1. Adieyi Yave kevavanga oku kwa yeto?

 O LUWUTUKU lwa mwana i ntangwa isundanga e kiese kw’awana bakazala. Kana una vo o se ye ngudi betoma zolanga mwan’au a nsedia, ke bezolanga ko vo kakwamanana kaka muna kinsedia. Kele vo nsedia ke nungunukanga ko, ediadi ditokanesa kikilu o se yo ngudi. Diau dimosi mpe, Yave kiese kiayingi kekalanga kiau vava kemonanga vo tuyantikidi landa Yesu. Kansi, ke zolanga ko vo twakwamanana yingiana-ngiana muna kimwanda. (1 Kor. 3:1) Yave ovavanga vo twakituka se Akristu ‘azikuka.’—1 Kor. 14:20.

2. Nkia yuvu tubakila e mvutu mu longi diadi?

² Okituka Nkristu azikuka aweyi disongele? Adieyi tufwete vanga muna kituka se Akristu azikuka? Ekuma tufwete vengela e fu kia kuyibunda e vuvu kiasaka? Yambula twafimpa e mvutu za yuvu yayi mu longi diadi.

OKITUKA NKRISTU AZIKUKA AWEYI DISONGELE?

3. Okala Nkristu azikuka aweyi disongele?

³ Muna Bibila, o mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “nungunuka” una mpe ye nsasa vo “zikuka,” “walunga” ye “wamvimba.” a (1 Kor. 2:6) Nze una nsedia kekudilanga yo kituka se mbuta, yeto mpe tufwete nungunukanga muna kimwanda, i sia vo, tufwete kituka se Akristu azikuka. Ozevo, kana nkutu tukitukidi se Akristu azikuka, ke tufwete yambula nungunuka ko muna kimwanda. (1 Tim. 4:15) Yeto awonso, kumosi ye aleke tulenda kweto kituka se Akristu azikuka. Kansi, adieyi disonganga vo muntu okitukidi se Nkristu azikuka?

4. Nkia mambu mesonganga vo o muntu ndioyo Nkristu azikuka?

⁴ Nkristu azikuka i ndiona ovanganga mawonso mana Yave  kelombanga, kansi ke ndiona ko ovavanga vanga mawonso mana kazolele yandi kibeni. Kieleka, wau vo muntu walembi lunga, osinga vanga mpilakanu. Kana una vo i wau, muna zingu kiandi kia lumbu ke lumbu, okwamanana songa vo e ngindu ye mavangu mandi ngwizani mena ye luzolo lwa Nzambi. Wavuata kiwuntu kiampa yo kwamanana vanga e ngolo kimana e ngindu zandi zakala betela ye ngindu za Nzambi. (Efe. 4:22-24) Ozeye baka e nzengo zambote, i sia vo, muna baka e nzengo oteka yindulanga nkanikinu ye nsiku mia Yave. Muna kuma kiaki, ke vavanga nsiku miayingi ko muna zaya dina kafwete vanga. Avo obakidi e nzengo, ovanganga e ngolo mu tatidila e nzengo zandi.—1 Kor. 9:26, 27.

5. Mu nkia vonza kekalanga o Nkristu una vo kazikuka ko? (Efeso 4:14, 15)

⁵ Kuna diak’e sambu, diasazu dikalanga kwa Nkristu una vo kazikuka ko mu vukumunua muna “ngangu za wantu,” “ndekwa zambi,” mambu ma luvunu yo vukumunua kwa abendomoki. b (Tanga Efeso 4:14, 15.) Olenda kala mpe ye fu kia lulendo, fu kia tantana ye akaka, funga makasi mu nzaki ye diasazu mu bwa muna ntonta.—1 Kor. 3:3.

6. Ekuma tulenda tezanesa lunungunuku lwa kimwanda ye mpila ikudilanga kingiana-ngiana? (Tala mpe fwaniswa ye mafoto.)

⁶ Nze una tuvovele kuna lubantiku, e Bibila kitezanesanga o lunungunuku lwa kimwanda ye mpila ikudilanga o mwana. Wau vo e kingiana-ngiana kekalanga ye ngangu ko, divavanga vo kataninua yo lungwa-lungwa kwa mbuta. Muna bonga e nona, muna sauka e bala-bala itoma viokelanga makalu, o ngudi olenda lomba kwa mwan’andi a dumbelele vo kasimba koko kwandi. Kansi, ekolo mwana kenungunukanga muna ntela, o ngudi okuyambula kasaukanga e bala-bala yandi mosi. Kansi, okwamanana kunlukisa vo vitila kasauka kafwete tala oku ye kuna. Vava o mwana kekituka se mbuta, yandi kibeni ozaya kuyikeba muna venga e vonza yayi. Nze una yingiana-ngiana bevavilanga lusadisu lwa ambuta muna venga e vonza, Akristu ana bena vo ke bazikuka ko lusadisu lwa Akristu azikuka bevuanga o mfunu muna venga e vonza kia kimwanda yo baka e nzengo zambote. Kansi, Akristu azikuka avo bazolele baka e  nzengo, entete beyindulanga nkanikinu mia Bibila kimana bazaya una Yave kebadikilanga e diambu diodio. I bosi, bebakanga e nzengo mun’owu wa nkanikinu mia Yave.

7. Nga Nkristu azikuka kavuidi mfunu a lusadisu lwa muntu ankaka ko e?

⁷ Nga ediadi disongele vo Nkristu azikuka kavuidi mfunu a lusadisu lwa muntu ankaka ko e? Ve. Ezak’e ntangwa, ambuta mpe lusadisu lwa wantu ankaka bevuanga o mfunu. Kansi, o muntu ona kanungunukini ntete ko muna kimwanda olenda vava vo akaka banzayisa dina kafwete vanga yovo nzengo zina kafwete baka. Kuna diak’e sambu, vava Nkristu azikuka kelombanga lusadisu kwa akaka, ozayanga wo vo Yave ovavanga vo ‘konso muntu kanata e zitu diandi.’—Ngal. 6:5.

8. Akristu azikuka aweyi baswaswanena muntu yo nkwandi?

⁸ Nze una ambuta baswaswanena muna mpwa, Akristu azikuka mpe mu mpila zaswaswana besongelanga e fu ya kimwanda, nze ngangu, unkabu, fu kia kaya ye ngemba. Vana ntandu, avo Akristu wole azikuka babwidilu diambu diau dimosi, balenda baka nzengo zaswaswana, kansi e nzengo zau ngwizani zikala ye nkanikinu mia Bibila. Diau dimosi mpe muna mambu mevavuanga vo konso muntu kasadila ntona zandi muna baka e nzengo. Muna diadi, vana fulu kia fundisa muntu yo nkwandi mu kuma kia nzengo zaswaswana babakidi, bevanga e ngolo muna tatidila ungudi.—Roma 14:10; 1 Kor. 1:10.

ADIEYI TUFWETE VANGA MUNA KITUKA SE AKRISTU AZIKUKA?

9. Adieyi o muntu kafwete vanga muna zikuka muna kimwanda? Sasila.

⁹ Ntangwa ivavuanga kwa muntu muna kula muna kinitu, diau dimosi mpe o muntu muna zikuka muna kimwanda ngolo kafwete vanga. Muna bonga e nona, ampangi kuna Korinto batambulwila e nsangu zambote, bavubwa, batambula mwand’avelela ye bavua e nluta muna malongi ma Paulu wa ntumwa. (Mav. 18:8-11) Kansi, vioka mvu miayingi kuna nim’a luvubu lwau, ayingi muna yau bakala kaka nze yingiana-ngiana muna kimwanda. (1 Kor. 3:2) Adieyi tulenda vanga kimana ediadi dialembi kutubwila?

10. Adieyi tufwete vanga muna kituka se Akristu azikuka? (Yuda 20)

¹⁰ Muna kituka se Akristu azikuka, tufwete kala ye luzolo lwa zikuka. Awana ‘bezolanga kizowa’ bekala kaka se yingiana-ngiana, i sia vo, ke besinga zikuka ko. (Nga. 1:22) Ke tuzolele kala ko nze ambuta ana ke bevavanga tambula yiyekwa ko, kansi bakinu vava vo mase mau bababakilanga e nzengo. Yeto kibeni tuna ye mbebe ya kumika e ngwizani eto yo Yave. (Tanga Yuda 20.) Avo wakinu vanga e ngolo mu kituka se Nkristu azikuka, samba kwa Yave kavana “luzolo yo nkuma wa sala.”—Fili. 2:13.

11. Nkia lusadisu kekutuvananga o Yave kimana twazikuka muna kimwanda? (Efeso 4:11-13)

¹¹ Yave kevingilanga ko vo twakituka se Akristu azikuka muna ngolo za yeto kibeni kaka. Awana besalanga se avungudi ye alongi muna nkutakani ya Kikristu bakubama bena muna kutusadisa kimana ‘twazikuka’ muna kimwanda yo “lwaka emvimba muna tezo kia kiwuntu kia Kristu.” (Tanga Efeso 4:11-13.) Yave okutuvananga mpe mwand’andi avelela kimana watusadisa twakala “yo nyindu a Kristu.” (1 Kor. 2:14-16) Vana ntandu, Nzambi watuvana mpe nkanda Matai, Maku, Luka ye Yoane. E nkanda miami mitoma kiesesanga e mpila o Yesu kabadikilanga mambu, mpila kavovelanga ye mpila kavangilanga mambu ekolo kasalanga e salu kiandi ova ntoto. Avo otanginini e ngindu ye mavangu ma Yesu, olenda lungisa ekani diaku dia kituka se Nkristu azikuka.

 MFUNU WA MADIA MANGOLO MA KIMWANDA

12. Nki i “mambu ma lubantiku mu kuma kia Kristu”?

¹² Muna zikuka muna kimwanda, tufwete “longoka mambu ma lubantiku mu kuma kia Kristu,” i sia vo, malongi masina ma Kikristu. Mankaka muna malongi masina ma Kikristu i luviluku lwa ntima, lukwikilu, luvubu yo lufuluku. (Ayib. 6:1, 2) E malongi mama ma lubantiku i mau bekwikilanga Akristu awonso. Kiaki i kuma Petelo kavovela mambu mama vava kasila umbangi kwa ndonga muna lumbu kia Pentekoste. (Mav. 2:32-35, 38) Muna kituka alongoki a Kristu, tufwete tambulwila malongi mama ma lubantiku. Kasikil’owu, Paulu wavana lulukisu vo ndiona olembi kwikila muna longi dia lufuluku, kalendi vova ko vo Nkristu akieleka. (1 Kor. 15:12-14) Kansi, muna kala wazikuka muna kimwanda, ke tufwete zaya kaka malongi ma lubantiku ko.

13. Adieyi tufwete vanga muna vua e nluta mia madia mangolo ma mwanda tutanganga muna Ayibere 5:14? (Tala mpe mafoto.)

¹³ E malongi ma lubantiku maswaswana ye madia mangolo ma mwanda. Kadi o muntu ona odianga madia mangolo ma mwanda kazeye kaka nsiku mia Yave ko, kansi ozeye mpe nkanikinu miandi emi mikutusadisanga mu bakula ngindu za Nzambi. Muna vua e nluta mia madia mama, tufwete longokanga, badika yo sadila Diambu dia Nzambi una ufwene. Avo tuvangidi ediadi, tuzaya baka e nzengo zambote ezi ziyangidika Yave. c—Tanga Ayibere 5:14.

14. Aweyi Paulu kasadisila esi Korinto kimana bazikuka muna kimwanda?

¹⁴ Ngolo ye ntangwa yayingi divavanga kwa Akristu alembi zikuka mu baka nzengo zambote vava bebwilwanga diambu dina vo ke dina ye nsiku wasikididi ko muna Bibila. Avo ke vena ye nsiku wasikididi ko wa Bibila, akaka beyindulanga vo balenda vanga kwau konso dina bazolele. Akaka balenda vava nsiku muna diambu dina vo ke dia nsiku ko. Kasikil’owu, Akristu kuna Korinto balomba kwa Paulu kabazayisa nsiku wasonganga vo balenda kwau dia madia makelelwa yimenga kwa teke. Vana fulu kia kubazayisa dina bafwana vanga, Paulu wabasonga vo konso muntu muna yau wakala yo “nswa wa sola” dina kevanga  mun’owu wa ntona zandi. Wayika miaka nkanikinu mia Bibila miadi kubasadisa mu baka e nzengo yo kubasadisa mu kala ye ntona zavelela yo lembi tesesa akaka masakuba. (1 Kor. 8:4, 7-9) Vana fulu kia vava nsiku yovo muntu ankaka kabazayisa dina bafwana vanga, Paulu wasadisa esi Korinto kimana basadila nkanikinu mia Bibila muna baka e nzengo. Muna mpila yayi badi songa vo bazikuka bakala muna kimwanda.

15. Aweyi Paulu kasadisila Akristu Ayibere banungunuka muna kimwanda?

¹⁵ Tulongokele longi diamfunu mu mambu mana Paulu kasonekena Akristu Ayibere. Akaka vana fulu kia kwamanana nungunuka, ‘bavutukila yangalela kimvumina, ke mu madia mangolo ko’ ma mwanda. (Ayib. 5:12) Ke bazola longoka ko ngatu tambulwila mambu mampa mana Yave kasengomonanga muna nkutakani. (Nga. 4:18) Muna bonga e nona, kana una vo se vioka mvu 30 tuka Nsiku a Mose wafokokela muna kimenga kia Kristu, Ayuda ayingi ana bakala se minkwikizi bakwamanana tanina Nsiku a Mose. (Roma 10:4; Tito 1:10) Kieleka, e mvu 30 miavioka, i ntangwa yafwana kwa Akristu Ayuda mu bakula vo ke diakala diaka mfunu ko mu kwamanana lunda Nsiku a Mose. Muna kuma kiaki, Paulu wavava kubasadisa babakula e ludi kiasina kina kabalonga. O nkand’andi kwa Ayibere wabasadisa mu bakula vo e mpila yampa ya sambidila Yave eyi yasikidiswa muna kimenga kia Kristu, i yau isundidi o mfunu. Yabavana mpe unkabu mu kwamanana samuna e nsangu zambote kanele vo basiwanga kitantu kwa Ayuda.—Ayib. 10:19-23.

VENGA FU KIA KUYIBUNDA E VUVU KIASAKA

16. Avo tunungunukini muna kimwanda, nkia diambu diaka tufwete vanga?

¹⁶ Tufwete sianga e ngolo ke za nungunuka kaka ko muna kimwanda kansi za kwamanana nungunuka. Ediadi divavanga vo twavenga e fu kia kuyibunda e vuvu kiasaka. (1 Kor. 10:12) Tufwete “kwamanana kukifimpa” muna kala ye ziku kana vo twakinu zikuka muna kimwanda.—2 Kor. 13:5.

17. O nkanda una Paulu kasonekena ampangi kuna Kolosai, aweyi usongelanga o mfunu wa kwamanana zikuka muna kimwanda?

¹⁷ Muna nkanda kasonekena e nkutakani a Kolosai, Paulu wavovela diaka o mfunu wa nungunuka muna kimwanda. Kana una vo  Akristu, bazikuka kala bakala muna kimwanda, Paulu wabalukisa vo bayikenga kimana balembi vukumunua kwa ngindu za wantu a nza. (Kol. 2:6-10) Epafera ona watoma zaya ampangi muna nkutakani, wasambanga nkumbu miayingi kimana bakala balunga, i sia vo, bazikuka. (Kol. 4:12) Adieyi tulenda longoka muna diambu diadi? Paulu yo Epafera babakula vo avo tuzolele kwamanana kala Akristu azikuka muna kimwanda, lusadisu lwa Nzambi tuvuidi o mfunu kansi mpe tufwete kala ye ziku vo e ngwizani eto yo Nzambi ina kumama. Bazola vo ampangi kuna Kolosai bakwamanana kala Akristu azikuka kana una vo banuananga ye mambu mayingi ma mpasi.

18. Nkia diambu dilenda bwila Nkristu azikuka? (Tala mpe foto.)

¹⁸ Paulu walukisa Akristu Ayibere vo o Nkristu azikuka, avo kayikebele ko olenda vidisa e dienga dia Nzambi yakwele mvu. Avo yambwidi lemvokela Yave yo lembi viluka o ntima, Nzambi ke kunloloka ko. Diakiese mu zaya vo esi Ayibere ke bavavuka Yave yakwele mvu ko. (Ayib. 6:4-9) Adieyi tuvova mu kuma kia awana beyoyanga muna mwanda yovo bevaikiswanga mu nkutakani kansi kuna kulandanga bevilukanga o ntima? Vava bevilukanga o ntima besonganga vo baswaswana ye awana Paulu kasonekena o nkanda. Kansi, vava bevutukanga kwa Yave, lusadisu lwandi bevuanga o mfunu. (Yez. 34:15, 16) Akuluntu balenda vava mpangi zazikuka mu sadisa mpangi zazi bakumika diaka e ngwizani au yo Yave.

19. Nkia kani tufwete kuyisila?

¹⁹ Avo osidi e ngolo za kituka Nkristu azikuka, olenda kwaku lungisa e kani diadi. Kwamanana longoka e ludi kia sina kina muna Bibila yo yantika yindula nze Yave. Avo u Nkristu a zikuka, vanga mawonso olenda muna kwamanana kala wazikuka muna kimwanda yakwele mvu.