Muna nzietelo a wana sikola, akaka muna wana matoko bafundwa vo nkwau baleka mu kingolo. Yau awonso, mu sikola itomene zayakana batangilanga kuna Canadá. Vava e diambu diadi diabwa, Leonard Stern wasoneka muna zulunalu ya Ottawa Citizen vo: “O kala nkwa ngangu, tangila muna sikola itomene zayakana yo wutukila muna kanda dia akwa nzimbu nluta ditwasanga, kansi ke dikakidilanga aleke ko mu baka e nzengo zambi.”

Leonard wavova diaka vo: “Edi divavuanga kwa mase, i longa o wana au bazayanga swaswanesa edi diambi ye edi diambote. Kansi, tutoma monanga vo mase mayingi e diambu betoma tokanenanga i mona wan’au bakala ye ngangu muna sikola yo solola salu kiambote kuna sentu.”

Dialudi vo, o tanga sikola diambu diamfunu. Kansi, otangila muna sikola zitomene zayakana ke disadisanga muntu ko mu venga e fu ye zolela yambi. Ozevo, akweyi tulenda sololwela malongi mambote, i sia vo, malongi malenda kutusadisa mu kala ye fu ya nkal’ambote?

E Bibila kina nze pelo. Vava tukuyitalanga muna Bibila, tutoma bakulanga e tezo ye lutovoko lweto. (Yakobo 1:23-25) Kansi, e Bibila mayingi mpe kivanganga. Kikutusadisanga mu vanga e nsobani yo yima e fu nze, luvuvamu, kintwadi, ngemba, luzindalalu, volo yo zola. Bibila kivovanga vo, o zola “i kangwa kiazikuka kia kintwadi.” (Kolosai 3:14) Ekuma o zola kwinina o mfunu? Tala dina Bibila kivovanga mu kuma kia fu kiaki.

• “O zola kuna yo luzindalalu ye ngemba. O zola ke kwina ye kimpala ko. Ke kukuyisananga ko, ke kukuyitundidika ko, ke kuvanganga mambu malembi songa ko, ke kuvavanga wete wa yandi kibeni ko, ke kufunganga makasi mu nzaki ko. O zola ke kubadikanga mbi ko. Ke kumwena vilwa [mbi] kiese ko, kansi kumwena ludi e kiese. Kuzizidila mawonso, . . . kuzindalela mawonso. O zola ke kusuka nkutu ko.”—1 Korinto 13:4-8.

• “Ndiona una ye zola ke vanganga nkwandi mbi ko.”—Roma 13:10.

• “Vana ntandu a mambu mawonso, nuzolaziananga, kadi o zola kufukanga ulolo wa masumu.”—1 Petelo 4:8.

Aweyi omonanga vava okalanga vamosi ye wantu bekuzolanga? Okalanga luvuvamu, lutaninu ye kiese. Ediadi dialudi, kadi ozeye wo vo, wantu awaya wete diaku betokanenanga ye ke balendi kuvanga diambu ko dilenda kumwesa mpasi.

O zola mpe kulenda fila muntu mu bembola mambu mena vo mamfunu kwa yandi yo soba e kadilu kiandi muna wete dia akaka. Badika e nona kia George. Vava ntekolo andi kawutuka, wazola vo kakalanga yandi ntangwa yayingi. Kansi George diambu dimosi kakala diau. Fomo yayingi kanuanga, muna diadi o nzitu andi kazola ko vo kanuinanga fomo vana ndambu a mwana. Adieyi George kavanga? Kana una vo se vioka mvu 50 kanuanga fomo, muna kuma kia zola kakala kwau muna ntekolo andi wabaka e nzengo za yambula nua fomo. Kieleka, o zola kuvuidi nkuma.

 O zola i fu kifwete longokwa. Mase mbebe yampwena bena yau ya longa o zola kwa wan’au. Bedikilanga, tanina yo lunga-lunga wan’au vava beyelanga yovo lwala. Mase mambote belonganga wan’au, mokena yau una ufwene, kubasingika, i sia vo, kubasonga edi diambote ye edi diambi. Vana ntandu, mase mambote besonganga mbandu ambote kimana wan’au batangininanga.

Kansi, diankenda kikilu vo mase mankaka ke belungisanga mbebe au ko. Nga diadi disongele vo wan’au ke bekala ye fu yambote ko? Ke wau ko. Wana ayingi basanswa kwa mase ana ke basonganga mbandu ambote ko, bavanga nsobani zampwena muna zingu kiau, bakituka se wantu ambote ye bafwana bundwa e vuvu. Muna longi dilende, tumona e nona isonganga vo kana nkutu awana bakala ye fu yambi balenda kwau soba.