1. Ayingi muna selo ya Yave, nkia mambu mampasi benuananga mau?

MU NZA yawonso, ayingi muna selo ya Yave mpasi zayingi benuananga zau zikubatwasilanga lukendalalu lwasaka. Nga i diau omonanga muna nkutakani eno? Akaka muna Akristu benuananga ye mayela yovo fwilwa mosi muna azolw’au. Akaka bezizidilanga e mpasi kele vo mosi muna yitu yovo nkundi oyambwidi sadila Yave. Vena mpe ye akaka benuananga ye mpasi mu kuma kia sumbula. E mpangi zazi zawonso lufiaulwisu bavuidi o mfunu. Aweyi tulenda kubafiaulwisila?

2. Ezak’e ntangwa, ekuma Paulu wa ntumwa kavuilanga lufiaulwisu o mfunu?

² Paulu wa ntumwa wawanana ye mambu mayingi mampasi muna zingu kiandi. (2 Kor. 11:23-28) Wazizidila mpe ‘lusende muna nitu,’ nanga kimbevo kiampasi kakala kiau. (2 Kor. 12:7) Paulu wazizidila mpe lukendalalu vava Dema, ona wakala vo mosi muna akwandi a salu kambembola, kadi Dema ‘wazolanga e tandu kiaki.’ (2 Tim. 4:10) O Paulu, Nkristu akuswa kakala ye nkwa unkabu ona wazolanga sadisa akaka, kansi vakalanga ye ntangwa ina kakendalalanga.—Roma 9:1, 2.

3. Aki nani bafiaulwisa yo sadisa Paulu?

³ Paulu watambula lufiaulwisu ye lusadisu kavuanga o mfunu. Mu nkia mpila? Yave wasadila o mwand’andi avelela muna kunkumika. (2 Kor. 4:7; Fili. 4:13) Yave wasadila mpe Akristu akaka muna kumfiaulwisa. Paulu wavova vo akaka muna akwandi a salu bakala se “nto a lufiaulwisu.” (Kol. 4:11) Vena ye awana kayikila mu nkumbu nze Aresetako, Tikiko yo Maku. Oyau bakumika Paulu yo kunsadisa mu zizidila e mpasi. Nkia fu yasadisa ampangi tatu zazi mu toma fiaulwisa Paulu? Aweyi  tulenda tanginina e mbandu au vava tufiaulwisanga yo kasakesa muntu yo nkwandi?

4. Aweyi Aresetako kasongela vo nkundi akwikizi kakala kwa Paulu?

⁴ Aresetako, Nkristu wa musi Makedonia kakala, kuna mbanz’a Tesalonika. Wasonga vo nkundi ambote a Paulu kakala. E nkumbu antete tutanganga mu kuma kia Aresetako i vava Paulu kakingula e mbanz’a Efeso muna nkangalu andi watatu muna salu kia kimisionario. Ekolo kakangalanga yo Paulu, Aresetako wabakama kwa yimpumbulu. (Mav. 19:29) Vava kayambulwa, kavava tanina moyo andi ko, kansi wasala kumosi yo Paulu ye kwikizi kiawonso. Vioka ngonde tatu, kuna Grécia, Aresetako wakwamanana kumosi yo Paulu kana una vo e mbeni bavavanga vonda Paulu. (Mav. 20:2-4) Nanga muna mvu wa 58 wa T.K., vava Paulu kasindikwa kuna Roma nze mbakami, Aresetako wayenda yandi kumosi muna nkangalu wau wandá. Yau awole bazizidila e mpasi ekolo nzaza yadimuka. (Mav. 27:1, 2, 41) Vava balwaka kuna Roma, nanga Aresetako wakala kumosi yo Paulu muna pelezo mu fikolo. (Kol. 4:10) Kieleka, Paulu wakasakeswa kwa nkundi ndioyo wa kwikizi!

5. Landila e sono kia Ngana 17:17, aweyi tulenda kadila akundi akwikizi?

⁵ Nze Aresetako, tulenda kala akundi akwikizi muna kalanga vamosi ye mpangi zeto kiakala mu ntangw’ambote yovo mu “ntangw’ampasi.” (Tanga Ngana 17:17.) Kana nkutu vo e mpasi za mpangi eto zifokokele, olenda kwamanana vua lufiaulwisu o mfunu. Mpangi Frances * ona wafwilwa e se mu kimbevo kia câncer, i bosi vava vavioka ngonde tatu o ngudi andi mpe wafwa, wavova vo: “Imonanga vo e mambu mampasi mekutubwilanga malenda kutukendeleka mu kolo kiandá. Ivutulanga matondo kwa akundi akwikizi ana besungamenanga vo yakinu kendalala, kana una vo kolo kiandá kiviokele kala tuka mase mame bafwila.”

6. E kwikizi kieto adieyi kilenda kutufila mu vanga?

⁶ Akundi akwikizi, bevanganga mawonso muna sadisa e mpangi zau. Kasikil’owu,  mpangi mosi oyikilwanga vo Peter wasoloka ye kimbevo kiangolo kilembi sasukanga. O nkaz’andi Kathryn wavova vo: “Akazi mosi a nkutakani eto bayenda yeto kuna lupitalu vava kiasoloka e kimbevo kia Peter. Vana vau babaka e nzengo vo bafwete kutusadisa mu zizidila e mpasi zazi yo kala yeto kumosi konso ntangwa twavua lusadisu o mfunu.” O lwalu i lufiaulwisu lwakieleka tutambulanga kwa akundi akieleka, ana balenda kutusadisa mu zizidila e mpasi.

7-8. Mun’owu wa sono kia Kolosai 4:7-9, aweyi Tikiko kasongela vo olenda bundwa e vuvu?

⁷ Tikiko, Nkristu wa musi Roma kakala, muna mvivu wa Asia. Nkundi akwikizi mpe kakala kwa Paulu. (Mav. 20:4) Muna mvu wa 55 wa T.K., Paulu wavanga e nkubika mu kutika e tukau twamvevo muna sadisa Akristu muna Yuda. Nanga Paulu wayambula vo Tikiko kalunga-lunga e salu kiaki kiamfunu. (2 Kor. 8:18-20) I bosi, vava Paulu kakala muna pelezo kuna Roma mu nkumbu antete, Tikiko wasala se kimpovela kiandi. Wanatanga e nkanda ye nsangu za lukasakeso za Paulu muna nkutakani zakala kuna mvivu wa Asia.—Kol. 4:7-9.

⁸ Tikiko wakwamanana bundwa e vuvu kwa Paulu wa nkundi andi. (Tito 3:12) Ke Akristu awonso ko babundwanga e vuvu nze Tikiko. Muna mvu wa 65 wa T.K., ekolo kakala mu pelezo mu nkumbu wanzole, Paulu wasoneka vo Akristu ayingi muna mvivu wa Asia ke bazola kala yandi vamosi ko, nanga wonga wa atantu bakala wau. (2 Tim. 1:15) Kansi, Paulu wabundanga e vuvu kwa Tikiko, wamvana nkutu kiyekwa kiankaka. (2 Tim. 4:12) Kieleka, Paulu wayangalela kala yo nkundi nze Tikiko.

9. Aweyi tulenda tanginina e Tikiko?

⁹ Tulenda tanginina Tikiko muna kala se nkundi ona obundwanga e vuvu. Kasikil’owu, katusianga kaka e nsilu ko vo tusadisa e mpangi zeto bena mu mpasi, kansi tuvanganga mawonso tulenda muna kubasadisa. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Vava awana bena mu mpasi bezayanga vo sadisa tukubasadisa, ediadi dikubafiaulwisanga. Ekuma? Mpangi mosi ankento  wavova vo: “Olenda kala wavuvama kadi ozeye wo vo muntu osidi o nsilu wakusadisa, vanga kikilu kevanga wo muna ola kayikidi.”

10. Landila e sono kia Ngana 18:24, awana benuananga ye mpasi yovo lukendalalu kwa nani balenda sololwela lufiaulwisu?

¹⁰ Awana benuananga ye mpasi yovo lukendalalu, nkumbu miayingi befiaulwiswanga vava bezayisanga una bemonanga kwa nkundi ona bebundanga e vuvu. (Tanga Ngana 18:24.) Vava mwan’andi kavaikiswa mu nkutakani, mpangi Bijay wakendalala kikilu yo vova vo: “Yazola zayisa una yamonanga kwa muntu ona ndenda bunda e vuvu.” Mpangi Carlos ona wavidisa malau ma salu muna nkutakani mu kuma kia vilwa kavanga, wavova vo: “Yazola mokena yo muntu ona ndenda bunda e vuvu yo lembi mona wonga wakumfundisa.” Mpangi Carlos wabakula vo o wantu kafwete mokena yau i akuluntu, ana bansadisa mu sunda e mpasi zazi. Wafiaulwiswa mpe mu zaya vo akuluntu ke bezayisa e diambu diadi kwa muntu ankaka ko.

11. Aweyi tulenda kadila se nkundi ona obundwanga e vuvu?

¹¹ Muna kala se nkundi ona obundwanga e vuvu, tufwete kala ye luzindalalu. Vava mpangi Zhanna kabembolwa kwa yakala diandi, wafiaulwiswa kwa akundi muna kubazayisa una kamonanga. Wavova vo: “Kuna luzindalalu lwawonso bangwanga ekolo yavovanga, kana una vo yavutukilanga e mvovo miau mimosi nkumbu miayingi.” Ongeye mpe olenda kala nkundi ambote muna toma winikinanga.

12. Maku nani kakala? Aweyi kasongela e tima dia sala kakala diau?

¹² Maku, Nyuda wa musi Yerusaleme kakala. Mwan’a ngudi a nkazi a Banaba kakala ona watoma zayakana se misionario. (Kol. 4:10) Nanga e yitu ya Maku mavua mayingi bakala mau, kansi Maku kasia mavua va fulu kiantete ko muna zingu kiandi. Maku wakala ye tima dia sala, i sia vo, wakalanga ye kiese kia sadila akaka. Kasikil’owu, nkumbu miayingi wasalanga kumosi yo Paulu wa ntumwa ye Petelo wa ntumwa muna lungisa yiyekwa yau, wabasadisa mpe mu lungisa e nsatu zau za kinsuni. (Mav. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulu wayikila Maku vo mosi muna ‘akwandi a salu kia Kintinu kia Nzambi’ ye nto a “lusadisu” kwa yandi.—Kol. 4:10, 11, mvovo vana yand’a lukaya.

13. Aweyi e sono kia 2 Timoteo 4:11 kisongelanga vo Paulu wayangalelanga e salu kina Maku kasalanga ye kwikizi kiawonso?

¹³ Maku wakituka mosi muna akundi a Paulu. Kasikil’owu, muna mvu wa 65 wa T.K. vava Paulu kasiwa mu pelezo mu nkumbu ansuka kuna Roma, wasoneka nkand’andi wanzole kwa Timoteo. Muna nkanda wau, Paulu walomba kwa Timoteo vo kenda kuna Roma kumosi yo Maku. (2 Tim. 4:11) Dialudi vo, Paulu wayangalelanga e salu kasalanga o Maku ye kwikizi kiawonso, muna kuma kiaki walomba kwa Maku kakala yandi muna ntangwa yayina yampasi. Maku wasadisa Paulu mu mpila zayingi, nanga wantwasilanga madia ye lekwa ya sonekena. O lusadisu ye lukasakeso luna Paulu katambula nanga lwansadisa mu zizidila e lumbu yandi yansuka vitila kavondwa.

14-15. E sono kia Matai 7:12, adieyi kikutulonganga mu kuma kia sadisa akaka?

¹⁴ Tanga Matai 7:12. Muna ntangw’a mpasi, tutoma yangalelanga awana bekutuvananga lusadisu. Mpangi Ryan ona wafwilwa o se mu sumbula wavova vo: “Avo mu mpasi wina, vena yo mambu mayingi ma lumbu ke lumbu kulenda diaka vanga ko. Diakiese dikalanga vava akaka bekutusadisanga kana nkutu mu mambu makete.”

 ¹⁵ Avo tusidi e sungididi muna akweto, tusolola e mpila ya kubasadisila. Muna bonga e nona, mpangi mosi ankento wabaka e nzengo za sadisa mpangi Peter yo Kathryn ana bayikilu kuna lubantiku, kimana bendanga kuna lupitalu. Wau vo mpangi Peter yo nkaz’andi Kathryn ke balendanga diaka diatisa kalu diau ko, o mpangi ankento ndioyo wavanga e nkubika kimana mpangi zankaka muna nkutakani babanatanga kuna lupitalu. Nga e nkubika yayi yasadisa? Mpangi Kathryn wavova vo: “Twamona nze yeto twakatulwa e zitu muna mavembo meto.” Muna kuma kiaki, ntangwa zawonso sungamenanga dio vo olenda fiaulwisa akaka vava ovanganga kana nkutu mambu makete muna kubasadisa.

16. Nkia diambu diamfunu tulenda longoka muna mbandu a Maku mu kuma kia fiaulwisa akaka?

¹⁶ Kieleka Maku wa nlongoki a Yesu, salu kiayingi kasalanga. Wavanga mambu mayingi mambote muna salu kia Yave, dimosi muna mambu mama i soneka o nkanda uyikilwanga e nkumbu andi. Kana una vo i wau, Maku wavaula e ntangwa mu fiaulwisa Paulu. Paulu wazaya wo vo olenda lomba lusadisu kwa Maku. Mpangi Angela ona wazizidila o lufwa lwa yitu kiandi, wayangalela kikilu o lufiaulwisu katambula kwa akaka. Wavova vo: “Vava akundi ame besonganga luzolo lwa kunsadisa, diasazu dikalanga muna mokena yau. Ediadi disonganga vo bazolele kunsadisa lembi katikisa.” Tulenda kukiyuvula: ‘Nga nzayakene vo ifiaulwisanga ampangi muna mvovo ye mavangu?’

17. O badika e sono kia 2 Korinto 1:3, 4, aweyi dilenda kutusadisila mu fiaulwisa akaka?

¹⁷ Ke diampasi ko mu solola ampangi bavuidi lufiaulwisu o mfunu. Tulenda nkutu vana lufiaulwisu luna akaka mpe batuvana. Mpangi ankento una ye nkumbu a Nino, ona wafwilwa nkak’andi ankento wavova vo: “Yave olenda kutusadila mu fiaulwisa akaka avo yeto kibeni tuyambwidi vo katusadila.” (Tanga 2 Korinto 1:3, 4.) Mpangi Frances ona tuyikidi kala, wavova vo: “E mvovo mia 2 Korinto 1:4 mialudi kikilu. Tulenda mpe vana lufiaulwisu luna akaka batuvana.”

18. (a) Ekuma dikadilanga diampasi kwa akaka mu vana lufiaulwisu? (b) Aweyi tulenda fiaulwisila akaka? Yika e nona.

 ¹⁸ Tufwete vavanga e mpila tulenda sadisila akaka kana nkutu vo wonga tukalanga wau. Muna bonga e nona, nanga tukalanga ye wonga wa lembi zaya dina tuvova yovo vanga kwa muntu una mu mpasi. Nkuluntu mosi una ye nkumbu a Paul wasungamena e ngolo bavanga akaka muna kumfiaulwisa vava se diandi kafwa. Wavova vo: “Ndenda vova vo diampasi diakala kwa yau muna kumfinama yo mokena yame. Ke bazaya ko dina bevova. Kana una vo i wau, yayangalela o luzolo lwa kumfiaulwisa yo kunsadisa bakala lwau.” Diau dimosi mpe, vava kiabwa e nzakam’a ntoto, mpangi Tajon ona wamona e mfwilu mia sumbula kiaki, wavova vo: “Muna vova e ludi, kisungamenanga ko e mensagem bantwikilanga o wantu vava e nzakam’a ntoto yavioka. Kansi isungamenanga vo bavanga mawonso muna kuntanina.” Ozevo, tulenda fiaulwisa akaka avo tusongele vo tutokanenanga e wete diau.

19. Ekuma winina ye kani dia kwamanana kala se “nto a lufiaulwisu”?

¹⁹ Ekolo tufinamanga ku mfoko a tandu kiaki, e mambu omu nza mu wokela kaka mena kumosi ye mpasi za zingu. (2 Tim. 3:13) Kuna diak’e sambu, e mambu mampasi tunuananga mau mu kuma kia usumuki yo lembi lunga kweto, i ziku kisonganga vo tukwamanana vua lufiaulwisu o mfunu. Paulu wa ntumwa walenda sikila kaka ye kwikizi yakuna mfoko a zingu kiandi mu kuma kia lufiaulwisu katambula kwa akwandi Akristu. Tulenda kala akwa kwikizi nze Aresetako. Tulenda mpe kala wantu bafwana bundw’e vuvu nze Tikiko yo kala ye tima dia sala nze Maku. Avo tuvangidi wo, tulenda sadisa mpangi zeto mu kwamanana sadila Yave ye kwikizi kiawonso.—1 Tes. 3:2, 3.