၢ်​တအိၣ်​ဒီး​တၢ်​ပလီၢ်သူၣ်​ပလီၢ်သး​ဘၣ်​ဒီး အဂံၢ်​စဲၤလီၤ​သ့​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၄:၂၃) တၢ်အံၤ​စးထီၣ်​လုၢ်ဘၢ​ပှၤလၢ တၢ်​တ​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​အ​ပူၤ​သ့​ခီဖျိ ပ​ရ့​ဒီး​ပှၤလၢ​အ​လီၤဂာ်​ပှၤ​ဂ့ၤ​သနာ်က့ တ​အဲၣ်​ယဟိဝၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၃:၂၀; ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၃၃) န​ဟံးန့ၢ်​ဘၣ်​မုၣ်ကီၤလံၢ်​အသး​အံၤ သ့​တဆီ​လၢ တၢ်ဖး​လံာ်လဲၢ်​လၢ​အ​တဂ့ၤ, တၢ်​ကွၢ်​တၢ်ဂီၤ​ဘ့ၣ်ဆ့ မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢ​အ​ညိကွံာ်​တၢ်နာ်​တဖၣ် အ​အ့ထၢၣ်နဲး​ဆး (internet  sites), တၢ်​မၤမုာ်​သး​လၢ​အ​တဂ့ၤ, ဒီး​တၢ်​လိာ်ကွဲ​ပြၢလိာ်သး​လၢ​အ​အဲၣ်ဒိး​နၢၤ​တဖၣ် တကးဘၣ်​အမဲာ်​ညါ ပှၤ​တဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်​တမံၤမံၤ​လၢ အ​ပာ်ဖျါ​စၤတၣ် အ​တၢ်​ဆိကမိၣ်​ဒီး အ​တၢ်ရဲၣ်​တၢ်ကျဲၤ​န့ၣ်​လီၤ.

၁၀. ပ​တြီဆၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​က​သ့​ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ပ​တြီဆၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​လၢ အ​လီၤဘၣ်ယိၣ်​ဘၣ်​ဘီ​အံၤ​ဒီး ပ​အိၣ်​လၢ​ယွၤ​အ​တၢ်အဲၣ်​အ​ပူၤ က​သ့​ဒ်လဲၣ်. ပ​တြီဆၢ​သ့​ထဲဒၣ် ပ​ဟံးန့ၢ်​တၢ်​အဘျုး လၢ​လၢပှဲၤပှဲၤ​လၢ ယဟိဝၤ​အ​တၢ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​လၢ ပ​နီၢ်သး​အဂီၢ်​ဒီး ခီဖျိ​ပ​ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ် ထီဘိ လၢ သးစီဆှံ​အဂီၢ်​လီၤ. ယဟိဝၤ ဒိၣ်န့ၢ်​ဒံး မုၣ်ကီၤလံၢ် မ့တမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်​အအၢ​အသီ​လၢ အိၣ်​လၢ​အဝဲ အ​တၢ်ပၢ​အ​ဖီလာ်​န့ၣ်​လီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၄:၄) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, အ​ကါဒိၣ်​လၢ ပ​က​ဘၣ်​အိၣ် ဘူးဘူး​တံၢ်တံၢ်​ဒီး ယဟိဝၤ လၢ​တၢ်​ထုကဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

၁၁. ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​လုၢ်ဘၢ တၢ်ကူ​တၢ်သိး​အပတီၢ် ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ တၢ်​လၢ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ် ပှၤ​တဂၤ​အသး​န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်​အ​တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ်​လီၤ. လၢ​ထံကီၢ်​အါဘ့ၣ်​အ​ပူၤ တၢ်ကူ​တၢ်သိး အပတီၢ်​တဖၣ် လီၤတိၢ်​ဒိၣ်မး​အဂ့ၢ်​န့ၣ် ပှၤလၢ​အ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ် တၢ်ကစီၣ်​လၢ ကွဲၤထံၣ်ဟူ​တဂၤ စံး​ဝဲ​လၢ တယံာ်ဘၣ်​ဒီး တၢ်ကူ​တၢ်ကၤ​လၢ ပိာ်မုၣ်​ဟးဂီၤ​တဖၣ်​အဂီၢ် တမ့ၢ်​ကအိၣ်​လၢၤဘၣ်. တၢ်ကစီၣ်​တခါ​စံး​ဝဲ​လၢ ဖိသၣ်မုၣ်​ဖိ​လၢ တ​ပှဲၤထီၣ် ဆံ​ဆၢၣ်​နံၣ်​တဖၣ်​ဒၣ်လဲာ် ကူသိး​ဝဲ​ဒ် တၢ်ကတိၤ​လၢ​အမ့ၢ် “ပာ်ဖျါ​အါအါ, မၤ​ဘၢ​တစဲး” အသိး​န့ၣ်​လီၤ. အဂၤ​တမံၤ​န့ၣ် တၢ်ကူ​ကၤ လီၤစဲၤ​က​ဘျး​က​ဘျဲ​လၢ ပာ်ဖျါ​ထီၣ် သး​လၢ​အ​ပူထီၣ်တၢ် တကးဘၣ် မ့ၢ်​တၢ်​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​စ့ၢ်ကီး တၢ်​လၤကပီၤ​ဒီး တၢ်​ပာ်ကဲ​လီၤ​က့ၤ​သး​တအိၣ်​ဘၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

၁၂, ၁၃. တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​မနုၤ​တဖၣ် ကြၢး​နဲၣ်လိ​ပ​တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး တၢ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​လဲၣ်.

^၁၂ ဒ်​ပ​မ့ၢ်​ယဟိဝၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​အသိး, ပ​အဲၣ်ဒိး​အိၣ်ဖျါ​ဃံ​ဖျါလၤ​လီၤ. အခီပညီ​န့ၣ် ပကူ​သိးတၢ်​လၢ ကဆှဲ​ကဆှီ, လီၤ​ဘၣ်သူၣ်​ဘၣ်သး, ဒီး​ကြၢး​ဝဲ​ဘၣ်​ဝဲ​ဒီး တၢ်​ဆၢဂ့ၤ​ကတီၢ်​ဘၣ်​လီၤ. ပ​တၢ်​ဖျါဃံ​ဖျါလၤ​န့ၣ် ကြၢး​ပာ်ဖျါ ‘တၢ်​သညူးသပှၢ်​ဒီး တၢ်​ပလီၢ်သူၣ်​ပလီၢ်သး’ ဒီး​က​ဘၣ်​လီၤပလိာ်​ဒီး “တၢ်မၤ​အဂ့ၤ” လၢ​အိၣ်ဒီး​ပိာ်မုၣ်​ပိာ်ခွါ​လၢ “အ​စံး​လီၤအသး​လၢ အ​အဲၣ်​ထူ​အဲၣ်​ယွၤ​န့ၣ်​လီၤ.” ပ​တၢ်​အဲၣ်ဒိး​နီၢ်နီၢ်​န့ၣ် တမ့ၢ်​ဒ်သိး​ပ​က​ထုးန့ၢ်​ပှၤ​ဆူ ပ​အိၣ်ဘၣ် မ့ၢ်​ဒ်သိး​ပ​က ‘ဟံးဃာ်​ပၢၤဃာ် ပ​သး​လၢ​ကစၢ်​ယွၤ အ​တၢ်အဲၣ်​တၢ်ကွံ​အ​ပူၤ’န့ၣ်​လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၂:၉, ၁၀; ယူဒၤ ၂၁, ခစ) မ့ၢ်​လီၤ,“တၢ်​လၢ​အ​ပှၤ​လၢညါ ဘၣ်ဃး​ဒီး​ပ​သး. . . လၢ​အမ့ၢ်​တၢ်​လုၢ်ဒိၣ်​ပှ့ၤဒိၣ်​လၢ ယွၤ​အမဲာ်​ညါ”အံၤ​ပ​အဲၣ်ဒိး​ကယၢ​ကယဲ​အီၤ အဂ့ၤ​ကတၢၢ်​လီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၃:၃, ၄.

^၁၃ သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​လၢ ပ​တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ် လုၢ်ဘၢ​ပှၤဂၤ​အ​တၢ်ထံၣ်​လၢ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ အမ့ၢ်​အတီ အ​ဖီခိၣ်​သ့​န့ၣ်​တက့ၢ်. ပ​တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ် တ​ကြၢး​ပာ်ဖျါ​ထီၣ် တၢ်မၤ​လၤ​ပ​သး, မ့တမ့ၢ် တၢ်​ပာ်ထီၣ်ထီ​သး​ဘၣ်.  ဘၣ်ဆၣ် ကြၢး​ပာ်ဖျါ​ထီၣ် တၢ်​ယူးယီၣ်​ပာ်ကဲ​ယွၤ​ဒီး တၢ်​ပာ်ကဲ ပှၤဂၤ​အ​တၢ်​ဆိကမိၣ်​ဒီး အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ပ​တၢ်​ပာ်လီၤ​သး​န့ၣ် ကြၢး​ပ​ဆိကမိၣ်​ပှၤဂၤ​အသး​လၢ​အ​သ့ၣ်ညါ​ဒၣ်တၢ် အါန့ၢ်ဒံး ပ​တၢ်​ဆိကမိၣ်​လၢ ပ​အဲၣ်ဒိး​ကူကၤ​ဒ်လဲၣ်​န့ၣ်​လီၤ. လၢ​တၢ်​ခဲလၢာ်​အ​ဖီခိၣ်​န့ၣ်, ပ​အဲၣ်ဒိး​မၤ​လၤကပီၤ ယဟိဝၤ​ဒီး ကစၢ်​အပှၤကလုာ် ဒီး​ပ​က​အုၣ်​လီၤ​က့ၤ​ပ​သး​လၢ ဒ်​ပ​မ့ၢ်​ယွၤ​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​အသိး, ပ​က​ဘၣ် “မၤတၢ်​ခဲလၢာ်​လၢ ယွၤ​အလၤကပီၤ​အဂီၢ်”လီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၄:၉; ၁၀:၃၁; ၂ ကရံၣ်သူး ၆:၃, ၄; ၇:၁.

၁၄. ဘၣ်ဃး​ဒီး ပ​က့ၢ်​ပ​ဂီၤ​ဒီး တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ် ကြၢး​ပ​သံကွၢ်လီၤက့ၤ​ပ​သး တၢ်​သံကွၢ်​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

^၁၄ ပ​တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး​တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ် အ​ကါဒိၣ် ဒိၣ်မး​ဖဲ​ပ​ပာ်​ဃုာ်​လၢ စံၣ်​ပျီ​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​တၢ်မၤ​အခါ​မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်​လဲၤထီၣ် ခရံာ်ဖိ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ရိဖှိၣ် အခါ​မ့ၢ်ဂ့ၤ​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ​သံကွၢ်လီၤက့ၤ​န​သး​လၢ— ‘ယ​က့ၢ်​ယ​ဂီၤ​ဒီး​တၢ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ် ဒုး​ကဲထီၣ်​ပှၤဂၤ အ​တၢ်သးစဲ​ယၤ တလၢကွံာ်​အခၢး​ဧါ. ကဲထီၣ်​တၢ်​သး​ဘၣ်တံာ်တာ်​လၢ ပှၤဂၤ​အဂီၢ်​ဧါ. မ့ၢ်​ယ​ဆိကမိၣ်​လၢ ယ​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​အံၤ အ​ကါဒိၣ်​န့ၢ်ဒံး ယ​က​တုၤထီၣ်​ထီၣ်ဘး​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ် အ​တၢ်မၤ​တဖၣ်​ဧါ.’—စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၆၈:၆; ဖံလံးပံၤ ၄:၅; ၁ ပ့းတရူး ၅:၆

၁၅. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ, ယွၤ​အ​ကလုၢ်​ကထါ တ​ပာ်လီၤ​တၢ်ဘျၢ​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး နီၢ်ခိ​တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ်​လဲၣ်.

^၁၅ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​အဂီၢ် ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်ကူ​တၢ်သိး​ဒီး တၢ်အိၣ်​ကဆှဲ​ကဆှီ​န့ၣ် ​လံာ်စီဆှံ တ​ပာ်လီၤ​ဝဲ တၢ်ဘျၢ​တဖၣ်​ဘၣ်. ယဟိဝၤ အဲၣ်ဒိး​လၢ ပ​သူ​ပ​တၢ်​ဃုထၢ အခွဲး​လၢ တၢ်သဘျ့​ဒီး တၢ်​ဆိကမိၣ်​လၢ အိၣ်ဒီး​တၢ်​သူၣ်​ဆး​သးဆး​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, အဝဲ​အဲၣ်ဒိး ပ​ကဲထီၣ်​ပှၤ ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ​တဖၣ် လၢ​ဆိကမိၣ်​တၢ်​လၢ ​လံာ်စီဆှံ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ ဒီး “ပှၤလၢ​အိၣ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​အသး, ဒီး​ညီနုၢ်​နီၤဖး​တၢ်ဂ့ၤ​ဒီး​တၢ်အၢ​အဆၢ​န့ၣ်​လီၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄) အ​ကါဒိၣ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်, အဝဲ​အဲၣ်ဒိး ပ​ဒိးပၢ​ပ​သး​လၢ တၢ်အဲၣ်—လၢ​အမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်​ယွၤ​ဒီး ပှၤလၢ​ပဃၢၤ အ​ဖီလာ်​န့ၣ်​လီၤ. (မၢ်ကူး ၁၂:၃၀, ၃၁) တၢ်​တြီဃာ်​တဖၣ်​အံၤ​အ​ပူၤ ပကူ​ကၤ​သ့​အ​ကလုာ်​ကလုာ်​န့ၣ်​လီၤ. တၢ်အံၤ​ပ​ထံၣ်ဘၣ်​အီၤ​သ့​ဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ် ယဟိဝၤ​အပှၤကလုာ်​တဖၣ် အ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ဖးဒိၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

၁၆. ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​န့ၣ် ထီဒါ​လိာ်သး​ဒီး ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်ကတိၤ​ဒ်လဲၣ်, ဒီး​ကြၢး​ပ​သံကွၢ်လီၤက့ၤ​ပ​သး​လၢ တၢ်​သံကွၢ်​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

^၁၆ ဟီၣ်ခိၣ်​အသး​အံၤ ဆှၢ​ကမၣ်​တၢ်​ဒီး​မၢ​န့ၢ်​ဆီၣ်​ခံ ပှၤ​အ​ကကွဲၢ်​တဖၣ်​ဒ်သိး​က ဃု​ကျိာ်စ့​ဒီး တၢ်စုလီၢ်​ခီၣ်ခိၣ်​လၢ တၢ်​သူၣ်ခု​သးခု​အဂီၢ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ယ့ၣ်ၡူး​စံး ဝဲ​လၢ “ပှၤကညီ အ​တၢ်မူ တမ့ၢ်​ဘၣ်​အ​စုလီၢ်​အ​ခီၣ်ခိၣ် အိၣ်​အါအါ​ကလဲာ်​န့ၣ်​ဘၣ်.” (လူၤကၣ် ၁၂:၁၅) တမ့ၢ်​ယ့ၣ်ၡူး​စံး​ဝဲ​လၢ ပ​က​ဘၣ်​ကီၤသူၣ်ကီၤသး​နးနး​ကလဲာ် မ့တမ့ၢ် ညိကွံာ် ပ​ကစၢ်​ဒၣ်ဝဲ​အ​တၢ်​အဲၣ်ဒိး​ဘၣ်, မ့ၢ်ဒၣ် ကစၢ်​သိၣ်လိ​ဝဲ​လၢ “ပှၤလၢ​အ​ဖှီၣ်​လၢ​သူၣ်​လၢ​သး​တဖၣ်” ဒီး​ပှၤလၢ​အ​အိၣ်ဒီး​အ​မဲာ်ချံ​လၢ​အ “ဆး [ယိယိ​ဖိ, ဟ​သ.]”, ပာ်ဝဲ​အ​တၢ်​ရ့လိာ်သး​ဒီး​ယွၤ​လၢညါ​တဖၣ် က​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ သးသမူ​ဒီး တၢ်​သူၣ်ခု​သးခု​နီၢ်နီၢ်​လီၤ. (မးသဲ ၅:၃; ၆:၂၂, ၂၃, ခစ) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, သံကွၢ်လီၤက့ၤ​န​သး ဒ်အံၤ​တက့ၢ်. ‘မ့ၢ်​ယ​နာ်​နီၢ်နီၢ် ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်​သိၣ်လိ​တဖၣ်​ဧါ. မ့တမ့ၢ် “တၢ်ကတိၤ​ကဘျံး​ကဘျၣ်​အ​ပၢ်”လုၣ်ဘၢ​ယၤ​လံဧါ. (ယိၤဟၣ် ၈:၄၄) ယ​တၢ်ကတိၤ, တၢ်တိာ်ပာ်, တၢ်​လၢ​ယ​ပာ်​လၢညါ, ဒီး​ယ​တၢ်အိၣ်မူ​န့ၣ် ပာ်ဖျါ​ဝဲ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.’—လူၤကၣ် ၆:၄၅; ၂၁:၃၄- ၃၆; ၂ ယိၤဟၣ် ၆.

၁၇. ပှၤလၢ​အ​ပာ် အ​မဲာ်ချံ​ယိယိ​ဖိ​တဖၣ် က​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​အ​ဘျူး​တဖၣ်​န့ၣ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တက့ၢ်.

^၁၇ ယ့ၣ်ၡူး​စံး​ဝဲ​လၢ “တၢ်ကူၣ်သ့​န့ၣ် ဘၣ်​တၢ်​ပာ်တီ​ပာ်လိၤ​အီၤ​လၢ အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​ဒၣ်ဝဲ​န့ၣ်​လီၤ.” (မးသဲ ၁၁:၁၉, ခစ) ဆိကမိၣ်​ကွၢ် တၢ်​အ​ဘျူး​လၢ ပှၤလၢ​အိၣ်ဒီး မဲာ်ချံ​လၢ​ယိယိ​ဖိ​တဖၣ် ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ​တက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ် တၢ်​သးဖှံ​နီၢ်နီၢ်​လၢ ဘီမုၢ်​အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​န့ၣ်​လီၤ. (မးသဲ ၁၁:၂၉, ၃၀) အဝဲသ့ၣ်​ဟးဆှဲး တၢ်​ဘၣ်ယိၣ်​တလၢကွံာ်​အခၢး​အဃိ တ​တူၢ်ဘၣ် သး​အ​တၢ်​သူၣ်ကိၢ်​သးဂီၤ​ဘၣ်. (၁ တံၤမသ့း ၆:၉, ၁၀) အဝဲသ့ၣ် သးမံ​ဝဲ​လၢ တၢ်အိၣ်မူ​အ​တၢ်လိၣ်ဘၣ်​တဖၣ်​အဃိ ဟ့ၣ်​ဝဲ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လၢ ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​ဒီး တံၤသကိး​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​အဂီၢ်​န့ၢ်​အါထီၣ်​လီၤ. အဘျုး​တခီ​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်​မံ​ဝဲ​န့ၢ်​ဂ့ၤဂ့ၤ​လီၤ. (စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ၅:၁၂) အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်​မၤစၢၤ​တၢ် တ​သ့​ဖဲ​အ​သ့​အဃိ ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ​တၢ်သးခု​ဒိၣ်န့ၢ်​တက့ၢ်​လီၤ. (မၤတၢ် ၂၀:၃၅) ဒီး အဝဲသ့ၣ်​အ “တၢ်​မုၢ်လၢ်​ဒိၣ်ထီၣ်​အါထီၣ်” ဒီး​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ တၢ်​သူၣ်ဂၢၢ်သးဂၢၢ်​ဒီး တၢ်​သူၣ်မံ​သးမံ​လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၅:၁၃; မးသဲ ၆:၃၁, ၃၂) မ့ၢ်​တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ​နီၢ်နီၢ်​လၢ ပ​ဒွး​အပှ့ၤ​တဘၣ် ဘၣ်​လီၤ.

၁၈. ပဒုၣ်​ဒါ, အကျဲ​အ​က​ပူၤ, ဒီး​တၢ်ဒုး​အ​န့ဆၢၣ်​တဖၣ်​န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ပှၤလၢ​အိၣ်​လၢ ယွၤ​အ​တၢ်အဲၣ်​အ​ပူၤ​တဖၣ် ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ နီၢ်သး​တၢ်​တြီ​သဒၢ​လၢ စၤတၣ်​လၢ​အ​အဲၣ်ဒိး ဟံးန့ၢ်​ကွံာ် ခရံာ်ဖိ​တဖၣ် အ​တၢ်​သူၣ်ခု​သးခု​ဒီး တၢ်မူ​အထူ​အယိာ်​န့ၣ်​လီၤ. (၁ ပ့း​တ​ရုး ၅:၈) ပီလူး​စံး​ဝဲ​လၢ “တမ့ၢ်​ဘၣ် ပ​ကနိ​ဒီး​တၢ်သွံၣ်​ဒီး  တၢ်ဖံး​တၢ်ညၣ်​ဘၣ်,မ့ၢ်​လၢ​တၢ်​အခိၣ်,ဒီး​တၢ်​အစိ​အ​က​မီၤ,ဒီး​အအံၤ​တဃၣ် အ​တၢ်ခံး​အ​ကစၢ်,တၢ်နါ​အိၣ်​လၢ​မူခိၣ်​အလီၢ်​တဖၣ်​လီၤ.” (အ့းဖ့းစူး ၆:၁၂) တၢ်ကတိၤ​လၢ​အမ့ၢ် “ကနိ” န့ၣ်​အခီပညီ​မ့ၢ် တၢ်ဒုး​လိာ်သး မဲာ်​သကိး​မဲာ် ဘူးဘူး​တံၢ်တံၢ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အမဲာ်​ညါ, တၢ်ကတိၤ​လၢ​အမ့ၢ် “တၢ်​အခိၣ်,” “တၢ်​အစိကမီၤ,” “အအံၤ​တဃၣ် အ​တၢ်ခံး​အ​ကစၢ်,”န့ၣ် ဒုးနဲၣ်​ဖျါဝဲ​လၢ တၢ်ဒုး​လၢ​အ​ဟဲ​လၢ ပှၤ​နီၢ်သး​တဖၣ်​အ​အိၣ်​န့ၣ် မ့ၢ်​တၢ်​သုး​တၢ်ကျဲၤ​လၢ အ​ဒိၣ်​အမုၢ်​ဒီး တၢ်​ကူၣ်ထီၣ်​ဖးလီၤ​ပာ်စၢၤ​အီၤ​လီၤ.

၁၉. တဲ​ဖျါထီၣ် ခရံာ်ဖိ အ​နီၢ်သး တၢ်ဒုးသုး​အကူ​အသိး​တက့ၢ်.

^၁၉ ပှၤကညီ အ​တၢ်​ဂံၢ်စၢ်​ဘါစၢ်​ဒီး တၢ်အိၣ်​အသး​အိၣ်​အါမံၤ​သနာ်က့ ပ​မၤနၢၤ​တၢ်​သ့​လီၤ. ပ​မၤနၢၤ​သ့​ဒ်လဲၣ်. ခီဖျိ ပကူ​ထီၣ်​သိးထီၣ် “တၢ်ဒုးသုး​အကူ​အသိး​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​ဟ့ၣ်” ပှၤ​တဖၣ်​လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၆:၁၃, ခစ) ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​စုကဝဲၤ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ် အ့းဖ့းစူး ၆:၁၄-၁၈ ပာ်ဖျါ​ဝဲ​ဒ်အံၤ​လီၤ, “ကံၢ်တူာ်​သု​ယီၢ်ဒ့​ဒီး တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ, ဒီး​သိးထီၣ်​တၢ်တီ​တၢ်လိၤ​အသဃိး, ဒီး​ဖျီၣ်​သု​ခီၣ်​ဒီး​တၢ်သးခု​အ​ကစီၣ်​ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်ဃူ​တၢ်ဖိး အ​တၢ်​ကတဲာ်​ကတီၤ, ဒီး​ဆၢထၢၣ်​တက့ၢ်. လၢ​တၢ်​ခဲလၢာ်​အ​ဖီခိၣ်​န့ၣ်, ဒ်သိး​သု​မၤ​လီၤပံာ်​မုၣ်ကီၤလံၢ်​အပျၢ်​မ့ၣ်အူ​ခဲလၢာ်​လၢ အီၤ​က​သ့​ဒီး, ဟံးထီၣ်​တၢ်နာ်​အ​ကတီၤ​တက့ၢ်. ဒီး​ကုာ်ထီၣ်​တၢ်​အုၣ်က့ၤ​ခီၣ်က့ၤ​အ​ခိၣ်ကုာ်​သုး, ဒီး​ဟံးထီၣ်​သး​အ​နး​လၢ​အမ့ၢ် ယွၤ​အ​ကလုၢ်​အ​ကထါ​တက့ၢ်. ဘါ​ထုကဖၣ်​တၢ်​လၢ ကယဲၢ်​တၢ်ဘါ​ထုကဖၣ်, ဒီး​တၢ်​ဃ့ကညး​ကိး​အကတီၢ်​ဒဲး, လၢ​သု​သူၣ်ကံၢ်သးလဲ, ဒီး​ဆိးသီ​သပှၢ်ပှၢ်​လၢတၢ်န့ၣ်​အဂ့ၢ်, ဒီး​ဘါ​ထုကဖၣ်​န့ၢ် ပှၤ​စီဆှံ​ခဲလၢာ်​အဂီၢ်” န့ၣ်​တက့ၢ်.

၂၀. ပ​တၢ်အိၣ်​အသး​န့ၣ် လီၤဆီ​လိာ်သး​ဒီး သုးဖိ​နီၢ်နီၢ်​တဂၤ​ဒ်လဲၣ်.

^၂၀ နီၢ်သး​အ​တၢ်ကူ​တၢ်သိး​အံၤ မ့ၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​ပာ်​အဃိ, ပ​မ့ၢ်​ကူသိး​အီၤ ကိး​ဆၢကတီၢ်​န့ၣ် က​ဒီသဒၢ​ပှၤ သပှၢ်တၢၢ်​လီၤ. သုးဖိတဖၣ် အိၣ်ဘၣ်​မုာ်မုာ်​ဒီး တ​ဒုး​ဘၣ်​တၢ် အဆၢ​ကတီၢ်​အိၣ်ဝဲ​န့ၣ်​လီၤ. မ့မ့ၢ်​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​တခီ က​ဘၣ်​ဒုး​တၢ်ဒုး​အံၤ​ထီဘိ ပၢၢ်​တုၤ​ဒၣ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​က​မၤ ဟးဂီၤ​ကွံာ် စၤတၣ်​အ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီး က​ထၢနုာ် ပှၤ​နီၢ်သး​ဖိ​လၢ​အအၢ​တဖၣ် ဆူ​တၢ်ယိာ်ပူၤ​အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၇; ၂၀:၁-၃) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, တဘၣ်​အိၣ်​ကတီၢ်​ဖဲ န​မ့ၢ်​ဘၣ်​ဒုးတၢ်​ဒီး န​တၢ်​ဂံၢ်စၢ်​ဘါစၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်​အဲၣ်ဒိး​လၢ အ​တဂ့ၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​တဂ့ၤ. မ့ၢ်​လၢ​ပဝဲ​သ့ၣ်​ခဲလၢာ် ပ​က​တီ​ဒီး​ယဟိဝၤ​အဂီၢ် ပ​က​ဘၣ် “မၤနၢၤ​မၤ​ဃာ်” လီၤ​ပ​သးလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၉:၂၇) နီၢ်နီၢ်​န့ၣ်, တၢ်​ဘၣ်ယိၣ်​အလီၢ်​အိၣ်ဝဲ​လၢ ပ​တ​ကနိ​လၢၤ​တၢ်​အခါ​န့ၣ်​လီၤ.

၂၁. လၢ​နီၢ်သး​တၢ်ဒုး​အ​ပူၤ ပ​မၤနၢၤ​တၢ်​သ့​လၢ ကျဲ​ထဲ​တမံၤ​ဧိၤ​ဒ်လဲၣ်.

 ^၂၁ လၢန့ၣ်​အမဲာ်​ညါ, ပ​မၤနၢၤ​တၢ်ဒုး​အံၤ လၢ​ပ​နီၢ်ကစၢ် အဂံၢ်​အဘါ​တ​သ့​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ပီလူး​ဟ့ၣ်ပလီၢ်​ပှၤလၢ လိၣ်​လၢ​ပ​က​ဘၣ် ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​တၢ်​ဆူ ယဟိဝၤ​အ​အိၣ် “ကိး​အကတီၢ်​ဒဲး” န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​တဘျီဃီ​န့ၣ် ပ​ကြၢး​ဒိကနၣ် ယဟိဝၤ​အ​ကလုၢ်​ခီဖျိ တၢ်​မၤလိ​လံာ်စီဆှံ​ဒီး ဖဲ​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​အိၣ် တဘျီ​လၢ်လၢ်​အခါ ပ​က​ဘၣ်​ရ့လိာ်သး​ဒီး “သုးဖိ​သကိး​ဒီး​ပှၤ”န့ၣ်​လီၤ. (ဖံၤလ့မိၣ် ၂; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀: ၂၄, ၂၅) ပှၤလၢ​အတီ​လၢ တၢ်​ကိး​သနၢၣ်​ဒဲး​အ​ပူၤ​န့ၣ် က​မၤနၢၤ​တၢ် တကးဘၣ်​အမဲာ်​ညါ ဒီ​တ​ဒၢ​ဝဲ အ​တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ် က​န့ၢ်​ဂ့ၤဂ့ၤ​ဖဲ ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်​ဘၣ်​ဒီး တၢ်ကီ​တၢ်ခဲ​အခါ​န့ၣ်​လီၤ.

၂၂, ၂၃. (က) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​က​ဘၣ် အိၣ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​ပ​သး ကိး​ဆၢကတီၢ်​ဒဲး လၢ​ပ​က​ဒီသဒၢ ပ​တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ် အဂီၢ်​လဲၣ်. ဒီး​ပ​ကြၢး​သံကွၢ်လီၤက့ၤ​ပ​သး​လၢ တၢ်​သံကွၢ်​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်. (ခ) တၢ်နီၤဖး​လၢခံ​န့ၣ် ပ​က​ကတိၤ​သကိး တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်.

^၂၂ ယ့ၣ်ၡူး​စံးတ့ၢ်​ဝဲ​လၢ “မ့ၢ်​သု​တ​ဘၣ်ဃး​ဘၣ်​ဒီး . . . ဟီၣ်ခိၣ်​အဃိ​ဒီး, ​ဟီၣ်ခိၣ်​သးဟ့​သု​လီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၉) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, ခရံာ်ဖိ​တဖၣ် က​ဘၣ်​အိၣ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​အသး​ထီဘိ လၢ​က​ဒီသဒၢ အ​တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ်​ဒီး က​ဘၣ်​မၤဝဲ​တၢ်အံၤ​လၢ တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ​ဒီး တၢ်ပျံၤ​တၢ်ဖုး​န့ၣ်​လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၁၅) သံကွၢ်လီၤက့ၤ န​သး​ဒ်အံၤ​တက့ၢ်—‘တၢ်ထံၣ်​လၢ ပှၤ​အါဂၤ​တူၢ်လိာ်​န့ၣ် ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ယဟိဝၤ အ​ပှၤအုၣ်​အသး​တဖၣ် တ​တူၢ်လိာ်ဝဲ​လဲၣ်န့ၣ် ယ​နၢ်ပၢၢ်​ကစီဒီ​ဧါ. တၢ်မၤ​အသး​ဒ်သိး​န့ၣ်​အခါ လံာ်စီဆှံ​ဒီး ကုၢ်​လၢ​အတီ စံး​တၢ်​န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ​တီဝဲ​န့ၣ် ယ​နာ်​သပှၢ်တၢၢ်​ဧါ. ​(မးသဲ ၂၄:၄၅; ယိၤဟၣ် ၁၇:၁၇) ဖဲ​ယ​မၤ တၢ်​အဘၣ်​လၢ ယဟိဝၤ အမဲာ်​ညါ​အခါ ယ​တ​ဘၣ်ယိၣ်​လၢ ယ​တလီၤဂာ်​ဒီး​ပှၤဂၤ တကးဘၣ်​အမဲာ်​ညါ ယ​သးခု​လၢ တၢ်​န့ၣ်​အဂီၢ်​ဧါ.’—စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၃၄:၂; မးသဲ ၁၀:၃၂, ၃၃.

^၂၃ တဘျီတခီၣ် ပ​တၢ်​အဲၣ်ဒိး​အိၣ်လီၤဆီ​ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်​န့ၣ် ဘၣ်​တၢ်​မၤကွၢ်​အီၤ​သ့​လၢ ကျဲ​လၢ ဟဲ​လၢ​တၢ်ကူၣ်သ့​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ, ဒ်​တၢ်​ပာ်ဖျါ​လၢညါ​အသိး မုၣ်ကီၤလံၢ် ကျဲးစၢး ကွဲန့ၢ်​လွဲန့ၢ် ယဟိဝၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ် ဆူ​ဟီၣ်ခိၣ် ခီဖျိ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ် အ​တၢ်​မၤမုာ်​မၤ​ဖှံ​သး​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ, တၢ်​မၤမုာ်​မၤ​ဖှံ​သး​လၢ​အဂ့ၤ လၢ​အ​မၤ​ဖှံ​ပ​သး​ဒီး ဟ့ၣ်​ပှၤသး​လၢ​အ​သ့ၣ်ညါ​ဒၣ်တၢ် လၢ​အ​ကဆှီ​န့ၣ် ပ​ဃုထၢ​အီၤ က​သ့​ဒ်လဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤန့ၣ် ပ​က​ကတိၤ​သကိး​လၢ တၢ်နီၤဖး​လၢခံ​န့ၣ်​လီၤ.