1-2. Landila 1 Timoteo 6:20, nkia lekwa Timoteo katambula?

NKUMBU miayingi tulundisanga e lekwa yeto yantalu kwa akaka. Kasikil’owu, tulundisanga e nzimbu zeto kuna banco. Vava tuvanganga wo, tuvingilanga vo zatoma lundwa, zalembi vila ngatu yibwa. E nona kiaki kitusadisi mu bakula vo, tulenda kweto lundisa e lekwa kina tubadikilanga vo kiantalu kwa muntu ankaka.

² Tanga 1 Timoteo 6:20. Paulu wa ntumwa wasungamesa Timoteo vo, lusalu lwantalu katambula, i sia vo, zayi wasikila wa kani dia Nzambi mu kuma kia wantu. Yave wavana mpe kwa Timoteo e lau dia “samuna e diambu” yo “sala e salu kia kinteleki.” (2 Tim. 4:2, 5) Muna kuma kiaki, Paulu wakasakesa Timoteo vo kalunda kina kayekekwa. Nze Timoteo, oyeto mpe tusalu twantalu twayekekwa. Nkia tusalu twatu? Aweyi tulenda toma lunga-lungila e tusalu tuna Yave katuvana?

3-4. Nkia kuma ikutufilanga mu badikila e ludi kia Bibila vo lusalu lwantalu?

³ Kuna zola kwawonso, Yave watuvana o zayi wasikila wa ludi kiasonama muna Bibila. E ludi kiaki i lusalu lwantalu, kadi kikutulonganga una tulenda kadila ye ngwizani ambote yo Yave. E ludi kiaki kikutusadisanga mpe mu zaya dina tulenda vanga muna kala ye kiese kiakieleka muna zingu. Avo tukwikidi yo zingila e ngwizani ye ludi kiaki, ke tuvunginikwa ko muna malongi maluvunu ngatu kuyivana muna mavangu mambi.—1 Kor. 6:9-11.

⁴ E kuma kiankaka tuna kiau mu badikila e ludi kia Diambu dia Nzambi vo lusalu lwantalu, i kia sia vo Yave osengomonanga kio kaka kwa alembami ana bena yo “luzolo lwambote.”  (Mav. 13:48) Alembami awaya betambulwilanga vo, ntaudi akwikizi yo lulungalalu, i nzila kesadilanga Yave muna kutulonga e ludi o unu. (Mat. 11:25; 24:45) Ke tulendi bakula ludi kia Bibila ko kondwa kwa lusadisu. Ke vena lekwa ko kilenda tezaneswa ye ludi kiaki.—Nga. 3:13, 15.

5. Nkia lau diankaka katuvana o Yave?

⁵ Yave watuvana mpe e lau dia longa akaka mu kuma kiandi ye kani diandi. (Mat. 24:14) E nsangu tusamunanga zamfunu kikilu, kadi zisadisanga o wantu bakituka se wan’a Yave yo kubavana e lau dia vua moyo a mvu ya mvu. (1 Tim. 4:16) Kiakala vo ntangw’ayingi tuviokesanga muna salu kia umbangi yovo ve, yeto awonso tuyikamanga e salu kisundidi o mfunu kisalwanga omu lumbu yeto. (1 Tim. 2:3, 4) Kieleka, lau diampwena kikilu tuna diau dia sala kumosi yo Nzambi.—1 Kor. 3:9.

6. Adieyi diabwila awana bayambula yingila muna mwanda?

⁶ Akristu akaka muna lumbu ya Timoteo, bavidisa e lau bakala diau dia sala kumosi yo Nzambi. Kasikil’owu, Dema wazolanga e tandu kiaki. Muna kuma kiaki, wavidisa e lau kakala diau dia sala kumosi yo Paulu. (2 Tim. 4:10) Nanga Fungelo yo Emongene, bayambula samuna e nsangu zambote kadi wonga bakala wau wa bangikwa nze una Paulu kabangikilwanga. (2 Tim. 1:15) Imenai, Alesandero yo Fileto bakituka se avengomoki yo bembola e ludi. (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 2:16-18) Kuna lubantiku, nanga o wantu awaya kimwanda kiambote bakala kiau. Kansi, kuna kwalanda bayambula simbinina o lusalu lwamfunu bavewa.

7. Nkia ntambu Satana kesadilanga muna kutuvukumuna?

⁷ Adieyi o Satana kevanganga muna kutufila mu bembola o tusalu twavewa kwa Yave? Tala e miaka ntambu kesadilanga. Entete, Satana osadilanga e nsaka ye amwangi a nsangu. Muna mpila yayi, osayanesanga e ngindu, fu ye mavangu malenda kutufila mu bembola e ludi. O wonga i ntambu wanzole kesadilanga o Satana. Muna kutumwesa o wonga osadilanga lubangamu ye mvovo mia mavumisa kimana twayambula samuna e nsangu zambote. O ntambu wantatu kesadilanga i avengomoki. Satana ovavanga kutuvukumuna muna wá ‘luvunu lwa avengomoki luyikilwanga vo ‘zayi’’ kimana twabembola e ludi.—1 Tim. 6:20, 21.

8. Adieyi olongokele muna lusansu lwa mpangi Daniel?

⁸ Avo ke tuyikebele ko malembe-malembe tulenda bembola e ludi. Badika o lusansu lwa mpangi Daniel * ona wazolanga e nsaka  za videogame. Wavova vo: “Yayantika sakana e nsaka za videogame vava yakala ye kimbuta kia mvu 10. Kuna lubantiku, nsaka zambote yayangalelanga. Kuna kwalanda, yayantika yangalela e nsaka za videogame zakala ye mavangu ma nsoki ye ma mpandu.” Ezak’e ntangwa konso lumbu waviokesanga ola 15 muna nsaka zazi. Mpangi Daniel wakudikila vo: “Muna ntim’ame, yazaya wo vo e mpila nsaka yasolanga ye ulolo wa ntangwa yaviokesanga muna nsaka zazi ngwizani ame yo Yave yafwasanga. Kansi, o ntim’ame wabâla kikilu yamu tezo kia kwikila vo e nkanikinu mia Bibila ke mina mfunu ko kwa mono.” Muna kuma kiaki, avo ke tuyikebele ko e nsaka tusolanga zilenda kutufila mu bembola e ludi. Avo ediadi ditubwididi tuvidisa o lusalu lwantalu katuvana o Yave.

9. Mun’owu wa sono kia 1 Timoteo 1:18, 19, Paulu yo nani watezanesa Timoteo?

⁹ Tanga 1 Timoteo 1:18, 19. Paulu watezanesa Timoteo ye soladi yo kunkasakesa vo ‘kanuana e ndwan’ambote.’ Paulu kavovela vita ko ina benuananga o masoladi. Kansi, mu nkia mpila Akristu balenda tezanesenua ye masoladi benuananga e vita? Wau vo tu masoladi ma Kristu, nkia mambu tufwete vanga? Yambula twavovela mambu tanu tulenda longoka muna nona kasadila o Paulu. E mambu mama malenda kutusadisa mu tatidila e ludi.

10. Nki i vumi wa Nzambi? Ekuma e fu kiaki kinina o mfunu kwa yeto?

¹⁰ Vuminanga Nzambi. E soladi diambote nkwa kwikizi kekalanga. Muna vita, onuananga muna tanina o muntu kezolanga yovo lekwa kevuanga o mfunu. Paulu wakasakesa Timoteo kayima e fu kia vumina Nzambi, i sia vo, kwamanana songa e kwikizi muna Nzambi. (1 Tim. 4:7) Avo tuwokese o zola kweto muna Nzambi, tuwokesa mpe o luzolo lweto lwa tatidila e ludi.—1 Tim. 4:8-10; 6:6.

11. Ekuma tufwete silanga e ngolo mu vanga oma mansongi?

¹¹ Sianga e ngolo mu vanga oma mansongi. O soladi kafwete sianga e ngolo kimana kakala wakubama mu nuana e vita. Timoteo mpe wakubama kakala muna kimwanda kiandi, kadi walemvokela o luludiku lwa Paulu lwa tina e zolela yambi, yima e fu yambote yo lungananga kumosi ye mpangi zandi. (2 Tim. 2:22) Muna wo vanga ngolo diavavanga. Muna kuma kiaki, oyeto mpe tufwete sianga e ngolo muna sunda e zolela yeto yambi. (Roma 7:21-25) Tufwete mpe sianga e ngolo kimana twakatula e kiwuntu kiankulu yo vuata kiwuntu kiampa. (Efe. 4:22, 24) Vava tukalanga twayoya kuna mfoko a lumbu, tufwete sianga e ngolo za kwenda mu lukutakanu.—Ayib. 10:24, 25.

12. Aweyi tulenda tomesena e ndekwa zeto za sadila e Bibila?

¹² Divavanga vo o soladi kazaya una kafwete sadila e nuaninua yandi. Muna wo vanga, kafwete vaulanga e ntangwa ya longoka una kalenda toma sadila e nuaninua yayi. Diau adimosi mpe oyeto tufwete toma sadilanga e Diambu dia Nzambi. (2 Tim. 2:15) Muna tukutakanu tweto tulongokanga una tulenda sadila e Diambu dia Nzambi. Avo tuzolele mpe sadisa akaka bakwikila vo e ludi kia Bibila kilenda kubasadisa, divava vo twakalanga ye longi dia yeto kibeni konso lumingu. Tufwete sadilanga e Diambu dia Nzambi mu kumika o lukwikilu lweto. Kansi muna wo vanga, ke divavanga kaka ko vo twatanganga e Bibila. Divavanga mpe vo twabadikanga mana tutanganga muna Bibila yo vavulula muna nkanda mieto kimana twatoma bakula yo sadila mana tutanganga muna zingu kieto. (1 Tim. 4:13-15)  Avo tuvangidi wo, tutoma sadila e Diambu dia Nzambi mu longa akaka. Ediadi ke divavanga kaka ko vo twabatangila e sono kia Bibila. Tuzolele sadisa awana bekutuwanga babakula e sono tutangidi ye una balenda sadila e sono kiaki muna zingu kiau. Muna kuma kiaki, avo tukedi ye longi dia Bibila dia yeto kibeni konso lumingu, tukala alongi ambote a Diambu dia Nzambi.—2 Tim. 3:16, 17.

13. Landila e sono kia Ayibere 5:14, ekuma tufwete kadilanga yo umbakuzi?

¹³ Kalanga ye umbakuzi. O soladi kafwete teka bakulanga e vonza yo venga kio. Oyeto mpe tufwete bakulanga mambu malenda kututwasila e vonza yo venga mo. (Nga. 22:3; tanga Ayibere 5:14.) Kasikil’owu, tufwete toma solanga e nsaka zeto. Nkumbu miayingi, e nsaka zisongwanga muna televizau ye filme mavangu ma zumba zinungununanga. Mavangu mama mekendelekanga Nzambi yo kututwasila e vonza. Muna kuma kiaki, tufwete venga e nsaka zazi kadi malembe-malembe zilenda kulula o zola kweto muna Yave.—Efe. 5:5, 6.

14. O umbakuzi aweyi wasadisila mpangi Daniel?

¹⁴ Mpangi Daniel ona tuyikidi kala, wabakula vo diambi mu sakana ye videogame zisonganga mavangu ma nsoki ye ma mpandu. Wavavulula muna nkanda mieto e mpila kalenda singikila e diambu diadi. Nkia nzengo kabaka? Wayambula sakana ye videogame zambi. Wayambula mpe sakana yo wantu ankaka ana bazolanga e nsaka zazi. Mpangi Daniel wavova vo: “Vana fulu kia sakana ye videogame, yayantika vaula e ntangwa mu vanga mambu mankaka yovo kala kumosi ye ampangi muna nkutakani.” Owau, mpangi Daniel osalanga se mviti a nzila ye nkuluntu muna nkutakani.

15. Ekuma e nsangu zaluvunu zinina za vonza?

¹⁵ Nze Timoteo, tufwete mpe bakulanga e vonza itukanga muna mambu maluvunu besayanesanga avengomoki. (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16) Kasikil’owu, besayanesanga e nsangu za luvunu mu kuma kia mpangi zeto yo kutufila mu katikisa e mpila e mambu mevangilwanga muna nkubik’a Yave. E nsangu zazi za luvunu zilenda yoyesa lukwikilu lweto. Ke tufwete kwikilanga muna nsangu zazi ko. Ekuma? E kuma kadi, e nsangu zazi za luvunu zisayaneswanga kwa “wantu ana bayiva muna nyindu, ana ke bebakulanga diaka ludi  ko.” E kani diau, i vava “tantana yo fila e mpaka.” (1 Tim. 6:4, 5) Bazolele vo twakwikila muna luvunu lwau yo yambula bunda mpangi zeto e vuvu.

16. Nkia mambu malenda kutufwisa e diya?

¹⁶ Tuvenga e mambu malenda kutufwisa e diya. Wau vo Timoteo “soladi diambote dia Kristu Yesu” kakala, vana fulu kia sia e sungididi kiandi muna mavua ye mambu mankaka ma zingu, wasianga e sungididi kiandi muna salu kia Yave. (2 Tim. 2:3, 4) Nze Timoteo, ke tufwete yambula ko vo mavua matufwisa e diya. O “nkum’a umpukumuni wa kimvuama,” ulenda kulula o zola kweto muna Yave, muna Diambu dia Nzambi yo luzolo lweto lwa longa akaka. (Mat. 13:22) Muna kuma kiaki, tuzolele vevola e zingu kieto yo sadila e ntangwa ye ngolo zeto muna ‘vavanga . . . ntete e Kintinu kia Nzambi.’—Mat. 6:22-25, 33.

17-18. Adieyi tufwete vanga muna tanina e kikundi kieto yo Yave?

¹⁷ Kalanga wakubama mu vanga diambu vana vau. Soladi diambote oteka yindulanga dina kafwete vanga muna kuyitanina. Avo tuzolele tanina tusalu katuvana o Yave, tufwete vanga diambu vana vau avo tumwene e vonza. Adieyi dilenda kutusadisa mu vanga e diambu vana vau? I teka yindula dina tuvanga vitila vabwa e vonza.

¹⁸ Muna bong’e nona, muna mavata vava betunganga e nzo besianga mwelo wanzole kuna mpukulu a nzo. Ekuma? E kuma kadi avo diambu dia kinsalukisa dibwidi, i kuna bevaikilanga muna tina. Diau dimosi mpe oyeto, tufwete kubika “mwelo” watinina avo tuwanane ye vangu dia zumba, dia nsoki yovo malongi ma avengomoki muna Internete yovo muna televizau. Muna kuma kiaki, o teka kubama mu kuma kia dina dilenda kutubwila, dikutusadisa mu vanga diambu vana vau muna tanina e ngwizani eto yo Yave yo kwamanana kala twavelela vana meso mandi.—Nku. 101:3; 1 Tim. 4:12.

19. Nkia nsambu tutambula avo tutomene lunga-lunga o tusalu twantalu katuvana o Yave?

¹⁹ Diamfunu kikilu kwa yeto twatoma lunga-lunganga o tusalu twantalu katuvana o Yave, i sia vo, e ludi kiasonama muna Bibila ye lau dia longa e ludi kiaki kwa akaka. Avo tuvangidi wo, tukala ye ntona zavelela, zingu kiambote yo mona e kiese kitukanga muna sadisa akaka bazaya Yave. Muna mpila yayi, tutoma lunga-lunga kina twayekekwa kwa Yave.—1 Tim. 6:12, 19.