1. Adieyi dilenda kutusadisa mu yangalela longoka ungunza wa Bibila?

 MPANGI mosi una ye nkumbu Ben, wavova vo: “Itoma zolanga longoka ungunza wa Bibila.” Nga ngeye mpe i wau omonanga? Nga omonanga vo diampasi mu bakula ungunza? Nanga omonanga mpe vo o longoka ungunza yoyesa dikuyoyesanga. Kansi, avo ovavidi zaya e kuma Yave kasonekesena ungunza muna Diambu diandi, olenda soba ngindu zaku.

2. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

² Mu longi diadi, tuzaya e kuma tufwete longokelanga ungunza wa Bibila ye una tulenda wo longokela. Tufimpa mpe ungunza wole muna nkand’a Daniele ye tuzaya una ulenda kutusadisila avo tutomene wo bakula.

3. Adieyi tufwete vanga avo tuzolele bakula ungunza wa Bibila?

³ Avo ke tubakulanga ungunza wa Bibila ko, tufwete lomba lusadisu. Badika e nona eki. Yindula vo ozolele kingula e fulu kimosi kina kuzeye ko, kansi nkundi aku ona okangalanga yandi otomene zaya e zunga kiokio. Otomene zaya e fulu lwina ye konso nzila ina ozolele kwenda. Kalukatikisu ko vo otoma yangalela avo nkundi ndioyo otondele kwenda yaku. Nze nkundi ndioyo, Yave otomene zaya e ntangwa tuzingilanga ye mambu mevangama kuna ntwala. Muna kuma kiaki, muna bakula ungunza wa Bibila, tufwete lomba lusadisu kwa Yave kuna lulembamu lwawonso.—Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20.

4. Ekuma Yave kasonekesena ungunza muna Diambu diandi? (Yeremiya 29:11) (Tala mpe foto.)

 ⁴ Nze konso se diambote, Yave ozolele vo wan’andi bakala ye zingu kiakiese kuna sentu. (Tanga Yeremiya 29:11.) Kansi nswaswani ye mase ma wantu, mawonso Yave kekutuzayisanga mu kuma kia kusentu, lungana kaka melungana. Yave wasonekesa ungunza muna Diambu diandi kimana twateka zaya mambu mamfunu vitila mavangama. (Yes. 46:10) Muna diadi, ungunza wa Bibila i lukau lwantalu lwatuka kwa Se dieto kuna zulu. Kansi, aweyi olenda kadila ye ziku vo mana masakulwa muna Bibila lungana kikilu melungana?

5. Adieyi aleke balenda longoka muna nona kia Max?

⁵ Muna nsi zayingi, aleke eto nkumbu miayingi betanganga ye wantu ana ke bezitisanga Bibila ko. Ezak’e ntangwa, mambu mana wantu awaya bevovanga yovo vanga, malenda fila aleke bena vo Mbangi za Yave mu katikisa mana bekwikilanga. Tala nona kia mpangi mosi una ye nkumbu Max. Wavova vo: “Vava yatanganga e sikola, yayantika katikisa kana vo mambu mana mase mame bandonganga maludi ye Bibila kwa Nzambi kikilu kiatuka.” O mase mandi adieyi bavanga? Max wavova vo: “Kanele vo batokananga mu kuma kia diambu diadi, ke bafunga makasi ko.” Mase mandi basadila e Bibila muna vana mvutu za yuvu yandi. Max wavanga diaka diambu diankaka. Wavova vo: “Mono kibeni yalongoka ungunza wa Bibila yo zayisa mana yalongokanga kwa aleke ankaka muna nkutakani.” Nkia nluta diatwasa? Max wavova vo: “Wau vo yatoma vavulula, ediadi diansadisa mu kala ye ziku vo Bibila kwa Nzambi kiavumunuinua!”

6. Adieyi ofwete vanga avo lukatikisu una lwau? Ekuma?

⁶ Nze Max, avo lukatikisu mpe okalanga lwau kana vo malongi ma Bibila maludi, kuyitumbi ko. Kansi, ofwete vanga diambu mu nzaki. E fu kia lukatikisu kina nze mbumbu. Avo tuvezele yo, ilenda fwasa lekwa kiamfunu. Muna katula lukatikisu kimana lwalembi fwasa lukwikilu lwaku, ukiyuvula: ‘Nga ikwikilanga mana Bibila kivovanga mu kuma kia kusentu?’ Avo kuna ye ziku ko, ofwete longoka ungunza wa Bibila owu walungana kala. Aweyi olenda wo vangila?

7. Nkia mbandu kasisa Daniele muna diambu dia longoka ungunza? (Daniele 12:10) (Tala mpe e foto.)

⁷ Daniele wasisa mbandu ambote ya mpila tulenda longokela ungunza. Walongokanga ungunza ye kani diambote, i sia vo, wazola zaya e ludi. Daniele nlembami mpe kakala, wazaya wo vo Yave ovananga umbakuzi kwa awana banzeye ye belemvokelanga nkanikinu miandi miavauka. (Dan. 2:27, 28; tanga Daniele 12:10.) Daniele muna songa vo nlembami kakala, wabunda e vuvu muna lusadisu lwa Yave. (Dan. 2:18) Daniele walongokanga mpe ye fululu kiawonso. Wavavululanga e Sono yavumunuinua ina yakala muna tandu kiakina. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Aweyi tulenda tanginina mbandu a Daniele?

8. Ekuma akaka belongokelanga ungunza? Adieyi tufwete vanga?

 ⁸ Fimpa makani maku. Nga olongokanga ungunza wa Bibila ye kani dia zaya e ludi? Avo i wau, Yave okusadisa. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Ekuma akaka belongokelanga ungunza? Akaka belongokanga ungunza ye kani diasonga vo Bibila ke kiavumunuinua kwa Nzambi ko. Muna diadi, beyindulanga vo avo Bibila ke kiatuka kwa Nzambi ko, ozevo balenda kwau ovanga konso dina bazolele, kiakala diambu diambote yovo diambi. Muna kuma kiaki, tufwete longokanga ye kani diambote. Vana ntandu, tufwete kala ye fu kimosi kiamfunu muna bakula ungunza wa Bibila.

9. Nkia fu tufwete kala kiau muna bakula ungunza wa Bibila? Sasila.

⁹ Kala yo lulembamu. Yave osianga nsilu vo osadisa alembami. (Yak. 4:6) Muna kuma kiaki, muna bakula ungunza wa Bibila tufwete lombanga lusadisu lwandi muna sambu. Avo tu alembami, tutambulwila mpe lusadisu lwa ntaudi akwikizi ona Yave kesadilanga muna kutuvana madia ma mwanda muna ntangwa ifwene. (Luka 12:42) Wau vo Yave ke Nzambi amvuanga ko, tulenda vova ye ziku vo nto mosi kaka kesadilanga muna kutusadisa mu bakula e ludi kina muna Diambu diandi.—1 Kor. 14:33; Efe. 4:4-6.

10. Nkia diambu olongokele muna mbandu a Ester?

¹⁰ Toma vavulula. Entete, yantika longoka ungunza una otoma zolanga. I diau kavanga mpangi mosi una ye nkumbu Ester. Wazola zaya ungunza uvovelanga e ngiz’a Masia. Ester wavova vo: “Vava yakala ye kimbuta kia mvu 15, yayantika vavulula mambu masonganga vo ungunza wau wasonekwa vitila Yesu keza ova ntoto.” Mana katanga mu kuma kia Ngungu ya Mbu Afwa matoma kunkwikidisa. Wavova vo: “Wau vo ungunza wankaka wasonama vitila Kristu, ediadi disongele vo mambu ma ungunza wau kwa Nzambi matuka.” Mpangi Ester wavova diaka vo: “Nkumbu miayingi yavutukilanga tanga mambu mama muna bakula mo.” Kansi, kiese kiayingi kamona muna ngolo kavanga. Mpangi Ester wamona vo, wau kalongoka ungunza wayingi wa Bibila, watoma wo bakula yo kwikila vo malongi ma Bibila maludi.

11. Ekuma dinina diambote mu kwikila vo malongi ma Bibila maludi?

¹¹ Vava tumonanga e mpila waka ungunza wa Diambu dia Nzambi ulunganenanga, tusiamisanga e vuvu kieto muna Yave ye mpila ina kekutufidilanga. Vana ntandu, ungunza wa Bibila ukutusadisanga mu kala ye vuvu kiasikila mu kuma kia mana mevangama kuna ntwala. Vava tulongokanga ungunza wau, tukalanga ye ngindu zasikila kana nkutu muna ntangw’a mpasi. Yambula twafimpa ungunza wole wasonekwa kwa Daniele owu ulungananga unu. Obakula ungunza wau, dikutusadisa mu baka e nzengo zambote.

12. E nlembo mia malu ‘miasangwa tûma twa leboka’ nki misunzulanga? (Daniele 2:41-43)

¹² Tanga Daniele 2:41-43. Muna ndozi ina Daniele kasasila kwa Nebukandesa wa Ntinu, o malu ma teke mana kamona o ntinu, ‘masangwa sengwa ye tûma twa leboka.’ Muna tezanese  ungunza wau ye ungunza wankaka una muna nkand’a Daniele ye Lusengomono, tulenda vova ye ziku kiawonso vo malu ma teke, mesunzulanga luyalu lwa Anglo-Americana, olu lusundidi nkuma mu nz’amvimba o unu. Muna kuma kia luyalu lwalu lwa nz’amvimba, Daniele wasoneka vo e kintinu kikala “ndambu yangolo, e ndambu yaleboka.” Ekuma e ndambu yankaka inina yaleboka? Kadi o nkangu usunzulwanga kwa tuma twaleboka, uyoyesanga e wisa kia luyalu lwalu luna nze sengwa kiangolo” b

13. Nkia ludi kiamfunu tulongokele wau tubakwidi ungunza wau?

¹³ Tulongokanga e ludi kiamfunu muna teke kasasila Daniele, musungula muna malu mandi. Entete, o Luyalu lwa Nz’amvimba lwa Anglo-Americana, lusonganga vo luvuidi nkuma wampwena. Kasikil’owu, o luyalu lwalu i lwau lwasunda e Vit’Antete ya Nz’Amvimba ye Vit’Anzole ya Nz’Amvimba. Kansi, o nkum’a luyalu lwalu uyoyeswanga ye ukwamanana yoyeswa mu kuma kia ntantani za nkangu muna nsi zau. Dianzole, luyalu lwalu i lwansuka luyala vitila Kintinu kia Nzambi kiafwasa yintinu yawonso ya wantu. Kana una vo e zula yankaka itelamenanga Luyalu lwa Anglo-Americana, ke bevinga vana fulu kiandi ko. Tuzeye ludi kiaki, kadi e “tadi” disunzulanga Kintinu kia Nzambi, dikosomona malu ma teke mesunzulanga Luyalu lwa Anglo-Americana.—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Obakula ungunza uvovelanga malu ma sengwa ye tûma, aweyi dilenda kutusadisila mu baka nzengo zambote?

¹⁴ Nga una ye ziku vo ungunza wa Daniele mu kuma kia malu ma sengwa ye tûma, waludi? Avo i wau, ediadi disoba emvimba e zingu kiaku. Kuvavila diaka lutaninu ko muna nzimbu ye mavua ma nza yayi, kadi ke kolo ko e lekwa yayi yawonso ifwaswa emvimba. (Luka 12:16-21; 1 Yoa. 2:15-17) Obakula ungunza wau dikusadisa mpe mu mona o mfunu wa salu kia samuna e nsangu zambote yo longa. (Mat. 6:33; 28:18-20) Wau tulongokele ungunza wau, ukiyuvula: ‘Nga e nzengo zame zisonganga vo ngina ye ziku vo Kintinu kia Nzambi ke kolo ko kifwasa tuyalu twawonso twa wantu?’

15. Nani i “ntinu a node” ye “ntinu a sude” o unu? (Daniele 11:40)

¹⁵ Tanga Daniele 11:40. E kapu kia 11 kia Daniele atinu wole kivovelanga, yovo tuyalu twa nkuma tunuananga mu tumina e nza. Muna tezanesa ungunza wau ye wankaka una muna Bibila, tulenda vova vo “ntinu a node” i Rússia ye nsi zikunyikamanga, o “ntinu a sude” i Luyalu lwa Nz’amvimba lwa Anglo-Americana. c

16. Ampangi ana bezingilanga muna wisa kia “ntinu a node,” nkia mpasi bemweswanga?

¹⁶ Nkangu a Nzambi ana bezingilanga muna wisa kia “ntinu a node,” betoma bangikwanga kwa ntinu ndioyo. Akaka muna Mbangi za Yave bewandwanga yo siwa muna maboloko mu kuma kia lukwikilu lwau. Vana fulu kia mwesa mpangi zeto wonga, e mavangu ma “ntinu a node” mesiamisanga lukwikilu lwau. Ekuma? Kadi mpangi zeto bazeye wo vo lubangamu lwa nkangu a Nzambi lulunganesanga ungunza una muna nkandʼa Daniele. d (Dan. 11:41) Ozaya e diambu diadi dilenda kutusadisa mu siamisa e vuvu yo tatidila e kwikizi kieto.

17. O nkangu a Nzambi uzingilanga muna nsi zina muna wisa kia “ntinu a sude,” nkia mpasi benuananga zau?

 ¹⁷ Muna mvu miavioka, o “ntinu a sude” wabangikanga mpe nkangu a Yave. Muna bonga e nona, vana kati kwa tandu kia 20, mpangi zayingi basiwa muna maboloko mu kuma kialembi kota mu salu kia kisoladi ye akaka muna wan’a Mbangi za Yave bayingwa muna sikola. Muna mvu miaviokele, e kwikizi kia nkangu a Yave uzingilanga mu nsi zina muna wisa kia ntinu ndioyo, kiatontelo mu mpila zankaka. Muna bonga e nona, muna kolo kia sola ayadi, o Nkristu olenda tontwa mu yikama kimvuka kimosi kia mbumba yovo mosi muna awana besolwa. Kana nkutu vo kele ko kuna vote, muna nsi a ntima olenda tontwa mu yikama kimvuka kingandi. Muna diadi, diambote twalembi kuyisianga muna mambu ma mbumba, ke muna mavangu meto kaka ko, kansi muna ngindu zeto mpe.—Yoa. 15:18, 19; 18:36.

18. Aweyi tumonanga mu kuma kia nkindu zinuananga o “ntinu a node” ye “ntinu a sude?” (Tala mpe mafoto.)

¹⁸ Awana ke bekwikilanga muna ungunza wa  Bibila ko, balenda tokana kwayingi wau bemonanga o “ntinu a sude” yo “ntinu a node” ‘betulaziananga.’ (Dan. 11:40, mvovo vana yand’a lukaya.) O ntinu a sude ye ntinu a node, bavuidi nkele miangolo milenda fukisa mioyo miawonso ova ntoto. Kansi, oyeto tuzeye wo vo Yave ke yambula ko vo diambu diadi diavangama. (Yes. 45:18) Muna kuma kiaki, vana fulu kia kututokanesa, e nkindu zinuananga o “ntinu a node” ye “ntinu a sude” zisiamisanga lukwikilu lweto. E nkindu zazi zisonganga e ziku vo e mbaninu a nza yayi ifinamene.

19. Nkia diambu tufwete sungamena mu kuma kia ungunza wa Bibila?

¹⁹ Ke tuzeye ko e mpila ilunganena waka ungunza wa Bibila. Kana nkutu Daniele wa ngunza, kabakula ko mawonso mana kasoneka. (Dan. 12:8, 9) Kansi, olembi bakula emvimba e mpila ilunganena ungunza kingandi, ke disongele ko vo o ungunza wau ke ulungana ko. Kalukatikisu ko vo, tulenda kala ye vuvu vo Yave okutusadisa mu bakula mana tufwete zaya muna ntangw’andi, wauna kavanga kuna nz’ankulu.—Am. 3:7.

20. Nkia ungunza wa Bibila ulungana ke kolo ko? Adieyi tufwete kwamanana vanga?

²⁰ E zula bevana luzayisu lwa “luvuvamu ye ngemba.” (1 Tes. 5:3) I bosi, tuyalu twa nza tunuanisa mabundu maluvunu yo fwasa mo. (Lus. 17:16, 17) Kuna kulanda, benuanisa nkangu a Nzambi. (Yez. 38:18, 19) O mambu mama mefokokela muna vita ya Armangedo. (Lus. 16:14, 16) Muna kuma kiaki, tulenda kala ye ziku vo ke kolo ko mambu mama mevangama. Yavana mevangama, yambula twavutulanga matondo kwa Se dieto kuna zulu muna sianga sungididi kieto muna ungunza wa Bibila yo sadisa akaka bavanga diau dimosi.