NA MVITA ya zole ya yinza ya mvimba, soda mosi ya Nazi tubilaka Bambangi ya Yehova na ndinga ya ngolo, “Kana mosi kati na beno memanga kunuanisa France to Angleterre, beno nionso fueti kufua!” Ata kana basoda ya Nazi telemaka pembeni na bau, muntu mosi ve kati na bampangi yango ndimaka kumanga kuzitisa bansiku ya Yehova. Yavuandaka lomba mpenza kibakala samu na kusala diambu ya mutindu yina! Yakele kifuani ya mbote yina kena kumonisa mutindu Bambangi ya Yehova fueti tadila bamvita: Beto kemangaka kunuana bamvita ya yinza yayi. Ata kana bantu metuba ti bakekufua beto kana beto nuana ve mvita, beto kemangaka kukota na mambu yango ya yinza.

1. BISADI NIONSO YA NZAMBI VUANDAKA NA DIKANDA MOSI

Na ntangu ya ntama, Yehova sangisaka bisadi na yandi na dikanda mosi​—dikanda ya Yisaele. Yandi bokidilaka Bayisaele ‘kima na munu ya mfunu mingi na kati ya bantu nionso.’ (Kub. 19:5) Nzambi pesaka bau diaka kitini ya ntoto samu na bau mosi kaka. Na yau ntangu Nzambi vuandaka tinda Bayisaele banuanisa makanda yankaka, bavuandaka nuanisa to kufua ve bisadi yankaka ya Yehova. *

Bubu yayi, bansambidi ya kedika mekatuka ‘na makanda nionso, na mabuta nionso, na bayinsi nionso, mpe na bandinga nionso.’ (Kus. 7:9) Kana bisadi ya Nzambi kekuendaka na mvita, balenda nuanisa​—ata mpe kufua—​bampangi na bau Baklisto.

 2. YEHOVA PESAKA BAYISAELE NZILA BANUANA BAMVITA

Na ntangu ya ntama, Yehova nde vuandaka baka nzengolo samu na ntangu mpe mfunu yina Bayisaele fueti kuenda nuana mvita. Na kifuani, Nzambi tindaka Bayisaele banuana mvita samu na kukokisa bansambusulu na yandi na bantu ya Kanana, bayina zabanaka samu na nsambudulu na bau ya bademo, samu na kusangisa nzutu na mutindu ya yimbi kuluta, mpe samu na kupesa bankayilu ya bana. Yehova tindaka Bayisaele bakufua bantu yina vuandaka sala mambu yango ya yimbi. (Levi 18:24, 25) Ntangu Bayisaele kumaka na Yinsi ya nsilulu, Nzambi tubilaka bau ti bafueti nuana bamvita samu na kukotila Yisaele na bambeni ya yimbi. (2 Sa. 5:17-25) Kasi, kisika mosi ve memonisa ti Yehova pesaka Bayisaele nzila yakubaka bau mosi nzengolo ya kukuenda nuana mvita. Ntangu bavuandaka baka nzengolo bau mosi, mbala mingi yavuandaka bimisa mambu ya mpasi mpenza.​—Kut. 14:41-45; 2 Bs. 35:20-24.

Bubu yayi, Yehova pesa ve nzila na bantu na kunuana mvita. Makanda kenuanaka bamvita samu na mambote na bau mosi kasi ya Nzambi ve. Bakebimisaka bamvita samu bandilu ya babuala na bau buelama to samu bakuma na mbongo mingi, samu na kunungisa mabanza ya politiki. Kasi, bosi bantu yina ketubaka ti bakenuanaka na nkumbu ya Nzambi samu na kutanina nsambudulu na bau to samu na kufua bambeni ya Nzambi? Yehova ketanina bisadi na yandi ya kedika mpe yandi kekufua bambeni na yandi na mvita mosi yina kesalama na bilumbu kena kuiza​—mvita ya Armagedoni. (Kus. 16:14, 16) Na mvita yango, Nzambi kesadila bisemua na yandi ya kimpeve na dizilu, kasi bisadi na yandi ve yina kele na ntoto.​—Kus. 19:11-15.

3. BAYISAELE VUANDAKA KUFUA VE BANTU YINA VUANDAKA MONISA KIMINU NA YEHOVA

Na ntangu ya ntama, mbala mingi basoda ya Yisaele vuandaka monisa ntima kiadi na bantu yina vuandaka monisa kiminu na Nzambi mpe bavuandaka kufua kaka bantu yina Yehova monaka ti bafueti kufua. Tala bifuani zole. Atako Yehova pesaka nzila ti Yeriko bebisama, Bayisaele kufuaka ve Rahaba mpe dibuta na yandi samu na kiminu na bau. (Yoz. 2:9-16; 6:16, 17) Na manima, Bayisaele nuanisaka ve  mbanza nionso ya Gibeoni samu dibuta ya Gibeoni monisaka luzitu ya ngolo na Nzambi.​—Yoz. 9:3-9, 17-19.

Bubu yayi, bamvita ya makanda kenuanisaka ata bantu yina kemonisaka kiminu. Mpe, mbala mingi, bantu ya buala yina zaba diambu ve kekufuaka na bamvita yango.

4. YALOMBAKA BAYISAELE ZITISA BANSIKU YA NZAMBI YINA METADILA BAMVITA

Na ntangu ya ntama, Yehova vuandaka lomba basoda ya Yisaele banuana mvita na kutadilaka malako na yandi. Na kifuani, na bantangu yankaka, Nzambi vuandaka lomba bau bazabisa mbanza yina vuandaka pembeni na bau ‘mambu yina bafueti sala samu kiyenge vuanda.’ (Kul. 20:10) Yehova vuandaka lomba diaka na basoda ya Yisaele batanina bunkete na bau ya nzutu mpe bazitisa bansiku na yandi. (Kul. 23:9-14) Ntangu basoda ya makanda ya nzinganzinga ya buala ya Yisaele vuandaka sangisa nzutu na kingolo na banketo yina bavuandaka kuta na babuala yina bavuandaka nunga, Yehova vuandaka pekisa Bayisaele basala mutindu yina. Kutu Muyisaele vuandaka ve na yinsua ya kukuelana na nkento yina banataka na kinanga na buala na bau tii ntangu ngonda mosi keluta na manima ya kununga mbanza mosi.​—Kul. 21:10-13.

Bubu yayi, babuala mingi kesalaka baluwawanu na mutindu ya kunuanina bamvita. Atako baluwawanu yango kevuandaka samu na kutanina bantu ya buala, kasi diambu ya kiadi, mbala mingi babuala yango kezitisaka ve bansiku yango.

5. NZAMBI VUANDAKA NUANINA DIKANDA NA YANDI

Na ntangu ya ntama, Yehova vuandaka nuanina Bayisaele, mpe mbala mingi yandi vuandaka sala bimangu samu banunga bamvita. Na kifuani, yinki mutindu Yehova vuandaka sala samu Bayisaele nunga mbanza ya Yeriko? Na lutuadusu ya Yehova, ntangu Bayisaele ‘tulaka makelele ya ngolo ya mvita, bibaka kubuaka,’ yau salaka ti yavuanda pete samu Bayisaele nunga mbanza yango. (Yoz. 6:20) Diaka, yinki mutindu banungaka mvita yina banuaka na bantu ya Amore? ‘Yehova kitisilaka bau mabanga ya nene yina katukaka na dizulu . . . Ya kedika bantu yina kufuaka na mabanga vuandaka mingi kuluta bantu yina kufuaka na mupanga ya bantu ya Yisaele.’​—Yoz. 10:6-11.

BAKLISTO YA KEDIKA KELE BANTU YINA KETULAKA KIYENGE

Mutindu beto mekatuka mona yau, mutindu mambu kesalamaka na ntangu na beto kele ya kusuasana na mutindu mambu vuandaka salama na Yisaele ya ntama. Kasi balusuasanu yango kele kaka ve bamfunu yina kesalaka ti beto nuana ve bamvita. Yakele na bamfunu yankaka. Na kifuani, Nzambi samunaka ti na bilumbu ya nsuka, bantu yina yandi melonga ‘kelonguka ve bamvita,’ mpe kumanga kupesa yau maboko ata na yinki mutindu. (Yez. 2:2-4) Katula yau, Klisto tubaka ti banlonguki na yandi ‘kevuanda ve bantu ya yinza’; bakekota ve na mambu ya yinza yayi.​—Yoa. 15:19.

Katula kumanga kukota na mambu ya yinza, Klisto kindisaka diaka banlonguki na yandi basala diambu yankaka. Yandi lombaka bau bakatula bikadulu yina kenataka na ntima yimbi, nganzi, mpe yina kebimisaka mvita. (Mat. 5:21, 22) Diaka, yandi lombaka banlonguki na yandi bavuanda ‘bantu yina ketulaka kiyenge’ mpe bazola bambeni na bau.​—Mat. 5:9, 44.

Yinki mutindu beto lenda sala yau? Kondua ntembe, beto kevuandaka ve na nsatu ya kunuana konso mvita, kasi bidimbu ya ntima yimbi lenda vuanda na ntima na beto, yau lenda sala ti mantata to bukabuani vuanda na kimvuka? Beto tatamana kusala ngolo samu na kukatula makanisi ya mutindu yina kati na beto.​—Yak. 4:1, 11.

Na kisika ya kukota na bamvita ya makanda, beto ketulaka kiyenge mpe nzola kati na beto. (Yoa. 13:34, 35) Bika beto baka nzengolo ya kumanga kukota na mambu ya yinza, ntangu beto kena kuvingila na nsatu nionso kilumbu yina Yehova kekatula bamvita ya yinza samu na mvimbamvimba.​—Nk. 46:9.