DILONGI 03
Nge lenda tudila Biblia ntima?
Biblia kena kupesa bansilulu mingi mpe malongi mingi. Mutindu kaka nge lenda kamua samu na yina yakena kulonga, kasi mbala yankaka nge kele diaka na ntembe. Nge fueti ndimina bansilulu mpe malongi ya mukanda yina kele ya ntama? Nge lenda ndimina mpenza yina Biblia metuba samu na kuzinga na kiese banda bubu yayi mpe na bilumbu kena kuiza? Bamilion ya bantu kekanisaka mutindu yina. Beto melomba nge nge tadila yau samu na nge mosi.
1. Masolo yina beto kekuta na Biblia kele kedika?
Biblia yau mosi metuba ti yakele na ‘bampova ya sikisiki ya kedika.’ (Longi 12:10) Yaketubilaka mambu ya kedika yina salamaka na bantu ya kedika. (Tanga Luka 1:3; 3:1, 2.) Bantu mingi ya masolo ya ntama mpe bantu ya arkeoloji monisaka kedika ya badati ya mfunu, bantu, bisika, mpe mambu yina Biblia metubila.
2. Samu na yinki beto lenda tuba ti Biblia kele na mfunu atako yakele mukanda ya ntama?
Na mitindu mingi, Biblia metubila mambu yina zabanaka ve na kilokola yina basonikaka yau. Na kifuani, yametubila mambu ya sianse. Mambu mingi yina Biblia ketubilaka na yina metadila sianse bantu vuandaka ndima yau ve ntangu yasonamaka. Kasi, bubu yayi sianse kena kundima ti mambu yina Biblia ketubaka kele ya kedika. Yamefuana ‘na kutudila yau ntima ntangu nionso bubu yayi mpe mvula na mvula.’—Nkunga 111:8.
3. Samu na yinki beto lenda tula ntima na yina Biblia metuba samu na bilumbu kena kuiza?
Biblia kele na bambikudulu * yina kena kutubila ‘mambu yina salamaka ntete ve.’ (Yezaya 46:10) Yasamunaka na busikisiki banda ntama masolo ya mambu bamvula mingi tekila yasalama. Yatubilaka diaka na busikisiki mambu yina kena kusalama bubu na yinza. Na dilongi yayi, beto ketadila ndambu ya bambikudulu ya Biblia. Nge kekamua kumona mutindu yatubilaka yau na busikisiki!
KOTA NA MPINDA
Tadila mutindu sianse ya bubu yayi kena kundima mambu Biblia ketubaka, mpe longuka ndambu ya bambikudulu yina kena kukamuisa.
4. Sianse kena kundima mambu Biblia ketubaka
Na ntangu ya ntama, bantu mingi vuandaka ndima ti kima mosi mesimba ntoto. Tula VIDEO.
Tala mambu sonamaka na mukanda ya Yobi yameluta bamvula 3 500. Tanga Yobi 26:7, mpe na manima tadila kiuvu yayi:
-
Samu na yinki dikanisi yayi metuba ti ‘kima mosi ve mesimba’ ntoto kena kukamuisa?
Yalombaka bamvula 1 800 luta samu bantu bakusa mutindu sikle ya maza kesalamaka. Kasi, tala yina Biblia tubaka yameluta mafunda ya bamvula. Tanga Yobi 36:27, 28, mpe na manima tadila biuvu yayi:
-
Yinki kena kukamuisa nge samu na mua mutindu yina Biblia metubila sikle ya maza?
-
Baverse yayi nge metanga metinda nge nge buela diaka kutudila Biblia ntima?
5. Biblia samunaka mambu ya mfunu
Tanga Yezaya 44:27–45:2, mpe na manima tadila kiuvu yayi:
-
Yinki mambu Biblia tubaka bamvula 200 tekila kubua ya Babiloni?
Istuare kena kundimisa ti Ntinu Sirisi ya Persi mpe basoda na yandi nungaka mbanza ya Babiloni na 539 T.N.B. * Balutisaka maza ya nzadi yina vuandaka tanina mbanza na nzila yankaka. Na manima ya kukota na mbanza na baporte yina bikanaka ya kuzibuka, banungaka yau kondua kunuana. Bubu yayi, bamvula 2500 na manima, Babiloni kele ya kubebisama. Tala yina Biblia samunaka.
Tanga Yezaya 13:19, 20, na manima tadila kiuvu yayi:
-
Yinki mutindu mambu yina salamaka na Babiloni kena kundimisa kukokisama ya mbikudulu yayi?
Kubebisama ya Babiloni bubu yayi na Iraq
6. Biblia samunaka mambu beto kena kumona bubu yayi
Biblia metubila beto ti beto kena kuzinga na ‘bilumbu ya nsuka.’ (2 Timoteo 3:1) Tala yina Biblia samunaka samu na bilumbu ya nsuka.
Tanga Matayo 24:6, 7, mpe na manima tadila kiuvu yayi:
-
Yinki mambu ya mfunu yina Biblia tubaka ti yakemonana na bilumbu ya nsuka?
Tanga 2 Timoteo 3:1-5, mpe na manima tadila biuvu yayi:
-
Yinki bikadulu Biblia samunaka ti yakemonana na bantu na bilumbu ya nsuka?
-
Yinki bikadulu kati na yau nge kena kumona na bantu?
BANTU YANKAKA METUBA: “Biblia kele mukanda ya masapo mpe ya masolo yina salamaka ve.”
-
Samu na nge, yinki kele bidimbu ya ngolo yina kena kumonisa ti yamefuana kutudila Biblia ntima?
BUNKUFI
Istuare, sianse, mpe bambikudulu, nionso tatu kena kumonisa ti nge lenda tudila Biblia ntima.
Mvutukulu
-
Biblia kele mukanda yina ketubilaka mambu yina salamaka to yaketubilaka masolo ya mpamba?
-
Na yinki mambu sianse kendimaka yina Biblia metuba?
-
Nge mekanisa ti Biblia kesamunaka mambu kena kuiza? Sasila mvutu na nge?
SOSA
Biblia kele na bafoti ya mambu ya sianse?
“Sianse kendimaka mambu yina Biblia metuba?” (Disolo na Internet)
Yinki kele mambu kena kumonisa ti beto kele na “bilumbu ya nsuka”?
“Bisakweli 6 ya Biblia oyo ozali komona kokokisama na yango” (Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli ya 1 Mai, 2011)
Longuka mutindu bambikudulu ya Biblia yina metadila Ampire ya Greki kokisamaka.
Mona mutindu bambikudulu ya Biblia sobaka makanisi ya bakala mosi na yina metadila Biblia.
“Nazalaki kondima te ete Nzambe azali” (Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli No. 5 2017)
Tala diaka...
BIUVU YINA BANTU KEYUVUSAKA MINGI
Yinki mutindu Bambangi ya Yehova kelongukaka Biblia na bantu?
Na nzila ya programe ya ndongokolo ya kusolola ofele na Bambangi ya Yehova, nge lenda sadila konso mbangudulu ya Biblia. Nge kele na yinsua ya kubokidisa dibuta na nge ya mvimba to bankundi na nge bakuiza sangana na nge.
