Bankulelani mingi kevuandaka na mukakatano ya kusolola ata kana bakele kisika mosi. Yinki kesalaka plina?

•  Bakele kisika mosi kasi bakele ya kukabuana—Samu na yinki?

•  Mambu yina nge lenda sala

•  Mambu yina bankuelani yankaka metuba

•  Biuvu samu na kuyindula

•   Kulemba

   “Kana beto zola lutisa ntangu kintuadi, munu to bakala na munu kevuandaka ya kulemba. Kana mukele ya kulemba, munu kefuemaka mpambampamba ata na mambu ya fiotifioti. Yakevuandaka mbote samu na munu kutala TV.”—Anna.

•   Kutula makanisi mingi na baapareyi

   “Basite ya kusolola na bantu mpe kulutisa ntangu na Internet lenda kudua ntangu na beto. Nge lenda lutisa ntangu mingi na yau kondua kusolola na nkuelani na nge. Mbala yankaka yakevuandaka lokola beto kele ve yinzo mosi.”—Katherine.

•   Mambu yina nkuelani mosi kezolaka mesuasana na yina nkuelani yankaka kezolaka

   “Kana bakala na munu mekatuka na kisalu, mbala mingi yandi kelutisaka ntangu na mambu yina yandi kezolaka. Yandi kesalaka kisalu ya ngolo, yau yina yandi kelutisaka ntangu na kusala mambu yina yandi kezolaka. Kasi munu kezolaka beto lutisa ntangu mingi kintuadi.”—Jane.

•   Kisalu

   “Lokola baapareyi mebima mingi, beto lenda tatamana kusala kisalu na beto ata kana beto kele na yinzo kintuadi na dibuta na beto. Mbala mingi, munu kelutisaka ntangu na kupesa bamvutu na bamesaje mpe na ba sms ya kisalu, nzokande munu lendaka lutisa ntangu yango samu na kusolola na dibuta na munu.”—Mark.

•   Tadilaka ntangu ya kulutisa na nkuelani na nge lokola diambu ya mfunu yina nge fueti sala, kasi ve lokola diambu yina nge lenda sala to ve.

   Nsikudukusu ya Biblia: “Beno sosa mpenza kuzaba mambu yina meluta mfunu.”—Bafilipi 1:10.

   Kanisa ntete: Mambu nge kesalaka kemonisaka ti nge ketadilaka dikuela na nge lokola kima yina kele na mfunu kuluta kisalu na nge to bandutusulu ntangu? Nge kepesaka nkuelani na nge mua ntangu fioti kaka mpe nge ketudilaka yandi dikebi fioti kaka?

   Dilongi: Beno salaka ve mambu kaka kana diluaku memonana. Beno bongisa mpenza bantangu ya kulutisa na nkuelani kondua kubika kima mosi bebisa yau.

   “Munu kesepelaka mingi kana bakala na munu kebongisaka programe samu beto sala diambu mosi beto zole kaka. Yakendimisaka munu ti yandi kezolaka munu mpe yandi kesepelaka kuvuanda kintuadi na munu. Yakesalaka ti munu zola yandi diaka mingi.”—Anna.

•   Longuka kutuba na baapareyi na nge “ntangu yayi ve.”

   Nsikudukusu ya Biblia: “Konso diambu kele na ntangu na yau.”—Mosakoli 3:1.

   Kanisa ntete: Yakekuminaka nge mbala mingi nge yamba bamesaje to ba sms yina kepekisaka nge nge tudila mpenza nkuelani na nge dikebi?

   Dilongi: Beno sala ngolo samu beno kudiaka kintuadi ata mbala mosi konso kilumbu—mpe beno tula batelefone na beno kisika yankaka. Kudia kintuadi kevuandaka diluaku mosi ya mbote samu na kusolola mambu yina meluta na kilumbu.

•   Kana dikoki kele beno kuenda sumba bima to kusala bisalu ya yinzo kintuadi.

   Nsikudukusu ya Biblia: “Bantu zole meluta muntu mosi, samu bakele na mambote mosi ya nene na kisalu na bau ya ngolo.”—Mosakoli 4:9, noti na yinsi ya paje.

   Kanisa ntete: Mbala mingi nge mpe nkuelani na nge, muntu na muntu kekuendaka sumba bima na yandi?

   Dilongi: Beno sala lokola muntu mosi mpe beno salasanaka—ata kana diambu yango kena kulomba muntu mosi kaka sala yau.

   “Beto kemonaka ve ti kukuenda sumba bima, kusukula malonga, kubongisa bilele, kusala mua jarden lokola kiyekua mosi ya nene, kasi beto kemonaka yau nde diluaku ya kulutisa ntangu kintuadi”—Nina.

•    Tadilaka mambu mutindu yakele

   Nsikudukusu ya Biblia: “Bantu nionso zaba ti beno kevuandaka mambu ngolongolo ve.”—Bafilipi 4:5.

   Kanisa ntete: Yinki mutindu nge lenda monisa ti nge kele ve muntu ya mambu ngolongolo na mambu yina nge kelombaka na nkuelani na nge?

   Dilongi: Beno sololaka kintuadi samu na kuzaba bansatu ya konso muntu. Beno sosa mutindu ya kusadila ntangu na beno samu konso muntu bakila yau mambote.

   “Bakala na munu kele mpenza ngolo, kasi ngolo na munu kena kukita samu na maladi na munu. Mbala mingi munu ketubilaka yandi yandi kuenda lutisa ntangu kisika yankaka, mpe munu kelutisa ntangu kintuadi na yandi kana yandi mevutuka. Munu kebikanaka na yinzo samu na kupema ntangu yandi kekuendaka sala ngalasisi. Beto zole beto kekukimonaka mbote samu beto kesalaka mambu yina beto kele na nsatu ya kusala.”—Daniela.

 Ntetentete, konso muntu lenda yindula na ndambu na yandi na biuvu yayi melanda. Na manima, beno lenda tubila kintuadi bamvutu yina konso muntu pesaka.

•    Nge mekanisa ti nge mpe nkuelani na nge beno kena kulutisa ntangu kintuadi bilumbu yayi?

•   Yinki bangolo nkuelani na nge kena kusala samu na diambu yango, yina nge lenda pesila yandi felisitasion?

•   Yinki bansobolo nge kesepela nkuelani na nge sala?

•   Mbala mingi apareyi ketungisaka nge samu nge bika tula dikebi na mambu yina nkuelani na nge kena kutuba?

•   Yinki mutindu mosimosi na beno lenda vuanda mambu ngolo ve samu na mambu yina yandi kena kulomba nkuelani na yandi?

•   Yinki bansobolo mosimosi na beno lenda sala sabala yayi samu beno lutisa ntangu ya mbote kintuadi?