1. Aweyi tulenda vuila e ngangu ye aweyi zilenda kutusadisila?

O YAVE i tuku dia ngangu. Kuna mvevo wawonso, ovananga zo mpe kw’akaka. Muna Yakobo 1:5 tutanganga vo: “Avo mosi muna yeno okondelo ngangu, yambula kakwamanana lomba kwa Nzambi, ona ovaninanga kuna mvevo kw’awonso yo lembi semba.” I mosi muna mpila tulenda vuila e ngangu i tambulwila e longi dia Nzambi. O vanga wo dikututanina muna lembi vanga mambu mambi yo kutusadisa mu kwamanana kala ye ngwizani ambote yo Yave. (Ngana 2:10-12) Tukala mpe ye vuvu kia zinga yakwele mvu.—Yuda 21.

2. Adieyi dilenda kutusadisa mu zola e longi dia Nzambi?

² Mu kuma kia usumuki weto yovo mpila twasansukila, dilenda kala diampasi mu tambulwila e longi yovo badikila dio vo diambote. Vava tumonanga e nluta mia lemvokela e longi dia Nzambi muna zingu kieto, tubakulanga vo zola kikilu kekutuzolanga. E sono kia Ngana 3:11, 12 kikutuvovesanga vo: “E mwan’ame, kubembol’elongi dia Yave ko.” Kikudikilanga vo: ‘Kadi o Yave, ona kezolanga i kesemba.’ Tufwete kala ye ziku vo Yave wete dieto kevavanga. (Tanga Ayibere 12:5-11.) Wau  vo Yave otomene kutuzaya, e longi diandi diambote kaka dikalanga, mfunu kikilu tuvuanga dio. Mu longi diadi tuvovela mambu yá matadidi longi: (1) kuyilonga, (2) longi dina mase bafwete vana kwa wan’au, (3) longi dina tutambulanga muna nkutakani ye (4) diambu ditoma twasanga e mpasi ke mu tambulwila longi ko.

3. Aweyi o wana balenda zayila kuyilonga? Yika e nona.

³ Avo tuyilongele, tukala ye volo muna mavangu ye ngindu zeto. Ke tuwutukanga ye fu kia kuyilonga ko, kansi tufwete kio longoka. Kasikil’owu, vava o mwana kelongokanga diatisa mvelo, nanga o se diandi osimbanga o mvelo kimana kalembi bua. Kansi kuna kulanda, o mwana olongoka una kalenda vuandila muna mvelo. O se olenda kunyambula kenda yandi mosi mu miniti miakete. Vava o se kemona vo mwana olongokele diatisa o mvelo, okunyambula emvimba. Diau dimosi, vava mase belonganga o wan’au kuna luzindalalu “muna longi ye luludiku lwa Yave,” besadisanga wan’au mu zaya kuyilonga yo kala ye ngangu.—Efeso 6:4.

4, 5. (a) Ekuma o kuyilonga kwinina o mfunu muna vuata “kiwuntu kiampa”? (b) Ekuma ke tufwete yoyela ko kana nkutu vo tuvangidi vilwa?

⁴ I diau mpe divangamanga kwa wantu ana belongokanga e ludi muna kimbuta. Kana una vo mayingi bazeye, ke bakitukidi Akristu azikuka ko. Kansi vava beyantikanga ‘vuata kiwuntu kiampa’ yo tanginina Kristu, bekitukanga wantu azikuka muna mwanda. (Efeso 4:23, 24) O kala ye volo dikutusadisa mu ‘tina e fu kia lembi vumina Nzambi ye zolela ya nza, twakala yo lulungalalu yo unsongi yo vumina Nzambi omu tandu kiaki.’—Tito 2:12.

⁵ Kansi, yeto awonso tu wantu alembi lunga. (Kimpovi 7:20) Avo tuvangidi o vilwa, nga disongele vo ke tuna ye volo ko? Ke wau ko. Muna Ngana 24:16 tutanganga vo: “Kadi nsongi, mbwa nsambwadi kebwa yo vumbuka diaka.” Adieyi dilenda kutusadisa mu “vumbuka diaka”? Ke mu ngolo za yeto kibeni ko, kansi muna lusadisu lwa mwand’a Nzambi. (Tanga Filipi 4:13.) E volo kimosi muna fu ya mbongo a mwanda, kifwananene ye fu kia kuyilonga.

6. Aweyi tulenda kadila alongoki ambote a Diambu dia Nzambi? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁶ O samba, longoka Nkand’a Nzambi yo badika mana tutanganga dikutusadisa mu kuyilonga. Kansi, adieyi tuvova kele vo diampasi dikalanga kwa ngeye mu longoka Nkand’a Nzambi yovo kuzolanga longoka ko? Kuyoyi ko. Avo umvene e nzila, Yave olenda kusadisa muna yima o zola muna diambu diandi. (1 Petelo 2:2) Lomba kwa Yave kasadisa wakala ye volo mpasi vo wavaulanga e ntangwa ya longoka o Nkand’a Nzambi. Kuna lubantiku olenda longoka mu miniti miakete. Malembe-malembe, dikituka diasazu yo kala ye kiese kia longoka. Oyangalela e ntangwa ovaula muna badika e ngindu za Yave.—1 Timoteo 4:15.

7. O kuyilonga aweyi dilenda kutusadisila mu lungisa makani meto muna salu kia Yave?

⁷ O kuyilonga dikutusadisa mu lungisa makani meto muna salu kia Yave. Kasikil’owu, se dimosi wamona vo vema kwandi kwayantika kuluka. Muna kuma kiaki, wayisila e kani dia kituka mviti a nzila a ngonde ke ngonde. Aweyi e fu kia kuyilonga kiansadisila?  Watanga malongi muna nkanda mieto mavovelanga e salu kia kimviti a nzila yo samba mu kuma kia diambu diadi. O vanga wo diakumika e ngwizani andi yo Yave. Ezak’e ntangwa wasalanga se mviti a nzil’ansadisi. Kayambula konso diambu ko diankakidila, wakwamanana sia sungididi muna kani diandi. Kuna kwalanda, wakituka mviti a nzila a ngonde ke ngonde.

8-10. Adieyi dilenda sadisa mase mu sansa o wan’au kimana bakituka selo ya Yave? Yika e nona.

⁸ Yave wavana mase e mbebe ya sansila o wan’au “muna longi ye luludiku lwa Yave.” (Efeso 6:4) Kansi, diampasi kikilu dikalanga mu vanga wo omu lumbu yayi tuzingilanga. (2 Timoteo 3:1-5) Vava o wana bewutukanga, ke bezayanga swaswanesa wete yo bi ko, e ntona zau ke zalongelo ntete ko. Muna kuma kiaki, lusadisu bavuidi o mfunu muna longa e ntona zau. (Roma 2:14, 15) Nkwa ngangu mosi ofimpanga oma ma Nkand’a Nzambi wasasila vo mvovo wa kingerekia wasekolwa vo “longi” ulenda mpe kala ye nsasa vo “lunungunuku lwa mwana” yovo sansa o mwana kimana kakala ye ngangu vava kekituka se mbuta.

 ⁹ Vava mase belongelanga wan’au kuna zola, bekubataninanga muna vonza. Belongokanga vo luvevoko nkendelo lukalanga, konso diambu bevanga muna zingu dilenda kubatwasila nluta yovo mfwilu. Muna kuma kiaki, diamfunu kikilu kwa mase bena vo Akristu babundanga e vuvu muna ngangu za Yave vava besansanga wan’au. E ndekwa za sansa o wana zaswaswana kikilu zikalanga landila e fulu kina o muntu kezingilanga, e ndekwa zazi mu soba kaka zina. Kansi, mase ana bewilanga Nzambi ke bebanzikisanga ko dina bafwete vanga ngatu bunda e vuvu muna ngangu za yau kibeni yovo muna ngindu za wantu.

¹⁰ Tulenda longoka diambu muna mbandu a Noa. Vava Yave kanzayisa vo katunga e nzaza, Noa kazaya ko una kadi wo vangila. Diavava vo kabunda e vuvu muna Yave. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo Noa i “una kavanga,” yovo wanga nze una Yave kamvovesa. (Etuku 6:22) Nkia nluta diatwasa? E nzaza yayina yavuluza Noa ye esi nzo andi. Noa se diambote kikilu kakala. Ekuma? Kadi wabundanga e vuvu muna ngangu za Nzambi. Noa watoma longanga wan’andi ye mbandu ambote mpe kakala kwa yau. Diampasi kikilu diakala muna lumbu yayina yambi yavitila Kizalu.—Etuku 6:5.

11. Ekuma mase bafwete vangilanga e ngolo za longa o wan’au?

¹¹ Avo u se, aweyi olenda ‘vangila nze una Yave kavovese’? Entete ofwete lemvokela Yave. Yambula vo kasadisa wasansa o wan’aku. Sadilanga malongi ma Diambu diandi ye ma nkubik’andi. Kuna kulanda, o wan’aku balenda kusanisina muna ngolo wavanga. Mpangi mosi wasoneka vo: “Ivutulanga matondo muna mpila ina mase mame bansasila. Bavanga mawonso muna kotesa e ludi muna ntim’ame.” Wavova vo mase mandi yau bansadisa mu kala ye ngwizani ambote yo Yave. Dialudi vo, kana nkutu vo mase bavangidi mawonso muna longa mwan’au, o mwana olenda yambula sadila Yave. Kansi, mase ana bevanganga e ngolo balenda kala ye ntona zambote ye vuvu kia sia vo mwan’au osinga vutuka kwa Yave.

12, 13. (a) Avo mwana ovaikisu mu nkutakani, aweyi mase balenda songela vo Nzambi belemvokelanga? (b) Aweyi esi nzo mosi bavuila nluta wau vo mase balemvokela Yave?

¹² Kwa mase mayingi, dimosi muna mambu mesundanga e mpasi mu songa o lemvo, i vava o mwana kevaikiswanga muna nkutakani. Mpangi mosi ankento una vo mwan’andi wavayikiswa muna nkutakani yo vaika muna nzo wavova vo: “Yavavanga e vakuba muna nkanda mieto kimana yakala vamosi yo mwan’ame yo ntekulu ame.” Kansi, o nkaz’andi wansadisa mu bakula vo ke bakala diaka ye mbebe ko muna mwan’au, diavavanga kaka vo basikila ye kwikizi muna Yave.

¹³ Muna mvu mialanda, o mwana wavutuka muna nkutakani. O ngudi wavova vo: “Owau okumbokelanga yovo kunsonekena e lumbu yawonso.” O mwana otoma kutuzitisanga kadi wamona vo Nzambi twalemvokela. Ngwizani ambote kikilu tuna yau.” Avo mwan’aku ovaikisu muna nkutakani, nga ‘obunda Yave e vuvu yo ntim’aku wawonso’? Nga osonga vo ‘kubundanga vuvu mu umbakuzi waku ko’? (Ngana 3:5, 6) Sungamena vo e longi dia Yave disonganga e ngangu zandi zakondwa e tezo yo zola kwandi muna yeto. Kuvilakani ko vo Yave wavana o  Mwan’andi mu kuma kia wantu awonso, kumosi mpe yo mwan’eno. Nzambi ozolele vo wantu awonso bavua moyo a mvu ya mvu. (Tanga 2 Petelo 3:9.) Mase, nukalanga ye vuvu vo e longi yo luludiku lwa Yave lwansongi, kana nkutu vava dikalanga diampasi mu lemvoka. Nuwilanga e longi dia Nzambi, ke nukolamena dio ko.

14. Nkia nluta tuvuanga muna malongi ma Yave kekutuvananga o “selo kiakwikizi yo lulungalalu”?

¹⁴ Yave wasia o nsilu wa lunga-lunga, tanina yo longa e nkutakani ya Kikristu. Ovanganga wo mu mpila zayingi. Kasikil’owu, wavana Mwan’andi e kiyekwa kia lunga-lunga e nkutakani. Yesu wavana “selo kiakwikizi yo lulungalalu” e kiyekwa kia kubika madia ma mwanda kimana matusadisa twasikila ye kwikizi. (Luka 12:42) E “selo” kiaki kikutuvananga malongi mamfunu. Nanga osungamenanga e longi dimosi wawá muna lukutakanu yovo diambu dimosi watanga muna nkanda mieto diasadisa mu soba e ngindu yovo mavangu maku. Kala ye kiese wau wavanga nsobani zazi, kadi disonganga vo oyambulanga vo e longi dia Yave diafila.—Ngana 2:1-5.

15, 16. (a) Aweyi tulenda vuila nluta muna salu besalanga akuluntu? (b) Aweyi tulenda sadisila akuluntu mu sala e salu kiau kuna kiese?

¹⁵ Kristu watumbika mpe akuluntu kimana balunga-lunganga e nkutakani kuna zola. Nkand’a Nzambi oyikilanga mpangi zazi vo “tukau.” (Efeso 4:8, 11-13) Aweyi tulenda vuila e nluta muna salu kia akuluntu? Tulenda tanginina lukwikilu ye mbandu au ambote, tulenda mpe lemvokela luludiku bekutuvananga lutukanga muna Nkand’a Nzambi. (Tanga Ayibere 13:7, 17.) Akuluntu betoma kutuzolanga, luzolo lwau i kutusadisa twafinama Nzambi. Avo bamwene vo tuyantikidi kondwa mu tukutakanu yovo vidisa vema kweto, bekutusadisanga vana vau. Bewanga e ntokani zeto yo kutuvana lukasakeso ye luludiku lutukanga muna Nkand’a Nzambi. Nga obadikilanga lusadisu lwalu nze sinsu kia zola kwa Yave muna ngeye?

¹⁶ Sungamena dio vo ke dikalanga diasazu ko kwa akuluntu mu kutuvana e longi. Aweyi obenze kamona o Natani wa ngunza vava diavavanga vo kenda mokena yo Ntinu Davidi vava kateza sweka sumu diampwena kavanga? (2 Samuele 12:1-14) Aweyi o Paulu wa ntumwa kamona vava diavava vo kavana e longi kwa Petelo, una vo mosi muna antumwa 12, wau kasia e mpambula vana vena Akristu Ayuda ye awana bakala vo ke Ayuda ko? Unkabu diavava kwa Paulu muna vana e longi diadi. (Ngalatia 2:11-14) Aweyi olenda sadisila akuluntu kimana diakala diasazu mu kuvana e longi. Kala nlembami, tondanga yo yambula vo bamokena yaku. Badikila lusadisu lwau nze sinsu kia zola kwa Nzambi. Ediadi nluta dikutwasila, akuluntu mpe belungisa e salu kiau kuna kiese kiawonso.

17. Aweyi akuluntu basadisila mpangi mosi ankento?

¹⁷ Mpangi mosi ankento wavova vo diampasi diakala kwa yandi mu zola Yave mu kuma kia mambu mambwila muna mvu miavioka. Wabakama kwa lukendalalu lwasaka. Wakudila vo: “Yazaya wo vo mfwete mokena ye akuluntu. Oyau ke bekunkazila ko ngatu kuntumba, kansi bekunkasakesa yo kunkumika. Kuna mfoko a konso lukutakanu, kana nkutu vava bakalanga ye salu yayingi, mosi  muna yau wangiuvulanga o mavimpi. Muna kuma kia mana mambwila, diampasi diakala mu mona vo yafwana zolwa diaka kwa Nzambi. Kansi, Yave wasadila e nkuntakani ye akuluntu mu kunsonga vo zola kekunzolanga. Isambanga kimana yalembi bembola Yave.”

18, 19. Nkia diambu disundidi e mpasi ke mu tambulwila e longi ko? Yika e nona.

¹⁸ E longi dilenda kala diampasi, kansi e mfwilu mia kolamena e longi dia Nzambi milutidi e mpasi. (Ayibere 12:11) Tulenda longoka diambu muna mbandu a Kaini yo Ntinu Sedekiya. Vava Nzambi kamona vo Kaini mbunzi andi kamenganga ye wazola kumvonda, wanlukisa vo: “Mu nkia kuma wiyisaulwididi? o lose luaku, mu nkia kuma lukasamène? Kele vo ovang’o wete nga kutondelo ko e? ovo olembi vang’o wete, esumu dibubamene ova mwelo: omu nge mun’o luntati luandi, onge okunyala?” (Etuku 4:6, 7) Kaini wabembola longi dia Yave, wavonda mbunzi andi. Ediadi diantwasila e mpasi muna zingu kiandi kiawonso. (Etuku 4:11, 12) Kele vo Kaini kawila Nzambi, kadi mona mpasi zazina zawonso ko.

¹⁹ Sedekiya ntinu ambi kakala. Vava kayalanga, o nkangu muna Yerusaleme mu mpasi wakala. Yeremiya wa ngunza walukisanga Sedekiya vo kasoba kiwuntu kiandi. Kansi o ntinu wabembola e longi dia Yave, ediadi diantwasila mfwilu miayingi. (Yeremiya 52:8-11) Yave kazolele ko vo twamona e mpasi zina tulenda kweto venga.—Tanga Yesaya 48:17, 18.

20. Adieyi dibwila awana belemvokelanga e longi dia Nzambi ye awana bebembolanga dio?

²⁰ O unu, wantu ayingi ova nza bebadikilanga e longi dia Nzambi vo dia uzowa yo bembola dio. Kansi, konso ndiona obembolanga e longi dia Nzambi mpasi kemona. (Ngana 1:24-31) Muna kuma kiaki, ‘tuwá e longi, twakala akwa ngangu.’ E sono kia Ngana 4:13 kivovanga vo: “Simbinin’elongi, kunyambula ko: Unlunga-lunga; kadi i moyo aku.”