1-2. (a) Ekuma wantu ayingi bemwenanga vo diampasi mu bunda e vuvu kwa awana bena ye wisa? (b) Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

 O UNU wantu ayingi bemonanga vo diampasi mu bunda e vuvu kwa awana bena ye wisa. Kadi bemonanga vo nkumbu miayingi, ayadi ye nsiku miau, amvuama kaka mitaninanga ye awana bena ye tunda, kansi ke misadisanga asukami ko. E Bibila kivovanga vo: ‘O muntu oyalanga nkwandi muna kumwesa e mpasi.’ (Kim. 8:9) Vana ntandu, e mfumu zankaka za mabundu mambu mambi bevanganga yo fila wantu ankaka mu lembi bunda diaka e vuvu muna Nzambi. Muna kuma kiaki, vava tulongokanga e Bibila yo muntu, tufwete kunsadisa kalongoka bunda e vuvu muna Yave ye awana kesadilanga muna vita o ntu mu nkubik’andi.

² Dialudi vo, ke alongoki a Bibila kaka ko bafwete longoka bunda e vuvu muna Yave ye muna nkubik’andi. Kana nkutu vo se mvu miayingi tusadilanga Yave, tufwete kwamanana kwikila vo e mpila Yave kevangilanga o mambu yambote kaka ikalanga. Ezak’e ntangwa, valenda bwa diambu dilenda tonta e vuvu kieto muna Yave. Mu longi diadi, tulongoka mambu tatu malenda tonta lukwikilu lweto: (1) vava tutanganga lusansu lumosi muna Bibila, (2) vava tutambulanga luludiku lwa nkubik’a Yave ye (3) vava tuwanana ye mambu mampasi ke kolo ko.

3. Aweyi lusansu lumosi lwa Bibila lulenda tontela e vuvu kieto muna Yave?

 ³ Vava tutanganga e Diambu dia Nzambi, tulenda kukiyuvula  mu kuma kia mpila Yave kakadila ye wantu ankaka ye mu kuma kia nzengo zankaka kabaka. Kasikil’owu, muna nkand’a Ntalu, tutanganga vo Yave wavana e tumbu kia lufwa kwa Nyisaele mosi ona watiama e nkuni muna Lumbu kia Vundu. Muna nkanda wa 2 Samuele, tutanganga vo vioka mvu miayingi, Yave waloloka Davidi wa Ntinu muna sumu kavola dia tá e zumba yo vondesa muntu. (Nta. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Nanga tulenda kukiyuvula: ‘Ekuma Yave kalolokela Davidi muna sumu kavola dia vondesa yo tá e zumba, kansi wavana e tumbu kia lufwa kwa muntu ona wavola e sumu dilenda monekena vo diakete kwandi?’ Muna vana e mvutu za kiuvu kiaki, badika mambu tatu tufwete sungamenanga vava tutanganga e Bibila.

4. E sono kia Tuku 18:20, 21 ye Nsiku 10:17, aweyi kikumikinanga e vuvu kieto muna nzengo za Yave?

⁴ Ke ntangwa zawonso ko e Bibila kisasilanga mawonso mavangama muna lusansu. Kasikil’owu, tuzeye wo vo Davidi waviluka kikilu o ntima muna masumu kavola. (Nku. 51:2-4) Kansi, nkia mpila muntu kakala o yakala dina diakulula o nsiku wa Lumbu kia Vundu? Nga walomba e ndoloki mu kuma kia dina kavanga? Nga wakolamena kala e nsiku mia Yave mu lumbu yavioka? Nga waveza yovo bembola lulukisu kavewa? E Bibila ke kivananga mvutu za yuvu yayi ko. Kansi, tulenda kala ye ziku kia diambu edi: Yave ‘ke vanganga vilwa ko.’ (Nsi. 32:4) Nkumbu miayingi wantu bebakanga e nzengo mun’owu wa mana wantu bevovanga, mun’owu wa ngindu zabendomoka bekalanga zau mu kuma kia akaka yovo diambu diankaka. Kansi, Yave obakanga e nzengo mun’owu wa ziku kia mambu mawonso. (Tanga Tuku 18:20, 21; Nsiku 10:17.) Ekolo tutoma zayanga Yave ye nkanikinu miandi, e vuvu kieto mpe muna mfundisa zandi kikumamanga. Kana nkutu vava tutanganga e Bibila yo kala ye yuvu ina ke tulendi bakila mvutu ko owau, tuna ye ziku vo o Nzambi eto “wansongi muna nzila zandi zawonso.”—Nku. 145:17.

5. Aweyi usumuki ukutufidilanga mu bendomona unsongi? (Tala e babu “ Usumuki Ubendomanga e Mpila Tubadikilanga Mambu.”)

⁵ Mu kuma kia usumuki weto, nkumbu miayingi ke tufundisilanga akaka kuna unsongi ko. Wau vo mu fwaniswa kia Nzambi  twavangilwa, tutoma kendalalanga vava tumonanga o wantu bevanganga akaka e mbi. (Tuku 1:26) Kansi, wau vo tu asumuki, tulenda fundisila mu mpila yalembi songa kana nkutu vava tuyindulanga vo tuzeye ziku kia mambu mawonso. Kasikil’owu, yindula una Yona kakendalela mu kuma kia nzengo Yave kabaka za loloka o nkangu a Ninive. (Yona 3:10–4:1) Kansi, yindula dina diavangama mu kuma kia nkenda Yave kasonga kwa esi Ninive. Mbanza ina yakala ye vioka 120.000 ma wantu bavuluka wau baviluka o ntima. Mu lusansu lwalu, tumwene vo Yona wafundisila o wantu mu mpila yambi, kansi ke Yave ko.

6. Ekuma ke dinina mfunu ko kwa Yave kakutusasilanga e nzengo kebakanga?

⁶ Ke dina mfunu ko kwa Yave mu sasila kwa wantu e nzengo kebakanga. Dialudi vo, kuna nz’ankulu Yave wayambulanga vo e selo yandi basonga e ngindu zau vava kabakanga e nzengo yovo vitila kabaka zo. (Tuku 18:25; Yona 4:2, 3) Ezak’e ntangwa, wasasilanga e nzengo zandi. (Yona 4:10, 11) Kansi, ke ntangwa zawonso ko dikalanga o mfunu kwa Yave katusasila e nzengo zandi. Wau vo i Mvangi eto, vitila kavanga e diambu yovo vava kevanganga dio, ke divavanga ko vo kazaya e ngindu zeto.—Yes. 40:13, 14; 55:9.

7. Nkia diambu dilenda kala diampasi kwa yeto? Ekuma?

⁷ Kieleka, tukwikilanga vo mawonso Yave kevanganga mansongi kaka mekalanga. Kansi, e diambu dilenda kala diampasi kwa yeto, i bunda e vuvu muna wantu ana Yave kesadilanga muna vita o ntu. Tulenda tokana yo kukiyuvula kana vo awana bevitanga o ntu mu nkubik’a Yave luludiku lwandi kikilu belandanga yovo ngindu za yau kibeni. Nanga i diau mpe akaka kuna nz’ankulu bayindulanga. Yindula e nona iyikilu muna  tini kia 3. Nanga e yitu ya yakala dina diakulula o nsiku wa Lumbu kia Vundu, yatokana kana vo Mose wateka vava luludiku lwa Yave vitila kavana e tumbu kia lufwa kwa yitu kiau. Wau vo Davidi wata e zumba yo nkento a Ureya wa Nkete, nanga o nkundi a Ureya wayindula kana vo Davidi wisa kiandi nze Ntinu kasadila muna venga e tumbu kina kafwanukina. Kieleka, Yave obundanga e vuvu kwa awana katumbika muna vita o ntu mu nkubika ye mu nkutakani andi. Muna kuma kiaki, avo ke tubundanga e vuvu ko kwa awana bevitanga o ntu, ke tulendi vova ko vo Yave tubundanga e vuvu.

8. Nkia mfwanani ina muna lusansu tutanganga muna Mavangu 16:4, 5 ye una e nkutakani ya Kikristu isadilanga o unu?

⁸ O unu, Yave osadilanga “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” muna fila e nkubik’andi. (Mat. 24:45) Nze Selo Yambuta muna tandu kiantete, o ntaudi ndioyo ofilanga nkangu a Nzambi omu nz’amvimba yo vana tuludiku kwa akuluntu muna nkutakani. (Tanga Mavangu 16:4, 5.) Akuluntu bevanganga mawonso muna landa o tuludiku bevewanga. Vava tulemvokelanga tuludiku tuvewanga mu nkubik’a Yave ye kwa akuluntu, tusonganga vo tubundanga e vuvu vo e mpila ina Yave kevangilanga o mambu yansongi.

9. Nkia ntangwa dilenda kala diampasi mu lemvokela nzengo za akuluntu? Ekuma?

⁹ Ezak’e ntangwa, dilenda kala diampasi mu lemvokela e nzengo zibakwanga kwa akuluntu. Kasikil’owu, mu mvu miaviokele, nkutakani zayingi ye zunga yayingi ya nkutakani, yabundakeso. Akuluntu balomba nkutu ateleki mu kwenda yikama nkutakani zankaka kimana Maseka ma Kintinu matoma sadilwa. Avo batulombele twenda mu nkutakani yankaka, dilenda kala diampasi mu sisa akundi ye yitu yeto. Nga mwand’avelela uvovesanga  akuluntu kuna bafwete fila konso nteleki? Ve. Muna kuma kiaki, dilenda kala diampasi mu lemvokela luludiku lwalu. Kansi, Yave obundanga e vuvu vo akuluntu bebaka nzengo zambote, oyeto mpe tufwete kubabundanga e vuvu. *

10. Landila e sono kia Ayibere 13:17, ekuma tufwete lemvokelanga akuluntu?

¹⁰ Ekuma tufwete lemvokelanga akuluntu yo yikama e nzengo bebakanga, kana nkutu vo ke zitomene kutuyangidika ko? Kadi avo tuvangidi wo, tusadisa kimana o nkangu a Nzambi wakala mu kintwadi. (Efe. 4:2, 3) Vava yeto awonso tusonganga lulembamu muna lemvokela tuludiku twa akuluntu, e nkutakani yawonso ivuanga nluta. (Tanga Ayibere 13:17.) Edi disundidi o mfunu, tusonga kwa Yave vo tukumbundanga e vuvu vava tulemvokelanga awana kasola muna kutulunga-lunga.—Mav. 20:28.

11. Nki kilenda kutusadisa mu siamisa e vuvu kieto muna tuludiku tutambulanga kwa akuluntu?

¹¹ Tulenda siamisa e vuvu kieto muna tuludiku tutambulanga kwa akuluntu, muna sungamenanga vo oyau lusadisu lwa mwand’avelela belombanga vava befimpanga e nzengo bebaka. Akuluntu bevanganga mpe mawonso muna sadila e nkanikinu mia Bibila ye tuludiku betambulanga muna nkubik’a Yave. E kani diau i yangidika Yave yo vanga mawonso balenda muna toma lunga-lunga o nkangu andi. Akala awaya akwikizi, bazeye wo vo mbalu beta kwa Nzambi muna mpila belunga-lungilanga o nkangu andi. (1 Pet. 5:2, 3) Badika e diambu edi: Mu nza yayi yavambana muna makanda, nsambila ye tuyalu, o nkangu a Yave besambilanga Nzambi mosi kaka aludi muna kintwadi. Ediadi divangamanga kaka kadi Yave osambulanga e nkubik’andi!

12. Nkia mambu akuluntu bafwete fimpa mu zaya kana vo o nsumuki ovilukidi kikilu o ntima?

¹² Yave wavana kiyekwa kiampwena kwa akuluntu mu tanina e nkutakani kimana yakwamanana kala yavelela. Avo mpangi ovolele sumu diampwena, Yave ovingilanga vo akuluntu babaka e nzengo kana vo mpangi ndioyo olenda kwamanana mu nkutakani yovo ve. E diambu diankaka akuluntu bafwete vanga, i zaya kana vo o mpangi ndioyo ovilukidi kikilu o ntima muna dina kavangidi. Olenda vova vo ovilukidi o ntima, kansi nga omengene kikilu dina kavangidi? Nga obakidi e nzengo za lembi vutukila diaka e sumu diadi? Avo yikundi yambi imfididi mu sumuka, nga wakubama kena mu yambula akundi awaya? Akuluntu besamba kwa Yave, befimpa e sumu mun’owu wa nkanikinu mia Bibila yo fimpa una nsumuki kamwene mu kuma kia sumu kavolele. I bosi, bebaka e nzengo kana vo o nsumuki ndioyo okwamanana muna nkutakani yovo ve. Ezak’e ntangwa divava vo o nsumuki kavaikiswa mu nkutakani.—1 Kor. 5:11-13.

13. Nkia mambu malenda kututokanesa avo nkundi yovo yitu kieto ovaikisu mu nkutakani?

¹³ E vuvu tubundanga kwa akuluntu aweyi kilenda tontelwa? Avo muntu ovaikisu mu nkutakani ke nkundi eto ko yovo yitu, diasazu mu tambulwila e nzengo za akuluntu. Kansi, dilenda kala diampasi avo muntu ovaikisu mu nkutakani nkundi yovo yitu kieto. Tulenda tokana yo yindula kana vo akuluntu bafimpidi e ziku kia mambu mawonso ye kana vo e nzengo babakidi i zau mpe Yave kadi baka. Ozevo, nki kilenda kutusadisa mu yikama e nzengo za akuluntu?

14. Nki kilenda kutusadisa mu yikama nzengo za akuluntu za vaikisa nkundi yovo yitu kieto mu nkutakani?

 ¹⁴ Diambote mu sungamenanga vo ovaikisa muntu mu nkutakani i nkubika o Yave kavanga muna sadisa nkutakani yo nsumuki. Avo mpangi ovolele sumu oyambwilu vo kakwamanana mu nkutakani olenda vukumuna mpe akaka mu sumuka. (Ngal. 5:9) Vana ntandu, avo kavaikisu mu nkutakani ko ke bakula ko vo, sumu diampwena kikilu kavolele yo yindula vo ke divava ko vo kasoba e ngindu ye mavangu mandi kimana kavua diaka e dienga dia Yave. (Kim. 8:11) Tulenda kala ye ziku kia diambu edi: Akuluntu bazeye wo vo e nzengo za vaikisa yovo lembi vaikisa muntu mu nkutakani, mbebe ampwena kikilu. Bazeye wo mpe vo nze afundisi kuna Isaele ankulu, ‘e mfundisa au ke ya muntu ko, ya Yave kaka.’—2 Tus. 19:6, 7.

15. Ekuma owau dinina o mfunu mu bunda e vuvu muna luludiku lwa Yave tutambulanga?

¹⁵ Wau vo e mbaninu a nza yayi ifinamene kikilu, eyayi i ntangwa tufwete bunda e vuvu muna luludiku lwa Yave ke mu lumbu yavioka ko. Ekuma? Kadi muna kolo kia mpasi zayingi, nanga tutambula tuludiku tumoneka vo twampasi mu lemvokela yovo ke tukala mfunu ko kwa yeto. Dialudi vo Yave ke vovana yeto mantalani ko. Kansi, nanga Yave osadila awana kasola muna nkutakani mu kutuvana tuludiku. Eyayina ke ikala ntangwa ko yakatikisa luludiku yovo kukiyuvula vo: ‘Nga luludiku lwalu kwa Yave kikilu lutukidi yovo ngindu za mpangi kwandi ana bevitang’o ntu?’ Nga muna kolo kiokio kiampasi, obunda e vuvu muna Yave ye muna nkubik’andi? E mpila obadikilanga tuludiku bevananga awana bevitang’o ntu mu nkutakani owau, dikusadisa mu vana e mvutu za yuvu yayi. Avo obundang’e vuvu muna tuludiku tutambulanga owau yo lemvokela to vana vau, diasazu mpe dikala mu lemvokela tuludiku tutambula muna kolo kia mpasi zayingi.—Luka 16:10.

16. E vuvu kieto muna mfundisa za Yave aweyi kitontelwa ke kolo ko?

¹⁶ Vena ye diambu diankaka tufwete fimpa, i sia vo, mfundisa zina Yave kevanga kuna mfoko a nza yayi ya Satana. Yeto awonso tuzolele vo awana ke besambilanga Yave ko kumosi ye yitu yeto, babaka e nzengo za kunsambila vitila lufwasu lwa nza yayi. Kansi, muna Armangedo Yave osadila Yesu mu baka e nzengo zansuka mu kuma kia konso muntu muna yau. (Mat. 25:31-33; 2 Tes. 1:7-9) Ke yeto ko tubaka e nzengo kana akinani Yave kefwila nkenda ye akinani ke fwila nkenda ko. (Mat. 25:34,  41, 46) Nga tubunda e vuvu muna mfundisa za Yave yovo e mfundisa zazi zikala se sakuba kwa yeto? Kieleka, tufwete siamisa e vuvu kieto muna Yave owau kimana twambunda e vuvu kuna sentu kondwa lukatikisu.

17. E mfundis’a Yave muna Armangedo nkia nluta itwasa?

¹⁷ Yindula e kiese tukala kiau muna nz’ampa vava tumona e nluta mia mfundis’a Yave muna Armangedo! Mabundu maluvunu ke mekala diaka ko, akiti ye ayadi akwa loko ana bebangikanga nkangu yo kubamwesa e mpasi, ke bekala diaka ko. Mayela, kinunu yo lufwa ke lukala diaka ko. Satana ye nkuya miandi bekangwa mu funda dia mvu. E mpasi zawonso zitwasanga ukolami wa Satana, ke zikala diaka ko. (Lus. 20:2, 3) Ekwe kiese tukala kiau wau twabunda e vuvu muna mpila Yave kevangilanga o mambu!

18. Landila e sono kia Ntalu 11:4-6 ye 21:5, nkia mambu tulenda longoka muna nona kia Aneyisaele?

¹⁸ Nga muna nz’ampa mu kala ye mambu metonta e vuvu kieto muna mpila ina Yave kevangilanga o mambu? Kasikil’owu, badika dina diavangama vioka lumbu yakete vava Aneyisaele bavevolwa muna ubundu kuna Engipito. Akaka bayantika yidima wau bayindulanga madia badianga kuna Engipito yo yantika nkutu veza e mâna kabavananga o Yave se madia. (Tanga Ntalu 11:4-6; 21:5.) Nga oyeto mpe yidima tuyidima vava e mpasi zayingi zivioka? Ke tuzeye ko e salu kiampwena tukala kiau kia velelesa o ntoto mu kuma kia lufwasu lwa Armangedo ye kana kolo kwa tuvanga muna kitula o ntoto se Paradiso. Salu kiayingi kikilu tukala kiau, e zingu mpe kiampasi kikala kuna lubantiku. Ozevo, nga tukala ye unkabu wa yidima mu kuma kia madia yovo lekwa yankaka ina Yave kekutuvana muna kolo kiokio? E ziku kia diambu i kiaki: Avo tuyangalelanga e lekwa o Yave kekutuvananga owau, tuyangalela mpe e lekwa kekutuvana muna kolo kiokio.

19. Nkia mambu masina tulongokele mu longi diadi?

¹⁹ Tulongokele vo e mpila Yave kevangilanga o mambu ya unsongi kaka ikalanga. Tufwete kwikila muna diambu diadi. Tulongokele mpe vo tufwete bundanga e vuvu kwa awana Yave kesadilanga muna vana tuludiku. Muna kuma kiaki, kuvilakani ko dina Yave kavovesa Yesaya wa ngunz’andi oku vo: “Avo nukala nuavuvama yo bunda e vuvu, nuvua o nkuma.”—Yes. 30:15.